Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 czerwca 2013 roku w S.

sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej w S. przy ul. (...)

przeciwko R. C. i A. C.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 12 marca 2012 r., sygn. akt I C 73/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanych R. C. i A. C. na rzecz powódki Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1338/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem wydanym w dniu 12 marca 2012 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 2.910,46 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4 listopada 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Powyższy wyrok Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach faktycznych zawartych w aktach sprawy wskazując następnie, iż podstawą prawną powództwa w niniejszej sprawie były przepisy statuujące obowiązki właścicieli nieruchomości wspólnej, określone w ustawie z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 903 ze zm.).

Sąd Rejonowy podniósł, iż pozwani jako właściciele lokalu mieszkalnego położonego w nieruchomości należącej do powodowej Wspólnoty obowiązani są uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, na które to składają się wydatki, opłaty na różne cele m.in. na remonty i bieżącą konserwację, wynagrodzenie zarządcy, oraz określane ogólnie jako „opłaty za media” a obejmujące w szczególności opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu, wody, utrzymanie porządku i czystości w części dotyczącej nieruchomości wspólnej.

Sąd Rejonowy zważył, iż pozwani dokonując wpłat na rzecz powódki kwot po 307,60 złotych, każdorazowo wskazywali, iż są one czynione tytułem „zaliczki za media minus centralne ogrzewanie” i dalej podawali miesiąc, za który opłata ta jest realizowana. Powódka zaliczała te wpłaty zgodnie z dyspozycjami pozwanych to jest na poczet „opłat za media minus centralne ogrzewanie”. W ocenie Sądu I instancji takie działanie stron zgodne było z regulacją art. 451 § 1 k.c. stanowiącego, że dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Zdaniem Sądu Rejonowego jednoznaczne w swej treści wskazania przez pozwanych tytułów wpłat kwot po 307,60 złotych, nie pozostawiały wątpliwości, tytułem jakich należności na rzecz Wspólnoty pozwani dokonywali wpłat, jak również obligowały powódkę do zaliczania tych wpłat jedynie na poczet wskazywanych przez pozwanych długów. Powódka nie była zatem uprawniona do zaliczania wpłat pozwanych na poczet innych długów, to jest innych składników opłat na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną. Zaliczenie przez powódkę wpłat pozwanych na poczet innych długów pozwanych, stanowiłoby bowiem naruszenie przez powódkę reguł określonych w art. 451 § 1 k.c.

Powyższe rozważania doprowadziły Sąd Rejonowy do konstatacji, iż pozwani nie uregulowali na rzecz powodowej Wspólnoty należności objętych żądaniem pozwu to jest kosztów zarządu nieruchomością wspólną w składnikach: wynagrodzenia zarządcy, kosztów eksploatacji, kosztów konserwacji bieżącej, zaliczki na fundusz remontowy za okres od grudnia 2010 roku do października 2011 roku, w łącznej kwocie 2910,46 złotych.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pełnomocnik pozwanych zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, to jest art. 451 § 1 k.c. w związku z art. 65 k.c. poprzez błędne zastosowanie ustalenia treści oświadczenia pozwanych o dokonywanych przez nich wpłatach na poczet opłat dokonywanych na rzecz powoda jedynie w oparciu o literalne brzmienie zapisu zawartego w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych. W dalszej kolejności pełnomocnik pozwanych wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie: art. 271 § 1 k.p.c. poprzez nie przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze strony pozwanego R. C. na okoliczność rzeczywistej treści oświadczenia pozwanych zawartych w tytułach przelewów na poczet jakich opłat powódka powinna zaliczyć wpłaty dokonywane przez pozwanych; art. 232 k.p.c. poprzez zasądzenie powództwa pomimo, iż pozwany wykazał, iż żądanie pozwu jest bezzasadne oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów przez uznanie, że pozwani za okres objęty sporem nie uregulowali na rzecz powodowej wspólnoty innych składników kosztów zarządu nieruchomością wspólną, w szczególności nie opłacili zaliczek na poczet wynagrodzenia zarządcy, kosztów eksploatacji, kosztów bieżącej konserwacji oraz zaliczek na fundusz remontowy bowiem w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych opłaty te nie były wskazane. Pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił też Sądowi Rejonowemu poczynienie błędnych ustaleń faktycznych i uznanie, że pozwani za okres objęty sporem nie uregulowali na rzecz powodowej wspólnoty innych składników kosztów zarządu nieruchomością wspólną, w szczególności nie opłacili zaliczek na poczet wynagrodzenia zarządcy, kosztów eksploatacji, kosztów bieżącej konserwacji oraz zaliczek na fundusz remontowy bowiem w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych opłaty te nie były wskazane.

Pełnomocnik pozwanych wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki solidarnie na rzecz pozwanych kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik pozwanych podjął polemikę z orzeczeniem Sądu Rejonowego, przedstawiając argumenty na poparcie swych twierdzeń, podnosząc między innymi, że sąd pierwszej instancji dokonując wykładni oświadczenia pozwanych o zaliczeniu dokonywanych przez nich wpłat wziął pod uwagę tylko i wyłącznie literalne brzmienie zapisów zawartych w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych. Tym samym, zdaniem pełnomocnika pozwanych, sąd ten nie zastosował określonej w art. 65 k.c. kombinowanej metody wykładni, bowiem Sąd meriti dokonał tej wykładni bez uwzględnienia kontekstu tych oświadczeń i okoliczności w jakich były składane. Pełnomocnik pozwanych zarzucił też sądowi pierwszej instancji, iż nie dopuścił on dowodu z przesłuchania w charakterze strony pozwanego R. C., a który to dowód miał zasadnicze znaczenie dla ustalenia rzeczywistej treści oświadczenia pozwanych zawartych w tytułach przelewów na poczet jakich opłat powódka powinna zaliczyć wpłaty dokonywane przez pozwanych. W konsekwencji, zdaniem pełnomocnika pozwanych, sąd pierwszej instancji błędnie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i na tej podstawie wydał nieprawidłowy wyrok.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych. Pełnomocnik powódki wniósł nadto o oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanego albowiem fakty podlegające stwierdzeniu za pomocą wnioskowanego dowodu zostały w toku postepowania przed sądem pierwszej instancji ustalone.

Sąd Okręgowy w Szczecinie zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

W apelacji pełnomocnik pozwanych zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 451 § 1 k.c. w związku z art. 65 k.c. poprzez błędne zastosowanie ustalenia treści oświadczenia pozwanych o dokonywanych przez nich wpłatach na poczet opłat dokonywanych na rzecz powoda jedynie w oparciu o literalne brzmienie zapisu zawartego w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych.

Odnosząc się do zarzutu skarżącego, należało uznać go za nietrafny. Sąd pierwszej instancji poczynił obszerne ustalenia, a następnie dokonał prawidłowej interpretacji treści oświadczeń woli pozwanych zawartych w bankowych poleceniach zapłaty kierowanych do powodowej Wspólnoty. Wbrew twierdzeniom apelującego sąd pierwszej instancji dokonał tej wykładni w sposób uwzględniający wynikające z art. 65 k.c. ogólne dyrektywy interpretacyjne, a mianowicie okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tak zwany kontekst sytuacyjny oraz cel, ku któremu zmierzały strony.

Sąd Odwoławczy podziela stanowisko zawarte w orzecznictwie, zgodnie z którym sens oświadczeń woli zawartych w formie pisemnej należy ustalać przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu. Przy interpretacji tekstu dokumentu podstawowa rola przypada zatem językowym regułom znaczeniowym W przedmiotowej sprawie pozwani dziesięciokrotnie dokonali przelewu na rachunek powódki kwot po 307,60 złotych tytułując każdy przelew „zaliczki za media minus centralne ogrzewanie”. Takie jednoznaczne, precyzyjne co do treści wskazanie przez pozwanych zaspokajanego długu nie pozostawiało wątpliwości, tytułem jakich należności na rzecz Wspólnoty pozwani dokonywali wpłat. Nie budzi również wątpliwości kontekst złożonego oświadczenia woli. Kierowane do pozwanych przez powódkę zawiadomienia o wysokości opłat na koszty zarządu nieruchomością wspólną zawierały wymienienie wszystkich składników opłat ciążących na pozwanych jako członkach Wspólnoty z wskazaniem stawek jednostkowych, łącznej wysokości opłat z poszczególnych tytułów i łącznej sumy do zapłaty. Słusznie Sąd pierwszej instancji wskazał, że treść owych zawiadomień i treść tytułów dokonywanych przez pozwanych przelewów nie mogła pozostawiać żadnych wątpliwości co do tego, jakie opłaty na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną uiszczali pozwani. Dla ustalenia, jak pozwani rzeczywiście pojmowali oświadczenie woli w chwili jego złożenia ma również znaczenie ich postępowanie po złożeniu tego oświadczenia. W konsekwencji zaliczania przez powódkę wskazanych powyżej wpłat pozwanych wyłącznie na poczet wskazywanych przez pozwanych długów to jest „zaliczki za media minus centralne ogrzewanie” rozliczenie należności i wpłat z tytułu opłat za dostawę mediów za pierwsze półrocze 2011 roku wykazało nadpłatę z tego tytułu po stronie pozwanych w wysokości około 700 złotych. Kwota nadpłaty została pozwanym, na ich wniosek, zwrócona przez Wspólnotę – z czego wynika, że akceptowali oni taki stan rzeczy. Powyższe jednoznacznie wskazuje, że pozwani mieli pełną wiedzę i świadomość, że dokonywane przez nich wpłaty nie są księgowane przez powódkę na rzecz zaliczek na koszty zarządu nieruchomością wspólną i fundusz remontowy.

Kolejny zarzut, dotyczący naruszenia przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 271 § 1 k.p.c. poprzez nie przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze strony pozwanego R. C. na okoliczność rzeczywistej treści oświadczenia pozwanych zawartych w tytułach przelewów na poczet jakich opłat powódka powinna zaliczyć wpłaty dokonywane przez pozwanych, również należało uznać za nietrafny. Zestawienie treści zarzutu apelacyjnego z treścią art. 271 § 1 k.p.c. wskazuje na błędne powołanie się przez pełnomocnika pozwanych na przepis Kodeksu postępowania cywilnego, którego naruszenia upatruje w nie przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania w charakterze strony pozwanego przez sąd pierwszej instancji. W dalszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 299 k.p.c. dowód z przesłuchania stron jest dowodem o charakterze subsydiarnym i należy po niego sięgać w sytuacji, w której brak jest materiału dowodowego pozwalającego na ocenę istotnych okoliczności w sprawie. Sąd pierwszej instancji słusznie przyjął, że w niniejszej sprawie potrzeba taka nie zachodzi, gdyż okoliczności, na które strona pozwana wnosiła o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanego były bądź niesporne, bądź zostały ustalone i wyjaśnione w oparciu inne środki dowodowe, to jest przede wszystkim dokumenty i zeznania świadka M. S.. Wskazać ponadto należy, iż dowód z przesłuchania pozwanego w charakterze strony został zgłoszony na okoliczność uregulowania przez pozwanych w całości wymagalnych zobowiązań pozwanych wobec powódki, tytułu dokonywanych płatności i przyczyn sposobu oznaczenia tytułów płatności w przelewach. Dowód ten w swej istocie zmierzałby do wykazania, że złożone przez pozwanych oświadczenie woli miało inną – sprzeczną z treścią dokumentów potwierdzenia transakcji bankowych – treść. W świetle orzecznictwa dowód taki należałoby uznać, w myśl art. 247 k.p.c. za dowód przeciwko osnowie dokumentu.

Sąd Odwoławczy uznał za nietrafny również zarzut naruszenia przepisu prawa procesowego, to jest art. 232 k.p.c. poprzez zasądzenie powództwa pomimo, iż pozwany wykazał, iż żądanie pozwu jest bezzasadne.

Zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Przepis art. 232 k.p.c. zawiera dwa zadania. Apelujący wymieniając przepis art. 232 k.p.c., nie zaznaczył, które zdanie tego przepisu objęte jest omawianym w tym miejscu zarzutem. Zakładając, że apelującemu chodziło o naruszenie art. 232 zdanie pierwsze k.p.c., wskazać należy, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą sąd nie może dopuścić się obrazy art. 232 zdanie pierwsze k.p.c., ponieważ przepis ten odnosi się do obowiązków stron, a nie do czynności sądu. Wskazuje on jedynie na ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów przez strony. Sąd Odwoławczy w pełni podziela stanowisko zawarte w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przepis art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. nie stanowi podstawy wyrokowania sądu i nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2008 roku, sygn. akt I CSK 426/07 oraz w wyroku z dnia z dnia 22 maja 2003 roku, sygn. akt II CK 367/02). Zakładając zaś, że apelującemu chodziło o naruszenie art. 232 zdanie drugie k.p.c., podnieść należy, że w oparciu o ten przepis można zarzucać sądowi, że nie dopuścił jakiegoś dowodu z urzędu, mimo, że zachodziły ku temu powody (por. wyrok SN z dnia 14 marca 2007 roku, I CSK 465/06). Apelujący nie postawił jednak tak sformułowanego zarzutu.

Nietrafny jest również zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. polegający na przekroczeniu przez sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów przez uznanie, że pozwani za okres objęty sporem nie uregulowali na rzecz powodowej wspólnoty innych składników kosztów zarządu nieruchomością wspólną, w szczególności nie opłacili zaliczek na poczet wynagrodzenia zarządcy, kosztów eksploatacji, kosztów bieżącej konserwacji oraz zaliczek na fundusz remontowy bowiem w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych opłaty te nie były wskazane.

Zgodnie z art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania. Tylko w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnienia jednoznacznie praktycznych związków przyczynowo – skutkowych przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r., sygn. akt IV CSK 290/09 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 czerwca 2009 r., sygn. akt III AUa 261/2009).

W związku z powyższym postawienie sądowi pierwszej instancji skutecznego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania naruszenia przepisów prawa procesowego o dowodach lub uchybienia zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, bowiem tylko takie zarzuty można przeciwstawić uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. W tej sytuacji nie będzie wystarczające samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze i znaczeniu poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż dokonana przez sąd. Rzeczą apelujące jest podważenie przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Skarżący powinien więc określić jakie dowody i z naruszeniem jakich kryteriów sąd uznał za wiarygodne i mające moc dowodową lub pozbawione takiej mocy i wiarygodności. Wymogów tych nie spełnia wniesiona przez fachowego pełnomocnika apelacja pozwanych, poprzestając w uzasadnieniu omawianej podstawy tylko i wyłącznie na stwierdzeniu o wadliwości ustaleń faktycznych z pominięciem wskazania wpływu stwierdzonego uchybienia na wynik sprawy.

Wreszcie, jako całkowicie chybiony należy uznać zarzut apelacji, co do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że pozwani za okres objęty sporem nie uregulowali na rzecz powodowej wspólnoty innych składników kosztów zarządu nieruchomością wspólną, w szczególności nie opłacili zaliczek na poczet wynagrodzenia zarządcy, kosztów eksploatacji, kosztów bieżącej konserwacji oraz zaliczek na fundusz remontowy bowiem w tytułach przelewów dokonywanych przez pozwanych opłaty te nie były wskazane. Wbrew twierdzeniom apelującego sąd pierwszej instancji zgodnie z przepisami procedury cywilnej zebrał i ujawnił pełny materiał dowodowy niezbędny do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu, opierając wyrok na kompletnym materiale. Lektura uzasadnienia wskazuje nadto, że Sąd Rejonowy dokonał zgodnej z wymogami i zasadami procesowymi wszechstronnej i rzetelnej analizy i oceny całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nie przekraczając przy tym swobodnej ich oceny, z których to wyprowadził prawidłowe wnioski, które odpowiadają zasadom logicznego rozumowania. Sąd orzekający wskazał również na jakich dowodach oparł poszczególne ustalenia faktyczne. W związku z powyższym podkreślić należy, iż proces wyrokowania w przedmiotowej sprawie w pełni odpowiada przepisom procedury cywilnej.

Mając powyższe na uwadze, apelację strony pozwanej uznać należało za całkowicie niezasadną, zatem na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy oparł o treści art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c w zw. z § 6 pkt 3 w zw z § 13 ust 1 pkt 1 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, na które składały się koszty zastępstwa prawnego pełnomocnika powoda w wysokości 300 zł.