Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : S.S.O. Grażyna Lipianin

Protokolant : st.sekr.sąd. Ewa Krawczyńska

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014r. na rozprawie

sprawy z powództwa

Z. R.

przeciwko

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. na rzecz powoda Z. R. kwotę 79.023zł (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy dwadzieścia trzy złote) z odsetkami ustawowymi:

od kwoty 31.565zł (trzydzieści jeden tysięcy pięćset sześćdziesiąt

pięć złotych) od 17 czerwca 2008r. do dnia zapłaty,

od kwoty 47.458zł (czterdzieści siedem tysięcy czterysta pięćdziesiąt

osiem złotych) od 3 czerwca 2009r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.569zł (siedem tysięcy pięćset sześćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu ;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 508,35zł (pięćset osiem złotych trzydzieści pięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

I C 219/09

UZASADNIENIE

W pozwie z 17 marca 2009r. Z. R. wnosił o zasądzenie od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. kwoty 79.023 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 34.859,60zł od 17 czerwca 2008r. i od kwoty 44.127,40zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu (pozew k. 2-8).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i kwoty 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (odpowiedź na pozew k. 94-96).

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. R. jest współwłaścicielem kamienicy przy ul. (...) w L. (dawniej (...)). Aktualnie ma 60 % udziałów, w dacie szkody miał 40%.

Kamienica zwana (...)została wpisana do rejestru zabytków woj.(...)pod nr (...). Stanowi zespół klasztorny potrynitarski, wzniesiony w latach 1731-1746, przebudowany w 1833 roku na potrzeby mieszkalne. Jest to budynek wolnostojący, w formie czworoboku, trzykondygnacyjny z jedną kondygnacją podziemną, o amfiladowym rozkładzie pomieszczeń i krużgankach komunikacyjnych wokół wewnętrznego dziedzińca (decyzja k. 283). Obok od strony północnej, prostopadle do budynku głównego, usytuowana jest oficyna, przylegająca wschodnią ścianą do budynku przy ul. (...). Obiekt usytuowany jest w zespole urbanistycznym Starego Miasta i Śródmieścia L., wpisanym do rejestru zabytków woj.(...)pod nr (...).

Kamienica zlokalizowana jest na wysoczyźnie lessowej. Jest to teren zabudowy staromiejskiej, którego powierzchnia uległa zmianom na skutek tworzenia przez setki lat niekontrolowanych nasypów, przemieszczania gruntu lessowego czy drążenia piwnic. Teren wykazuje łagodne nachylenie w kierunku północnym. Kontakt lessu z wodą pogarsza właściwości gruntu.

Fragment zamykający się północno-zachodnim narożnikiem kamienicy został wzniesiony w trakcie ostatniej przebudowy. Dobudowany narożnik nie posiadał wiązań murarskich łączących go ze starą częścią obiektu, a stropy nie posiadały wieńców. Poziomy posadowienia starszej części budynku i obudowanego narożnika znacznie się różnią. Starsza część posadowiona była w gruncie rodzimym. Dobudowany narożnik został posadowiony wyżej, w gruntach nasypowych, których parametry uległy pogorszeniu w wyniku zawilgocenia.

Współwłaścicielami kamienicy są m.inn. Z. R. i M. S..

1 kwietnia 2003r. współwłaściciele zawarli umowę o administrowanie obiektem z J. S. (1) i K. S., prowadzącymi działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c. (przekształconą następnie w spółkę jawną) (umowa w aktach szkody, zeznania J. S. (1) k. 233v-234).

Budynek podlegał regularnym obowiązkowym przeglądom wymaganym przez prawo budowlane. 28 marca 2003r. przeprowadzony został obowiązkowy przegląd 5 letni. W grudniu 2005r. odbył się przegląd i konserwacja instalacji gazowej (protokół k. 42-43 akt szkody). Regularnie wykonywane były przeglądy okresowe roczne. 2 kwietnia 2007r. odbyła się roczna kontrola stanu technicznego. Stwierdzono zły stan techniczny budynku, wymagający kapitalnego remontu (protokół k. 44-45 akt szkody). Rury spustowe odprowadzały wodę z dachu bezpośrednio na podwórze. Odcinki kanalizacji deszczowej okalające kamienicę stanowią instalację wewnętrzną, której utrzymanie i eksploatacja należy do właściciela nieruchomości. Przeglądy nie obejmowały wewnętrznej instalacji deszczowej.

W budynku dokonywano bieżących napraw, niekiedy wymagających zgody Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Współwłaściciele przygotowali dokumentację remontu kapitalnego. Planowali zmianę przeznaczenia budynku na hotel.

W lipcu i sierpniu 2007r. wzrosło znacząco zużycie wody (tabela k. 517 i opinia instytutu k. 559).

6 września 2007r. (...)Sp.Jawna zawarła z pozwanym umowę ubezpieczenia na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia „Pakiet dla Spółdzielni Mieszkaniowych” zatwierdzonych uchwałą zarządu (...)Nr (...)z 3 lutego 2006r., stanowiących integralną część umowy, na okres od 10 września 2007r. do 9 września 2009r. współdomu przy ul. (...)w L.. Dokonano wyboru ubezpieczenie mienia od ognia i innych zdarzeń losowych, ustalając sumę ubezpieczenia na kwotę 4.680.000zł (bezsporne, umowa k. 22-22v, postanowienia ogólne k. 23-33).

W dniu 11 września 2007r. mieszkańcy kamienicy od godzin popołudniowych zauważyli nasilające się pęknięcia ścian murów budynku przy północno-zachodnim narożniku przebiegające w linii pionowej od dachu do parteru. Pęknięcia widoczne były od zewnątrz i od wewnątrz budynku. Dokonano ewakuacji mieszkańców, sprawdzono komisyjnie lokale oraz zabezpieczono teren.

12 września 2007r. ok. godziny 17 nastąpiło częściowe zawalenie się ściany zewnętrznej od strony północnej.

W dniu 13 września 2007r. stwierdzono wypływ wody z piwnicy sąsiedniego budynku. Poszukiwania awarii wodociągowej doprowadziły do odkrycia przyłącza wody zimnej z kamiennicy do oficyny. W dokumentacji budynku nie zostało uwzględnione w/w przyłącze wodociągowe w pobliżu północno-zachodniego narożnika budynku, rura stalowa ze szwem średnicy tzw.3/4, łącząca budynek przy ul. (...) z oficyną. Wychodziła ona w kierunku północnym z budynku, około 60 cm pod poziomem brukowej nawierzchni podwórza. Przyłącze wykonane zostało około 25 lat przed awarią. Zawór odcinający zlokalizowany był w piwnicy kamienicy. Po zamknięciu zaworu odcinającego dopływ, wypływ wody w piwnicy sąsiedniego budynku ustał.

W dniu 14 września 2007r. w sposób kontrolowany zawalono narożnik północno-zachodni budynku.

Na skutek zawalenia części budynku doszło do powstania szkody (bezsporne).

Po odkopaniu przyłącza w dniu 11 listopada 2007r. zlokalizowano pęknięcie na szwie rury, w odległości ok. 7 m od zawalonego narożnika budynku. Przyczyną pęknięcia była korozja wżerowa spowodowana zanieczyszczeniami osiadłymi z przepływającej wody. Doszło do wycieku wody do gruntu, co wywołało proces jego sufozji w rejonie, gdzie posadowiony był północno-zachodni narożnik obiektu.

W momencie powstania katastrofy nie prowadzono żadnych prac budowlanych. Zawalona część obejmowała narożnik budynku, łącznie ze stropem przyległego pomieszczenia. Poza pionowym pasem ściany, uległy zniszczeniu także elementy konstrukcyjne: nadproże, okno, mur podokienny I piętra oraz nadproże i okno parteru z częścią muru podokiennego. Na ścianie zachodniej stwierdzono widoczne spękania, w tym biegnące przez pion okien na całej wysokości obiektu. Stwierdzono zapadnięcie terenu przy narożniku o ok. 0,3 m oraz rozluźnienie gruntu nasypowego.

Kanalizacja deszczowa usytuowana w ulicy (...)bezpośrednio przy posesji nr (...)jest instalację wewnętrzną i nie stanowi majątku gminy L., jej eksploatacja i konserwacja należy do właściciela kamienicy (pismo (...) Spółka z o.o. w L.k. 223).

Właściciele kamiennicy nie zabezpieczyli pełnej drożności instalacji wodno-kanalizacyjnej. W dwu studzienkach deszczowych stwierdzono po katastrofie zamulenie oraz niedrożność. Odprowadzenie wód opadowych z dachu zapewniano częściowo przez wyprowadzenie rur spustowych na utwardzone, brukowane podwórko. Znaczna część wód opadowych była odprowadzana w postaci spływu powierzchniowego, część ulegała odparowaniu, a część zostawała zatrzymana we wgłębieniach brukowanej nawierzchni. Woda zgromadzona w tych miejscach miała możliwość częściowej infiltracji w głąb gruntu.

W okresie poprzedzającym awarię wystąpiły we wrześniu 2007r. opady deszczu o dużym nasileniu 157,8 mm, deszcz padał ciągle przez dwa tygodnie. W latach poprzednich wyższe opady deszczu wystąpiły w lipcu 2001r. i sierpniu 2006r. (tabela k. 558). Długotrwałe oddziaływanie wód opadowych przyczyniło się do zwiększenia zawilgocenia gruntu.

Bezpośrednią przyczyną awarii konstrukcji była utrata stateczności fragmentu ściany fundamentowej zawalonego północno-zachodniego narożnika kamienicy. Było to wynikiem interakcji niekorzystnych czynników konstrukcyjnych, gruntowych i wodnych.

Do zawalenia się narożnika budynku przyczyniły się też błędy konstrukcyjne związane z dobudową, polegające na posadowieniu narożnika powyżej poziomu kamiennicy, jak również brak właściwego powiązania części dobudowanej z pozostałą częścią obiektu. Dobudowany narożnik nie posiadał wiązań murarskich łączących go ze starą częścią obiektu, a stropy nie posiadały wieńców. Przyczyną taką było też posadowienie tej części budynku w niestabilnych warunkach geologicznych. Stara część konstrukcji była posadowiona na gruncie rodzimym. Dobudowany narożnik został posadowiony wyżej, w gruntach nasypowych, których parametry uległy pogorszeniu w wyniku zawilgocenia. Grunt nasypowy, niekontrolowany, nie powinien stanowić podłoża budowlanego przy bezpośrednim posadowieniu. Nadto piwnice wychodzące poza obrys budynku (...)były w złym stanie technicznym. N iedrożność wewnętrznej instalacji burzowej nie miała istotnego wpływu (opinia Instytutu Techniki Budowlanej w W.k. 544-569 oraz w aktach sprawy III K 33/11 opinia D. W. (1)z Politechniki (...)k. 1603-1610, częściowo opinia M. G.k. 676-690, 693-695, 760-769, 838-837, 854-861, 1560-1562, częściowo opinia hydrologiczna k. 638-666, opinia geologiczna k. 587-603, ekspertyza budowlana J. F.sporządzona na zlecenie pozwanego, protokół z przesłuchania J. F.k. 789-793, 1524-1525).

Oddziaływanie niewłaściwie odprowadzonych wód opadowych byłoby procesem powolnym, którego postępowanie mogłoby być obserwowane w długim okresie czasu. Murowana konstrukcja budynku, bez przewiązań murarskich dobudowanego narożnika oraz dodatkowych usztywniających elementów konstrukcyjnych, pozwoliłaby zaobserwować postępowanie zarysowań znacznie wcześniej (opinia Instytutu Techniki Budowlanej w W.k. 561).

Najbardziej znaczącym źródłem wody oddziałującym na ośrodek gruntowy, było pęknięte przyłącze wodociągowe, biegnące z kamiennicy do oficyny. Wskutek korozji szwu rury doprowadzającej wodę do oficyny, doszło do pęknięcia tego przyłącza i wycieku wody do gruntu, co spowodowało proces jego sufozji w rejonie, gdzie posadowiony był północno-zachodni narożnik obiektu.

Reasumując bezpośrednią przyczyną awarii północno-zachodniego narożnika kamienicy przy ul. (...), była utrata stateczności fundamentu dobudowanego fragmentu. Była ona wynikiem interakcji niekorzystnych czynników konstrukcyjnych, gruntowych oraz wodnych. Głównym źródłem wody infiltrującej w okolice strefy fundamentowej narożnika był uszkodzony przewód wodociągowy łączący kamienicę z wolnostojącą oficyną. Wyciek wody z pękniętego przyłącza był czynnikiem inicjującym katastrofę. Zwiększył on zawilgocenie podłoża w sposób istotny oraz umożliwił bardziej dynamiczny przepływ wody, skutkujący wymyciem materiału spod fundamentu (opinia Instytutu Techniki Budowlanej w W.k. 544-569).

Postanowieniem z 19 września 2007r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego miasta L. nakazał współwłaścicielom kamienicy wykonanie ekspertyzy technicznej budynku w terminie do 17 października 2007r., m.inn. w celu określenia zakresu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia pozostałego obiektu.

Decyzją z 13 września 2007r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego miasta L. nakazał współwłaścicielom budynku zlokalizowanego przy ul. (...) w L. Z. R. i M. S. opróżnienie części budynku w trybie natychmiastowym z powodu zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia. Stwierdzono na podstawie oględzin z 12 września 2007r., że część budynku od strony północno-zachodniej grozi zawaleniem (decyzja k. 73-74 akt szkody). Decyzja została uchylona z przyczyn formalnych na skutek zaskarżenia przez Z. R. i 7 grudnia 2007r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego miasta L. nakazał wszystkim współwłaścicielom nieruchomości Z. R., M. S., B. K., C. K., R. B. i J. G. (1) opróżnienie wskazanych lokali mieszkalnych w trybie natychmiastowym z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia mieszkańców budynku.

Szkoda zgłoszona została pozwanemu w dniu 13 września 2007r., sporządzono protokół szkody (zgłoszenie szkody k. 13-11 i protokół szkody k. 14-15 akt szkody). Na miejsce szkody wysłany został pracownik (...) A. J. (zeznanie k. 107-109).

Pozwany w trakcie postępowania likwidacyjnego zlecił J. Z. ekspertyzę techniczną celem ustalenia przyczyn powstania uszkodzeń w budynku i wycenę wartości odtworzeniowej i rzeczywistej uszkodzeń budynku (zeznanie J. Z. k. 109-111, ekspertyza k. 107-90, wycena k. 149-109 akt szkody). Wartość szkody rzeczywistej J. Z. ustalił w kwocie netto na 50.625,92zł i brutto 61.763,62zł (z podatkiem VAT 22%). Wartość odtworzeniową szkody ustalił na kwotę 247.491,92zł netto i 301.940,14zł brutto (k. 143 i 144 akt szkody). Jako przyczynę awarii wskazał uplastycznienie i proces sufozji zachodzące w gruncie zlokalizowanym w rejonie fundamentów obiektu, spowodowane przenikaniem znacznej ilości wód opadowych w rejon fundamentów, spowodowany niesprawną technicznie, zamuloną instalacją wewnętrznej kanalizacji deszczowej (ekspertyza k. 97 akt szkody). Wskazał zalecenia w celu naprawy stanu technicznego kamienicy.

W wykonaniu postanowienia PINB m. L.z 19 września 2007r. współwłaściciele budynku zlecili opracowanie ekspertyzy budowlanej biegłemu z zakresu budownictwa J. F.. Jako przyczynę powstałej awarii budynku J. F.podał osiadanie ścian wywołane zawilgoceniem podłoża gruntowego i podmyciem fundamentów w obrębie narożnika północno-zachodniego budynku. Jako żródło zalania podłoża gruntowego wskazał awarię wodociągu – przyłącza zimnej wody biegnącego z budynku kamienicy do oficyny mieszkalnej z powodu wady materiałowej (ekspertyza J. F.k. 34-48, zeznanie J. F.k. 238v-239).

13 listopada 2007r. i 16 czerwca 2009r. L. Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał zalecenia w celu ochrony stanu obiektu (pisma k. 284 i k. 286).

Decyzją z 30 listopada 2007r. pozwany odmówił wypłaty odszkodowania powołując się na § 11 ust. 1 pkt 15, § 12 i § 18 ust. 2 pkt 14 OWU (decyzja k. 49-49v).

6 grudniu 2007r. administrator nieruchomości J. S.przesłała pozwanemu ekspertyzę rzeczoznawcy budowlanego J. F.o stanie technicznym elementów konstrukcyjnych nadziemia kamienicy w rejonie objętym awarią w celu wypłaty odszkodowania (ekspertyza k. 188-157 akt szkody).

Pełnomocnik Z. R. w dniu 13 maja 2008r. skierował do pozwanego żądanie zwrotu kosztów poniesionych w celu zmniejszenia rozmiarów zaistniałej szkody oraz zapobieżenia dalszej szkodzie na podstawie art. 826 § 4 kc oraz ust.19 pkt aneksu uniwersalnego do OWU (wezwanie k. 71, potwierdzenie doręczenia aktach szkody). Wezwanie do zapłaty obejmowało kwotę 34.895,60zł, zgodnie z załączonymi kopiami faktur wystawionych dla Z. R.:

1)  nr (...) z 18 września 2007r. na kwotę 4.280zł za wykonanie ogrodzenia awarii budowlanej (faktura k.50),

2)  nr (...) z 28 września 2007r. na kwotę 6.955zł za roboty rozbiórkowe i wywóz gruzu (faktura k.51),

3)  nr (...)z 8 października 2007r. na kwotę 3.330,60zł usługa transportowa- przeprowadzka,

4)  nr (...) z 15 października 2007r. na kwotę 5.885zł za roboty rozbiórkowe i wywóz gruzu (faktura k.52),

5)  nr (...)z 6 lutego 2008r. na kwotę 1.605zł za roboty rozbiórkowe i wywóz gruzu (faktura k. 53),

6)  nr (...)z 6 lutego 2008r. na kwotę 12.840zł za stemplowanie zagrożonych stropów w budynku (faktura k.54).

Faktura nr (...) z 8 października 2007r. na kwotę 3.330,60zł dotycząca usługi transportowej - przeprowadzka nie została objęta żądaniem pozwu. Zatem z roszczenia zgłoszonego do ubezpieczyciela 13 maja 2008r. pozostała kwota 31.565zł.

Powód dodatkowo poniósł koszty z faktur:

1)  nr (...) z 14 kwietnia 2008r. na kwotę 838,75zł za ekspertyzę budowlaną (faktura k. 55),

2)  nr (...)z 14 kwietnia 2008r. na kwotę 3.370,50zł za wykop przy fundamentach budynku (faktura k. 56),

3)  nr (...) z 19 maja 2008r. na kwotę 3.527,98zł za krawędziaki i tarcicę (faktura k. 57),

4)  nr (...) z 21 maja 2008r. na kwotę 869,25zł za klamry ciesielskie (faktura k. 58),

5)  nr (...)z 22 stycznia 2009r. na kwotę 4.280zł za prace ziemne usuwanie skutków awarii budowlanej (faktura k. 59).

Łącznie wydatki te stanowią kwotę 12.886,48zł.

Na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z 5 lutego 2009r. (umowa sprzedaży wierzytelności k. 60) Z. R. nabył od współwłaściciela kamienicy M. S. roszczenia z tytułu kosztów poniesionych w celu zapobieżenia szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów z faktur:

1)  nr (...)z 10 marca 2008r. na kwotę 14.445zł za stemplowanie zagrożonych stropów i wykop przy fundamentach (faktura k. 61),

2)  nr (...)z 14 kwietnia 2008r. na kwotę 3.370,50zł za wykop przy fundamentach (faktura k. 62),

3)  nr (...)z 14 kwietnia 2008r. na kwotę 838,75zł za ekspertyzę budowlaną cz. podziemia i fundamentów w rejonie awarii (faktura k. 63),

4)  nr (...) z 19 maja 2008r. na kwotę 3.527,97zł za tarcicę i krawędziaki (faktura k. 64),

5)  nr (...) z 20 maja 2008r. na kwotę 292,80zł za folię kubełkową (faktura k. 65),

6)  nr (...) z 21 maja 2008r. na kwotę 870zł za klamry ciesielskie (faktura k.66),

7)  nr (...) z 9 grudnia 2008r. na kwotę 5.296,50zł za wykonanie kasztu zabezpieczającego narożnik dachu (faktura k. 68),

8)  nr (...)z 22 stycznia 2009r. na kwotę 4.280zł za prace ziemne usuwanie skutków awarii budowlanej (faktura k. 69),

oraz rachunków:

nr (...) z 4 czerwca 2008r. na kwotę 150zł za pełnienie obowiązków inspektora nadzoru przy wykonaniu robót zabezpieczenia awarii (rachunek k. 67),

nr (...) z 13 marca 2008r. na kwotę 1.500zł za nadzór archeologiczny nad wykopami geotechnicznymi (rachunek k. 70).

Łącznie nabył wierzytelności na kwotę 34.571,52zł.

W toku likwidacji szkody ubezpieczyciel oszacował wartość robot rozbiórkowych na kwotę 28.751,92zł netto (brutto 35.077,34zł), z kolei wysokość szkody rzeczywistej na kwotę 26.686,62zl brutto (k. 144 akt szkody).

Wyliczenia J. Z. odnośnie wysokości szkody zostały zakwestionowane przez powoda. Wyliczenie szkody przez pozwanego nie zostało dokonane zgodnie z § 54 OWU. Rzeczoznawca ekspertyzę sporządził bez udziału ubezpieczającego, co jest wymagane zgodnie z § 54 ust. 3 OWU.

L. Wojewódzki Konserwator Zabytków w L. 24 sierpnia 2009r. wydał pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych, polegających na zabezpieczeniu elementów konstrukcyjnych podziemia kamiennicy w rejonie objętym awarią (decyzja k. 280).

Decyzją z 2 września 2009r., wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta L., zatwierdzono projekt budowlany i udzielono Z. R. i M. S. pozwolenia na wykonanie robót budowlanych zabezpieczających elementy konstrukcyjne podziemia w rejonie objętym awaria kamiennicy (decyzja k. 281-281v).

12 października 2009r. udzielono pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych przez D. W. (2) w związku z pracami ziemnymi zabezpieczającymi elementy konstrukcyjne podziemia (pozwolenie k. 282).

L. Wojewódzki Konserwator Zabytków w piśmie z 19 lutego 2010r. zobowiązywał współwłaścicieli do pilnego przedstawienia informacji o stopniu zaawansowania prac związanych z realizacją decyzji z 24 sierpnia 2009r., pozwalającej na wykonanie robót budowlanych związanych z zabezpieczeniem elementów konstrukcyjnych podziemia pałacu (pismo k. 276, decyzja z 24 sierpnia 2009r. k. 280-280v).

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie III K 33/11 wyrokiem z 30 października 2012r. uniewinnił J. S. (1) od zarzutu tego, że w okresie od 1 kwietnia 2003r. do 12 września 2007r. w L., będąc zobowiązaną, na podstawie umowy o administrowanie, do zajmowania się sprawami majątkowymi współwłaścicieli kamiennicy Z. R., M. S., B. K., C. K., Z. B. i J. G. (1) jako zarządca budynku poprzez nieumyślne niedopełnienie swych obowiązków, polegających na utrzymaniu niesprawnej instalacji deszczowej, nie zapewniła w myśl art. 61 ustawy z 7 lipca 1994r. prawo budowlane, bezpiecznego użytkowania budynku, w tym podczas wystąpienia intensywnych opadów atmosferycznych, co skutkowało lokalną kumulacją wody opadowej w bezpośredniej bliskości budynku w następstwie powstanie kałuż i ciśnienia hydrostatycznego, w efekcie migrację odpływających wód wsiąkowych w rejon fundamentów obiektu, co doprowadziło do rozluźnienia gruntu i zawalenia się północno-zachodniego narożnika budynku, nieumyślnie zagrażając życiu lub zdrowiu mieszkańców kamiennicy, tj. o przestępstwo z art. 296 § 1 i 3 kk w zw. z § 4 kk w zw. z 163 § 1 pkt 2 kk w zw. z § 2 kk w zw. z art. 91a prawo budowlane w zw. z art. 11§ 2 kk (akta III K.33/11 wyrok k. 1644-1644v, uzasadnienie k. 1649-1655, wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie k. 1696).

W sprawie III K 33/11 wywołane zostały opinie biegłych. Opinię geologiczną sporządził J. S. (2) na zlecenie Prokuratury Rejonowej L.-Północ w L. (opinia J. S. (2) k.587-603). Złożona została do sprawy ekspertyza budowlana J. F. z 4 kwietnia 2008r. (ekspertyza k. 607-626, protokół przesłuchania świadka J. F. k. 789-793 i 1524-1525). Na zlecenie Prokuratury Rejonowej L.-Północ w L. w celu stwierdzenia przyczyn i mechanizmu zawalenia się narożnika budynku przy ul. (...) w L. opinię opracował J. M., biegły sądowy w zakresie hydrogeologii (opinia J. M. k. 638-656). Na podstawie postanowienia z 17 stycznia 2012r. Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie celem ustalenia przyczyn zawalenia się narożnika kamienicy i wpływu niesprawności instalacji kanalizacji deszczowej oraz nieszczelności niezinwentaryzowanego przyłącza wodociągowego opinię sporządził D. W. (1) (opinia D. W. (1) k. 1603-1610).

Na zlecenie Prokuratury Rejonowej Lublin -Północ w Lublinie z 25 sierpnia 2008r. sporządzona została również opinia M. G.na okoliczność czy niesprawna instalacja kanalizacji deszczowej przyczyniła się do zawalenia narożnika budynku (zeznanie M. G.k. 258v akt sprawy i w aktach III K. 33/11 opinia M. G.k. 675-690, protokół przesłuchania biegłego k. 693-695, opinia k. 760-769, opinia k. 854-861v, informacja o ilości opadów k. 824-825). Biegły J. G. (2)wypowiadał się na okoliczność mechanizmu powstania uszkodzenia rury wodociągowej (opinia J. G. (2)k. 820-823akt III K 33/11). Zeznania złożył J. G. (3)na okoliczność stanu kanalizacji deszczowej i jej zamulenia (zeznania J. G. (3)protokół k. 132-133 i 1434-1434v, W. G.k. 1521, mapa sieci wodociągowej, kanalizacji deszczowej i sanitarnej k. 134 akt III K 33/11).

Niewątpliwie stan techniczny budynku był zły, w szczególności w zakresie utrzymania kanalizacji deszczowej i urządzeń wodnokanalizacyjnych (opinia Instytutu Techniki Budowlanej pkt 10 k. 565-569, zeznania świadków A. B.k. 258, S. C.k. 258-258v, E. Ł.k. 258v-259v, B. P.k. 259v, I. S.k. 260, A. S.k. 260-260v i D. N.k. 260v).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów, którym dał w wiarę. Nie były one kwestionowane przez strony i również były brane pod uwagę przy sporządzaniu opinii Instytutu Techniki Budowlanej w W..

Sąd podzielił ustalenia i opinię Instytutu Techniki Budowlanej w W.. Jest ona pełna, jasna i niesprzeczna wewnętrznie. Wyjaśnia wszystkie istotne kwestie w sprawie i jest najbardziej miarodajna do ustalenia przyczyn katastrofy. Opinie biegłych wywołane w sprawie III K 33/11 były pomocnicze przy sporządzaniu opinii Instytutu, która to opinia opiera się na analizie całości materiału dowodowego.

Prywatne opinie, sporządzone na zlecenie stron, nie stanowią opinii biegłego, a jedynie stanowisko strony.

Z opinii Instytutu jednoznacznie wynika, że wpływ stanu kanalizacji deszczowej na awarię był mało istotny. Nie ma podstaw by uznać, że szkoda powstała na skutek systematycznego zawilgocenia przedmiotu ubezpieczenia. Nie ma zastosowania § 12 OWU.

Opinia sporządzona przez K. B. nie stanowi dowodu w sprawie, gdyż sporządzona została przez osobę nieuprawnioną, niezgodnie z postanowieniem o dopuszczeniu dowodu z opinii instytutu (postanowienia k. 298v i 302, opinia k. 309-321, pismo k. 342).

Zeznania świadków są logiczne i niezawierające wewnętrznych sprzeczności, Sąd uznał je za wiarygodne.

Zeznania świadka A. K. złożone w sprawie III K 33/11 (protokół k. 198v akt III K 33/11) nic istotnego do sprawy nie wniosły.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 805 § 1 i 2 kc zawarcie umowy ubezpieczenia powoduje po stronie ubezpieczyciela obowiązek wypłaty odszkodowania w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Po stronie ubezpieczonego powstaje obowiązek wskazania zdarzenia wywołującego szkodę, związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a szkodą i wysokości odszkodowania.

Bezsporna jest między stronami odpowiedzialność pozwanego na podstawie zawartej umowy. Kwestią sporną było powstanie szkody w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność pozwanego.

Zgodnie z art. 826 § 1 kc w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszeniu jej rozmiarów. Zgodnie z § 4 ubezpieczyciel obowiązany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwrócić koszty wynikłe z zastosowania środków, o których mowa w § 1, jeżeli środki te były celowe. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczającego. Nie mogą zatem zawierać postanowień mniej korzystnych.

Granice odpowiedzialności pozwanego określa umowa ubezpieczeniowa zawarta na rzecz właścicieli nieruchomości w dniu 6 września 2007r. wraz z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (OWU) „Pakiet dla Spółdzielni Mieszkaniowych”, zatwierdzonymi uchwałą zarządu (...) S.A. NR (...) z 3 lutego 2006r., stanowiącymi integralną część tej umowy.

Zgodnie z treścią § 18 ust. 2 pkt 14 OWU „Pakiet dla Spółdzielni Mieszkaniowych” „Poza ogólnymi ograniczeniami odpowiedzialności wymienionymi w § 5 (...) S.A. nie odpowiada za szkody spowodowane wodą gruntową, powstałe wskutek systematycznego zawilgocenia przedmiotu ubezpieczenia oraz wynikające z długotrwałej nieszczelności instalacji i urządzeń wodno-kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania i innych rozprowadzających substancje płynne lub gazowe”. Zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 15 OWU „Ubezpieczający zobowiązany jest do dbania o konserwację urządzeń doprowadzających lub odprowadzających wodę lub ścieki (wodociągowych, kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania).

Zgodnie z § 20 ust. 1 pkt 1 suma ubezpieczenia zadeklarowana przez ubezpieczającego powinna odpowiadać wartości ubezpieczeniowej mienia, którą stanowi wartość rzeczywista. Zgodnie z § 55 pkt 1 ppkt b) wysokość szkody ustala się jako koszty odbudowy lub remontu uszkodzonego obiektu, pomniejszone o ustalony na dzień szkody faktyczny stopień zużycia obiektu.

§ 57 ust. 3 OWU stanowi (...) S.A. w granicach ustalonych dla danych grup mienia sum ubezpieczenia lub limitów pokrywa również poniesione przez ubezpieczającego, udokumentowane i celowe koszty uprzątnięcia pozostałości po szkodzie, włącznie z kosztami rozbiórki lub demontażu części niezdatnych do użytku. Koszty te nie mogą przekroczyć 10% wysokości szkody.

Niezasadne jest stanowisko pozwanego, że odpowiada jedynie do kwoty 2.668,62zł (26.686,62zł wysokość szkody x 10%).

Na zasadzie art. 826 kc odpowiada za całość kosztów wskazanych w tym przepisie w granicach sumy ubezpieczenia. Koszty objęte pozwem pozostają w bezpośrednim związku ze zdarzeniem objętym zakresem ubezpieczenia i są kosztami, które miały na celu zabezpieczenie miejsca katastrofy i niedopuszczenie do zwiększenia strat. Obiekt ma specyficzny charakter, jest wiekowym zabytkiem i jego zabezpieczenie wymagało znaczących nakładów, zwłaszcza przy trudności ustalenia przyczyny katastrofy.

Nie udowodniono by brak należytej dbałości o konserwację urządzeń odprowadzających wodę miał istotny wpływ na powstanie szkody. Bezpośrednią przyczyną była woda wydostająca się z niezaewidencjonowanej instalacji wodnej (pękniętej rury). W krótkim czasie nastąpił wyciek dużej ilości wody, co spowodowało podmycie fundamentów i zawalenie się części budynku. Z opinii Instytutu, wywołanej w sprawie, wynika jednoznacznie, że przyczyną bezpośrednią katastrofy było osunięcie gruntu spowodowane wyciekiem wody z przyłącza (opinia Instytutu k. 543-569).

Pozwany nie udowodnił, że zaszły okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność, zatem odpowiada za szkodę związaną z poniesieniem kosztów w celu zmniejszenia rozmiarów szkody związanej z zawaleniem części budynku.

Nie zachodzi żadna z okoliczności wyłączających odpowiedzialność pozwanego. Nie zachodzi okoliczność opisana w § 18 ust. 2 pkt 14 OWU. Szkoda nie została spowodowana wodą gruntową. Nie powstała również na skutek systematycznego zawilgocenia przedmiotu ubezpieczenia. Głównym źródłem wody infiltrującej w okolice fundamentów był jej wypływ z uszkodzonego niezaewidencjonowanego przyłącza wodociągowego zlokalizowanego poza ubezpieczonym budynkiem. Wypływ wody nie stanowił systematycznego zawilgocenia, ale miał charakter gwałtowny. Przebieg procesu od awarii do katastrofy był szybki (opinia Instytutu). Szkoda nie powstała również na skutek długotrwałej nieszczelności instalacji i urządzeń wodno-kanalizacyjnych.

Pozwany ponosi odpowiedzialność za zdarzenie ubezpieczeniowe zgodnie z § 17 ust. 1 pkt g OWU.

Zgodnie z § 60 ust. 2 OWU winien wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie.

Zobowiązany jest do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem, jednakże z odsetkami ustawowymi od kwoty 31.565zł z wezwania do zapłaty z 13 maja 2008r (bez kwoty 3.330,60zł z faktury nr (...) z 8 października 2007r. na usługę transportową - przeprowadzka) od 17 czerwca 2008r. i od pozostałej kwoty 47.458zł od 3 czerwca 2009r., tj. po upływie 14 dni na niezwłoczną zapłatę od doręczenia odpisu pozwu (potwierdzenie doręczenia odpisu pozwu w dniu 19 maja 2009r. k. 77).

Powód poniósł koszty procesu w kwocie 3.952zł (opłata pozwu) i wynagrodzenie pełnomocnika 3.600zł na zasadzie § 6 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461) plus opłata od pełnomocnictwa 17zł, łącznie 7.569zl. Kwotę zasądzono na podstawie art. 98 kpc.

Pozwany uiścił zaliczkę na koszty opinii instytutu w łącznej kwocie 21.000zł (potwierdzenie wpłaty na kwotę 3.000zł k.299 i na kwotę 18.000zł k.490). Z wydatków na wynagrodzenie Instytutu Techniki Budowlanej w W.pozostała nieuiszczona kwota 508,35zł (postanowienie k. 585) i nakazano jej pobranie na rzecz Skarbu Państwa na zasadzie art. 113 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz. 594 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.