Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : S.S.O. Grażyna Lipianin

Protokolant : st.sekr. sądowy Ewa Krawczyńska

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2013r. na rozprawie

sprawy z powództwa

A. K., J. K. (1), E. K., J. K. (2) i K. K. (1)

przeciwko

(...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki A. K.tytułem zadośćuczynienia kwotę 180.000zł (sto osiemdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty i tytułem odszkodowania kwotę 40.000zł (czterdzieści tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki J. K. (1), płatne do rak matki małoletniej A. K., tytułem zadośćuczynienia kwotę 180.000zł (sto osiemdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od kwoty 150.000zł (sto pięćdziesiąt tysięcy) od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty i od kwoty 30.000zł (trzydzieści tysięcy złotych) od 20 grudnia 2013r. do dnia zapłaty oraz tytułem odszkodowania kwotę 70.000zł (siedemdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powódki E. K.tytułem zadośćuczynienia kwotę 90.000zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty i tytułem odszkodowania kwotę 25.000 zł (dwadzieścia pięć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

IV.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powoda J. K. (2)tytułem zadośćuczynienia kwotę 90.000zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty i tytułem odszkodowania kwotę 25.000zł (dwadzieścia pięć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.580zł (dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi od 11 października 2012r. do dnia zapłaty;

V.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.na rzecz powoda K. K. (1)tytułem zadośćuczynienia kwotę 55.000zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. do dnia zapłaty;

VI.  oddala powództwo w pozostałej części;

VII.  zasadza od pozwanego na rzecz powodów zwrot kosztów procesu w kwocie: na rzecz A. K. i J. K. (1) kwoty po 7.217zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych), na rzecz E. K. i J. K. (2) kwoty po 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) i na rzecz K. K. (1) kwotę 1.196,43 zł (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt sześć złotych czterdzieści trzy grosze);

VIII.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 39.418,30 zł (trzydzieści dziewięć tysięcy czterysta osiemnaście złotych trzydzieści groszy) tytułem kosztów sądowych, w pozostałej części nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 345/12

UZASADNIENIE

W pozwie z 27 kwietnia 2012r. powodowie A. K., J. K. (1), E. K., J. K. (2)i K. K. (1)żądali zasądzenia od pozwanego (...) Spółka Akcyjna (...) (...)z siedzibą w W.:

A. K. 120 000zł zadośćuczynienia i 40 000zł odszkodowania,

J. K. (1) 120 000zł zadośćuczynienia i 70 000zł odszkodowania,

E. K. 90 000zł zadośćuczynienia i 25 000zł odszkodowania,

J. K. (2) 90 000zł zadośćuczynienia i 25 000zł odszkodowania,

K. K. (1) 55 000 zł zadośćuczynienia i 23 000zł odszkodowania

z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. (pozew k. 2-32).

Jako podstawę prawną zgłoszonych żądań powodowie wskazali – co do odszkodowania art. 446 § 3 kc i co do zadośćuczynienia – art. 446 § 4 kc.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podnosił, że zaspokoił zasadne roszczenia powodów po zgłoszeniu szkody. Nie kwestionował swej odpowiedzialności co do zasady, podnosił przyczynienie na poziomie 30 % (odpowiedź na pozew k. 152-159, odpis z KRS k.161-167).

Powodowie nie uznawali przyczynienia (pismo pełnomocnika powodów k.177-183).

Pozwany podnosił, że R. K. uzyskiwał dochody unikając opodatkowania, w tzw. „szarej strefie”, a więc po uwzględnieniu stawki podatkowej najwyższej pozostawałoby 25% dochodów do dyspozycji (pismo k. 226-229).

W piśmie z 10 grudnia 2013r., doręczonym pełnomocnikowi pozwanego 11 grudnia 2013r., pełnomocnik powodów rozszerzył żądanie pozwu i wnosił o zasądzenie na rzecz A. K. i J. K. (1) po 150 000zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. Wnosił o zasądzenie na rzecz J. K. (2) kwoty 2 580 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu z odsetkami ustawowymi od 11 października 2012r. Wskazał kwoty kosztów zastępstwa procesowego (pismo k. 390-405).

W piśmie z11 grudnia 2012r., doręczonym pełnomocnikowi pozwanego 13 grudnia 2013r., pełnomocnik powodów ponownie rozszerzył żądanie pozwu i wnosił o zasądzenie na rzecz A. K. i J. K. (1) tytułem zadośćuczynienia kwot po 180 000 zł z odsetkami ustawowymi od 1 lutego 2012r. (pismo k. 426-437).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. K. doznał obrażeń wielonarządowych w wypadku w dniu 5 grudnia 2011r. w U. (protokół oględzin i sądowo-lekarskiej sekcji zwłok k. 202-210). W następstwie obrażeń zmarł po przewiezieniu do szpitala w Ł..

Wypadek polegał na czołowym zderzeniu pojazdów. R. K. podróżował samochodem osobowym, zajmował miejsce pasażera obok kierowcy. Dla wystąpienia śmiertelnych w skutkach obrażeń klatki piersiowej i brzucha nie miało znaczenia pozostawanie w zapiętych pasach bezpieczeństwa ewentualnie bez zapiętych pasów bezpieczeństwa (opinia biegłych z zakresu medycyny sądowej K. W. (1) i z zakresu kryminalistycznych badań wypadków drogowych i techniki samochodowej M. J. (1) k. 320-338).

Sprawca wypadku P. J. został uznany za winnego przestępstwa z art. 177§ 2 kk i skazany wyrokiem Sądu Rejonowego we Włodawie 4 września 2012r. sygn. akt II K 277/12. Na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. K. orzeczono obowiązek zapłaty kwoty 3000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. (wyrok w aktach sprawy II K 277/12 k. 187-187v, odpis wyroku k. 188-188v). Wyrok uprawomocnił się 12 września 2012r.

R. K.pracował za granicą, w 2011r. we F.. Wyjeżdżał do pracy w końcu lutego i wracał w lipcu na miesięczny urlop. Potem przyjeżdżał we wrześniu i wracał ponownie do pracy. Czasami przyjeżdżał na tydzień. Zimę spędzał w domu (zeznania E. K.k. 448v-449). Jego łączne zarobki w 2011r. wynosiły 12 058,75 funtów (potwierdzenie k.100, tłumaczenie k. 99, wydruk z kursami walut k. 373). Był cenionym pracownikiem, cieszył się uznaniem współpracowników (informacja k. 102, tłumaczenie k. 101). Miał rachunek bankowy z upoważnieniem dla żony (historia rachunku k. 253-254). Realnie pracując za granicą mógł uzyskać dochodu miesięcznego 4 000zł- 5 000zł.

W maju 2009r. uzyskał pozwolenie na budowę domu w miejscowości P. (decyzje k. 105-106 i 107-108). Pracował na budowie. Dom stawiał w odległości około 700 metrów od rodziców. Planowali oni przekazanie synowi gospodarstwa (zeznania powodów k. 230 i 448v-450v).

Pomagał rodzicom, woził ich do lekarza, kupował leki. Pomagał w gospodarstwie. Był chętny do pracy (zeznania świadków J. P., T. P. i K. K. (2) (protokół rozprawy k. 230-231, zapis CD).

Powodowie zgłosili szkodę (śmierć poszkodowanego) 29 grudnia 2011r. i wezwali pozwanego do zapłaty:

A. K. 200 000zł zadośćuczynienia i 100 000zł odszkodowania,

J. K. (1) 150 000zł zadośćuczynienia i 100 000zł odszkodowania,

E. K. 150 000zł zadośćuczynienia i 100 000zł odszkodowania,

J. K. (2) 150 000zł zadośćuczynienia i 100 000zł odszkodowania oraz 1 685,10 zł i 2 261,60zł kosztów pogrzebu

K. K. (1) 60 000zł zadośćuczynienia i 40 000zł odszkodowania (zgłoszenie i wezwanie w aktach szkody).

18 stycznia 2012r. powodowie ponowili wezwanie do zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania (potwierdzenie doręczenia k. 120 , wezwanie k.110-119).

A. K. ma 29 lat (ur. (...)). Była na utrzymaniu męża, zajmowała się wychowaniem córki. W 2009r. uzyskała dochód 1 857,80zł. W 2010r. nie uzyskała dochodu podlegającego opodatkowaniu (zaświadczenia k. 103-104). W 2012r. była zarejestrowana jako osoba bezrobotna (decyzja Powiatowego Urzędu Pracy w C. k. 41). Podjęła z dniem 1 września 2012r. pracę jako sprzedawca na podstawie umowy o pracę na okres próbny. Umowa wygasła 31 listopada 2012r. i pozostaje bez zatrudnienia (świadectwo pracy k. 311, umowa o pracę k. 312i). Otrzymuje jako samotna matka świadczenie 260 zł miesięcznie. Z zawodu jest kucharzem. Mieszka w niewykończonym domu, który budowali z mężem. Gdy mąż pracował za granicą ona zajmowała się budową (zeznania A. K. protokół rozprawy k. 230-231, płyta CD i 449-449v).

Występują u niej zaburzenia adaptacyjne związane z żałobą po zmarłym mężu. Stała się nerwowa, apatyczna, niepewna przyszłości. Najbardziej intensywnych cierpień doznała w okresie pierwszego tygodnia po wypadku. Mogła być wówczas w szoku. Silnymi stresującymi zdarzeniami były: rozmowa z policjantem, z pracownikiem pogotowia, oglądanie filmu z wypadku w Internecie, widok męża w prosektorium, widok męża w trumnie, pogrzeb. Do pół roku brała leki uspokajające. Przeżywała silne emocje, z którymi trudno jej był sobie poradzić. Śmierć męża przekreśliła jej plany życiowe. Aktualnie jest w żałobie – naturalnym procesie żegnania się z bliską osobą po jej odejściu. Adaptuje się do zamian w jej życiu. Nie stwierdza się u powódki poważnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego. Realizuje cele życiowe, wychowuje dziecko. Nie korzystała z pomocy psychologicznej. Nie wymaga leczenia psychiatrycznego. Otrzymuje wsparcie od rodziny. Nie ma motywacji do skorzystania z psychoterapii. Rokowania na przyszłość są pomyślne ( opinia biegłego psychologa klinicznego N. W. k. 261-264).

Małoletnia J. K. (1) ma 5 lat (ur. (...)). Doznała silnego stresu w związku z odejściem ojca. Stres miał charakter przewlekły. Problemy emocjonalne o mniejszym nasileniu utrzymywały się do pół roku od daty wypadku. Do pół roku po wypadku zdarzało się jej moczyć w nocy. Aktualne nie stwierdza się u małoletniej zaburzeń funkcjonowania psychologicznego z wyjątkiem utrzymującego się zachwianego poczucia bezpieczeństwa. Bezpośrednio po odejściu ojca była nerwowa. Nie doznała silnych i nagłych urazów psychicznych w związku ze śmiercią ojca. Jego zniknięcie było dla małoletniej czynnikiem stresującym. Jednak na początku nie wiązała go ze śmiercią ojca, gdyż nie wiedziała, że on nie żyje do momentu, gdy ujrzała go w trumnie. Potem stwierdzono regresje w rozwoju, które nie uległy utrwaleniu. Brakuje jej ojca, który był dla niej ważny. Tęskni za nim, mimo wsparcia jakie otrzymuje od rodziny. Rokowania na przyszłość są pomyślne. Będzie wzrastała bez ojca, pozbawiona jego miłości, wsparcia oraz możliwości obserwowania relacji między rodzicami. Nie można wykluczyć, że w przyszłości w okresach trudnych mogą pojawić się problemy i wtedy może wymagać terapii (opinia biegłego psychologa N. W. k. 257-259).

E. K. ma 53 lata (ur. (...)). Leczy się na nadciśnienie tętnicze i zaburzenia depresyjne. Po śmierci syna przez rok była niezdolna do pracy. Otrzymywała z KRUS po 300zł miesięcznie. Wystąpiły u niej zaburzenia adaptacyjne, reakcja mieszana depresyjno-lękowa. Nie stwierdza się u niej braku chęci do życia, apatii ani utraty sił witalnych. Brak jej radości życia, poczucia szczęścia. Unika kontaktów społecznych. Lęka się o członków rodziny. W pierwszym okresie po śmierci syna natężenie bólu psychicznego było bardzo duże. Doznała wówczas silnych urazów psychicznych. Były to: telefony od synowej, widok zwłok syna w prosektorium, decyzje o wyborze miejsca pochówku, trumny i ubrania, obecność przy trumnie ze zwłokami, pogrzeb. Najbardziej intensywnych cierpień doznała w okresie do miesiąca po śmierci syna. Nieco mniejsze, jednak wymagające lecenia cierpienia psychiczne utrzymywały się do lutego 2012r., kiedy podjęła leczenie psychiatryczne (zaświadczenia k. 92-93, 242). Aktualnie występują zaburzenia adaptacyjne- reakcja żałoby. Adaptuje się do zmiana w życiu – straty syna. Czuje się lepiej, ale korzysta z farmakoterapii i psychoterapii. Rokowania na przyszłość są pomyślne (opinia biegłego psychologa klinicznego N. W. k. 266-269).

Wspólnie z mężem są właścicielami 5,23 ha. Z gospodarstwa jest niewielki dochód. Pole obsiewają i zbierają zasiewy jesienią (zeznania E. K. k.448v-449 i J. K. (2) k. 449-450).

J. K. (2) ma 55 lat (ur. (...)). Pracuje na cmentarzu jako konserwator. Zarabia miesięcznie 1 700zł, z tego część wydaje na dojazdy do pracy. Jeździ własnym samochodem, ale po śmierci syna w wypadku boi się dalszych podróży. Powinien unikać przeciążeń fizycznych i emocjonalnych po przebytym zawale mięśnia serca (zaświadczenie lekarskie k. 242). Z tego powodu małżonkowie zlikwidowali hodowlę trzody chlewnej i krów jeszcze przed wypadkiem syna (zeznania J. K. (2) k. 449-450).

U J. K. (2) występują zaburzenia adaptacyjne – reakcja żałoby. Powód adaptuje się do znacznych zmian w jego życiu, straty obiektu miłości – syna. Jest nerwowy, apatyczny, brak mu radości życia. Najbardziej intensywnych cierpień psychicznych doznał do tygodnia po śmierci syna. Natężenie bólu psychicznego było wówczas bardzo duże. Był wtedy w szoku. Potem pojawiła się apatia, niechęć do aktywności, brak radości życia, co się utrzymuje. Doznał silnych urazów psychicznych: telefon od K., identyfikacja zwłok, widok syna w trumnie, pogrzeb. Nie ma motywacji do terapii. Rokowania na przyszłość są pomyślne. Realizuje aktualne cele życiowe, pomimo zaburzeń przeżywania. Nie wymagał leczenia psychiatrycznego ani wsparcia psychologicznego specjalisty. Wsparcie daje mu rodzina (opinia biegłego psychologa klinicznego N. W. k. 271-273).

K. K. (1) ma 29 lat (ur. (...)). Mieszka z rodzicami. W miarę możliwości pomaga im. Nie ma samochodowego prawa jazdy, woził go brat. W 2009r. uzyskał dochód 5 579,331 zł (zaświadczenie k. 109). Zarejestrowany jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w C. jako bezrobotny (informacja k. 45). Pomagał bratu przy budowie domu, przy lżejszych pracach. W dzieciństwie chorował i nie może ciężko pracować. Z bratem miał dobry kontakt ( zeznania K. K. (1) k. 450-450v).

Nie wystąpiły u powoda zaburzenia depresyjne ani adaptacyjne po śmierci brata. Nie występuje brak chęci do życia, apatia. Nie utracił sil witalnych. Stara się zrealizować aktualne cele życiowe. Wspomina brata, wzrusza się. Najbardziej intensywnych cierpień psychicznych doznał do dnia pogrzebu brata. Potem adaptował się do straty. Nie wymagał specjalistycznej pomocy psychiatry czy psychologa. Brat był dla niego najlepszym przyjacielem. W związku z jego śmiercią doznał urazów psychicznych: telefony od żony brata, przywiezienie do domu zwłok, pogrzeb. Rokowania na przyszłość są pomyślne. Ma wsparcie rodziny i aktywne cele życiowe (opinia biegłego psychologa klinicznego N. W. k.275-277).

Pozwany w lutym 2012r.wypłacił A. K. 10 500zł zadośćuczynienia i 10 000zł odszkodowania, J. K. (1) 3 500zł zadośćuczynienia i 10 000zł odszkodowania, E. K. i J. K. (2) po 7 000zł zadośćuczynienia,

K. K. (1) 2 100zł zadośćuczynienia. J. K. (2) dodatkowo zwrócił koszty pogrzebu w kwocie 2 173,61zł, z uznanej kwoty 3 105,15 zł, po pomniejszeniu o 30% przyczynienia (pismo k. 121-124).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w pierwszej kolejności w oparciu o niesporne między stronami okoliczności. Ponadto sąd oparł się na powołanych wyżej dowodach – zarówno z dokumentów, jak i osobowych. Dowody z dokumentów nie były przez strony kwestionowane, również Sąd nie znalazł podstaw, by zanegować okoliczności w nich wskazane.

Sąd obdarzył wiarą zarówno zeznania świadków J. P., T. P. i K. K. (2) (protokół rozprawy k. 230-231, zapis CD), jak i powodów, gdyż są one spójne, korelują ze sobą wzajemnie i z treścią zgromadzonych w aktach dokumentów. Zeznaniom powodów można w części zarzucić brak obiektywizmu i emocjonalne zabarwienie (co jest zrozumiałe w realiach sprawy).

Sąd podzielił również w pełni obie opinie biegłego psychologa N. W. oraz biegłych z zakresu medycyny sądowej K. W. (1) i z zakresu kryminalistycznych badań wypadków drogowych i techniki samochodowej M. J. (1). Opinie są rzeczowe, dają odpowiedzi na postawione przez Sąd pytania, zostały sporządzone przez osoby kompetentne w zakresie ich specjalizacji.

Sąd zważył, co następuje:

Żądania powodów są uzasadnione co do zasady i w większości co do wysokości.

W sprawie znajdują zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego obowiązujące w dacie zdarzenia, a więc art. 446 § 3 kc – odnośnie odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i art. 446 § 4 kc – odnośnie zadośćuczynienia za krzywdę oraz art. 446 § 1 kc odnośnie zwrotu kosztów pogrzebu.

Niekwestionowana odpowiedzialność gwarancyjna pozwanego opiera się na przepisie art. 822 kc, który stanowi, że „przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony”.

Odnośnie odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby bliskiej nie stanowią podstawy żądania odszkodowania, o którym mowa art. 446 § 3 kc. Jeśli jednak te negatywne emocje wywołają u najbliższej rodziny zmarłego poszkodowanego osłabienie aktywności życiowej, motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego – jak w przypadku E. K. i J. K. (2), to można na zasadzie domniemań faktycznych (art. 231 kpc) przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową ich sytuację życiową.

Użyty w art. 446 § 3 kc zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy więc odczytywać w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze w aspekcie materialnym zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego – i tu pogorszenie to niewątpliwie nastąpiło. Po drugie w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację – utratę oczekiwania przez rodziców na dalszą pomoc i wsparcie syna, które byłoby niezbędne z biegiem lat i postępem chorób. Mimo, że R. K. nie mieszkał z rodzicami, miał własną dużą rodzinę, to jednak jego dosyć dobra sytuacja finansowa i perspektywy na przyszłość pozwalała na pomoc rodzicom w razie potrzeby. Był niewątpliwie oparciem dla rodziców w chorobie. Dawał poczucie bezpieczeństwa – mieli świadomość, że mogą liczyć na jego wsparcie, pomoc, również finansową, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Po śmierci syna powodowie podupadli na zdrowiu. E. K. zaczęła się leczyć psychiatrycznie. Przyjmowała leki, pomagające przetrwać stan głębokiej żałoby. Pogorszyło się również zdrowie powoda.

Skoro stan zdrowia rodziny, który nie pozostaje w związku przyczynowym ze śmiercią osoby bliskiej, należy uwzględniać przy ocenie znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej, to tym bardziej należy go uwzględnić, gdy jest pośrednio związany ze śmiercią (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2010 roku, I PK 88/10, OSNP 2012/3-4/37).

Pogorszeniu niewątpliwie uległa sytuacja żony. Została sama w niewykończonym domu. Gdyby mąż żył, to nie tyko zarabiałby pieniądze i zabezpieczał rodzinie stabilność finansową, ale również nakładem własnej pracy mógłby wykonać prace przy wykończeniu domu, wspierałby żonę we wszystkich pracach domowych, których jest więcej przy domu z ogrodem. Nadto pomagałby rodzicom w gospodarstwie i z tego tytułu małżonkowie też z pewnością mieliby korzyści.

J. K. (1) jest jeszcze małym dzieckiem. Śmierć ojca niewątpliwie pogorszyła jej sytuację i perspektywy na przyszłość. Był to młody człowiek, chętny do pracy i posiadający umiejętności. Przez szereg lat pracowałby na potrzeby swej rodziny zapewniając córce dobry start w dorosłe życie, wymierny finansowo. Została tego pozbawiona i kwota 10 000zł tego z pewnością nie rekompensuje. Zgłasza, że matka ma problemy z uzyskaniem pracy, a gdyby R. K. żył mogłaby prowadzić dom, bo pracujący ojciec zapewniałby byt rodzinie.

Kodeks cywilny nie wskazuje kryteriów, według których należy szacować uszczerbek polegający na pogorszeniu sytuacji życiowej, mówiąc jedynie, że odszkodowanie ma być „stosowne”. Należy przyjąć, że odszkodowanie stosowne to takie, które w sposób dostateczny rekompensuje doznaną szkodę, uwzględniając jej rozmiar, długotrwałość, szczególne okoliczności danego przypadku, ale także stopę życiową społeczeństwa, a zwłaszcza tej konkretnej rodziny. Odszkodowanie należne na podstawie art. 446 § 3 kc nie jest pełnym w rozumieniu art. 361 § 2 kc, skoro jest „stosownym” świadczeniem. Nie obejmuje utraty wszystkich możliwych w przyszłości korzyści od osoby, która utraciła życie. Jednakże jest również takim, które ma służyć przystosowaniu się uprawnionego do zmienionych warunków. Przy określeniu wysokości dochodzonego odszkodowania nie można brać pod uwagę rachunkowego wyliczenia strat poniesionych przez poszkodowanego na skutek nieotrzymania części zarobków zmarłego, która przypadała na poszkodowanego w czasie jego życia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15 grudnia 2010 roku, I ACa 435/10, LEX nr 1120131).

Uwzględniając te wszystkie rozważania Sąd doszedł do przekonania, że odszkodowanie dla żony winno wynieść kwotę 40 000zł (po uwzględnieniu wypłaconej kwoty 10 000zł byłaby to kwota 50 000zł), dla córki 70 000zł (po uwzględnieniu wypłaconej kwoty 10 000zł byłaby to kwota 80 000zł) i dla każdego z rodziców powinno wynieść 25 000 zł.

Sąd nie znalazł podstaw do uznania znacznego pogorszenia sytuacji życiowej K. K. (1) i tym zakresie oddalił powództwo w tej części. K. K. (1) mieszka z rodzicami jak dotychczas. Nie pozostawał na utrzymaniu brata. R. K. nie był zobowiązany do alimentowania brata. Jeżeli czasem dawał mu niewielkie kwoty, to ich brak nie daje podstaw do uznania znacznego pogorszenia sytuacji życiowej i żądania zapłaty odszkodowania z art. 446 § 3 kc.

Powodom przysługuje zadośćuczynienie.

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, należy mieć na uwadze, że ma ono charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Niewątpliwie nagła, zawiniona śmierć osoby bliskiej powoduje u rodziny poczucie krzywdy, bezradności, osamotnienia i pustki. Doświadczenie całego procesu żałoby jest drogą powrotu do zdrowia, ponieważ mimo wszystko śmierć to fragment życia i zaakceptowanie jej nieuchronności staje się konieczne dla wszystkich ludzi.

Niewątpliwie małoletnia córka i żona dotknięte są najbardziej stratą ojca i męża. Zmieniła się ich sytuacja rodzinna diametralnie. Córka stratę ojca będzie odczuwała jeszcze w dorosłym życiu, wpłynie to na jej zachowania i stosunek do życia. Żona owdowiała w młodym wieku, kiedy małżonkowie mieli przed sobą wiele planów do zrealizowania. Wspólnie planowali wychowanie dziecka. Zatem zasadne jest przyznanie kwot zadośćuczynienia żądanych przez A. K. i J. K. (1), nawet po uwzględnieniu kwot już wypłaconych przez pozwanego.

Roszczenia rodziców również są zasadne przy uwzględnieniu wypłaconych kwot. Nastąpiło odwrócenie naturalnej kolejności biegu rzeczy – tzn. faktu, że zwykle to rodzice umierają przed dziećmi. Potęguje to poczucie krzywdy i rozpaczy. Zwłaszcza, gdy ta śmierć jest nagła i „niezawiniona”. Powodowie nie przeszli jeszcze wszystkich etapów żałoby.

Zasadne jest również żądanie zadośćuczynienia dla K. K. (1). Utracił jedynego, starszego brata. Nie założył jeszcze własnej rodziny. Brat wspierał go. Obok rodziców to była najbliższa mu osoba.

Trudno uznać, co jest kwotą wygórowaną za utratę najbliższej osoby w rodzinie i to takiej, w której więzi emocjonalne są silne i nawet teraz chroni ona swoich członków, udzielając sobie nawzajem wsparcia i pomocy.

Uwzględniając kwoty wypłacone należne zadośćuczynienie wyniosłoby dla A. K. 190 500zł (wypłacono 10 500zł), dla J. K. (1) 183 500zł (wypłacono 3 500zł), dla rodziców po 97 000zł (wypłacono 7000zł) i dla brata 57 100zł (wypłacono 2 100zł).

Co do zasady Sąd uwzględnił również żądanie zasądzenia odsetek – mające oparcie w treści art. 481 kc.

Powodowie roszczenia zgłosili 29 grudnia 2011r., zatem zasadne jest żądanie odsetek od 1 lutego 2012r., za wyjątkiem kwoty 30 000zl zadośćuczynienia dla J. K. (1), ponieważ roszczenie w tej części zgłoszone zostało dopiero w toku procesu w grudniu 2013r.

Zgłaszany przez pozwanego zarzut przyczynienia się R. K. do szkody, w związku z niezapięciem pasów bezpieczeństwa, jest chybiony wobec treści opinii biegłych K. W. (1) i M. J. (1), że nie miało to znaczenia dla skutku w postaci doznania śmiertelnych obrażeń przez pasażera. Skutek, za który pozwany odpowiada (śmierć poszkodowanego) i tak by nastąpił.

Wobec nieuwzględnienia przyczynienia zasadzono na rzecz powoda J. K. (2) zwrot żądanych kosztów pogrzebu z odsetkami za zwłokę (faktura Vat k. 423, wezwanie do zapłaty k. 420-421, odpowiedź k. 424).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnia treść art. 98 kpc dla powodów A. K., J. K. (1), E. K. i J. K. (2). Otrzymali oni całość żądnych, jako należność główna, kwot. Pozwany winien zwrócić koszty zastępstwa procesowego dla powódek A. K. i J. K. (1) po 7 217zl i dla powodów E. K. i J. K. (2) po 3 617zł (§ 6 pkt 6 i 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu t.j. Dz. U. 2013.490).

Rozstrzygnięcie o kosztach dla roszczenia K. K. (1) znajduje podstawę w art. 100 kpc. Przy częściowym uwzględnieniu dochodzonych roszczeń (jak w sprawie niniejszej) Sąd może stosunkowo rozdzielić koszty między stronami.

Powód K. K. (1) dochodził kwoty 78 000zł, uzyskał 55 000zł, czyli 70 %. Koszty zastępstwa procesowego dla obu stron to kwoty 3 617zł. Pozwany poniósł koszty opinii biegłych K. W. i M. J.. 1/5 tych kosztów, obciążająca powoda, to 834,58zł. Łącznie koszty procesu między K. K. (1) i pozwanym to kwota 8 068,58zł. Z tego pozwanego obciąża 70%, czyli 5 648,01zł. Do zasądzenia na rzecz powoda na podstawie art. 100 kpc pozostaje kwota 1 196,43zł.

Nakazano ściągnięcie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz.U. 2010.90.594) części nieuiszczonych kosztów sądowych. Jest to dla powodów A. K., J. K. (1), E. K. i J. K. (2): opłata od pozwu łącznie 35 000 zł (odpowiednio (...)+ (...)+5750+5750) i 1140zł wydatków na opinie biegłej psycholog (odpowiednio 300+240+300+300) oraz koszty opinii biegłych K. W. (1) i M. J. (1), niepokryte zaliczką, 338,30zł. Koszty sądowe nieuiszczone dla K. K. (1), w części obciążającej pozwanego 70%, to kwota 2940zł (opłata pozwu 3900zł i koszt opinii psychologa 300zł, łącznie 4200zł). Do pobrania na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych pozostaje kwota 39 418,30zł.

Z tych wszystkich względów i na podstawie powoływanych przepisów Sąd orzekł jak w wyroku.