Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: II AKz 717/13

POSTANOWIENIE

Dnia 20 listopada 2013 roku

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w Wydziale II Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Czarnota

Sędziowie: SA Włodzimierz Brazewicz (sprawozdawca)

SA Witold Kuczorski

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Korzeb

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Elżbiety Rymińskiej-Piątek

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko J. M.

oskarżonemu o przestępstwo z art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i inne

zażalenia Prokuratora Rejonowego w L.

na postanowienie Sądu Okręgowego we Włocławku z dnia 5 listopada 2013 roku

w przedmiocie stwierdzenia niewłaściwości rzeczowej i przekazania sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Lipnie

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do merytorycznego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Włocławku.

UZASADNIENIE

Zażalenie jest zasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w realiach niniejszej sprawy, w oparciu o zebrany dotychczas materiał dowodowy i występujące w nim kwestie prawne, decyzję Sądu Okręgowego o stwierdzeniu swej niewłaściwości rzeczowej w fazie wstępnej kontroli aktu oskarżenia należy ocenić jako błędną. Należy bowiem uznać, że dokonanie oceny, czy zarzucany oskarżonemu czyn stanowi zbrodnię, czy też typ przestępstwa określony w art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jest równoznaczne z poczynieniem określonych ustaleń co do okoliczności podmiotowych i przedmiotowych zachowania sprawcy, a to jest przedwczesne na etapie badania właściwości rzeczowej sądu.

Jakkolwiek sąd może już na tym etapie postępowania stwierdzić swą niewłaściwość, ale może to dotyczyć jedynie sytuacji oczywistych oraz jednoznacznych, zarówno z uwagi na zagadnienia faktyczne, jak i prawne, szczególnie gdy wydanie takiej decyzji nie jest następstwem dokonywanych ocen prawnych dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2013 r., V KK 382/12, LEX nr 1289073; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21.01.2003 r., II AKz 5/03, OSA 2003/12/117; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 05.03.2008 r., II AKz 100/08, KZS 2008/4/52).

W niniejszej sprawie zasadnicze wątpliwości budzi tryb, w którym Sąd Okręgowy przyjął, że sprawa przeciwko J. M. winna zostać rozpoznana przez sąd niższego rzędu. Nie ulega wątpliwości, że sąd nie jest związany przyjętym przez oskarżyciela opisem zarzuconego czynu, może więc dokonywać oceny prawidłowości opisu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej, a w konsekwencji tego przekazać sprawę innemu sądowi jako właściwemu także przed rozprawą (art. 35 § 1 k.p.k. w zw. z art. 339 § 3 pkt 3 k.p.k.). Decyzja taka powinna być jednak ograniczona do sytuacji jednoznacznej, zatem nie powinno się jej podejmować, gdy wywodzi się ją z badania i oceny dowodów, przynależnych do badania na rozprawie. Sąd nie może przed rozprawą dokonywać merytorycznej oceny dowodów, poza sytuacją oczywistą ani tym bardziej nie może przesądzać kwestii podlegających rozstrzygnięciu przy wyrokowaniu. Trudno zaakceptować sytuację, w której Sąd Okręgowy wzywa na posiedzenie w przedmiocie stwierdzenia swojej niewłaściwości świadka, któremu oskarżony miał udzielić środków odurzających, by przeprowadzić jego przesłuchanie, a na jego podstawie poczynić elementarne ustalenie, iż oskarżony nie miał świadomości co do małoletniości P. C.. Konstatacja, iż oskarżony działał w błędnym usprawiedliwionym przekonaniu, że udzielał środków odurzających osobie pełnoletniej może nastąpić wyłącznie jako element oceny przeprowadzonych dowodów i z tego względu na obecnym etapie postępowania musi zostać oceniona krytycznie. Uznanie, że właściwość rzeczową można badać i ustalać poprzez badanie na etapie wstępnej kontroli aktu oskarżenia elementów charakterystycznych dla danego rodzaju przestępstw i w konsekwencji decydowanie o możliwości przypisania oskarżonemu typu podstawowego lub kwalifikowanego przestępstwa, byłoby równoznaczne z wprowadzeniem elementów orzekania i rozstrzygania o istotnej części przedmiotu procesu już na etapie badania właściwości sądu, co nie może mieć miejsca.

Zważyć przy tym trzeba, że szczególna ostrożność wymagana jest zwłaszcza przy badaniu swej właściwości rzeczowej przez sąd wyższego rzędu, gdyż jego pogląd w tej kwestii wiąże sąd niższego rzędu, któremu sprawa zostaje przekazana przy zachowaniu tych samych okoliczności faktycznych i prawnych (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10.10.1991 r., I KZP 24/91, OSNKW 1992/1-2/9). Natomiast skutki prawne błędnego stanowiska sądu wyższego rzędu odnośnie oceny prawnej czynu mogą prowadzić do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k. Dlatego też, w wątpliwych przypadkach sąd wyższego rzędu winien pouczyć strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu, a nie stwierdzać swą niewłaściwość jeszcze przed rozpoznaniem sprawy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16.11.2000 r., I KZP 35/00, OSKNW 2000/11-12/92).

Należy zresztą zauważyć, że również w toku przewodu sądowego sąd rozpoznający merytorycznie sprawę posiada możliwość przekazania sprawy sądowi właściwemu rzeczowo w sytuacji, gdy stwierdzi, że nie jest sądem właściwym. Możliwość taką przewiduje bowiem art. 35 § 2 k.p.k., uzależniając podjęcie decyzji w tym przedmiocie od konieczności odroczenia rozpoznania sprawy. Jeżeli zatem Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę na skutek aktu oskarżenia wniesionego przeciwko J. M., dojdzie do tożsamych wniosków, które doprowadziły go do wydania zaskarżonego postanowienia, będzie władny rozpoznanie sprawy przekazać właściwemu Sądowi Rejonowemu. Jeżeli ujawnione w toku rozprawy okoliczności uzasadniają zmianę kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu powodującą zmianę właściwości, powstaje bowiem obowiązek rozważenia i rozstrzygnięcia tej kwestii ( podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 października 2006 r., V KK 211/06, LEX nr 196967). Przed podjęciem decyzji w trybie art. 35 § 2 k.p.k. sąd jednak zawsze winien kierować się zasadą rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, która wyrażona jest zarówno w Konstytucji RP, Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jak i kodeksie postępowania karnego. Czyni to wskazaną zasadę jedną z podstawowych, w świetle których winny być podejmowane decyzje procesowe, także te i których efektem jest przekazanie sprawy do innego sądu.

Sytuacja ta różni się jednak tym od obecnej, że podstawą podjęcia decyzji w przedmiocie właściwości mogą być dowody przeprowadzone w toku merytorycznego rozpoznania sprawy, nie zaś ustalenia poczynione na podstawie wysłuchania świadka na posiedzeniu w przedmiocie kwestii formalnej.

Z przytoczonych wyżej względów stwierdzenie niewłaściwości rzeczowej na etapie wstępnej kontroli aktu oskarżenia nie może zostać uznane za dopuszczalne. Z tej przyczyny zaskarżone postanowienie należało uchylić oraz przekazać sprawę do merytorycznego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Włocławku, o czym orzeczono w części dyspozytywnej niniejszego postanowienia.

II AKz 717/13

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE