Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2013r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Jarosław Góral

Sędziowie: SA – Maria Mrozik-Sztykiel

SA – Anna Prokopiuk (spr.)

Protokolant: – sekr. sąd. Kazimiera Zbysińska

przy udziale Prokuratora Gabrieli Marczyńskiej-Tomali

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2013 r.

sprawy A. K.

oskarżonej z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 21 czerwca 2013 r. sygn. akt V K 3/12

- utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację obrońcy oskarżonej A. K. za oczywiście bezzasadną,

- zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

A. K. została oskarżona o to, że w okresie od
23 czerwca 2004 r. do 17 października 2008 r. w W. będąc pracownikiem Zakładu (...) w D. T. m.st. W. odpowiedzialnym za dokonywanie przelewów oraz osobą upoważnioną przez Wspólnoty Mieszkaniowe przy ul. (...) w W. do dokonywania przelewów na konta kontrahentów przywłaszczyła powierzone jej mienie znacznej wartości w łącznej kwocie:

- 559.811,61 zł na szkodę Zakładu (...) w D. T. m.st. W.

- 5000 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej Ł. 10

- 2474,16 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej Ł. 18

- 2358,87 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej Ł. 14

- 12230,71 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej Ł. 22

w ten sposób, że działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru dokonywała przelewów z kont Zakładu (...) w D. T. m.st. W. oraz Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. (...) oraz przy ul. (...) w W. na swe prywatne konta bankowe, tytułem zapłaty faktur wystawionych przez kontrahentów dla w/w podmiotów, podatków należnych Urzędowi Skarbowemu W. T., zwrotów wadiów oraz kwot zabezpieczeń do nieistniejących umów oraz przekazanych przez kontrahentów na rzecz realizacji umów zawartych z Zakładem (...) w D. T. m.st. W.,

tj. o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wyrokiem z dnia
21 czerwca 2013 r. sygn. akt V K 3/12 oskarżoną A. K. uznał za winną dokonania zarzucanego jej czynu i za ten czyn skazał ją z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i na podstawie art. 294 § 1 k.k. wymierzył oskarżonej karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; na podstawie art. 415 § 1 k.p.k. zasądził na rzecz powoda cywilnego m. st. W. od oskarżonej A. K. kwotę 385.610,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania, w pozostałym zakresie powództwo cywilne pozostawił bez rozpoznania;

Wyrok zawiera nadto rozstrzygnięcie o kosztach sądowych oraz kosztach zastępstwa procesowego na rzecz powoda cywilnego.

Apelację od wyroku wniosła obrońca oskarżonej, skarżąc go w całości.

Na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. wyrokowi zarzuciła obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

1. art. 6 k.p.k. tj. naruszenie prawa do obrony oskarżonej poprzez przeprowadzenie rozprawy po poinformowaniu Sądu przez adw. A. Z. o tym, że nie jest już obrońcą oskarżonej, bez udziału obrońcy przy jednoczesnym braku pouczenia oskarżonej przez Sąd o prawie do korzystania z obrońcy i braku zapytania oskarżonej, czy w zaistniałej sytuacji chce ustanowić nowego obrońcę;

2. art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 202 k.p.k. poprzez nie dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatrów celem stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonej w chwili popełnienia czynu, jak i jej aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz zdolności do udziału w postępowaniu i poprzestaniu na stwierdzeniu zawartym w uzasadnieniu wyroku, iż „treść wyjaśnień i zachowanie oskarżonej świadczy, że brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania jej poczytalności”, w sytuacji gdy oskarżona już podczas przesłuchania w charakterze świadka w dniu 25.02.2009 r. mówiła o tym, że „w 2004 roku to wszystko się zaczęło. Mój mąż znalazł sobie inną kobietę, byłam w depresji (...);

3. art. 193 § 1 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości celem stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie wydania opinii o wysokości przywłaszczonej kwoty jak i kwot zwróconych, co ma znaczenie dla oceny winy i wymiaru kary oskarżonej, przy jednoczesnym stwierdzeniu, zawartym w uzasadnieniu wyroku, iż „nie zdołano zatem ustalić, jakie kwoty i na czyją rzecz zostały zwrócone” oraz „Wspólnoty mieszkaniowe nie otrzymały informacji, aby jakakolwiek faktura ich dotycząca nie została zapłacona i żadna firma nie zgłaszała niedoboru, a zatem przyjąć trzeba, iż oskarżona zwróciła w tym zakresie uprawnionym podmiotom należne kwoty (k 15,16 uzasadnienia);

4. art. 7 k.p.k. poprzez błędną ocenę dowodów w zakresie ustaleń dotyczących wysokości szkody, której wysokość ma znaczenie nie tylko w zakresie znamion zarzucanego oskarżonej przestępstwa z art. 294 § 1 kk, ale też do oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, skutkujące w konsekwencji zasądzeniem na zasadzie art. 415 § 1 k.p.k. kwoty nie wykazanej przez pokrzywdzonego, co doprowadziło do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 415 k.c.;

5. art. 5 § 2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie nieusuwalnych wątpliwości na niekorzyść oskarżonej.

Z ostrożności procesowej, na wypadek gdyby Sąd II instancji nie podzielił argumentów dotyczących słuszności wyżej wymienionych zarzutów, na zasadzie art. art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt. 4 k.p.k., wyrokowi temu zarzuciła rażącą niewspółmierność kary przez wymierzenie bezwzględnej kary dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, jako kary rażąco niewspółmiernej, w stosunku do zachowania oskarżonej A. K., gdyby przyjąć, że oskarżona dopuściła się przestępstwa w sposób ustalony przez Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie.

Podnosząc powyższe obrońca wniosła:

a/ w przypadku podzielenia argumentów dotyczących obrazy przepisów postępowania wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

b/ w przypadku podzielenia argumentów dotyczących rażącej niewspółmierności kary wnoszę o zmianę wyroku w tej części i zmianę wyroku poprzez wymierzenie kary 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z zawieszeniem wykonania kary na okres próby wynoszący 3 lata, na podstawie art. 71 § 1 kk orzeczenie kary grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 50 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej jest oczywiście bezzasadna.

Wbrew wywodom apelacji Sąd I instancji w toku procedowania w niniejszej sprawie nie naruszył przepisów postępowania wskazanych przez skarżącą, ani żadnych innych. Stwierdzić należy, że nie tylko przebieg rozprawy przed Sądem Okręgowym, ale i treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazują, że Sąd ten, nie naruszając zasady obiektywizmu wyrażonej w art. 4 k.p.k. , prawidłowo dokonał ustaleń stanu faktycznego w zakresie czynu przypisanego oskarżonej A. K. i należycie ocenił zebrany materiał dowodowy, przyjmując za podstawę orzeczenia, zgodnie z art. 410 k.p.k. całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie głównej, a uzasadnienie wyroku sporządził zgodnie z wymogami art. 424 k.p.k. Wszystkie dowody i okoliczności sprawy poddane zostały wnikliwej i wszechstronnej analizie, a w poczynionej ocenie brak jest uchybień z punktu widzenia zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Pozostaje ona zatem pod ochroną art. 7 k.p.k. W wyniku tejże oceny Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne związane z zarzutem stawianym oskarżonej.

Przechodząc do meritum apelacji obrońcy stwierdzić należy, że wbrew zarzutowi skarżącej, Sąd I instancji nie popełnił błędu, ustalając, że działanie oskarżonej wypełniło znamiona art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. , a nie art. 286 k.k. Wbrew zarzutowi autorki apelacji brak jest również jakichkolwiek podstaw do skutecznego formułowania naruszenia zasady wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k., która ma zastosowanie tylko wówczas, gdy nie można było wyjaśnić występujących w sprawie wątpliwości. Analiza materiału dowodowego wskazuje wprost, że okoliczności , których dotyczy apelacja, zwłaszcza zrealizowania przedmiotowych znamion przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. zostały przez Sąd meriti wyjaśnione. Podkreślić przy tym należy, że wątpliwości, których dotyczy
art. 5 § 2 k.p.k. muszą mieć obiektywne uwarunkowanie i muszą być stwierdzone przez Sąd rozstrzygający. Naruszenie wskazanej zasady jest możliwe bowiem tylko w sytuacji, gdy sąd rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych, a wobec niemożności ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego. Wyrażona w art. 5 § 2 k.p.k. zasada nie nakłada na Sąd obowiązku przyjęcia wersji najkorzystniejszej dla oskarżonego, lecz zakaz czynienia niekorzystnych domniemań w sytuacji, gdy stan dowodów nie pozwala na ustalenie faktów.

Apelacja obrońcy stanowi jedynie zupełnie dowolną polemikę z oceną dowodów przeprowadzoną przez Sąd orzekający, przy czym jej zarzuty nie były w stanie skutecznie podważyć prawidłowości rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy wyczerpująco i dokładnie wyjaśnił sposób przestępczego działania oskarżonej. Jest oczywiste, że okolicznościom tym nie zaprzeczała sama oskarżona, która przyznała się do popełnienia zarzucanego czynu i przedstawiła mechanizm swojego działania, który czyni zupełnie dowolnymi dywagacje skarżącej co do jedynie czasowego zatrzymania przez oskarżoną powierzonego jej mienia w celu uzyskania korzystnych dla niej odsetek. Wyjaśnienia oskarżonej co do sposobu działania znajdujące potwierdzenie i uzupełnienie w zeznaniach świadków przesłuchanych w sprawie, a przede wszystkim w zabezpieczonej dokumentacji, w pełni dawały Sądowi meriti podstawę do ustalenia, iż A. K. działała z umyślnym zamiarem przywłaszczenia powierzonego jej mienia celem przysporzenia sobie korzyści, że dysponowała nim jak mieniem własnym. Prawidłowo również – wbrew stanowisku skarżącej – Sąd I instancji ustalił wartość mienia będącego przedmiotem postępowania. Zarówno dokumentacja w postaci zestawienia wpłat A. K. dokonanych na własne konta bankowe, dokumentacja bankowa pokrzywdzonych, jak i zeznania świadka I. N. oraz wyliczenia dokonane na podstawie zabezpieczonych dokumentów przez biegłą księgową M. T. pozwoliły ustalić Sądowi orzekającemu w sposób pewny wartość tego mienia, przy czym – wbrew twierdzeniom obrońcy- wyliczenie tej wartości nie wymagało wiadomości specjalnych, ale jedynie umiejętności dodawania. Nie można zatem uznać za zasadny zarzut apelacji co do obrazy art. 193 § 1 k.p.k. poprzez oddalenie przez Sąd meriti wniosku obrony o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości. W tym miejscu zauważyć też należy, że zasądzając z powództwa cywilnego, Sąd I instancji pominął kwoty dotyczące firm (...), (...), (...), (...) i (...), bowiem w oparciu o zebrane dowody nie udało się potwierdzić sald z tymi firmami. Sąd zatem przyjął, że oskarżona zapłaciła należne firmom kwoty.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu apelacji – naruszenia art. 6 k.p.k., tj. naruszenia prawa do obrony oskarżonej poprzez przeprowadzenie rozprawy bez udziału dotychczasowego obrońcy, którego pełnomocnictwo do obrony ustało – nie można go uznać za zasadny. Oskarżona jest osobą dorosłą, samodzielną, jej sposób przestępczego działania przez okres 4 lat wskazuje, że jest zorganizowana i kreatywna, nadto wiedziała, że w procesie może korzystać z pomocy obrońcy, z której zresztą w jego znacznej części, korzystała. Po zrezygnowaniu z obrony przez dotychczasowego obrońcę miała możliwość ustanowienia innego obrońcy, jednak z tej możliwości nie skorzystała. Obrona nie była obligatoryjna, zatem Sąd I instancji nie miał obowiązku pouczać oskarżoną o możliwości ustanowienia przez nią obrońcy z wyboru, bądź też wnoszenia o przyznanie obrońcy z urzędu.

Nie można też podzielić zarzutu obrońcy co do nieprzeprowadzenia dowodu z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność stanu zdrowia psychicznego oskarżonej. Aby taki dowód przeprowadzić Sąd orzekający musiałby powziąć wątpliwość co do poczytalności oskarżonej tempore criminis, a analizując długi okres działania przestępczego oskarżonej, wykazaną przez sposób działania jej kreatywność i zorganizowanie, nadto brak jakiejkolwiek dokumentacji leczenia schorzeń psychicznych, jak również oświadczenie A. K. złożone w trakcie przesłuchania jej jako podejrzanej (dowód dopuszczalny w sprawie, a nie protokół przesłuchania w charakterze świadka), iż jej stan zdrowia jest dobry, nie leczona psychiatrycznie, neurologicznie ani odwykowo (k. 438) – brak było podstaw do powzięcia takich wątpliwości i kwestionowania poczytalności oskarżonej. Nie trudno też dostrzec, że i obrońca oskarżonej nie składał na rozprawie wniosku o poddanie oskarżonej badaniom psychiatrycznym, co wskazuje, iż sam też takich wątpliwości nie powziął.

Niezasadny jest zarzut rażącej niewspółmierności kary orzeczonej wobec oskarżonej. Wymierzona A. K. kara za przypisany jej czyn nie zawiera znamion niewspółmierności w sensie rażącej surowości w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. i należy ją uznać za słuszną, uwzględniającą dyrektywy ogólne wymiaru kary zawarte w art. 53 k.k. Sąd prawidłowo ocenił stopień winy, stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonej czynu oraz cele kary jakie ma ona do spełnienia zarówno w stosunku do oskarżonej, jak również w zakresie prewencji ogólnej.

Podkreślić trzeba, że kara ta oscyluje w pobliżu dolnej granicy kary przewidzianej za to przestępstwo.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że zaskarżony wyrok jest w przekonaniu Sądu Apelacyjnego słuszny zarówno co do meritum, jak i wymierzonej oskarżonej kary.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 624 k.p.k. uznając iż oskarżona spełnia wskazane w nim przesłanki.