Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 10 października 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) Banku (...) w S.

przeciwko A. P.

o zapłatę

I. utrzymuje w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 21 marca 2012 r.;

II. nie obciąża stron kosztami sądowymi;

III. przyznaje adw. A. G. kwotę 8.856 zł (7.200 zł oraz 1.656 zł VAT) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

I C 608/12

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) w S. wniósł w postępowaniu nakazowym o orzeczenie nakazem, ażeby pozwana A. P. zapłaciła powodowi kwotę 997.156,54zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.09.2011 r.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwana A. P. podpisała weksel in blanco na zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. na mocy umowy nr (...) z dnia 27.10.2009 r. Kredytobiorca nie wywiązał się z zobowiązań wynikających z umowy kredytowej. W związku z powyższym powód w dniu 22.08.2011 r. wypełnił weksel, powiadamiając o tym pozwaną oraz zakreślił termin jego wykupu na 5.09.2011r. Pomimo upływu terminu płatności weksla (5.09.2011 r.) należność nie została uregulowana względem powodowego banku.

Nakazem zapłaty z 21.03.2012 r. (sprawa o sygn. akt I Nc 162/12) Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazał pozwanej A. P. aby zapłaciła powodowi z weksla kwotę 997.156,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.09.2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 12.456 zł tytułem opłaty sądowej w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniosła w tymże terminie zarzuty.

We wskazanym terminie pozwana A. P. (k.28-30) wniosła zarzuty od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości. Wskazała, że składając podpis pod wekslem pozostawała pod presją męża R. P. (1). W dniu 27.10.2009 r. podpisywała weksel pod wpływem błędu i swojego postępowania wówczas nie rozumiała. Nie zdawała sobie sprawy z konsekwencji swojego działania, ponieważ w okresie tym była leczona psychiatrycznie i zażywała silne leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i uspokajające. Choroba spowodowała całkowite odizolowanie jej od świata zewnętrznego, a występujący przy tym paraliżujący lęk powodował zawroty głowy i oszołomienie, w konsekwencji wykluczał logiczne myślenie.

Swoje stanowisko pozwana podtrzymała w piśmie procesowym sporządzonym przez pełnomocnika wnosząc o oddalenie powództwa (k. 78-81). Pozwana powołała się na przepis art. 82 k.c. i wskazała, że biorąc pod uwagę okres leczenia pozwanej, częstotliwość hospitalizacji, zdiagnozowane schorzenia i uzależnienia, jak również ilość i rodzaj przyjmowanych leków, wnioskować należy, że w czasie podpisywania deklaracji wekslowej oraz weksla in blanco pozwana była w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 27.10.2009 r. pomiędzy (...) Bankiem(...) w S. a spółką (...) z/s w K. podpisana została umowa kredytu konsorcjalnego obrotowego, na mocy której udzielono spółce (...) kredytu na finansowanie bieżących potrzeb związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w wysokości 3.500.000 zł. W imieniu kredytobiorcy umowę podpisali Z. K. i R. P. (1) – mąż pozwanej.

Na zabezpieczenie spłaty kredytu w wysokości 3.500.000 zł w dniu 27.10.2009 r. wystawiony został przez R. P. (1) i pozwaną A. P. weksel in blanco bez protestu wraz z deklaracją wekslową.

( dowód: umowa o kredyt konsorcjalny obrotowy z 27.10.2009 r. k.10-12, aneks nr (...) k. 14, aneks nr (...) k. 15, aneks nr (...) k. 16, kserokopia uzupełnionego weksla in blanco k. 22, deklaracja wekslowa z 27.10.2007r. k. 17, aneks nr (...) do deklaracji wekslowej k. 18).

Wierzytelność banku stała się wymagalna albowiem Spółka (...) została z dniem 19.05.2011 r. postawiona w stan upadłości. Weksel został wypełniony na kwotę 997.156,54 zł. Termin płatności weksla oznaczony został na 5.09.2011 r.

( dowód: zawiadomienie o wypełnieniu weksla k. 19).

A. P. od 2007 r., w związku z problemami małżeńskimi, rozpoczęła leczenie psychiatryczne w poradni. W procesie leczenia wspierała ją matka. Pozwana w pierwszej połowie 2008 r. zrezygnowała z pracy. W maju 2008 r. po raz pierwszy trafiła na odział psychiatryczny (...) Zespołu (...) przy W. W. we W., gdzie zdiagnozowano u niej epizod depresji z objawami somatycznymi. W szpitalu przebywała przez tydzień, do uzyskania poprawy stanu zdrowia. Krótko po tym była ponownie hospitalizowana z powodu występujących zaburzeń depresyjnych. Po raz kolejny pozwana była hospitalizowana w okresie od stycznia do kwietnia 2009 r., a następnie od maja do czerwca 2009 r. Wypisana została z rozpoznaniem: uzależnienie mieszane (alkoholowe- benzodiazepinowe), mieszane zaburzenia lękowe. Określając stan psychiczny przy przyjęciu pacjentki i w trakcie hospitalizacji wskazano, że A. P. miała świadomość zachowaną, orientację pełną, kontakt słowny był spontaniczny, nastrój obniżony, tok myślenia zwarty, bez objawów psychotycznych.

( dowód: karty leczenia szpitalnego z 6.06.2008r.k.35, z 19.08.2008r., k.34 z 8.04.2009 r. k.33 i z 18.06.2009 r., k.32, dokumentacja medyczna k. 129 (...) Szpitala (...) we W. k.129 opinia sądowo – psychiatryczna biegłego lek. T. C. z 5.11.2012r.k.134-138, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z 12.03.2013r. 03:06- 24:22, opinia sądowo-psychiatryczna lek. psych. A. J. k.180-186, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z 10.10.2011r., 01:36-17:41).

W dniach 23.09.2009 r. i 29.09.2009 r. pozwana odbyła kolejne wizyty u lek. psychiatry dr J. R. (1). Skarżyła się na ból głowy i brzucha. Po zbadaniu jej stanu zdrowia lekarz stwierdził, że kontakt z pozwaną jest dobry i zalecono kolejne leki.

W trakcie badania psychiatrycznego i internistycznego dr J. D. w dniu 28.08.2009 r. wskazała, że kontakt słowny i emocjonalny jest łatwy, orientacja i świadomość nie zaburzona, tok myślenia i wypowiedzi zborne.

( dowód: zaświadczenie lekarskie z dnia 28.08.2008r, 23.09.2009r., 29.09.2009r., 13.10.09r., k.86-87, opinia sądowo – psychiatryczna biegłego lek T. C. z dnia 5.11.2012r.k.134-138, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 12.03.2013r. 03:06- 24:22opinia sądowo-psychiatryczna lek. psych. A. J. k.180-186, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 10.10.2011r. 01:36-17:41).

Pozwana w okresie 2008-2011r. miała ciężką sytuacje małżeńską i w związku z tym przejawiała dezadaptację, była uzależniona od alkoholu i środków uspokajających, występował u niej stan lękowy i depresyjny. Wypowiedzi jej były rzeczowe ale emocjonalne. Była wylękniona, miała problemy w artykułowaniu swoich doznań, miała zaburzenia snu, zaburzenia w skupieniu uwagi i trudności w codziennym funkcjonowaniu. Zażywała wówczas leki, które były przepisywane w przeciętnych dawkach. Nie były to leki silne.

( dowód: zeznania świadka J. R. (1), e-protokół z dnia 23.10.2012r. 04:2714:25, zeznania świadka B. U., e-protokół z dnia 23.10.2012r. 14:52-24:05, zeznania świadka A. B. (1), e-protokół z dnia 23.10.2012r.24:28-34:04, zeznania świadka R. P. (2) e-protokół z dnia 23.10.2012r. 34:28-40:45, opinia sądowo – psychiatryczna biegłego lek T. C. z dnia 5.11.2012r.k.134-138, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 12.03.2013r. 03:06- 24:22, opinia sądowo-psychiatryczna lek. psych. A. J. k.180-186, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 10.10.2011r. 01:36-17:41).

Pozwana ponownie przebywała w szpitalu psychiatrycznym we W. w okresie od 21.06.2010 r. do 10.09.2010 r., na oddziale leczenia nerwic. Wypisana z rozpoznaniem: osobowość depresyjna, epizod depresyjny łagodny, uzależnienie od leków depresyjnych i nasennych.

W okresie od sierpnia do września 2011 r. pozwana A. P. przebyła rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS. Z zaświadczenia psychologa M. G. z dnia 31.08.2011 r. wynika, że występują psychologiczne wskaźniki organicznego uszkodzenia (...)

( dowód: zaświadczenie lekarskie z 07.02.2012r. k.31, opinia psychologiczna z dnia 31.08.2011r. k.37, informacja o przebytej rehabilitacji k. 38).

Pozwana A. P. w dniu 27.10.2009r. była w stanie świadomie i swobodnie podjąć decyzję oraz wyrazić wolę. Pozwana nie jest chora psychicznie w rozumieniu psychozy, nie jest upośledzona umysłowo, nie stwierdzono wtórnego obniżenia jej sprawności intelektualnej. Leczona jest psychiatrycznie od 2007r. Stawiane rozpoznania zmieniały się na przestrzeni okresu leczenia. Początkowo diagnozowano zaburzenia lękowe poprzez zaburzenia depresyjne z objawami somatycznymi, cyklotymię i uzależnienie mieszane. Była 6- krotnie hospitalizowana, po raz ostatni w 2011 r. Przeprowadzona analiza danych badania psychiatrycznego z dokumentacji lekarskiej, w tym w szczególności hospitalizacji psychiatrycznej od 8.05.2009r. do 18.06.2009r., wizyt lekarskich w 2009r. pozwala wykluczyć w tym okresie u pozwanej zaburzenia psychotyczne, zaburzenia świadomości lub głębokie objawy depresyjne. W tym czasie pozwana pozostawała w rzeczowym kontakcie, była w pełni zorientowana. Fakt, że podpisując weksel kierowała się zaufaniem do męża, który prowadził sprawy finansowe, nie wynika z zaburzeń lękowych ani innych objawów chorobowych. Pozwana podjęła decyzję, która okazała się błędna ale nie wynikała z jej choroby psychicznej, upośledzenia i innych przemijających zakłóceń. Także dawki leków nie miały wpływu na stan psychiczny i świadomość. Jeżeli zażyła większą dawkę leków od zalecanej to poziom intelektualny i jej doświadczenie pozwalają przewidywać skutki nadużycia leków. Podpisy złożone na wekslu i deklaracji są czytelne.

Brak jest jakichkolwiek przesłanek przemawiających za tym, że w dacie 27.10.2009r. pozwana A. P. nie była w stanie świadomie podjąć decyzję oraz wyrażać swoją wolę.

( dowód: opinia sądowo – psychiatryczna biegłego lek T. C. z dnia 5.11.2012r.k.134-138, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 12.03.2013r. 03:06- 24:22, opinia sądowo-psychiatryczna lek. psych. A. J. k.180-186, ustna opinia uzupełniająca e-protokół z dnia 10.10.2011r. 01:36-17:41)

Sąd zważył, co następuje:

Strona powodowa (...) Bank(...) w S. domagała się, ażeby pozwana A. P. zapłaciła na jej rzecz kwotę 997.156,54zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.09.2011 r. Wskazywała, że przy zawieraniu umowy kredytu konsorcjalnego z 27.10.2009 r. pozwana wraz z mężem wystawiła i podpisała weksel własny in blanco bez protestu oraz sporządziła deklarację wekslową do tego weksla. Był to weksel na zabezpieczenie roszczeń z powyższej umowy kredytu z 27.10.2009 r.

Na podstawie weksla wypełnionego prawidłowo przez stronę powodową Sąd wydał nakaz zapłaty 21.03.2012 r. (pod sygnaturą akt I Nc 162/12, k.23), w którym nakazał pozwanej A. P. aby zapłaciła z weksla stronie powodowej kwotę 997.156,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.09.2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 12.465 zł tytułem opłaty sądowej w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniosła w tymże terminie zarzuty.

W zarzutach od powyższego nakazu zapłaty (k.28-30) pozwana wskazała, że brak jest podstaw do dochodzenia od niej kwoty określonej na wekslu albowiem jej stan psychiczny był tego rodzaju, że oświadczenie woli, w ramach którego pozwana wystawiła weksel in blanco było obarczone wadą oświadczenia woli, powodującą jego nieważność.

A. P. powołała się na przepis art. 82 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu, nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Z taką hipotezą art. 82 k.c. łączy dyspozycję w postaci sankcji bezwzględnej nieważności złożonego oświadczenia woli. Pod pojęciem braku świadomości należy rozumieć stan charakteryzujący się zupełnym brakiem rozeznania sytuacji i przedsiębranych przez siebie kroków, niemożność rozumienia zachowań własnych i zachowań innych osób. Brak swobody oznacza z kolei stan, w którym osoba rozpoznaje co prawda sens własnego i obcego działania ale pod wpływem negatywnego oddziaływania pewnych czynników psychicznych wyłączona jest możliwość swobodnego decydowania. A zatem powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest swobodne, gdy zarówno proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli nie zostały zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające z właściwości psychiki czy procesu myślowego osoby składającej oświadczenie woli.

Za najczęstszą przyczynę stanu wyłączającego normalne funkcjonowanie procesu decyzyjnego są choroby i różnego rodzaju zaburzenia psychiczne oraz nerwowe. Określenie stanu świadomości jest elementem ustaleń stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej przez Sąd analizy wszystkich zaoferowanych przez strony dowodów i okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli.

W toku postępowania, z uwagi na treść podniesionego zarzutu Sąd przeprowadził dowód ze opinii biegłych sądowych lek. T. C. i A. J., dołączonej dokumentacji medycznej obejmującej okres lat 2007-2012 i zeznań świadków J. R. (1), B. U., A. B. (1). Sąd dokonał szczegółowej analizy przedstawionego materiału dowodowego. Rzeczą Sądu było ustalenie czy zarzut można był uznać za skuteczny, rzeczą pozwanej zaś było wykazanie, że dokładnie 27.10.2009 r. tj. w dacie wystawienie weksla, pozwana była w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji. Ciężar dowodu, że roszczenie powoda ze stosunku wekslowego w całości albo w części nie istnieje, spoczywa na stronie pozwanej (tak Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79).

Pozwana podała, że w dniu 27.10 2009 r. była zastraszona i zmuszona przez męża do złożenia podpisu pod wekslem, nie orientowała się w tym, co podpisuje. Zdaniem Sądu analiza materiału dowodowego nie daje podstaw do ustalenia, że 27.10.2009 r. pozwana istotnie znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażanie woli, w związku z czym jej oświadczenie nie może być uznane za nieważne. Z treści tych dowodów wynika, że w dniu 27.10.2009 r. pozwana A. P. działała w stanie jasnej świadomości, która pozwalała jej na prawidłową ocenę sytuacji. Okoliczność, że pozwana podjęła decyzję, która okazała się błędna, wynikała z innych pobudek, a nie z jej choroby psychicznej, upośledzenia i innych przemijających zakłóceń.

W ocenie Sądu należy wskazać przede wszystkim na przedstawione w sprawie dwie opinie biegłych sądowych. Wnioski tych opinii są zbieżne, a mianowicie biegli stwierdzili, że brak jest podstaw do uznania, że dnia 27.10.2009r. pozwana nie mogła złożyć ważnego oświadczenia woli.

W ocenie Sądu w przedstawionych opiniach sądowych dokonano analizy zebranego materiału dowodowego w sposób wnikliwy z odniesieniem się zarówno do załączonej dokumentacji medycznej, zeznań świadków jak i badania powódki. Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania ich przydatności w sprawie. Biegli przede wszystkim wskazywali, że materiał dowodowy, który można uznać za najbardziej zobiektywizowany i wiarygodny to materiał w postaci dokumentacji medycznej. Z analizy tych dokumentów, pochodzących zwłąszcza z okresu od połowy 2009 r. do roku 2010, wynika, że nie sposób przyjąć aby pozwana w połowie 2009 r. znajdowała się w takim stanie, aby nie mogła właściwie oceniać otaczającej ją rzeczywistości. Tu należy przywołać w szczególności karty informacyjne leczenia szpitalnego z czerwca 2009r. i zapisy w zaświadczeniach lekarskich (dr K. -D. i dr J. R.) z których wynika, że pozwana była w pełnym kontakcie rzeczowym, świadoma swojego stanu zdrowia i otaczającej rzeczywistości. Zgłaszała co prawda stany lękowe i dolegliwości bólowe, była w obniżonym nastroju i funkcjonowanie życiowe było w znacznym stopniu zaburzone, to jednak zaburzenia te nie wpłynęły na stan jej świadomości. W dniu wizyty lekarskiej dnia 13.10.2009r. (14 dni przed datą złożenia kwestionowanego oświadczenia woli) lekarz odnotował, że pozwana jest osobą pogodną, ma napęd wyrównany, afekt dostosowany, okresowo pulsowanie w uszach. Zalecono pozwanej zażywanie leków, nie były to jednak leki silne czy psychotropowe.

Dodać też trzeba, że wnioski opinii biegłych korespondowały z zeznaniami świadka A. B., który analogicznie oceniał stan zdrowia pozwanej w II połowie 2009 r. Św. A. B. zeznał, że w trakcie leczenia można było nawiązać z pozwaną rzeczowy kontakt, uzyskać właściwe informacje.

Nieco odmienne konstatacje można by wywieść z zeznań św. J. R. (1) i B. U., które zeznały, że pozwana była wylękniona, miała trudności w skupieniu uwagi, nie była w stanie samodzielnie funkcjonować ani oceniać rzeczywistości. Te zeznania nie znajdują jednak odzwierciedlenia w dokumentacji lekarskiej z tego okresu. Co istotne również, świadkowie ci, zasłaniając się brakiem pamięci, nie byli w stanie swoich obserwacji dotyczących zachowania pozwanej szczegółowo umiejscowić w kontekście czasowym. A. P. pozostawała bowiem pod ich opieką w dłuższym okresie tj. od 2007 do 2011r. W tym czasie, na co zwracają uwagę ci świadkowie, jej stan psychiczny ewoluował. W jednym momencie był rzeczywiście zły, natomiast później pojawiały się momenty, w których było wyraźnie lepiej. Św. B. U. wskazywała, że kiedy pozwana pojawiła się u niej nie była oderwana od rzeczywistości, właściwie oceniała otaczającą ja rzeczywistość i była w stanie w sposób świadomy reagować na bodźce. Ostatecznie Sąd stwierdził, że zeznania tych świadków niekoniecznie stoją w sprzeczności z całością materiału dowodowego, a nawet gdyby tak było, to należy, w ocenie Sądu, dać prymat tej części materiału dowodowego, który można uznać za zdecydowanie bardziej zobiektywizowany, tak jak to uczynili biegli.

W ocenie Sądu brak było więc podstaw by przedstawione opinie biegłych zakwestionować. Sąd oddalił więc wniosek dowodowy pozwanej o powołanie dowodu z kolejnej, trzeciej już opinii biegłego sądowego.

Dlatego też ostatecznie Sąd mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, uznał, że nie ma dowodów na to, że w dniu wystawienia weksla tj. 27.10.2009r. pozwana znajdowała się w stanie wyłączającym świadome i swobodne wyrażanie woli i podejmowanie decyzji.

W konsekwencji ustalając, że ten jedyny zarzut podniesiony przez pozwaną jest nieskuteczny przyjął, że roszczenie jest w pełni uzasadnione. Sąd uznał, iż brak jest podstaw do uchylenia nakazu zapłaty z dnia 21.03.2012 r. i na podstawie art. 496 k.p.c. w całości utrzymał go w mocy.

Rozstrzygnięcie co do odsetek uzasadnione było treścią art. 481 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§1), zaś wysokość odsetek może wynikać albo z umowy stron, albo – w razie jej braku – należne są odsetki ustawowe. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Z materiału dowodowego wynika, że powód wezwał pozwaną do wykupienia weksla do 5.09.2011 r. W związku z tym, że pozwana swojego zobowiązania nie spełniła, od dnia następnego tj. od dnia 6.09.2011 r. pozostawała w opóźnieniu. Rozstrzygnięcie co do odsetek znajduje ponadto podstawę w regulacjach prawa wekslowego, które dopuszczają dochodzenie odsetek w wysokości ustawowej, naliczanych od sumy wekslowej od dnia płatności do dnia zapłaty, w odniesieniu do weksli wystawionych i płatnych w Polsce (por. art. 28 i 48 prawa wekslowego).

Sąd jednocześnie mając na uwadze trudną sytuację majątkową i osobistą pozwanej skorzystał z dobrodziejstwa przepisu art. 102 k.p.c. i nie obciążył pozwanej kosztami sądowymi, a biorąc po uwagę, że koszty pomocy prawnej udzielone pozwanej nie zostały przez pozwaną uregulowane przyznał pełnomocnikowi pozwanej ustanowionego z urzędu te koszty od Skarbu Państwa w wysokości ustalonej na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wraz z 23% stawką VAT ( 1.656zł).

Z. 1) odnotować uzasadnienie,

2) odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej,

3) kal. 14 dni

W-w, 28.10.2013 r.