Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Dorota Stawicka-Moryc

Protokolant : Robert Purchalak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 03 września 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T.

o ustalenie nieważności uchwały

I.  ustala, że uchwała numer (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie powołania członka zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. jest nieważna;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód W. B. w pozwie z dnia 30.04.2013r. wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w T. z dnia 28.02.2013r. jako sprzecznej z § 64 ust. 1 i 2 statutu Spółdzielni (...) w T..

W uzasadnieniu powód podniósł, iż na posiedzeniu Rady Nadzorczej Spółdzielni (...) w T. w dniu 28.02.2013r. przedstawiono kandydaturę P. O. do zatrudnienia na stanowisko Zastępcy Prezesa ds. technicznych oraz podjęto uchwałę nr (...) powołując z dniem 1.04.2013r. P. O. na stanowisko członka zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej. Za podjęciem uchwały głosowało 7 członków Rady Nadzorczej, przeciwko uchwale 4 jej członków. Zaskarżona uchwała podjęta została z naruszeniem § 64 ust. 1 i 2 statutu Spółdzielni (...) w T., w skład zarządu wchodzi bowiem co najmniej prezes i zastępca prezesa, którzy – aby zajmować wskazane stanowiska – muszą spełniać kryteria i warunki określone w § 64 ust. 1 i 2 statutu, nadto wybór prezesa i zastępcy dokonuje się w drodze konkursu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Pozwana podniosła, że zaskarżona uchwała nie narusza przepisu § 64 Statutu. Członek zarządu spółdzielni, a takim został wybrany zaskarżoną uchwałą P. O. - nie musi spełniać szczegółowych kryteriów i warunków określonych w Statucie i regulaminie Rady Nadzorczej. W przekonaniu strony pozwanej najistotniejszym w § 64 Statutu jest zapis, iż Zarząd składa się z 3 członków. Ten zapis został zachowany, albowiem w chwili wyboru w skład Zarządu wchodziły 2 osoby. Co więcej, wybranie nowego członka było konieczne z tego względu, że właśnie istnienie dwuosobowego zarządu mogłoby być kwestionowane jako niestatutowe. Rada Nadzorcza podjęła działania na powołanie osoby na stanowisko zastępcy prezesa. Dwukrotnie przeprowadzony konkurs nie zakończył się wyłonieniem kandydata na zastępcę Prezesa Zarządu ds. technicznych. W tym stanie rzeczy Rada Nadzorcza zadecydowała że nie będzie powoływać Zastępcy Prezesa lecz powoła członka Zarządu, uzupełni tym samym zarząd do wymaganej liczby członków a jednocześnie nowo wygranej osobie powierzy na pewien czas pełnienie obowiązków zastępcy Prezesa ds. technicznych, by po pierwsze wykonywała ona jego bieżące obowiązki a po drugie by po części uczynić zadość wymaganiom statutowym. Z całą pewnością nie stanowi to obejścia prawa ani nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Bezspornym w sprawie było, iż w dniu 28 września 2013r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. podjęła uchwałę nr (...) w sprawie powołania Członka Zarządu Spółdzielni (...) w T..

Treść § 1 uchwały otrzymała brzmienie : „powołuje się z dniem 01.04.2013r. Pana O. na stanowisko Członka Zarządu Spółdzielni (...) w T..

Z protokołu plenarnego posiedzenia Rady Nadzorczej oraz przebiegu głosowania przeprowadzonego w dniu 28 lutego 2013 r. wynika, że za przyjęciem uchwały nr (...)w proponowanym brzmieniu, głosowało łącznie 11 członków Rady Nadzorczej, oddanych głosów „za” – 7 , głosów „przeciw” – 4.

Prezes Zarządu M. B., po otwarciu obrad przez A. K., przedstawił zaproszonego na posiedzenie Rady Nadzorczej kandydata na stanowisko pełniącego obowiązki z-cy Prezesa ds. technicznych - Pana P. O. ( zaproponowanego przez Pana A. K.). Członkowie Rady Nadzorczej zapoznali się z wykształceniem kandydata, przebiegiem jego kariery zawodowej, miejscami pracy i pełnionymi funkcjami.

/dowód : protokół z posiedzenia Rady Nadzorczej Nr (...) k. 6-13/

W tym dniu podjęto również uchwałę nr (...) w sprawie zatrudnienia i przyznania wynagrodzenia dla P. O. pełniącego obowiązki z-cy prezesa ds. technicznych.

W dniu 29.03.2013r. zawarto umowę o pracę na czas nieokreślony z P. O. począwszy od dnia 1.04.2013r. do dnia 30.09.2013r. na stanowisku „ członek zarządu pełniący obowiązki z-cy Prezesa ds. technicznych” z wynagrodzeniem 4.900 zł wraz z premią uznaniową.

/ dowód: umowa o pracę na czas okręcony k. 68 /

Zgodnie z zapisami w statucie ( 4.3.) w par. 63 Zarząd kieruje Spółdzielnią oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Zarząd składa się z trzech członków, w tym prezesa i jego zastępcy ( par. 64.1). Członków Zarządu wybiera Rada Nadzorcza, przy czym prezesa i zastępcę prezesa w drodze konkursu. Kandydaci na prezesa zarządu powinni posiadać wykształcenie wyższe techniczne, ekonomiczne lub prawnicze, licencję zarządcy i doświadczenie w zarządzaniu nieruchomościami. Kandydaci na z-cę prezesa powinni posiadać wyższe o kierunku budowlanym oraz wskazane jest posiadanie przez nich uprawnień budowlanych ( par. 64.2).

/ dowód : statut pozwanej Spółdzielni k. 18-49/

W dniach 7.12.2012r. i 5.02.2013r. przeprowadzono posiedzenie Komisji Konkursowej. Na pierwszym jak i na drugim posiedzeniu rozpatrzono zgłoszenia 3 kandydatów. Z uwagi na to, iż dotychczasowe działania Komisji nie przyniosły oczekiwanego efektu, Komisja zawnioskowała o nieogłaszanie następnego konkursu, a powołanie przez Radę Nadzorczą w trybie pilnym, osoby pełniącej obowiązki Prezesa ds. technicznych.

/ dowód : protokoły Komisji Konkursowej k. 69, 71/

Sąd zważył co następuje :

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Zagadnienie zaskarżalności uchwał rady nadzorczej spółdzielni było przedmiotem rozważań w wielu orzeczeniach Sądu Najwyższego. W świetle utrwalonych poglądów Sądu Najwyższego (por. między innymi orzeczenia SN z 8 kwietnia 1997 roku, sygn. I CKN 33/97, i dnia 19 marca 2002r., IV CKN 900/00) mogą istnieć dwie drogi postępowania: postępowanie wewnątrzspółdzielcze — o ile statut przewiduje ogólną drogę odwołania od uchwał rady nadzorczej do walnego zgromadzenia, a potem zaskarżenie do sądu uchwały zgromadzenia zgodnie z art. 42 ustawy Prawo spółdzielcze. Druga droga to bezpośrednie zaskarżenie do sądu uchwały rady nadzorczej na ogólnych zasadach prawa cywilnego, tj. wytoczenie powództwa o zasądzenie, ustalenie lub ukształtowanie prawa (stosunku prawnego). Również doktryna dopuszcza możliwość zaskarżenia uchwały rady nadzorczej na mocy art. 189 kpc. Pogląd ten opiera się na założeniu, że uchwały są rodzajem czynności prawnych, a zatem mogą być dotknięte bezwzględną nieważnością. Sąd Najwyższy (par. wyrok z dnia 2 sierpnia 2007 roku, sygn. V CSK 163/2007) potwierdził ten pogląd wskazując, że „w odniesieniu do uchwał innych niż walne zgromadzenie organów spółdzielni, których zaskarżenia w drodze odrębnego powództwa i ich uchylenie przepisy prawa spółdzielczego nie przewidują (...) wskazać należy, że w takim wypadku nie można mówić o względnej nieważności wadliwie dokonanych czynności uchwałodawczych. Uchwały te można oceniać jedynie pod kątem ich istnienia oraz ważności bądź nieważności". Jednoznacznie Sąd Najwyższy stwierdził, że zarówno uchwały rady nadzorczej spółdzielni, jak i zarządu spółdzielni mogą być zaskarżane w drodze powództw opartych na art. 189 kpc o stwierdzenie ich ważności lub nieważności oraz istnienia. I pogląd ten w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę należało podzielić. Statut pozwanej spółdzielni nie zawiera przepisów dopuszczających możliwość zaskarżenia uchwał Rady Nadzorczej w postępowaniu wewnatrzspółdzielczym, co w przyjęciu wykładni zawężającej zaprezentowanej przez pozwaną wykluczałoby możliwość zaskarżenia uchwał spółdzielni mieszkaniowej i w rezultacie mogłoby prowadzić do pozostawienia w obrocie prawnym uchwał, których treść sprzeczna jest z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy, zdaniem Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut strony pozwanej o braku wykazania przez powoda interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały nr (...). Ze względu na wskazywane w pozwie przyczyny nieważności oraz żądanie wydania wyroku ustalającego, powództwo podlega ocenie w płaszczyźnie normy art. 189 k.p.c.

Nie ulega wątpliwości, że zaskarżona uchwała wywołuje wpływ na prawa i obowiązki powoda. Sąd uznał, że powód jako członek Spółdzielni ma interes prawny w żądaniu ustalenia, że przedmiotowa uchwała jest nieważna. W ocenie Sądu nie ulega również wątpliwości, że zaskarżona uchwała może mieć wpływ na sytuację majątkową powoda, zwłaszcza, że znacząco różna jest pozycja członka zarządu a z-cy prezesa ds. technicznych.

Wskazać tu należy, iż sprzeczność uchwały z prawem zachodzi w wypadku naruszenia przy jej wydaniu przepisów prawa materialnego lub wymogów proceduralnych, o ile miały one wpływ na jej treść (por. wyroki Sądu Najwyższego z 8 lipca 2004, IV CK 543/03, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 132, z 7 lipca 2004 r. I CK 78/04, "Monitor Prawniczy" 2004, nr 15, s. 678 i z 16 października 2002 r. IV CKN 1351/00, OSNC 2004, nr 3, poz. 40).

Zakwestionowanej uchwale powód zarzucał w szczególności naruszenie § 64 ust. 1 i 2 Statutu pozwanej Spółdzielni. Powołany przepis statutu stanowi, że zarząd składa się z trzech członków, w tym prezesa i jego zastępcy. Członków zarządu wybiera rada nadzorcza, przy czym prezesa i zastępcę prezesa w drodze konkursu. Kandydaci na prezesa i wiceprezesa powinni posiadać wykształcenie wyższe techniczne, ekonomiczne lub prawnicze, licencję zarządcy i doświadczenie w zarządzaniu nieruchomościami. Kandydaci na zastępcę prezesa powinni posiadać wykształcenie wyższe o kierunku budowlanym oraz wskazane jest posiadanie przez nich uprawnień budowlanych. Jak wynika z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, powstały w pozwanej spółdzielni wakat na stanowisko zastępcy prezesa nie został obsadzony pomimo przeprowadzenia dwóch konkursów, które ostatecznie nie doprowadziły do wyłonienia żadnego kandydata.

Jak wynika z protokołów posiedzenia Komisji Konkursowej zgłosiły się osoby, które posiadały wyższe wykształcenie ( nie zawsze kierunkowe), z doświadczeniem w pracy w spółdzielni, natomiast jeden kandydat nie przedstawił jedynie listu motywacyjnego. Strona pozwana podnosiła, iż ewentualne oczekiwania finansowe kandydata byłyby wygórowane, jednak w żaden sposób nie wykazała tego w tym postępowaniu. Pojawiła się zatem kandydatura P. O., który nie brał udziału w postępowaniach, został przedstawiony przez prezesa M. B. na wniosek Pana A. K.. Zaskarżoną uchwałą zdecydowano zatem o powołaniu członka zarządu w osobie P. O., który jak się następnie okazało, w rzeczywistości jest pełniącym obowiązki zastępcy prezesa, za co otrzymuje stosowne wynagrodzenia, takie, jakie przewidziane jest dla zastępcy prezesa. Podkreślenia wymaga w tym miejscu, iż członek zarządu nie pobiera żadnego wynagrodzenia jako że pełni funkcję społecznie. Kandydat P. O. nie spełniał żadnych przesłanek wymienionych w par. 64 ust. 2 statutu, jak sam wskazał na posiedzeniu Rady Nadzorczej, jest absolwentem (...) Szkoły (...) we W. o specjalizacja administracja publiczna – tytuł zawodowy – licencjat. W latach 2001 – 2013 pracował w (...)Przedsiębiorstwie (...)we W. na stanowisku brygadzisty rejonu.

W ocenie Sądu, analizując sporną uchwałę pod kątem stawianych przez powoda zarzutów, na wstępie trzeba stwierdzić, że wprowadza ona niestatutowy skład zarządu – zamiast bowiem prezesa, jego zastępcy oraz jednego członka, w Zarządzie Spółdzielni zasiadało dwóch członków zarządu i prezes. Taki niezgodny ze statutem skład zarządu zdaniem Sądu ma wpływ na funkcjonowanie tego organu, albowiem z założenia § 64 ust. 2 statutu wynikało posiadanie przez prezesa i zastępcy odpowiednich kwalifikacji i wykształcenia, chodziło zatem o to, aby w organie wykonawczym spółdzielni jakim jest zarząd zasiadały osoby z doświadczeniem i określonymi kompetencjami, rozumiejące specyfikę pracy w spółdzielni, posiadające merytoryczne przygotowanie do pełnienia tych funkcji. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym przesłuchania świadka A. K., obsadzony na stanowisku członka zarządu, a zarazem pełniący obowiązki zastępcy prezesa – P. O., nie posiada wykształcenia wyższego o kierunku budowlanym.

W dalszej kolejności zauważyć trzeba, że wybór powyższego członka zarządu ( który był de facto wyborem pełniącego obowiązki zastępcy prezesa zarządu) nie został poprzedzony konkursem, a taki wymóg precyzował § 64 ust. 2 Statutu. Zdaniem Sądu opierając się na zeznaniach świadka A. K., usankcjonowany zaskarżoną uchwałą wybór P. O. na członka zarządu budzi uzasadnione wątpliwości. Ww kandydat nie stanął do konkursu, nie posiadał wymaganego wyższego wykształcenia, mimo to został zaproponowany przez A. K. jako członka zarządu, który miał pełnić obowiązki zastępcy prezesa.

Dokonanie wyboru nowego członka zarządu budzi wątpliwości również w kontekście treści protokołu z posiedzenia rady nadzorczej z dnia 28 lutego 2013r., zwracała uwagę na brak odpowiednich kwalifikacji P. O. na stanowisko zastępcy prezesa, sugerując, że był to kandydat wcześniej znany niektórym członkom rady nadzorczej i „został przyniesiony w teczce”.

W ocenie Sądu mając na uwadze treść spornej uchwały oraz okoliczności jej podjęcia, należało uznać, że uchwałą ta jest sprzeczna z powołanym wyżej § 64 ust. 1 i 2 Statutu, nadto została podjęta w celu obejścia zawartych w tym zapisie wymogów, jakie stawiane były kandydatom na stanowisko zastępcy prezesa zarządu. Po pierwsze kandydaci, którzy zgłosili się do konkursu zostali zdyskwalifikowani przez komisję konkursową ( zarzucano im brak odpowiedniego wykształcenia bądź uchybień przy składaniu dokumentów do konkursu), a jednocześnie powierzono tą funkcję w sposób mający na celu obejście prawa P. O. – czyli osobie znanej Panu A. K. – Przewodniczącemu Rady Nadzorczej ( poręczający za rzetelność tej osoby). P. O. nie tylko nie posiada wymaganego wykształcenia ale i jak się wydaje doświadczenia w zakresie pracy w spółdzielni, bowiem dotąd pracował w (...) we W. na stanowisku brygadzisty. Po wtóre, powołanie na członka zarządu nie wiąże się z przyznaniem wynagrodzenia bowiem jest to funkcja społeczna, zaś P. O. został zatrudniony jako „członek zarządu pełniący obowiązki z-cy Prezesa ds. technicznych” z wynagrodzeniem 4.900 zł wraz z premią uznaniową.

Jednocześnie stwierdzić należy, iż sposób procedowania nad tą uchwałą nie był właściwy, albowiem jak wynika z § 61 ust. 3 statutu rada nadzorcza może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanym do wiadomości członkom Rady w formie pisemnej ( łącznie z projektami uchwał ) na co najmniej 7 dni przed posiedzeniem Rady. W niniejszej sprawie bezspornym było, że wskazany w przytoczonym przepisie statutu termin 7 dni nie został zachowany w odniesieniu do podjęcia spornej uchwały, nie sporządzono również projektu uchwały stanowiącego załącznik do takiego zawiadomienia.

Podkreślić należy, że statut jest szczególnego rodzaju umową a zatem jego postanowienia stanowią umownie wprowadzone normy obowiązujące spółdzielców i spółdzielnię. Naruszenie norm statutowych powoduje, że podejmowane czynności cnie będą prawnie skuteczne. Jednak nieskuteczność prawna nie może być utożsamiana z nieistnieniem określonej czynności. Jeżeli chodzi o czynność, jaką jest podejmowanie uchwał przez określony organ spółdzielni konsekwencją niedochowania wymagań statutowych jest zwykle nieważność takiej uchwały ( por. wyrok SN z 2.08.2007r. V CSK 163/07 ).

Z przytoczonych powyżej względów Sąd uwzględnił powództwo o ustalenie nieważności zaskarżonej uchwały Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni Nr (...).

Sąd oddalił wniosek dowodowy powoda z zeznań świadka I. R., albowiem był on zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy i nieprzydatny do stwierdzenia podnoszonych okoliczności faktycznych.

Orzeczenie o kosztach procesu wydano na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zasądzone w punkcie II. sentencji wyroku koszty procesu obejmują poniesioną prze powoda opłatę od pozwu w kwocie 200 zł.