Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następujacym:

Przewodniczący : SSO Barbara Rączka-Sekścińska

Protokolant : staż Ewa Krasuska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko Skarbowi Państwa-Prezesowi Sądu Okręgowego w (...)

o zapłatę

I. Oddala powództwo ,

II. Zasądza od powoda M. L. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 1.000 zł / jeden tysięc złotych / tytułe, zwrotu kosztów zastępstwa procesowego , w pozostałej części nie obciąża powoda tymi kosztami.

UZASADNIENIE

Powód M. L. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa -Prezesowi Sądu Okręgowego w (...) domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 85.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenia dóbr osobistych w postaci prawa do sprawiedliwego procesu sądowego i zakończenia sprawy bez zbędnej zwłoki. Jednocześnie wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanego nawiązki na cele społeczne po 30.000 zł na rzecz (...) Klubu (...) i Związku(...) oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż Prezes Sądu Okręgowego w (...) wyznaczył mu w sprawie karnej niekompetentnego obrońcę, czym naruszył jego prawo do obrony i sprawiedliwego procesu w rozsądnym terminie.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, według norm przepisanych.

W ocenie pozwanego nie jest on biernie legitymowanym w przedmiotowym postępowaniu, albowiem Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za działanie pełnomocnika z urzędu. Jest on bowiem wyznaczany przez Okręgową Radę Adwokacką lub Okręgową Izbę Radców Prawnych. Sąd decyduje jedynie o tym, czy spełnione były przesłanki wynikające z art. 117 k.p.c. Podniósł przy tym również, iż pozew sformułowany został ogólnikowo i nie zostały wykazane przesłanki ewentualnej odpowiedzialności opartej na art. 417 k.c. i art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie roszczenia ani nie uzasadnił w jaki sposób dokonał wyliczenia kwot dochodzonych pozwem.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25.10.2006 r. Sąd Rejonowy w Elblągu wydał w sprawie

(...)wyrok skazujący M. L. na karę 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności. Wyrok ten został utrzymany w mocy przez Sąd drugiej instancji. Sąd Najwyższy na skutek kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego uchylił zaskarżony wyrok Sądu drugiej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi Okręgowemu w (...). Sąd ten zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i obniżył karę pozbawienia wolności do 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W dniu 8.04.2008 r. Sąd Rejonowy w Elblągu wydał wyrok w sprawie (...) i skazał powoda na karę 3 lat i 6 miesięcy. Wyrok stał się prawomocny w dniu 19.12.2008 r.

W postępowaniu kasacyjnym powodowi ustanowiono obrońcę w osobie adwokata D. M.. Po zapoznaniu się ze sprawą uznał on, iż stanowisko zajęte przez Sąd pierwszej instancji w sprawie (...) jak i przez sąd drugiej instancji w sprawie (...) jest zasadne i w związku z tym stwierdził brak podstaw do wniesienia kasacji, o czym zawiadomił Sąd. Kasację od wyroku wniósł Prokurator Generalny i została ona uwzględniona.

Okoliczności bezsporne

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu pozostawał między stronami praktycznie bezsporny. W konsekwencji Sąd ustalił go na podstawie oświadczeń stron zawartych w ich pismach procesowych oraz na postawie wyroku Sądu Okręgowego w (...) z dnia 28 września 2011r.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwany Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w (...) nie jest bowiem biernie legitymowany w niniejszym postępowaniu.

Powód, opierając swoje roszczenie na art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. oraz 417 k.c. domagał się od pozwanego zasądzenia zadośćuczynienia oraz należności na wskazany cel społeczny, w związku z faktem nienależytego wykonania obowiązków przez ustanowionego w postępowaniu karnym obrońcę.

Przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie wskazanych przepisów jest niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej przez funkcjonariusza państwowego. Aby jednak mówić o tych przesłankach niezbędne jest wskazanie powiązań pomiędzy ewentualnym bezpośrednim sprawcą szkody a władzą publiczną. Konstrukcja odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej zakłada wyłącznie odpowiedzialność osoby prawnej, która odpowiada za zachowania osób fizycznych, tworzących jej strukturę organizacyjną. Niewątpliwie adwokat nie jest powiązany organizacyjnie z sądem i reprezentującym go Prezesem Sądu. Przynależy do właściwych miejscowo Izb Adwokackich. Zatem, pozwany w niniejszym postępowaniu w żadnej mierze nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w działaniu obrońcy z urzędu w postępowaniu sądowym. Nie można obrońcy z urzędu przypisać statusu funkcjonariusza publicznego Skarbu Państwa.

Sąd lub Prezes Sądu zarówno na gruncie postępowania cywilnego, jak i karnego podejmują jedynie decyzję procesową co do zaistnienia przesłanek do ustanowienia bądź to pełnomocnika w postępowaniu cywilnym, bądź też obrońcy w postępowaniu karnym. Przepis 81 § 1 k.p.k. normuje tryb ustanawiania obrońcy z urzędu w wypadkach obrony obowiązkowej z przyczyn określonych w art. 79 i 80 (sytuacje obligatoryjne) oraz z powodu niezamożności oskarżonego. Ustanowienie obrońcy następuje na mocy decyzji procesowej prezesa sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Ma ona postać zarządzenia (art. 93 § 2). Jest to jednocześnie upoważnienie określonego adwokata do obrony określonej osoby w procesie karnym. Wyznaczony w ten sposób adwokat nie staje się jednakże jednostką organizacyjną Skarbu Państwa, a w konsekwencji pozwany nie ponosi odpowiedzialności za jego działania.

Powyższe skutkowało koniecznością oddalenia powództwa na podstawie art. 417 k.c. i 448 k.c. a contrario o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., art.99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461), zasądzając od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałej części nie obciążając powoda tymi kosztami. Jakkolwiek powód przegrał w całości sprawę i co do zasady powinien być obciążony kosztami procesu w całości, to jednak Sąd uznał, że z uwagi na jego sytuację majątkową, która uzasadniała częściowe zwolnienie go od kosztów sądowych, istnieją przesłanki by zasądzić od niego tylko część kosztów stosownie do art. 102 k.p.c.