Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Zofia Homa

Protokolant: protokolant sądowy Olga Kuna - Kowalczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2013 r.

sprawy z powództwa R. O. i M. O. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.

o zapłatę

1)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki R. O.tytułem odszkodowania kwotę 63 000,00( sześćdziesiąt trzy tysiące) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2013r. do dnia zapłaty;

2)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki R. O.tytułem zadośćuczynienia kwotę 80 000,00( osiemdziesiąt tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2013r. do dnia zapłaty;

3)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powoda M. O. (1)tytułem odszkodowania kwotę 63 000,00( sześćdziesiąt trzy tysiące) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2013r. do dnia zapłaty;

4)  )zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powoda M. O. (1)tytułem zadośćuczynienia kwotę 83 000,00( osiemdziesiąt trzy tysiące) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2013r. do dnia zapłaty ;

5)  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

6)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki R. O.kwotę 3 617,00 ( trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

7)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powoda M. O. (1)kwotę 3 617,00 ( trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

8)  nakazuje ściągnąć od pozwane (...) Spółka Akcyjna (...) (...)go z siedzibą w W.na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 16 368,20 ( szesnaście tysięcy trzysta sześćdziesiąt osiem złotych dwadzieścia groszy) złote tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od których powodowie byli zwolnieni.

Sygn. akt 256/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 marca 2013 roku, powodowie: R. O.i M. O. (1)wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej (...) (...)z siedzibą w W.:

I.  na rzecz powódki R. O.:

1.  kwoty 63.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 marca 2010 roku do dnia zapłaty, na zasadzie art. 446 § 3 k.c.;

2.  kwoty 80.000 zł wraz z ustawowymi od dnia 6 marca 2010 roku do dnia zapłaty, na zasadzie art. 446 § 4 k.c.;

II.  na rzecz powoda M. O. (1):

1.  kwoty 63.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 marca 2010 roku do dnia zapłaty, na zasadzie art. 446 § 3 k.c.;

2.  kwoty 83.000 zł wraz z ustawowymi od dnia 6 marca 2010 roku do dnia zapłaty, na zasadzie art. 446 § 4 k.c. (petitum pozwu, k. 2-3).

W uzasadnieniu pozwu, powodowie wskazali, iż w wyniku wypadku komunikacyjnego, do którego doszło w dniu 30 listopada 2009 roku w miejscowości K., powiat (...), na przejściu dla pieszych zginął mąż R. O., a ojciec M. O. (1). Przyczyną tegoż zdarzenia było nie zachowanie bezpieczeństwa i administracyjnie dozwolonej prędkości w obrębie skrzyżowania i przejścia dla pieszych przez kierującego samochodem osobowym marki A. R. B..

Omawiając roszczenie o stosowne odszkodowanie za znaczne pogoszczenie sytuacji życiowej, powódka wskazała, że po śmierci męża, „nie jest w stanie znaleźć sobie miejsca i sensu dalszego życia”. Do dziś nie może otrząsnąć się z tegoż tragicznego zdarzenia, ponieważ wszystko w domu jej o nim przypomina.

Oprócz powyższego powódka wskazała, że K. O. dostarczał całej rodzinie środków finansowych kilkukrotnie wyższych, niż jej dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę. Nie sposób również pominąć tzw. nakładów „rąk własnych” zmarłego w bieżące naprawy i remonty wykonywane w domu, remonty samochodu oraz jego wkładu w prowadzenie gospodarstwa rolnego, które na chwilę obecną podupadło.

Powód M. O. (1) przyznał również, że na skutek śmierci ojca, doznał on ogromnego cierpienia, bowiem został pozbawiony osobistych starań zmarłego o jego utrzymanie i wychowanie. W związku z tym, musiał przewartościować swoje dotychczasowe beztroskie życie, co w konsekwencji prowadziło do podjęcia przez niego pracy w celu pomocy matce w utrzymaniu domu oraz w celu poniesienia kosztów nauki w szkole wyższej.

Odnosząc się z kolei do roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne w wyniku śmierci osoby bliskiej, powodowie wskazali, iż w wyniku śmierci męża i ojca doznali ogromnego cierpienia, z powodu zerwania szczególnej więzi łączącej małżonków oraz ojca z synem. Do dnia dzisiejszego towarzyszy im poczucie straty, żalu i tęsknoty.

Powodowie odnieśli się również do roszczenia o odsetki, wskazując, że winny one być zasądzone na podstawie art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komuniacyjnych, z uwagi na „nieuzasadnione przedłużanie postępowania likwidacyjnego” (uzasadnienie pozwu, k. 5-14).

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 lipca 2013 roku, pozwane (...) Spółka Akcyjna (...) z siedzibą w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, pozwane towarzystwo ubezpieczeń podniosło, że kwestionuje roszczenie o stosowne odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej co do wysokości.

W pierwszej kolejności, (...) Spółka Akcyjna (...) z siedzibą w W. odniosło się do żądania odsetek, podnosząc, że posiadał ustawowe uprawnienia do czynienia ustaleń w niniejszej sprawie do czasu wyjaśnienia wszystkich okoliczności uzasadniających jego odpowiedzialność. Podkreślił, że pod pojęciem zakończenia postępowania należy rozumieć uprawomocnienie się wyroku w danej instancji. Dlatego też, za niezasadne należy uznać wskazaną przez powodów początkową datę naliczana odsetek ustawowych od roszczeń dochodzonych pozwem.

Odnosząc się z kolei do roszczeń powodów określonych w pozwie, pozwany wskazał, że niewątpliwie śmierć męża i ojca był dla nich zdarzeniem powodującym ogromne obciążenia psychiczne. Niemniej jednak, w wyniku jego śmierci, powodowie nie stali się osobami samotnymi. R. O., po upływie niemalże czterech lat od tragicznego zdarzenia, zgodnie z teorią faz żałoby, niewątpliwie – zdaniem pozwanego - znajduje się obecnie w fazie ostatecznego ukojenia. Dlatego też, powinna ona przystosować się już do nowej sytuacji i kształtować nowe cele w życiu. W przypadku zaś powoda, jego wiek wiąże się już z dojrzałością psychiczną, która pozwana zrozumieć i oswoić się z utratą osoby najbliższej.

Dokładniej odnosząc się do roszczenia o stosowne odszkodowanie w wyniku pogorszenia się sytuacji życiowej, pozwane towarzystwo ubezpieczeń wskazało, że roszczenie to nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem powodowie nie udowodnili zakresu i wysokości pomocy materialnej dostarczanej przez zmarłego. Ponadto nie wskazali, na czym polegało znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej w wyniku śmierci męża i ojca (odpowiedź na pozew, k. 173-188v).

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2013 roku, pełnomocnik powodów podniósł, że kwoty objęte żądaniem pozwu są kwotami ponad wypłacone przez ubezpieczyciela (k. 229v).

W dniu 20 grudnia 2013 roku, pozwany złożył załącznik do protokołu rozprawy z dnia 16 grudnia 2013 roku, podtrzymując w całości stanowisko zaprezentowane w odpowiedzi na pozew. Pozwany podniósł dodatkowo, że żądanie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej w wysokości wskazanej w pozwie, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie może zostać uznane jako utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Ponadto powodowie w żaden sposób nie wykazali, iż wskutek śmierci ojca i męża doszło u nich do znacznego pogorszenia sytuacji majątkowej (załącznik do protokołu rozprawy, k. 234-235).

W dniu 30 grudnia 2013 roku, załącznik do protokołu rozprawy z dnia 16 grudnia 2013 roku przedłożyli również powodowie, w którym także podtrzymali reprezentowane stanowisko w sprawie, zawarte zarówno w pozwie, jak i w treści składanych przez nich zeznań (załącznik do protokołu rozprawy, k. 237-242).

W toku postępowania strony podtrzymywały reprezentowane stanowiska w sprawie (protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:01:46 do godz. 00:12:24; 229v; 231).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. O. i K. O. pozostawali „dobrym, zgodnym” małżeństwem od dnia 29 sierpnia 1992 roku. Z małżeństwa posiadali syna, urodzonego w dniu (...) (dowód: odpis skrócony aktu zgonu, k. 45; odpis skrócony aktu urodzenia, k. 53; odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 54; zeznania świadka J. D., protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:43:57 do godz. 00:54:19; zeznania świadka P. D., protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:54:19 do godz. 00:58:58; zeznania świadka G. W., protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:58:58 do godz. 01:08:14 oraz zeznania świadka M. W., protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 01:14:45; okoliczność bezsporna).

W dniu 30 listopada 2009 roku w miejscowości K., powiat (...), K. O.potrącony został przez R. B., który wyrokiem Sądu Rejonowego II Wydział Karny z dnia 9 listopada 2011 roku, w sprawie o sygn. akt II K 61/11, uznany został za winnego, tego że, kierując samochodem osobowym marki A. (...) nr rej. (...), jadąc ulicą (...)od strony miejscowości (...), na oznakowanym przejściu dla pieszych na skrzyżowaniu z ulicą kolejową, nie zachował należytej ostrożności, jak również, jadąc z nadmierną prędkością, nie mniejszą, niż 90 km/h przy dopuszczalnej w tym miejscu prędkości wynoszącej 50 km/h, a także stosując nieprawidłową taktykę jazdy poprzez zjechanie na lewą stronę jezdni, niedokładnie obserwując sytuację przed pojazdem, zbliżając się do oznakowanego przejścia dla pieszych, nie ustąpił pierwszeństwa znajdującemu się na przejściu m. in. K. O., w wyniku czego nieumyślnie doprowadził do jego potrącenia, co skutkowało powstaniem u K. O., wielonarządowych obrażeń ciała skutkujących zgonem na miejscu zdarzenia (dowód: wyrok, k. 125-126; okoliczność bezsporna).

Sprawca szkody posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacz pojazdów mechanicznych w (...) Spółce Akcyjnej (...) (...)z siedzibą w W. (dowód: polisa, k. 33 akt szkody; okoliczność bezsporna).

Przed śmiercią, K. O.był właścicielem Piekarni (...), w której zatrudniona była również na stanowisku fakturzystki, na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 1 stycznia 2002 roku, w pełnym wymiarze czasu pracy na wynagrodzeniem 760 zł miesięcznie, jego żona R. O. (dowód: umowa o pracę, k. 60; okoliczność bezsporna).

Ponadto K. O. pracował również jako kierowca i mechanik samochodowy. Bardzo często wyjeżdżał także za granicę, początkowo do Niemczech, a następnie do Wielkiej Brytanii, podejmując się prac dorywczych w branży budowlanej. Podczas pobytu w Polsce natomiast, zmarły wykonywał różnego rodzaju prace związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, tj. bieżące naprawy i remonty domu, budynków gospodarczych oraz samochodu. Ponadto ze zgromadzonych oszczędności posiadał zamiar wyremontowania łazienki oraz dachu (dowód: zeznania powódki R. O., protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v oraz zeznania powoda M. O. (1), protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v; okoliczność bezsporna).

Małżonkowie O. byli nadto współwłaścicielami gospodarstwa rolnego o pow. 1,98 ha fizycznym i 1,7525 ha przeliczeniowym o dochodzie rocznym 3.603 zł, zaś o dochodzie miesięcznym - 300 zł (dowód: zaświadczenie, k. 57; okoliczność bezsporna).

M. O. (1), pobierał w tymże czasie naukę w liceum ogólnokształcącym w W. (dowód: zeznania powoda M. O. (1), protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v; okoliczność bezsporna).

Po tragicznej śmierci K. O., życie jego żony i syna „przewróciło się do góry nogami”.

M. O. (1) musiał nagle w pewnym sensie dorosnąć poprzez pogodzenie się z myślą, że już nigdy więcej nie zobaczy ojca i nie będzie mógł z nim porozmawiać, a ojciec nigdy już nie posłuży mu radą, co w rezultacie skutkowało jego problemami z nauką oraz apatią i nerwowością. Do tej pory, M. O. (1) odczuwa osamotnienie, spowodowane pozbawieniem go troski i opieki ze strony ojca (dowód: zeznania powoda M. O. (1), protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v; okoliczność bezsporna).

W sprawie wywołana została opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna dotycząca osoby M. O. (1).

Biegli zaopiniowali, że w chwili obecnej nie stwierdzili u niego występowania objawów depresyjnych. Prezentuje wyrównany nastrój i napęd, jest samodzielny i pracuje zawodowo. Niemniej jednak, bezpośrednio po zdarzeniu, pojawiła się u niego reakcja żałoby, zaliczana do zaburzeń adaptacyjnych o przeciętnym nasileniu objawów. Początkowo pojawiły się przeżycia lękowe, niepokój, natłok myśli o pesymistycznej treści, poczucie krzywdy i złości na sprawcę wypadku, płaczliwość, poczucie wyczerpania nerwowego oraz ograniczania kontaktów na kilka miesięcy rozpamiętywanie śmierci ojca. Jednakże nie towarzyszyła temu dezorganizacja funkcjonowania, ani wypadnięcie z dotychczasowych ról społecznych.

Biegli sądowi podkreślili, że M. O. (1) przeżył reakcję żałoby adekwatną do czasu trwania (jeden rok) i nasilenia objawów do wywołującego ją bodźca. Obecnie jednak, śmierć ojca nie wpływa na jego funkcjonowanie w życiu codziennym, ani zawodowym.

Mając na uwadze powyższe, biegli sądowi zaopiniowali, że M. O. (1) doznał 5-cio %-owego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (dowód: opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna, k. 213-216).

Po śmierci ojca, M. O. (1)podjął naukę w systemie zaocznym w Wyższej Szkole (...)w L., uiszczając kwotę 650 zł za semestr, mimo iż, zamierzał podjął naukę w systemie dziennym (dowód: dowody wpłaty, k. 103-104, 106; okoliczność bezsporna). Ponadto, w celu wsparcia finansowego matki oraz opłacenia studiów, od dnia 1 grudnia 2011 roku do dnia 30 listopada 2018 roku zatrudniony został w firmie (...)w C.za wynagrodzeniem 1.633,91 zł netto miesięcznie na stanowisku stolarza (dowód: zaświadczenie o zarobkach, k. 135; okoliczność bezsporna). Poza obecną pracą podejmował nadto różnego rodzaju prace dorywcze, takie jak: zbieranie owoców, pomoc w pracach gospodarskich u sąsiadów. Próbował również wykonywać obowiązki w gospodarstwie domowym (dowód: zeznania powoda M. O. (1), protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v; okoliczność bezsporna).

Oprócz wynagrodzenia, osiąganego ze wskazanych powyżej źródeł utrzymania, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznała M. O. (1) od dnia 1 września 2011 roku rentę rodzinną w wysokości 659,80 zł (dowód: decyzja zmieniająca rentę rodzinną, k. 101-101v; okoliczność bezsporna).

R. O. również przeżyła śmierć męża jako „największy koszmar”. Obecnie doświadcza ona niepokoju, zamartwia się, ma poczucie w realizacji celów, ma przekonanie o własnej słabości, kruchości i niedoskonałości. Nie potrafi radzić sobie sama ze sobą. Ma poczucie porażki z przewidywaną przyszłością, często odczuwa smutek i przygnębienie. Nie odczuwa zadowolenia z tego co robi, ma problemy z podejmowaniem decyzji. Ma ogromne trudności z powrotem do równowagi psychicznej, bowiem silne emocje utrudniają jej przystosowanie się do nowej, ciężkiej sytuacji, powstałej po śmierci męża (dowód: zeznania powódki R. O., protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v; okoliczność bezsporna).

W związku z powyższym, w okresie od miesiąca 2009 roku do maja 2010 roku, R. O.leczyła się w NZOZ „(...)” w G.– R. H.z powodu nerwicy sytuacyjnej (tragiczna śmierć męża) (dowód: zaświadczenie, k. 98; okoliczność bezsporna).

Biegli sądowi z zakresu psychiatrii i psychologii zaopiniowali, że od 2009 roku wystąpił u niej odczyn psychiczny za śmierć męża, odbierany przez cały czas jako nieodwracalna, dotkliwa strata. Pojawiło się u niej obniżenie nastroju, pesymistyczna ocena swojej sytuacji i perspektyw na przyszłość, zmniejszenie zdolności odczuwania radości, luminacje przykrej treści i wolno płynący lęk. Powyższe prowadziło do zdiagnozowania u R. O. zaburzeń adaptacyjnych z objawami depresyjno-lękowymi. Obecnie jednak, nasilenie objawów jest mniejsze, niż w początkowym okresie po śmierci męża i jest to raczej efekt czasu, niż przyjmowanych leków.

Biegli sądowi podkreślili, że zaburzenia R. O. mają czynnościowe podłoże, a więc są potencjalnie całkowicie odwracalne.

W związku z powyższym, R. O. doznała 5-cio %-owego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (dowód: opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna, k. 219-221v).

Obecnie R. O. samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z wynagrodzenia o pracę, będąc zatrudnioną w tym samym zakładzie pracy, przy czym wynagrodzenie to otrzymuje w wysokości o wiele niższej, z uwagi na złą kondycję finansową tegoż zakładu. Oprócz powyższego, nie posiada ona żadnego źródła dochodu. Wprawdzie jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego o pow. 1,7525 ha, jednak z uwagi na okoliczność, że nie jest w stanie sama się nim zajmować, jak również nie może znaleźć dzierżawcy, również z tego tytułu nie uzyskuje jakiegokolwiek dochodu, mimo iż, ponosi koszty związane z uiszczaniem podatku rolnego (dowód: zeznania powódki R. O., protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v; okoliczność bezsporna).

W dniu 29 stycznia 2010 roku powodowie, za pośrednictwem Spółki jawnej (...) w K., dokonali zgłoszenia szkody w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej Oddział w L., domagając się:

I. na rzecz T. O.:

1. kwoty 150.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w wyniku śmierci męża;

2. kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej;

3. kwoty 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu:

II. na rzecz M. O. (2):

1. kwoty 150.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w wyniku śmierci ojca;

2. kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej;

3. kwoty 500 zł miesięcznie tytułem renty (dowód: zgłoszenie szkody, k. 47-52; okoliczność bezsporna).

Decyzjami z dnia 4 czerwca 2012 roku, pozwane towarzystwo ubezpieczeń przyznało:

I. R. O.:

1. kwotę 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w wyniku śmierci osoby bliskiej;

2. kwotę 7.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej;

3. kwotę 13.415 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu

II. M. O. (1):

1. kwotę 17.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w wyniku śmierci osoby bliskiej;

2. kwotę 7.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej (dowód: decyzje, k. 96, 97; okoliczność bezsporna).

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na wskazanych powyżej dowodach.

Odnośnie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, należy wskazać, iż żadna ze stron nie zgłaszała zastrzeżeń, co do ich prawdziwości. Sąd z urzędu nie dostrzegł również jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania ich mocy dowodowej. Stąd też, ta kategoria dowodów została obdarzona przez Sąd w całości walorem wiarygodności.

Sąd obdarzył także wiarygodnością zeznania świadków: J. D. (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:43:57 do godz. 00:54:19), P. D. (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:54:19 do godz. 00:58:58), G. W. (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:58:58 do godz. 01:08:14) i M. W. (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 01:14:45), na podstawie których ustalił relacje rodzinne oraz więzi emocjonalne łączące zmarłego K. O. z powodami, jak również wpływ śmierci poszkodowanego na pogorszenie się ich sytuacji życiowej oraz na ich stan psychiczny . Podkreślenia wymaga fakt, iż ocena zeznań świadków wynikała z bezpośredniego kontaktu z nimi na sali rozpraw, obserwacji sposobu składania przez nich zeznań oraz reakcji na zadawane pytania.

Zgodne z zeznaniami wskazanych powyżej świadków były zeznania powodów: R. O. (protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v) oraz M. O. (1) (protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v), dlatego też Sąd również i tym zeznaniom nie odmówił wiarygodności.

Sąd nie miał również zastrzeżeń do wartości dowodowej opinii sądowo-psychiatrycznych psychologicznych sporządzonych przez biegłych sądowych specjalistę psychiatrii M. M. oraz mgr B. O., na okoliczność: oceny stanu zdrowia powodów, występujących zaburzeń osobowościowych, nerwicowych, pozostających w związku z nagłą śmiercią męża i ojca, wpływ utraty osoby bliskiej na obecne życie powodów, ewentualnie wskazanie, czy przezwyciężyli okres żałoby, jakie są rokowania na przyszłość, czy w przyszłości może wystąpić potrzeba leczenia farmakologicznego (pisemne opinie sądowo –psychiatryczne i psychologiczne, k. 213-216; 219-221v).

W ocenie Sądu, wywołane w sprawie opinie, opracowane przez wyżej wymienionych biegłych, spełniają wymagania stawiane im przez przepisy proceduralne, są bowiem zupełne, jasne i niesprzeczne, a wyrażone w nich wnioski stanowcze i wyważone. Powyższe argumenty pozwoliły Sądowi uznać je za opinie przekonujące. Podkreślić należy, iż treść powyższych opinii, nie była kwestionowała przez żadną ze stron postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, o następuje:

W przedmiotowej sprawie, bezsporną była okoliczność odpowiedzialności pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. za skutki zdarzenia z dnia 30 listopada 2009 roku.

Sporną natomiast była okoliczność wysokości dochodzonych pozwem: roszczenia o zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej oraz stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej należy wskazać, iż celem tego odszkodowania przyznanego na podstawie art. 446 § 3 k.c. jest zrekompensowanie rzeczywistego znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego. Komentowany przepis przewiduje możliwość swoistej rekompensaty związanej ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego. Powszechnie aprobowany jest pogląd, iż przepis ten ma umożliwić naprawienie szkód majątkowych, aczkolwiek niekiedy trudnych do uchwycenia i wymierzenia.

Zwrot "znaczne pogorszenie sytuacji życiowej" należy odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację. Ponadto pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia. Pogorszeniem sytuacji życiowej jest bowiem również śmierć osoby bliskiej dla powoda, z którą związana była realizacja planów życiowych mających poprawić warunki materialne (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 1969 roku, II CR 361/74, OSPiKA 1975, poz. 204).

Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, art. 446 § 3 k.c. obejmuje zmiany w sferze dóbr niematerialnych, niemniej jednak, tylko te, które rzutują na sytuację materialną. Sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci i ojca nie stanowią podstawy do żądania odszkodowania. Jeżeli jednak te negatywne emocje wywołały chorobę, osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężenia trudności dnia codziennego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2000 roku, III CKN 842/98, Lex nr 51357).

Przechodząc do niniejszej sprawy, należy wskazać, że nie ulega wątpliwości, iż powodowie: R. O. i M. O. (1) byli najbliższymi członkami rodziny zmarłego K. O.. Spełniona została również i druga przesłanka z art. 446 § 3 k.c., bowiem okoliczności faktyczne ustalone w toku sprawy dają podstawę do przyjęcia, że w wyniku śmierci poszkodowanego nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Obecnie R. O. samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z wynagrodzenia o pracę, będąc zatrudnioną w tym samym zakładzie pracy, przy czym wynagrodzenie to otrzymuje w wysokości o wiele niższej, z uwagi na złą kondycję finansową tegoż zakładu. Oprócz powyższego, nie posiada ona żadnego źródła dochodu. Wprawdzie jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego o pow. 1,7525 ha, jednak z uwagi na okoliczność, że nie jest w stanie sama się nim zajmować, jak również nie może znaleźć dzierżawcy, również z tego tytułu nie uzyskuje jakiegokolwiek dochodu, mimo iż, ponosi koszty związane z uiszczaniem podatku rolnego. Jak sama zeznała: „obecnie na nic ją nie stać, żyje z dnia na dzień” (zeznania powódki R. O., protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v). Dlatego też planowała wyjazd za granicę, jednak nie chciała zostawiać syna samego w kraju.

Za życia męża natomiast, powódka nie musiała borykać się z problemami finansowymi, bowiem jego przedsiębiorczość, zaradność i pracowitość dawały rodzinie perspektywy stabilnych i godnych warunków życia.

K. O. bowiem pracował jako kierowca i mechanik samochodowy. Bardzo często wyjeżdżał także za granicę, początkowo do Niemczech, a następnie do Wielkiej Brytanii, podejmując się prac dorywczych w branży budowlanej. Jak zeznał świadek G. W.: „nigdy im niczego nie brakowało” (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:58:58 do godz. 01:08:14). A zatem, mimo, iż jego dochód był trudny do sprecyzowania, niewątpliwie dostarczał on środków finansowych wielokrotnie wyższych od wynagrodzenia powódki.

Istotną jest również okoliczność, że w momencie przebywania w kraju, K. O. wykonywał różnego rodzaju prace związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, tj. bieżące naprawy i remonty domu, (zakupił nowy piec, ułożył „nową kostkę”), budynków gospodarczych oraz samochodu. Ponadto ze zgromadzonych oszczędności posiadał zamiar wyremontowania łazienki oraz dachu.

Ponadto powódka, na skutek śmierci męża, utraciła realną możliwość polepszenia warunków życia na przyszłość. Znacznie wyższe zarobki męża pozwalały na pokrycie miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem domu i zapewniały spokojną egzystencję. Jego wiek oraz stan zdrowia, nie przeszkadzał mu bowiem w prowadzeniu aktywności życiowej.

W wyniku śmierci K. O., sytuacja życiowa uległa znacznemu pogorszeniu również w odniesieniu do osoby powoda M. O. (1). Musiał on bowiem wówczas, w bardzo szybkim czasie dorosnąć, przewartościować swoje dotychczasowe beztroskie życie. W wyniku śmierci ojca, został on przede wszystkim pozbawiony jego osobistych starań w jego wychowanie i utrzymanie.

W związku z powyższym, M. O. (1)podjął naukę w systemie zaocznym w Wyższej Szkole (...)w L., uiszczając kwotę 650 zł za semestr, mimo iż, zamierzał podjął naukę w systemie dziennym (dowód: dowody wpłaty, k. 103-104, 106; okoliczność bezsporna). Ponadto, w celu wsparcia finansowego matki oraz opłacenia studiów, od dnia 1 grudnia 2011 roku do dnia 30 listopada 2018 roku zatrudniony został w firmie (...)w C.za wynagrodzeniem 1.633,91 zł netto miesięcznie na stanowisku stolarza (dowód: zaświadczenie o zarobkach, k. 135; okoliczność bezsporna). Poza obecną pracą podejmował nadto różnego rodzaju prace dorywcze, takie jak: zbieranie owoców, pomoc w pracach gospodarskich u sąsiadów. Próbował również wykonywać obowiązki w gospodarstwie domowym.

Natomiast za życia ojca, „jak poprosił o pieniądze to zawsze dostawał”. Powyższe potwierdził świadek M. W.: „dziecko miało wszystko, co zapragnęło” (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 01:14:45),.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania, iż globalne kwoty po 70.000 zł na rzecz każdego z powodów tytułem stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, w okolicznościach niniejszej sprawy są w pełni zasadne. A zatem, pomniejszając wskazane powyżej kwoty o kwoty przyznane powodom z tegoż tytułu w toku postępowania likwidacyjnego, Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów kwoty po 63.000 zł.

Przechodząc do żądania zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej, należy wskazać, że jego podstawę prawną stanowi art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym, sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Patrząc na wymiar ekonomiczny zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c., należy je kwalifikować jako podstawowe świadczenie, którego celem jest kompensata powstałej krzywdy, tzn. szkody o charakterze niemajątkowym po stronie najbliższych zmarłego poszkodowanego.

Podkreślić należy, że art. 446 § 4 k.c. w żaden sposób nie limituje wysokości zadośćuczynienia, a do jego przyznania wystarczy jedna przesłanka, tj. wykazanie, iż występujący z roszczeniem należy do kręgu najbliższych członków rodziny zmarłego. Nie powinno budzić wątpliwości, że ustalając kwotę zadośćuczynienia, każde konkretne roszczenie należy rozpatrywać indywidualnie z uwzględnieniem różnorodnych czynników. W otwartym katalogu uniwersalnych kryteriów, które mogą być obecnie pomocne w określaniu wysokości zadośćuczynienia dla najbliższych, należy zaliczyć takie czynniki, jak: długotrwałość cierpień i bólu po śmierci najbliższego, trauma, ogrom doznanego cierpienia; poczucie osamotnienia, cierpienia natury moralnej i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej; stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy, wsparcia i opieki osoby bliskiej; poczucie straty, żalu, tęsknoty, silne przeżywanie żałoby po zmarłym; utrata czerpania przyjemności z życia rodzinnego; wiek uprawnionego do zadośćuczynienia; potencjalny okres traumy najbliższych i dochodzenia członków rodziny do względnej normalności.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy, Sąd doszedł do przekonania, iż roszczenia powodów o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej jest w pełni zasadne w wysokości dochodzonej pozwem.

W oparciu o poczynione w sprawie ustalenia faktyczne, Sąd doszedł do przekonania, iż więź pomiędzy członkami rodziny O. była bardzo silna. Dlatego też krzywda, jakiej doznali po stracie męża i ojca, była ogromna. Cierpienie to spotęgowane zostało tym, że ciało zmarłego było całkowicie rozczłonkowane. Widok ten powodowie mają przed oczami do chwili obecnej.

Po stracie ojca, powód M. O. (1) musiał nagle w pewnym sensie dorosnąć poprzez pogodzenie się z myślą, że już nigdy więcej nie zobaczy ojca i nie będzie mógł z nim porozmawiać, a ojciec nigdy już nie posłuży mu radą, co w rezultacie skutkowało powstaniem u niego problemów z nauką oraz wystąpieniem apatii i nerwowości. „Musiał sobie zdać sprawę z tego”. Wcześniej bowiem prowadził beztroskie życie, „mógł wychodzić z domu, kiedy chciał”

Do chwili obecnej, M. O. (1) odczuwa osamotnienie, spowodowane pozbawieniem go troski i opieki ze strony ojca. Nawet wówczas bowiem, kiedy zmarły przebywał za granicą, codziennie rozmawiał z nim przez telefon. Natomiast, kiedy ojciec przebywał w kraju, bardzo często grał z nim w piłkę, w tenisa, razem wyjeżdżali na wycieczkę, wspólnie spędzali wakacje (zeznania powoda M. O. (1), protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:12:41 do godz. 00:25:52; 230v).

W opinii sądowo-psychiatrycznej i psychologicznej, biegli zaopiniowali, że bezpośrednio po zdarzeniu, u M. O. (1) pojawiła się reakcja żałoby, zaliczana do zaburzeń adaptacyjnych o przeciętnym nasileniu objawów. Początkowo pojawiły się przeżycia lękowe, niepokój, natłok myśli o pesymistycznej treści, poczucie krzywdy i złości na sprawcę wypadku, płaczliwość, poczucie wyczerpania nerwowego oraz ograniczania kontaktów na kilka miesięcy rozpamiętywanie śmierci ojca. Jednakże nie towarzyszyła temu dezorganizacja funkcjonowania, ani wypadnięcie z dotychczasowych ról społecznych, (co w ocenie Sądu wynikało z uświadomieniem sobie przez powoda o konieczności przejęcia obowiązków „gospodarza domu).

Mając na uwadze powyższe, biegli sądowi zaopiniowali, że M. O. (1) doznał 5-cio %-owego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (dowód: opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna, k. 213-216).

Śmierć męża, równie tragicznie, jak powód, przeżyła R. O.. Po tymże zdarzeniu, ma ona ogromne trudności z powrotem do równowagi psychicznej, bowiem silne emocje utrudniają jej przystosowanie się do nowej, ciężkiej sytuacji, powstałej po śmierci męża. Jak sama wskazała, utraciła wszelką możliwość czerpania przyjemności z życia rodzinnego. Każda uroczystość rodzinna wywołuje u niej wspomnienia o zmarłym. „Chodzi często smutna, odsunęła się od znajomych” „w sypialni sypia raz w miesiącu, sypia na kanapie” (protokół skrócony rozprawy, k. 188 od godz. 00:25:52 do godz. 00:37:33; 230-230v). Powyższe okoliczności potwierdził świadek J. D., zeznając: „teraz jej bardzo źle”, „jest nerwowa (…), gniją chwasty” (protokół skrócony rozprawy, k. 188v od godz. 00:43:57 do godz. 00:54:19).

W wywołanej w sprawie opinii sądowo-psychiatrycznej i psychologicznej, biegli sądowi zaopiniowali, że od 2009 roku wystąpił u powódki odczyn psychiczny za śmierć męża, odbierany przez cały czas jako nieodwracalna, dotkliwa strata. Pojawiło się u niej obniżenie nastroju, pesymistyczna ocena swojej sytuacji i perspektyw na przyszłość, zmniejszenie zdolności odczuwania radości, luminacje przykrej treści i wolno płynący lęk. Powyższe prowadziło do zdiagnozowania u R. O. zaburzeń adaptacyjnych z objawami depresyjno-lękowymi.

W związku z powyższym, R. O. doznała 5-cio %-owego długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (dowód: opinia sądowo-psychiatryczna i psychologiczna, k. 219-221v).

Wprawdzie w toku postępowania, pozwany konsekwentnie podnosił, iż po śmierci męża i ojca, powodowie nie stali się osobami samotnymi, co uzasadnia nieuwzględnienie roszczeń powodów w wysokości wskazanej w pozwie, niemniej jednak, w ocenie Sądu, zarówno zeznania świadków, jak i treść opinii biegłych sądowych, świadczą o tym, powódka, mimo upływu lat, nadal nie osiągnęła równowagi emocjonalnej. Powód natomiast stracił ojca w wieku 17 lat. A zatem, nie uczestniczył on w jego pierwszym egzaminie dojrzałości, kiedy to niewątpliwie potrzebowałby wsparcia ze strony ojca. Nie można również pominąć okoliczności, że więź pomiędzy ojcem, a synem ma charakter szczególny.

Pozwany podnosił również, iż z wywołanych w sprawach opiniach sądowych wynika, że w obecnej sytuacji, cierpienia, jakich doznają powodowie nie mają tak nasilonego charakteru, jak bezpośrednio po wypadku oraz są one obecnie w pełni odwracalne, to jednak Sąd, mając na względzie całokształt okoliczności sprawy, a przede wszystkim: długotrwałość cierpień i bólu po śmierci męża i ojca, ogrom doznanego cierpienia, poczucie osamotnienia, stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy, wsparcia i opieki osoby bliskiej; poczucie straty, żalu, tęsknoty, silne przeżywanie żałoby po zmarłym oraz utratę czerpania przyjemności z życia rodzinnego, doszedł do przekonania, że globalne kwoty po 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej są w pełni zasadne. A zatem, po pomniejszeniu tychże kwot o kwoty wypłacone przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego, Sąd zasądził: na rzecz powódki – kwotę 80.000 zł, zaś na rzecz powoda – kwotę 83.000 zł ze wskazanego powyżej tytułu.

Ubocznie należy podnieść, że Sąd w ogóle nie analizował kwestii przyczynienia się powodów do powstania szkody, z uwagi na treść art. 11 k.p.c. Ponadto kwestię tą pozwany zasugerował jedynie w odpowiedzi na pozew, nie wskazując szczegółowo przyczyn, mających, w jego ocenie pozwanego, to przyczynienie uzasadniać, jak również nie wskazał zakresu tegoż przyczynienia.

Od zasądzonych na rzecz powodów kwot, Sąd zasądził odsetki od dnia 18 maja 2013 roku do dnia zapłaty, tj. od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu towarzystwu ubezpieczeń odpisu pozwu , stanowiącego, zgodnie z dominującym poglądem doktryny oraz judykatury, swego rodzaju wezwanie do zapłaty, a więc od tej daty pozwany pozostaje w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia, zgodnie z treścią art. 455 k.c. Wskazać należy, że powodowie nie przedstawili dowodu przedprocesowego wezwania pozwanego do zapłaty na ich rzecz roszczeń o stosowne odszkodowanie za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej oraz roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w wyniku śmierci osoby bliskiej.

Zasądzając odsetki od wskazanej powyżej daty, Sąd w pełni podzielił stanowisko pozwanego w tym przedmiocie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. stanowiącego o zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu.

Dlatego też pozwany (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W., będący stroną przegraną w niniejszej sprawie, zobowiązany był uiścić na rzecz R. O.oraz na rzecz M. O. (1)kwoty po 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, obejmujących zwrot kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k. 16 i k. 18), na podstawie § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

W pkt 8) wyroku zaś, Sąd, na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku „o kosztach sądowych w sprawach cywilnych” (Dz. U. z 2010 roku, Nr 90, poz. 594 ze zm.), nakazał ściągnąć od (...) Spółki Akcyjnej (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 16.368,20 zł tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych, od których powodowie byli zwolnieni.

Na kwotę tą składały się następujące koszty sądowe: opłaty sądowe od pozwu w kwocie: w przypadki powódki – 7.150 zł, zaś w przypadku powoda – 7.300 zł (zarządzenie, k. 1) oraz wynagrodzenia biegłych za sporządzenie opinii sądowych w łącznej kwocie 1.918,20 zł (postanowienie, k. 232).

Z tych też względów oraz w oparciu o wskazane powyżej przepisy, Sąd Okręgowy orzekł, jak w wyroku.