Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 maja 2013 roku w S.

sprawy z powództwa M. W. i I. W.

przeciwko M. D.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powodów

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 10 sierpnia 2012 r., sygn. akt I C 1732/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów I. W. i M. W. na rzecz pozwanej M. D. kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje adwokat A. P. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 2.214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt II Ca 1238/12

UZASADNIENIE

Pozwem dnia 18 kwietnia 2011 roku powodowie I. W. i M. W. wnieśli o zasądzenie od pozwanej M. D. kwoty 15.671,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu.

Wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w punkcie I uchylił wyrok zaoczny wydany w dniu 8 lipca 2011 r. w sprawie I C 165/11 przez Sąd Rejonowy w Żarach, w punkcie II oddalił powództwo, a w punkcie III zasądził solidarnie od powodów I. W. i M. W. na rzecz pozwanej W. D. kwotę 2.809 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny.

Dnia 25 kwietnia 2008 roku I. W. i M. W. przed asesorem notarialnym J. B. zastępcą notariusza A. G. w prowadzonej przez nią kancelarii notarialnej darowali swojej córce M. D. lokal mieszkalny numer (...) położony w P. przy ul. (...), składający się z trzech pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki i wc o łącznej powierzchni użytkowej 69,10 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy w Szczecinie XX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą KW (...) wraz z przynależnymi do niej udziałami wynoszącymi (...) części w częściach wspólnych i innych urządzeniach budynku oraz taki sam udział w prawie wieczystego użytkowania gruntu objętego księga wieczystą KW nr (...). M. D. natomiast oświadczyła, że darowiznę tę przyjmuje oraz, że jest wdową. Z dokonania tej czynności sporządzony został akt notarialny, pod numerem Rep. A (...).

W § 4 wyżej opisanego aktu notarialnego znalazło się oświadczenie M. D. następującej treści: „(...) na życzenie darczyńców ustanawia na lokalu mieszkalnym opisanym w § 1 aktu na rzecz I. i M. B. małżonków W. służebność mieszkania, polegającą na dożywotnim i bezpłatnym korzystaniu przez uprawnionych z tego lokalu mieszkalnego,” oraz stwierdzenie: „I. i M. B. małżonkowie W. oświadczyli, że na ustanowienie tej służebności wyrażają zgodę.”

Strony przed zawarciem wyżej opisanej umowy darowizny nie dokonywały żadnych ustaleń, co do ustanowienia przez obdarowaną na rzecz darujących służebności mieszkania. Toczyły się pomiędzy nimi jedynie rozmowy dotyczące dalszego zamieszkiwania przez powodów w lokalu przy ul. (...) w P. oraz sposobu uiszczania rachunków już po dokonaniu przez powodów na rzecz pozwanej darowizny.

M. D. do uzyskanego w drodze darowizny lokalu mieszkalnego wprowadziła się wraz ze swoim konkubentem oraz synem A. D. we wrześniu 2009 roku. Początkowo wspólne zamieszkiwanie stron było zgodne, jednak z czasem konflikty pomiędzy I. W. i M. W. a ich córką oraz jej synem i konkubentem zaczęły narastać.

Sytuacja ta doprowadziła do złożenia przez darujących dnia 20 stycznia 2009 roku przed notariusz A. G. w prowadzonej przez nią kancelarii notarialnej oświadczenia o odwołaniu darowizny lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w P.. Z czynności tej sporządzony został akt notarialny pod numerem Rep. A (...). W § 2 tegoż aktu notarialnego jako powód dokonania przez darujących odwołania darowizny wskazano raczącą niewdzięczność obdarowanej przejawiającą się w używaniu pod adresem powodów obelżywych i nieprzyzwoitych słów oraz wszczynanie bez uzasadnionych przyczyn awantur, jak też stwarzanie sytuacji powodujących po stronie powodów strach, niepewność oraz rozstrój zdrowia.

Pozwana wraz ze swoim konkubentem oraz synem A. D. wyprowadziła się z lokalu przy ul. (...) w P. 13 listopada 2009 roku.

Pismem z dnia 20 listopada 2009 roku powodowie – powołując się na oświadczenie o odwołaniu darowizny – wystąpili do pozwanej o wydanie im przedmiotowego lokalu mieszkalnego do dnia 15 grudnia 2009 roku oraz wezwali pozwaną do przeniesienia na ich rzecz własności lokalu. Pismo to wysłane zostało na adres zameldowania pozwanej: (...), (...)-(...) T. wskazując, że w przypadku nie dokonania przeniesienia własności przedmiotowego lokali w wyznaczonym terminie skierują sprawę na drogę postępowania sądowego.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 14 grudnia 2010 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie (sygn. akt I C 660/10) oddalił powództwo I. W. i M. W. przeciwko M. D. o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli, że w związku z odwołaniem darowizny lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w P. przenosi na swoich rodziców I. W. i M. W. własność przedmiotowego lokalu wraz z przynależnymi do niego udziałami w częściach wspólnych budynku.

Po zawarciu między I. W. i M. W. umowy darowizny lokalu położonego w P. przy ul. (...) wszystkie rachunki związane z eksploatacją przedmiotowego lokalu w całości uiszczane były przez darczyńców. Obdarowana zaczęła współuczestniczyć w kosztach eksploatacji lokalu po zamieszkaniu w nim we wrześniu 2008 roku. Przez cały okres wspólnego zamieszkiwania stron pozwana przekazywała ojcu M. W. pieniądze na opłacenie kosztów eksploatacji lokalu (czynsz, gaz, energia). Powodowie w tym okresie dokładali się do tych kosztów przeznaczając na ten cel po 200 zł miesięcznie.

Kiedy 13 listopada 2009 roku M. D. wyprowadziła się z lokalu, całkowicie zaprzestała uczestniczenia w kosztach jego eksploatacji.

W trakcie wspólnego zamieszkiwania stron w lokalu mieszkalnym położonym w P. w zakresie regulowania opłat związanych z jego eksploatacją (czynsz, gaz, energia) nie powstały żadne zadłużenia, gdyż rachunki uiszczane były na bieżąco. W sporadycznych sytuacjach opłaty dotyczące czynszu dokonywane były z kilkudniowym opóźnieniem, w takich sytuacjach jednak Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) nie naliczała odsetek. Rachunki za gaz i energię elektryczną natomiast zawsze opłacane były terminowo.

W okresie od czerwca 2008 roku do końca sierpnia 2008 roku tytułem czynszu za lokal położony w P. przy ul. (...) uiszczone zostały następujące opłaty:

– rachunek za czerwiec 2008 r. na kwotę 379,50 zł, uregulowany 06.06.2008 r. (termin płatności 15.06.2008 r.),

– rachunek za lipiec 2008 r. na kwotę 437,37 zł, uregulowany 16.07.2008 r. (termin płatności 25.07.2008 r.),

–rachunek za sierpień 2008 r. na kwotę 400,77 zł, uregulowany 05.08.2008 r. (termin płatności 15.08.2008 r.).

W okresie wspólnego zamieszkiwania stron uiszczone zostały uiszczone następujące opłaty związane z eksploatacją lokalu:

a)  czynsz

–rachunek za wrzesień 2008 r., na kwotę 400,77 zł, uregulowany 08.09.2008 r. (termin płatności 15.09.2008 r.),

–rachunek za październik 2008 r. na kwotę 449,77 zł, uregulowany 17.10.2008r. (termin płatności 25.10.2008 r.)

–rachunek za listopad 2008 r. na kwotę 415,23 zł, uregulowany 13.11.2008r. (termin płatności 15.11.2008 r.),

–rachunek za grudzień 2008 r. na kwotę 415,23 zł, uregulowany 11.12.2008 r. (termin płatności 15.12.2008 r.),

– rachunek za styczeń 2009 r. na kwotę 627,94 zł, uregulowany 21.01.2009 r. (termin płatności 26.01.2009 r.),

– rachunek za luty 2009 r. na kwotę 483,21 zł, uregulowany 16.02.2009r. (termin płatności 15.02.2009 r.),

– rachunek za marzec 2009 r. na kwotę 483,21 zł, uregulowany 13.03.2009 r. (termin płatności 15.03.2009 r.),

– rachunek za kwiecień 2009 r. na kwotę 642,13 zł, uregulowany 24.04.2009 r. (termin płatności 24.04.2009 r.),

– rachunek za maj 2009 r. na kwotę 539,28 zł, uregulowany 13.05.2009 r. (termin płatności 15.05.2009 r.),

– rachunek za czerwiec 2009 r. na kwotę 537,84 zł, uregulowany 15.06.2009 r. (termin płatności 15.06.2009 r.),

– rachunek za lipiec 2009 r. na kwotę 709,11 zł, uregulowany 22.07.2009 r. (termin płatności 24.07.2009 r.),

– rachunek sierpień 2009 r. na kwotę 592,95 zł, uregulowany 13.08.2009 r. (termin płatności 15.08.2009 r.),

– rachunek za wrzesień 2009 r. na kwotę 592,95 zł, uregulowany 11.09,2009 r. (termin płatności 15.09.2009 r.),

– rachunek za październik 2009 r. na kwotę 416,95 zł, uregulowany 20.10.2009 r. (termin płatności 15.09.2009 r.),

– rachunek za listopad 2009 r. na kwotę 553,23 zł, uregulowany 06.11.2009 r. (termin płatności 15.11.2009 r.),

b)  gaz

– rachunek za okres od 8.11.2008 r. – 07.03.2009 r. na kwotę 195,11 zł, uregulowany 17.03.2009 r. (termin płatności 25.03.2009 r.),

– rachunek za okres od 07.03.2009 r. – 06.07.2009 r. na kwotę 187,24 zł, uregulowany 23.07.2009 r. (termin płatności 27.07.2009 r.),

c)  energia

– faktura za okres od 20.07.2008 r. – 21.09.2008 r. na kwotę 123,42 zł, uregulowana 06.10.2008 r. (termin płatności 08.10.2008 r.),

– faktura za okres od 21.09.2008 r. – 23.11.2008 r. na kwotę 175,79 zł, uregulowana 04.12.2008 r. (termin płatności 10.12.2008 r.),

– faktura za okres od 23.11.2008 r. – 26.01.2009 r. na kwotę 218,63 zł, uregulowana 10.02.2009 r. (termin płatności 12.02.2009 r.),

– faktura za okres od 26.01.2009 r. – 22.03.2009 r. na kwotę 216,76 zł, uregulowana 31.03.2009 r. (termin płatności 08.04.2009 r.),

– faktura za okres od 22.03.2009 r. – 21.05.2009 r. na kwotę 204,13 zł, uregulowana 08.06.2009 r. (termin płatności 08.06.2009 r.),

– faktura za okres od 21.05.2009 r. – 21.07.2009 r. na kwotę 222,56 zł, uregulowana 10.08.2009 r. (termin płatności 10.08.2009 r.),

Po wyprowadzeniu się pozwanej z przedmiotowego lokalu tytułem eksploatacji w okresie od 14 listopada 2009 roku do 1 grudnia 2010 roku uiszczone natomiast zostały następujące opłaty związane z eksploatacja lokalu:

a)  czynsz

– rachunek za grudzień 2009 r. na kwotę 553,23 zł, uregulowany 04.12.2009 r. (termin płatności 15.12.2009 r.),

– rachunek za styczeń 2010 r. na kwotę 423,35 zł, uregulowany 15.01.2010 r. (termin płatności 15.01.2010 r.),

– rachunek za kwiecień 2010 r. na kwotę 183,73 zł, uregulowany 16.04.2010 r. (termin płatności 26.04.2010 r.),

– rachunek za maj 2010 r. na kwotę 445,91 zł, uregulowany 05.05.2010 r. (termin płatności 15.05.2010 r.),

– rachunek za czerwiec 2010 r. na kwotę 445,91 zł, uregulowany 07.06.2010 r. (termin płatności 15.06.2010 r.),

– rachunek za lipiec 2010 r. na kwotę 493,57 zł, uregulowany 13.07.2010 r. (termin płatności 26.07.2010 r.),

– rachunek za sierpień 2010 r. na kwotę 457,84 zł, uregulowany 05.08.2010 r. (termin płatności 15.08.2010 r.),

– rachunek za wrzesień 2010 r. na kwotę 464,34 zł, uregulowany 03.09.2010 r. (termin płatności 15.09.2010 r.),

– rachunek za październik 2010 r. na kwotę 107,35 zł, uregulowany 15.10.2010 r. (termin płatności 25.10.2010 r.),

– rachunek za listopad 2010 r. na kwotę 448,93 zł, uregulowany 05.11.2010 r. (termin płatności 15.11.2010 r.),

– rachunek za grudzień 2010 r. na kwotę 448,93 zł, uregulowany 03.12.2010 r. (termin płatności 15.12.2010 r.),

b)  gaz

– faktura za okres od 06.07.2009 r. – 11.11.2009 r. na kwotę 189,57 zł, uregulowana 20.11.2009 r. (termin płatności 30.11..2009 r.),

– faktura za okres od 08.03.2010 r. – 07.07.2010 r. na kwotę 127,36 zł, uregulowana 15.07.2010 r. (termin płatności 26.07.2010 r.),

– faktura za okres od 07.07.2010 r. – 05.11.2010 r. na kwotę 129,85 zł, uregulowana 24.11.2010 r. (termin płatności 29.11.2010 r.),

c)  energia

– faktura za okres od 21.09.2009 r. – 18.11.2009 r. na kwotę 212,63 zł, uregulowana 30.11.2009 r. (termin płatności 07.12.2009 r.),

– faktura za okres od 25.01.2010 r. – 22.03.2010 r. na kwotę 89,02 zł, uregulowana 06.04.2010 r. (termin płatności 08.04.2010 r.),

– faktura za okres od 22.03.2010 r. – 21.05.2010 r. na kwotę 100,46 zł, uregulowana 28.05.2010 r. (termin płatności 09.06.2010 r.),

– faktura za okres od 21.05.2010 r. – 22.07.2010 r. na kwotę 95,49 zł, uregulowana 28.07.2010 r. (termin płatności 09.08.2010 r.),

– faktura za okres od 22.07.2010 r. – 22.09.2010 r. na kwotę 92,54 zł, uregulowana 29.09.2010 r. (termin płatności 11.10.2010 r.),

– faktura za okres od 22.09.2010 r. – 22.11.2010 r. na kwotę 94,03 zł, uregulowana 01.12.2010 r. (termin płatności 10.12.2010 r.).

W dniu 29 marca 2011 r. powodowie wystosowali do pozwanej wezwanie do zapłaty w terminie 7 dni od jego doręczenia kwoty 16.034,71 zł tytułem zwrotu poniesionych przez nich kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego, położonego w P. przy ul. (...) do grudnia 2010 r. Wezwanie wysłano na adres (...). (...)-(...) T..

Pozwana nie uczyniła zadość żądaniu powodów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo w całości za bezzasadne.

Sąd I instancji dokonując oceny prawnej zgłoszonego żądania wskazał, że strona powodowa upatrywała podstawy prawnej swojego żądania w przepisach normujących odpowiedzialność kontraktową, tj. w art. 471 k.c. Przy tym wiązała odpowiedzialność kontraktową z obowiązkami, które jej zdaniem obciążały pozwaną z tytułu służebności osobistej. W tym zakresie powołała się na treść art. 296 – 298 k.c. i art. 289 k.c.

Zgodnie z art. 471 k.c. „ Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Stosownie do art. 296 k.c. „ Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista)”. W myśl art. 297 k.c. „ Do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego”. Zgodnie wreszcie z art. 298 k.c. „ Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.”

Powodowie twierdzili, że pozwana nie wywiązała się z przyjętego obowiązku udostępnienia im bezpłatnie wymienionego mieszkania i uchylała się od ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem lokalu. Wskazali, że wskutek tego zmuszeni zostali do pokrywania tych kosztów we własnym zakresie. Z tego faktu wywodzili zaś, że pozwana ponosi wobec nich odpowiedzialność kontraktową i powinna zapłacić im odszkodowanie.

Zdaniem Sądu Rejonowego stanowisko powodów oparte było na błędnych założeniach. Po pierwsze wedle oceny Sądu I instancji wbrew temu, co twierdzili, służebność ustanowiona przez pozwaną nie mogła być w ogóle źródłem odpowiedzialności kontraktowej pozwanej. Zgodnie z art. 285 § 1 k.c., który na zasadzie art. 297 stosuje się odpowiednio do służebności osobistych, prawo to polega na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności. Właściciel nieruchomości obciążonej może być zatem zmuszony albo do powstrzymania się od pewnych działań związanych z własną nieruchomością, albo umożliwienia podejmowania takich działań przez osobę uprawnioną. Służebność polega na określeniu sposobu korzystania nieruchomości. Charakter tego prawa wyklucza możliwość nałożenia na właściciela gruntu obowiązku czynienia. O ile więc przedmiotem służebności ustanowionej na rzecz powodów mogło być nakazanie pozwanej jako właścicielowi nieruchomości obciążonej znoszenia tego, że jej rodzice będą mogli mieszkać w lokalu bez ponoszenia opłat z tego tytułu, to zakres obowiązków pozwanej nie mógł się rozciągać na kwestię wnoszenia opłat za ten lokal lub media do niego dostarczane.

Dlatego też zapis o „bezpłatnym korzystaniu przez uprawnionych z lokalu” musiał być intepretowany w ocenie Sądu Rejonowego tak, jak czyniła to strona pozwana, a więc jako nakaz znoszenia obecności powodów i zakaz pobierania przez pozwaną opłat z tego tytułu. Natomiast treść służebności nie mogła obejmować zobowiązanie się przez pozwaną do ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem lokalu ani obowiązku refundacji kosztów ponoszonych ewentualnie przez powodów. Takie świadczenia nie mogą być bowiem przedmiotem służebności i kłócą się z jej istotą.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwana wywiązywała się z obowiązku bezpłatnego udostępnienia powodom lokalu. Od czasu ustanowienia służebności nigdy nie stawiała im bowiem przeszkód w zamieszkiwaniu w lokalu. Nigdy też nie żądała od nich uiszczania czynszu, co uczyniłby korzystanie z lokalu świadczeniem odpłatnym. Natomiast kwestia kosztów związanych z utrzymaniem samej nieruchomości nie była przedmiotem służebności. Ustanowione na rzecz powodów ograniczone prawa rzeczowe nie mogło być więc podstawą dochodzenia roszczeń w tym zakresie.

Dalej Sąd Rejonowy podniósł, że odpowiedzialność przewidziana w art. 471 k.c. jest odpowiedzialnością za niewykonanie zobowiązania. Jej konieczną przesłanką jest zatem istnienie zobowiązania, czyli sytuacji prawnej określonej w art. 353§1 k.c. ( Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić). Odpowiedzialność kontraktowa jest oddzielnym reżimem związanym ze stosunkami zobowiązaniowymi. Nie może być zatem stosowana do egzekwowania praw rzeczowych, które podlegają ochronie w innym trybie.

Ponieważ w treści aktu notarialnego kwestia korzystania z lokalu została ujętą w formę służebności, ewentualny obowiązek uiszczania przez pozwaną określonych kwot na poczet kosztów utrzymania lokalu, względnie zwalniania powodów z długu powstałego w wyniku uiszczania opłat, musiałby zostać wykreowany osobną czynnością prawną. W ocenie Sądu I instancji powodowie nie wykazali istnienia źródła takiego zobowiązania. Co więcej w treści pozwu bardzo wyraźnie podali, iż swoje roszczenia wiążą z treścią służebności i nie powoływali się na żadne inne umowy. Składając zeznania na rozprawie powodowie próbowali wprawdzie wskazywać, że ich córka zobowiązała się wobec nich ponosić koszty związane z lokalem. Pozwana również przyznała, że takie ustalenia były. Twierdziła jednak, że koszty związane z lokalem miała pokrywać tylko wówczas, gdyby mieszkała razem z rodzicami. Na podstawie dość ogólnych zeznań stron w tym przedmiocie sąd nie miał wystarczających podstaw do ustalenia, że powodowie i pozwana dokonali kategorycznych i wiążących uzgodnień w tym zakresie, skutkujących powstaniem określonej wierzytelności. Co istotne ostatecznie pozwana płaciła za koszty utrzymania lokalu w okresie, kiedy mieszkała w lokalu. Powodowie zaś wcześniej, ani po wyprowadzce pozwanej, nie domagali się od niej zapłaty, aż do czasu wytoczenia niniejszego powództwa.

Sąd Rejonowy miał przy tym na uwadze, że to pozwana jako właścicielka lokalu była co do zasady zobowiązana do poznoszenia kosztów utrzymania lokalu. Nie oznacza to wszakże, że powodowie na podstawie umowy z pozwaną nie mogli zobowiązać się do partycypowania w tych kosztach. Odnosząc powyższe do okoliczności przedmiotowej sprawy należało dojść do przekonania, że skoro powodowie w sposób dobrowolny – co ostatecznie sami przyznali – łożyli na utrzymanie objętego sporem lokalu mieszkalnego kwotę 200 zł miesięcznie, to nie sposób uznać, że czynili to nienależnie. Po drugie należało zauważyć, że powodowie z niezrozumiałych względów domagali się zapłaty za koszty utrzymania lokalu w okresie od września 2008 r. do listopada 2009 r. Na podstawie zeznań świadków, pozwanej, a nawet samych powodów, można było bowiem stwierdzić, że w tym przedziale czasowym I. W. i M. W. jedynie partycypowali w kosztach utrzymania mieszkania, przekazując na ten cel kwotę 200 zł miesięcznie. Świadczenie w tej kwocie było przez nich uiszczane dobrowolnie. Pozostałą część opłat pokrywali zaś pozwani. Powodowie domagając się zatem zwrotu całości kosztów poniesionych na opłaty związane z lokalem domagali się rozliczenia także tych wpłat, które zostały dokonane ze środków pozwanej.

Jeśli chodzi natomiast o okres wcześniejszy i późniejszy, kiedy w lokalu mieszkali tylko powodowie, Sąd Rejonowy uznał, że winni oni uiszczać we własnym zakresie jedynie koszty związane z mediami. Opłaty te nie były bowiem kosztami utrzymania samego lokalu, jako przedmiotu służebności, tylko należnościami związanymi z korzystaniem z lokalu uiszczanymi przez powodów na podstawie umów zawartych przez nich z dostawcami. Natomiast koszty opłat za czynsz musiały być uiszczane bez względu na to, kto mieszkał w lokalu. Obowiązek ten spoczywał na pozwanej jako właścicielce nieruchomości. Powodowie nie musieli więc płacić czynszu na rzecz spółdzielni mieszkaniowej. Czyniąc to zwalniali pozwaną z jej długu. Było to zatem świadczenie nienależne, albowiem zgodnie z treścią służebności powodowie nie mieli obowiązku ponosić tych kosztów. Nie była to jednak wystarczająca podstawa uwzględnienia powództwa. Zgodnie bowiem z art. 411pkt 1 k.c. Nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Powodowie spełniali zaś przedmiotowe świadczenie, mimo że jak sami przyznawali, wiedzieli o braku swojego zobowiązania. Nie czynili też zastrzeżenia co do zwrotu dokonywanych wpłat. Nie mogli więc domagać się następnie zwrotu świadczenia od pozwanej. Sąd Rejonowy wskazał również, że nie mógł uwzględnić powództwa na tej podstawie, gdyż powodowie wyraźnie wskazali w pozwie, że korzystają z reżimu odpowiedzialności kontaktowej i zamierzają dochodzić szkody związanej z niewykonaniem przez pozwaną zobowiązania. Podstawą faktyczną i prawną roszczenia uczynili zatem określone zobowiązanie, które ich zdaniem wynikało z treści prawa służebności. Wobec tego w sytuacji, w której sąd uznał, że zobowiązanie tej treści nie istniało, a kwestia wnoszenia opłat przez pozwaną nie była przedmiotem umowy stron, żądanie powodów nie mogło zostać uznane za zasadne. Czyniąc to sąd wyszedłby bowiem poza granice powództwa wyznaczone przytoczonymi w pozwie okolicznościami. Powodowie nie powoływali się bowiem na fakt, iż pozwana wzbogaciła się ich kosztem bez podstawy prawnej. Swoje roszczenie wiązali wyłącznie ze szkodą wywołaną brakiem świadczenia ze strony pozwanej. Uwzględnienie powództwa na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu pozbawiłoby więc stronę pozwaną możliwości skutecznej obrony. Pozwana nie odnosiła się bowiem do ewentualnych negatywnych przesłanek dochodzenia roszczenia określonego w art. 405 i nast. k.c. ograniczając swoją argumentację do zwalczania tych okoliczności, które przytoczone zostały w pozwie.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd rejonowy oddalił powództwo powodów. Ponieważ zaś uprzednio w niniejszej sprawie wydany został wyrok zaoczny, konieczne było jego uchylenie, na zasadzie art. 347 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zgodnie z normą art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy ustanowił dla powodów pełnomocnika z urzędu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wnieśli powodowie, zaskarżając wyrok w całości. Powodowie podnieśli następujące zarzuty apelacyjne:

1)  naruszenia art. 411 pkt 1 k.c. przez błędne zastosowanie mimo, że okoliczności sprawy wskazują, że zapłata na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) należności czynszowych nastąpiło w celu uniknięcia przymusu;

2)  naruszenie art. 471 k.c. poprzez niezastosowanie go, podczas gdy strony łączył stosunek zobowiązaniowy wykreowany ustną umową, której przedmiotem było ponoszenie przez pozwaną opłat związanych z utrzymaniem lokalu również podczas jej niezamieszkiwania w przedmiocie służebności mieszkania, a celem zawartej umowy odciążenie powodów od konieczności utrzymywania darowanej nieruchomości;

3)  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż w oparciu o zeznania stron nie można stwierdzić dokonania przez strony kategorycznych i wiążących uzgodnień dotyczących ponoszenia kosztów związanych z lokalem przez pozwaną, podczas gdy z zeznań strony powodowej jasno wynika, że strony takie ustalenia poczyniły i ze względu na nie zdecydowały się na zawarcie umowy darowizny, której przedmiotem był lokal mieszkalny;

4)  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn, dla których sąd odmówił wiarygodności zeznaniom powodów dotyczących istnienia zobowiązania miedzy stronami, którego przedmiotem było ponoszenie kosztów związanych z darowanym lokalem.

Powołując się na powyższe zarzuty powodowie wnieśli o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości przez zasądzenie od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwoty 15.671 zł 89 gr wraz z odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji,

2)  dopuszczenie dowodu z uzupełniającego przesłuchania powodów na okoliczność treści umowy o ustanowienie służebności oraz ustnych ustaleń między stronami odnoszącymi się do zasad ponoszenia kosztów utrzymania i eksploatacji lokalu,

3)  przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu z zaznaczeniem, że koszty te nie zostały pokryte w całości ani w części.

W uzasadnieniu apelacji powodowie podnieśli, że przed dokonaniem darowizny strony zawarły ustną umowę, na mocy której pozwana zobowiązała się uiszczać opłaty związane z utrzymaniem darowanego jej lokalu. Celem zawartej umowy było wyposażenie jedynego dziecka w majątek gwarantujący w przyszłości podstawę egzystencji przy jednoczesnym odciążeniu powodów od konieczności ponoszenia kosztów zamieszkania. Gdyby nie te ustalenia powodowie nigdy nie zdecydowaliby się na przekazanie własności nieruchomości pod tytułem darmym. Równorzędnym celem umowy darowizny obok bezpłatnego przysporzenia na rzecz pozwanej było bowiem zwolnienie powodów z uiszczania przekraczających ich możliwości finansowe opłat związanych z przedmiotowym lokalem. Przed podpisaniem umowy obie strony cel ten znały i akceptowały, a wskazane wyżej ustalenia należy zatem uznać za niedostrzeżone przez Sąd pierwszej instancji źródło zobowiązania pozwanej do uiszczania określonych kwot na poczet kosztów utrzymania lokalu. Sama pozwana przyznała, że takie ustalenia były. Na potrzeby toczącego się procesu pozwana jednak twierdzi, że koszty miała pokrywać tylko wówczas, gdyby mieszkała z rodzicami.

W ocenie apelujących Sąd pierwszej instancji popełnił błąd uznając, że płacąc czynsz do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) powodowie nie świadczyli nienależnie, albowiem mieli świadomość braku obowiązku zapłaty. Przy uwzględnieniu całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego taka konstatacja jest nieuprawniona. Już bowiem sama treść potwierdzeń uiszczenia należności czynszowych wskazuje na okoliczność, że względem spółdzielni powodowie byli osobiście odpowiedzialni za spełnienie świadczeń z tego tytułu. Taka zaś okoliczność stawiała ich w sytuacji przymusowej, albowiem zaniechanie zapłaty spowodowałoby wystąpienie przez spółdzielnię z roszczeniem bezpośrednio do nich. Za zapłatę tych należności powodowie odpowiadali osobiście względem spółdzielni, co sprawiało, że regulowali je celem uniknięcia przymusu.

Sąd Rejonowy nie ujął w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku powodów, dla których nie dał wiary zeznaniom powodów dotyczącym wyżej wskazanych ustaleń. Zdaniem powodów Sąd I instancji powinien przez szczegółowe zadawanie pytań doprowadzić do uszczegółowienia zeznań powodów. Strona powodowała wskazała przy tym na okoliczność czy powodowie w pełni mogli korzystać z praw przysługujących im w procesie, skoro Sad nie pouczył powodów o celowości ustanowienia zawodowego pełnomocnika. Wedle strony powodowej należy doprowadzić do uzupełnienia postępowania dowodowego w odniesieniu do celu ustanowienia służebności mieszkania oraz jej treści oraz porozumień między stronami o zasadach ponoszenia kosztów utrzymania i eksploatacji przedmiotu tej służebności. W niniejszej sprawie rozstrzygnięcie Sądu oparte zostało na ocenie treści służebności z pominięciem tak ważnych w tym przypadku przesłanek jak osobiste potrzeby uprawnionych oraz zasady współżycia społecznego.

W odpowiedzi na apelację powodów pozwana M. D. wniosła o oddalenie apelacji, pominięcie dowodu z uzupełniającego przesłuchania powodów i o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu w drugiej instancji według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na apelację pozwana zaakceptowała ustalenia faktyczne Sądu I instancji i poczynione na ich podstawie rozważania prawne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów M. W. i I. W. okazała się nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy po dokonaniu kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia stwierdza, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny niniejszej sprawy. Wobec prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje do dalszych rozważań ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, nie widząc potrzeby ich powtarzania. Jeżeli sąd drugiej instancji po rozpoznaniu sprawy podziela stanowisko sądu pierwszej instancji odnośnie ustaleń faktycznych, to wówczas może ograniczyć się do stwierdzenia, że przyjmuje ustalenia tego sądu jako własne (orzeczenia SN: z dnia 26 kwietnia 1935 r., III C 473/34, Zb. Urz. 1935, nr 12, poz. 496 oraz z dnia 7 września 1936 r., III C 1167/35, Zb. Urz. 1937, nr 9, poz. 318). Również ocena prawna zgłoszonego roszczenia została dokonana przez Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i nie narusza w tym względzie obowiązujących przepisów. Zarzuty apelacyjne powodów okazały się w konsekwencji nieuzasadnione.

Nie sposób zgodzić się z zarzutem naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 411 pkt 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, mimo iż okoliczności sprawy wskazywały, że zapłata na rzecz spółdzielni mieszkaniowej należności czynszowych nastąpiła w celu uniknięcia przymusu. Zarzut ten w ogóle nie przystaje do okoliczności niniejszej sprawy. Powodowie w pozwie i w toku całego postępowania przed Sądem Rejonowym swojego roszczenia upatrywali w odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej z art. 471 k.c., podnosząc w tym zakresie odpowiednie twierdzenia faktyczne. Wskazali, że pozwana nie wywiązała się ze swojego zobowiązania, bowiem nie spełniła warunku umożliwiającego powodom bezpłatne korzystanie z lokalu. Pomimo przyjęcia takiego zobowiązania, pozwana nie regulowała od dnia ustanowienia służebności osobistej opłat związanych z utrzymaniem mieszkania jak czynsz, opłaty za energię elektryczną i gaz.

Zgodnie z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Okoliczności faktyczne (podstawa faktyczna) indywidualizuje zgłoszone żądanie. Dokładne ich określenie jest o tyle uzasadnione, że sąd nie jest władny zmienić podstawy faktycznej powództwa, może ją tylko wyjaśnić. Sąd nie jest uprawniony do konstruowania na podstawie postępowania dowodowego pewnego stanu faktycznego, który by jego zdaniem ewentualnie mógł uzasadnić jakieś żądanie, mimo że strona nie opiera swych żądań na takim stanie rzeczy. Zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Wyrok uwzględniający powództwo na podstawie faktycznej, na której powód ani w pozwie, ani w postępowaniu przed Sądem I instancji nie opierał powództwa, zasądza ponad żądanie. Art. 321 k.p.c. zakazuje zasądzać nie tylko więcej, niż powód żąda, lecz nie pozwala wyrokować co do rzeczy, która nie była objęta przedmiotem żądania, czyli zasądzać coś innego, niż strona żądała. Żądanie powództwa określa nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawę faktyczną. Zasądzenie sumy pieniężnej, która wprawdzie mieści się w granicach cyfrowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej, stanowi orzeczenie ponad żądanie (vide orzeczenie SN z 29.11.1949r., WaC 165/49, DPP 1950, Nr 3, strona 61).

Jak wskazano wyżej, powodowie dochodzili od pozwanej odszkodowania z tytułu niewykonania zobowiązania (art. 471 k.c.), a nie zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c.), w tym nienależnego świadczenia (art. 410 k.c.). Żadne okoliczności podniesione przez powodów w toku postępowania pierwszoinstancyjnego nie świadczyły, że domagają się zwrotu bezpodstawnie uzyskanej przez pozwaną korzyści majątkowej ich kosztem. Podstawy faktyczne żądania z tytułu odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i żądania z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (w tym nienależnego świadczenia) są różne. Wymagają ustalenia odmiennych faktów w aspekcie oceny prawnej roszczenia z tych dwóch różnych reżimów prawnych. Powodowie jak wskazano dochodzili odszkodowania, a ewentualne zasądzenie od pozwanej roszczenia dochodzonego pozwem z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) stanowiłoby wyjście ponad żądanie w rozumieniu art. 321 k.p.c. Ponadto, co należy podkreślić, pozwana, biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne przytoczone dla uzasadnienia żądania, miałaby prawo postawić zarzut naruszenia jej prawa do obrony, gdyby Sąd uwzględnił ewentualnie powództwo z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia. W takim przypadku de facto pozwana byłaby pozbawiona możliwości obrony, w tym podniesienia zarzutów niweczących prawo do żądania zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści majątkowej (nienależnego świadczenia).

Powyższa konstatacja prowadzi do wniosku, że zarzut naruszenia art. 411 pkt 1 k.c. jest nieuzasadniony a limine, albowiem podstawa faktyczna powództwa nie dotyczyła zwrotu nienależnego świadczenia uzyskanego przez pozwaną, a roszczenia odszkodowawczego. Niezależnie od tego wskazać należy za Sądem Rejonowym, że nawet gdyby przyjąć możliwość rozpatrywania żądania powodów jako zwrotu nienależnego świadczenia, to tylko w odniesieniu do opłat na rzecz spółdzielni mieszkaniowej, jednakże w tym przypadku zaistniałaby negatywna przesłanka zwrotu określona w art. 411 pkt 1 k.c. w postaci świadomości powodów w chwili spełnienia świadczenia, że nie byli do świadczenia zobowiązani. W dacie spełniania przez nich świadczeń na rzecz spółdzielni mieszkaniowej nie byli już właścicielami mieszkania i względem spółdzielni mieszkaniowej nie byli zobowiązani do żadnych świadczeń. Argumentacja podniesiona w tym zakresie w apelacji jest całkowicie chybiona i nie przystająca do okoliczności niniejszej sprawy. Powodowie nie byli osobiście zobowiązani do żadnych świadczeń na rzecz spółdzielni mieszkaniowej i nie znaleźli się w sytuacji przymusowej. Do świadczeń związanych z utrzymaniem lokalu, a należnych spółdzielni mieszkaniowej, była i jest pozwana jako właścicielka lokalu, a spółdzielnia mieszkaniowa nie mogłaby w tym zakresie skutecznie domagać się zapłaty od powodów.

Brak również podstaw do uznania za uzasadniony zarzut powodów odnośnie naruszenia przez Sąd I instancji art. 471 k.c. Sąd Rejonowy poczynił w tym zakresie prawidłowe ustalenia faktyczne i dokonał w tak ustalonym stanie faktycznym poprawnej wykładni treści przepisu art. 471 k.c., art. 296 k.c., art. 297 k.c., art. 297 k.c. w zw. z art. 285 § 1 k.c. Zgodnie z art. 298 k.c. zakres służebności osobistej i sposób jej wykonania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Stosownie do treści art. 285 § 1 k.c. służebność może polegać na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań. Z istoty służebności osobistej mieszkania nie wynikają roszczenia wywodzone przez powodów w niniejszym postępowaniu, a więc obowiązek zwrotu przez pozwaną uiszczonych przez nich należności związanych z opłatami do spółdzielni mieszkaniowej, za gaz, czy energię elektryczną. Stosownie do § 4 umowy darowizny pozwana ustanowiła na rzecz powodów służebność mieszkania polegającą na dożywotnim i bezpłatnym korzystaniu przez powodów z lokalu mieszkalnego. Z przesłuchania stron nie wynika, aby zapis ten interpretować w sposób inny niż taki, że pozwana zobowiązała się względem powodów do zapewnienia ze swej strony bezpłatności zamieszkiwania, w tym sensie, że nie będzie pobierać od powodów żadnego wynagrodzenia za ich zamieszkiwanie w lokalu. Na marginesie wskazać należy, że strony, co wynika z ich przesłuchania, nie przywiązywały wagi do tego zapisu w umowie darowizny. Pozwana nigdy nie żądała od powodów zapłaty za zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym, nie uniemożliwiała im zamieszkiwanie w tym lokalu, zatem wykonała swój obowiązek zapewnienia powodom bezpłatnego korzystania z lokalu, we wzajemnych relacjach. W tych okolicznościach brak jakichkolwiek podstaw do postawienia pozwanej zarzutu, że ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą (art. 471 k.c.) na skutek niewykonania swojego obowiązku z § 4 umowy, to jest niezapewnienia powodom bezpłatnego zamieszkiwania w lokalu. Powodowie, korzystając z mediów w postaci gazu i energii elektrycznej przez okres swojego zamieszkiwania w lokalu, powinni je uiszczać we własnym zakresie, albowiem na pewno obowiązek w tym zakresie nie obciąża pozwanej, ponieważ nie wynika on z istoty służebności mieszkania, zapisu § 4 umowy darowizny, ponadto, jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy brak było podstaw do przyjęcia, że strony zawarły odpowiednią umowę w tym zakresie, która ewentualnie mogłaby być podstawą odpowiedzialności kontraktowej pozwanej. Opłaty należne do spółdzielni mieszkaniowej, a związane z utrzymaniem lokalu, jest zobowiązana ponosić pozwana. Fakt uiszczania ich przez powodów nie stanowił o niewykonaniu treści służebności mieszkania przez pozwaną. Jak wskazano wyżej, ewentualna podstaw do zwrotu tych opłat na rzecz powodów przez pozwaną na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (nienależnym świadczeniu) nie była objęta podstawą faktyczną żądania.

Powodowie nie wykazali (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 353 k.c.), aby pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy, na podstawie której pozwana zobowiązała się do ponoszenia kosztów energii elektrycznej i gazu dostarczanego do lokalu w okresie, kiedy pozwana nie zamieszkiwała w lokalu. W tym zakresie nie sposób postawić Sądowi I instancji zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. i dokonania dowolnej oceny materiału dowodowego. Strony pozostawały w tym zakresie w sporze i przedstawiły odmienne stanowiska w trakcie przesłuchania. Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy o uzupełniające przesłuchanie powodów, uznając, że dowód ten niczego dodatkowo nie wyjaśni, a stosowne stanowiska w zakresie uzgodnień strony przedstawiły w trakcie postępowania przed Sądem I instancji. Dokonana ocena materiału dowodowego przez Sąd I instancji odpowiada zasadzie swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 k.p.c. i nie sposób zarzucić jej przekroczenia zasady logicznego rozumowania, wiedzy, czy zasad doświadczenia życiowego. Powodowie poza zaoferowaniem dowodu z przesłuchania ich w charakterze strony nie przedstawili żadnych innych dowodów, z których wynikałoby, że strony wykreowały stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego pozwana zobowiązać się miała do ponoszenia kosztów związanych z dostarczaniem mediów do mieszkania, niezależnie od tego czy będzie mieszkać w lokalu, czy też nie. Wiarygodna jest wersja pozwanej, że doszło do odpowiednich uzgodnień, gdy pozwana zamieszkiwała w lokalu, że będzie ponosić koszty tych mediów, a powodowie zobowiązali się do zapłaty po 200 zł miesięcznie tytułem partycypowania w kosztach utrzymania mieszkania.

Nieuzasadniony okazał się również zarzut odnośnie naruszenia przez Sąd I instancji treści przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom powodów. Argumentacja Sądu I instancji odnośnie braku podstaw do poczynienia ustaleń takich jak podnosili powodowie znajduje się na jedenastej stronie uzasadnienia.

Powodowie w treści uzasadnienia apelacji postawili również zarzut niepouczenia przez Sąd I instancji o celowości ustanowienia pełnomocnika procesowego (art. 212 § 1 k.p.c.). W ocenie Sądu Okręgowego okoliczność, że Sąd Rejonowy nie pouczył powodów o celowości ustanowienia pełnomocnika procesowego nie stanowi o pozbawieniu powodów możliwości obrony swoich praw. Z przebiegu postępowania przed Sądem I instancji, w tym również z treści pozwu, nie wynika, aby powodowie byli osobami nieporadnymi, nie potrafili formułować swoich żądań, czy też zająć stanowiska w sprawie. Sprawa nie była szczególnie zawiła.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy uznał rozstrzygnięcie Sądu I instancji za prawidłowe i odpowiadające prawu, co spowodowało, że apelacja powodów jako bezzasadna podlegała oddaleniu w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd orzekł w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania z art. 98 k.p.c. Powodowie jako strona przegrywająca sprawę zobowiązani są do zwrotu pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu przed Sądem II instancji. Na koszty procesu pozwanej składało się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata w wysokości 1.200 zł na podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

W punkcie 3 wyroku orzeczono w przedmiocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji poprzez przyznanie pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia od Skarbu Państwa w wysokości 2.214 zł na podstawie § 2 ust. 3, § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (75 % stawki minimalnej 2.400 zł, powiększonej o należny podatek od towarów i usług w wysokości 23 %).

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji wyroku.