Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa B. N.

przeciwko M. R. (1)

o wydanie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Łomży

z dnia 28 października 2013 r., sygn. akt I C 984/13

I.  apelację oddala;

II.  zasądza od pozwanego M. R. (1) na rzecz powódki B. N. kwotę 1200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

akt I Ca 321/13

UZASADNIENIE

Powódka - B. N. wniosła pozew przeciwko M. R. (1) domagając się wydania jej przez pozwanego piwnicy nr 4 położonej w budynku nr (...) przy ul. (...) w Ł. wraz z rzeczami należącymi do powódki oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że mieszka w bloku przy ul (...) w Ł. w lokalu mieszkalnym nr (...), stanowiącym przedmiot odrębnej własności, który nabyła aktem notarialnym w dniu 22.12.1999r. na podstawie §3 tegoż aktu wraz z przynależną do lokalu piwnicą nr (...) o pow. 1,5 m ². Powódka objęła w posiadanie zarówno lokal mieszkalny jak też piwnicę, która była zamknięta na kłódkę i powódka składowała w niej różne przedmioty, w tym wannę łazienkową, drzwi, płytki, panele, terakotę. Piwnicę tę zajął pozwany, który nabył lokal nr (...) przy ul. (...). Przywłaszczył sobie także znajdujące się w niej się rzeczy. Pozwany nie dostosował się do wezwań powódki o wydanie piwnicy i zwrot jej rzeczy. Ostatecznie w zakresie wydania rzeczy należących do powódki powódka cofnęła powództwo (k. 90)., z uwagi na fakt, że rzeczy te zostały przez pozwanego wyrzucone.

Pozwany M. R. (1) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania. Wskazał, że przedmiotowe pomieszczenie piwniczne, w trakcie wydawania lokali mieszkalnych przez sprzedającego R. T. w grudniu 1999r. zostało wydane pierwotnemu właścicielowi lokalu mieszkalnego nr (...) - W. B. i taki numer został naniesiony na drzwi pomieszczenia piwnicznego. Z przedmiotowej piwnicy korzystali od roku 2005 najemcy mieszkania nr (...) - małżonkowie A. i C. D.. Następnie, w wyniku sprzedaży lokalu nr (...) przez S. i W. małżonków B. na rzecz M. i M. małżonków R. w dniu 9 września 2008r., nabywcy weszli w posiadanie spornego pomieszczenia piwnicznego.

Wyrokiem z dnia 28 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Łomży nakazał, aby pozwany M. R. (1) wydał powódce B. N. lokal użytkowy (piwnicę) numer 4 (aktualnie oznaczony na drzwiach numerami 4 i 11) przynależny do lokalu mieszkalnego numer (...) w budynku numer (...) przy ulicy (...) w Ł. stanowiącego przedmiot odrębnej własności B. N. na podstawie Umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowy sprzedaży z 22.12.1999 r., sporządzonej w Kancelarii Notarialnej w Ł. przed Notariuszem B. P., Repertorium A Numer (...) - w terminie 30 dni od uprawomocnienia się wyroku. Zasądził także od pozwanego M. R. (1) na rzecz powódki B. N. kwotę 2.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższy wyrok Sąd Rejonowy w Łomży oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

W dniu 12 października 1999r. pomiędzy B. N. a R. T., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) Handel (...) z siedzibą w Ł., została zawarta Przedwstępna Umowa sprzedaży, w której sprzedający zobowiązał się wybudować za środki finansowe kupującej B. N. lokal mieszkalny wraz z przynależną do niego piwnicą.

Powódka B. N. w dniu 22.12.1999r. umową notarialną nabyła od R. T., prowadzącego działalność gospodarczą pod ww. firmą, odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku mieszkalnym przy ul. (...) wraz z przynależną do lego lokalu piwnicą nr (...) o pow. 1,5 m ². Budynek ten został przez sprzedającego R. T. wybudowany, jest trzykondygnacyjny, częściowo – czerokondygnacyjny, całkowicie podpiwniczony, obejmuje 14 lokali mieszkalnych, dwa lokale handlowe, jeden garaż oraz wolnostojący zespół boksów garażowych. W budynku tym jest więcej mieszkań niż piwnic. W segmencie, w której zamieszkują strony postępowania mieszkań jest 12, a piwnic 10.

Powódka B. N. wprowadziła się do bloku jako pierwsza w dniu 04.12.1999r. Jako druga, 06.12.1999r., wprowadziła się G. K., właścicielka lokalu nr (...). Sprzedawca R. T. wydając mieszkania przyjął zasadę przydziału piwnic polegającą na wybraniu piwnicy przez właściciela lokalu w obecności jego asystentki, która następnie nanosiła niebieską farbą na drzwiach piwnicy numer odpowiadający numerowi porządkowemu mieszkania. W taki sposób piwnicę nr 4 obrała B. N. i G. K.. R. T. nie schodził do piwnicy z nabywcami i nie okazywał, który lokal piwniczny przynależy do danego mieszkania. Spowodowało to chaos w numeracji piwnic. Powódka swą piwnicę nr 4 obrała na końcu korytarza i umieściła na drzwiach kłódkę. Do czasu obejmowania piwnic przez mieszkańców pomieszczenia te pozostawały otwarte. Powódka po wprowadzeniu się do mieszkania prowadziła jego prace wykończeniowe i w piwnicy oznaczonej nr 4, składowała potrzebne do tego materiały. W 2008 r. wykonała kolejny remont mieszkania i w piwnicy złożyła pozostałości terakoty, drzwi, wannę i panele, nie przechowywała tam słoików z przetworami. Do sierpnia 2012 r. powódka bez przeszkód korzystała z piwnicy z wyłączeniem innych osób.

Do dnia 09.09.2008r. lokal nr (...) był własnością małżonków S. i W. B., którzy nigdy w nim nie zamieszkali, nigdy też nie objęli w posiadanie żadnej z piwnic położonych pod budynkiem (ani pod klatką schodową, w której znajdowało się mieszkanie nr (...), ani pod drugą klatką schodową). Nigdy też nie ustalili, które z pomieszczeń piwnicznych , opisanych jako przynależna do lokalu mieszkalnego nr (...) w akcie notarialnym, odpowiada w rzeczywistości temu lokalowi. Mieszkanie nr (...) od daty jego zakupu zostało wynajęte lokatorom, tj. m.in. od 2006 r. A. D., siostrze W. B., która mieszkała tam do czasu sprzedaży mieszkania drugiej siostrze W. M. R. i jej mężowi M. R. (1) - pozwanemu. Gdy mieszkanie nr (...) wynajmowała A. D., znajdowały się już w piwnicy, noszącej wówczas nr 4 resztki płytek terakotowych, wanna, pozostałości paneli stanowiące własność powódki B. N.. Kłódka zawieszona przez powódkę, otwierana była, według twierdzeń pozwanego kluczem, który otrzymał od poprzednich właścicieli. Zatem do jednej kłódki od piwnicy nr 4 pasowały różne klucze.

W dniu 09.09.2009 r. S. i W. małżonkowie B. lokal nr (...) wraz z przynależną do tego lokalu piwnicą nr (...) o pow. 1,5 m ² sprzedali pozwanemu M. R. (1) i jego żonie M. R. (2) (W. B. i M. R. (2) to rodzeństwo). W grudniu 2008r. M. R. (1) otworzył piwnicę oznaczoną nr 4, twierdząc, iż jest to piwnica opisana w jego akcie notarialnym jako nr 11. Pozwany opróżnił piwnicę z rzeczy powódki w 2008 r.

W sierpniu 2012 r. powódka wraz z bratem I. N. chciała zabrać z piwnicy składowane tam materiały, ale przedmiotów pozostałych po remoncie w piwnicy nie było. Znajdowały się tam natomiast przetwory w słoikach. M. R. (1) drzwi piwniczne przemalował na kolor jasnobrązowy i zamalował cyfrę 4. W październiku 2012 r. brat powódki ponownie naniósł na drzwi piwnicy numer 4, poniżej numeru 11.

Rozstrzygnięcie w sprawie Sąd Rejonowy w Łomży oparł na przepisie art. 222 § 1 k.c. Powódka B. N., wywodząc swe prawo z tytułu własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w Ł., domagała się wydania przez pozwanego, zajętego samowolnie, pomieszczenia przynależnego do jej lokalu, tj. piwnicy nr 4. Pozwany twierdził, że piwnica ta przynależy do nabytego przez niego lokalu mieszkalnego nr (...).

W sprawie istniał zatem spór co do własności piwnicy oznaczonej do sierpnia 2009r. numerem 4, a następnie nr 11.Sąd Rejonowy ocenił, że rację ma powódka twierdząc, że przedmiotowy lokal piwniczny został wraz z mieszkaniem nr (...) nabyty na własność właśnie przez nią na mocy aktu notarialnego z dnia 22.12.1999r. W akcie tym R. T. ustanowił odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z przynależną do tego lokalu piwnicą nr (...), a następnie zbył go powódce. Sporne zatem było faktyczne usytuowanie w piwnicy pod klatką schodową, w której zamieszkują obie strony, tego konkretnego lokalu piwnicznego o pow. 1,5 m ².

Wątpliwości te Sąd Rejonowy rozstrzygnął w oparciu o czynności faktyczne każdej ze stron. Powódka po wprowadzeniu się do mieszkania, objęła w faktyczne posiadanie piwnicę nr 4. Na drzwiach piwnicy został umieszczony farbą niebieską przez asystentkę R. T. numer 4 i zawieszona kłódka. Sąd I instancji uznał za udowodnione twierdzenia powódki i zeznania jej brata I. N., że nigdy R. T. nie wskazywał konkretnych pomieszczeń piwnicznych lokatorom. Wynika to także z zeznań świadka G. K., która zeznała także, że powódka wybrała piwnicę na końcu korytarza. Potwierdził to w pewnej mierze również W. J., były członek Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej Wolność ul. (...). Świadek też przyznał, że w budynku nr (...) piwnic jest mniej niż lokatorów. Zaprzeczył też, aby lokatorzy z klatki, w której mieszkają strony, posiadali piwnice pod drugą klatką, do której można wejść tylko z zewnątrz i trzeba mieć osobny klucz.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, że jako pierwsza wprowadziła się do bloku przy Pięknej 3 i objęła w posiadane właścicielskie lokal piwniczny nr (...) przynależny do mieszkania w sposób zgodny z wolą sprzedawcy. Natomiast M. i M. małżonkowie R. po zakupie mieszkania od S. i W. B. zorientowali się, że brakuje wolnej piwnicy. Z kolei po zwróceniu się do W. B. pozwanemu został wskazany jako przynależny do lokalu nr (...) lokal piwniczny powódki. Dopiero jednak w sierpniu 2009r. W. B. jako wykonawca budynku miał prawo sobie wybrać piwnicę, z tym, że nigdy nie mieszkał w zakupionym mieszkaniu nr (...) i nigdy nie korzystał z piwnicy. Dopiero w sierpniu 2009r. z drzwi piwnicznych usunięto nr 4 i naniesiono nr 11 dokonując samowolnej eksmisji powódki z zajętej przez nią w 1999r. piwnicy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo. O kosztach sądowych orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany M. R. (1). Zaskarżanemu wyrokowi zarzucił:

1.  Naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie:

- art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów bez wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, tj. zeznań świadków W. B., R. T., I. N., A. D., G. K., W. J., zeznań powódki w zakresie korzystania przez nią z rzeczonej piwnicy, jej wiedzy czy sąsiedzi posiadali podobny problem z przynależnością piwnicy oraz zeznań pozwanego w zakresie jego wiedzy o istniejącej numeracji piwnicy i wskazania przez niego podstawy własności piwnicy nr 11- w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia logicznego rozumowania oraz sprzecznie z treścią zebranego materiału dowodowego,

- art. 195 § 1 k.p.c. w zw. z art. 72 § 2 k.p.c., art. 222 § 1 k.c. i art. 31 § 1 k.r. i o. poprzez jego niezastosowanie i wydanie wyroku wobec pozwanego M. R. (1) mimo uprzedniego braku wezwania strony powodowej do oznaczenia osób biorących udział w sprawie w charakterze pozwanych, w sytuacji, gdy pozwany nabył lokal nr (...) wraz z małżonką, wobec czego piwnica ta stanowi ich wspólność majątkową małżeńską i oboje małżonkowie nią władają;

2.  Naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) art. 222 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jogo niewłaściwe zastosowanie w sytuacji gdy z okoliczności niniejszej sprawy nic sposób jest stwierdzić, ażeby powódce przysługiwało skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, czego nie wykazała ona w procesie,

b) art. 5 k.c. poprzez jego nieuwzględnienie przy ocenie możliwości wytoczenia przez powódkę powództwa na podstawie roszczenia windykacyjnego.

Skarżący wniósł o:

- zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania za I i II instancję z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych,

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji wraz z wnioskiem o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje (k. 107-115).

Powódka w złożonej w sprawie odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k.120-121).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny w kontekście mającego zastosowanie w sprawie art. 222 k.c., w szczególności okoliczność do którego lokalu mieszkalnego należy sporne pomieszczenie piwniczne oraz fakt naruszenia przysługującego powódce prawa własności przez pozwanego.

Postępowanie dowodowe, wbrew twierdzeniom apelacji, zostało przeprowadzone zgodnie z wymogami przepisu art. 233 k.p.c. Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy jako całość. Ocena istotnych z punktu widzenia art. 222 k.c. ww. okoliczności, dokonana została prawidłowo. Nie znajdują potwierdzenia podniesione w apelacji pozwanego zarzuty, że Sąd I instancji dokonał błędnej, sprzecznej z logiką oceny dowodów w postaci zeznań świadków, tj. W. B., A. D., W. J., G. K., R. T. i I. N.. Analiza zeznań tych świadków przez Sąd Okręgowy doprowadziła do wniosków tożsamych z tymi wyciągniętymi przez Sąd I instancji. W szczególności w sprawie nie ma wątpliwości co do sposobu przydzielania piwnic poszczególnym, nabywającym mieszkania właścicielom. Zeznania świadka R. T. są w tej mierze niewiarygodne, gdyż zawierają sprzeczności co do osoby schodzącej do piwnicy i wyznaczającej dla danego lokatora pomieszczenie piwniczne. Natomiast G. K., osoba obca dla stron, mająca przy tym dobrą wiedzę w zakresie sposobu przydzielania piwnic mieszkańcom, udzieliła w tej kwestii wiarygodnych informacji. Sama natomiast A. D. z jednej strony twierdzi, że od roku 2006 przedmiotowa piwnica była użytkowana przez nią jako najemczynię lokalu mieszkalnego nr (...), z drugiej zaś przyznaje, że w momencie korzystania przez nią z piwnicy była ona zajęta przez osobę, która przetrzymywała w niej materiały budowlane takie jak wanna, płytki, resztki paneli. Niewiarygodne są przy tym zeznania zainteresowanego przecież pośrednio w sprawie świadka W. B.. Jak sam przyznaje nigdy nie mieszkał w zakupionym przez siebie w celach inwestycyjnych mieszkaniu. Jednocześnie twierdzi, że zajął wybraną przez siebie piwnicę, na której R. T. osobiście naniósł numer czerwoną farbą. Nadto, że składowane w przedmiotowym pomieszczeniu materiału budowlane należały do wykonującego w budynku instalację elektryczną świadka. Zeznania takie nie są zgodne z zeznaniami pozostałych świadków oraz sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Świadek nie pamięta w którym roku kupił mieszkanie od R. T., ale pamięta, że naciskał na niego w kwestii oznakowania piwnic. Zeznania takie są niezgodne z twierdzeniami zeznającymi w tej mierze tak samo świadków I. N., G. K. oraz powódki B. N.. Wszyscy oni zeznają zgodnie, że piwnice były przez wprowadzających się mieszkańców bloku obierane dowolnie i znakowane przez asystentkę R. T. niebieską, a nie – jak twierdzi świadek W. B. czerwoną - farbą. Świadek W. J. stwierdził, że posiadaną przez niego piwnicę zajął zgodnie z umieszczonym na jej drzwiach przez nieznaną osobę numerem. W świetle powyższego oczywistym jest, że podawana przez powódkę jej wersja zdarzeń w kwestii sposobu zajmowania piwnic jest prawdziwa. Odmienne w tym względzie zeznania W. B. nie zasługują na uwzględnienie, co słusznie zauważył Sąd Rejonowy.

Z powyższego wynika istotny w sprawie fakt przynależności spornej piwnicy do będącego własnością powódki lokalu nr (...) i będący tego konsekwencją fakt naruszenia przez pozwanego wynikającego z prawa własności uprawnienia powódki do jego posiadania z wyłączeniem innych osób. Powyższe – jak wyjaśnił Sąd I instancji - przesądzało o uwzględnieniu powództwa, a następnie – o oddaleniu wniesionej w sprawie apelacji. Kontrola instancyjna nie doprowadziła do stwierdzenia wskazywanych w apelacji uchybień. Skarżący powołując się w istocie na naruszenie art. 233 k.p.c. nie wskazał konkretnych uchybień Sądu, które w istocie mogłyby zostać ocenione jako pozostające w sprzeczności z ugruntowanymi na tle tego przepisu kryteriami oceny dowodów. Podjęta polemika – przeciwstawiająca ocenie Sądu własną interpretację zeznań świadków i samych stron, jest wyrazem dążenia pozwanego do uchylenia się od zaspokojenia uzasadnionego roszczenia powódki, jakim jest wydanie jej przedmiotowej piwnicy.

W sprawie nie naruszono także przepisów o współuczestnictwie koniecznym pozwanych, w tym wskazanych przez skarżącego przepisów art. art. 195 § 1 k.p.c. w zw. z art. 72 § 2 k.p.c., art. 222 § 1 k.c. i art. 31 § 1 k.r. i o.

Pozwany jest bez wątpienia współwłaścicielem lokalu nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) i pozostaje we wspólności majątkowej małżeńskiej ze swoją żoną M. R. (2). Zgodnie jednak z art. 209 k.c. każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Jeśli tak, to nawet jeden tylko współwłaściciel może dochodzić od osoby trzeciej roszczenia windykacyjnego oraz roszczeń uzupełniających (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 października 2012 r., I ACa 243/12, LEX nr 1267417). W niniejszej sprawie takie roszczenie windykacyjne jest dochodzone od pozwanego, co nie zmienia tego, że w kontekście ww. przepisu w sprawie nie zaszło przewidziane w art. 195 k.p.c. współuczestnictwo konieczne małżonków R. jako współwłaścicieli łącznych lokalu mieszkalnego nr (...).

Sąd Okręgowy nie podzielił też poglądu apelacji, że w sprawie naruszono art. 5 k.c. poprzez jego nieuwzględnienie przy ocenie możliwości wytoczenia przez powódkę powództwa na podstawie roszczenia windykacyjnego. Unormowanie art. 5 k.c. przełamuje zasadę, że wszystkie prawa podmiotowe korzystają z ochrony prawnej (uzasadnieniu wyr. SN z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607). W związku z tym art. 5 k.c. może być stosowany tylko jako szczególny wyjątek. W sprawie ustalono, że sporny lokal piwniczny przynależy do będącego własnością powódki lokalu nr (...) i brak było podstaw aby zasłaniając się przewidzianymi w ww. przepisie zadami współżycia społecznego, stwierdzić niedopuszczalność po stronie powódki dochodzenia jej praw w procesie cywilnym. Przeciwnie – to pozwany naruszył wynikający z prawa własności stan posiadania powódki i wynikające z tego normy społeczne. Odmienne w tym względzie twierdzenia apelacji nie mają oparcia w obowiązującym systemie prawa.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z §6 pkt 5 w zw. z §12 ust.1pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490).