Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Ewa Rudkowska – Ząbczyk

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 grudnia 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa C. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu (...) we W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania stronie pozwanej;

III.  brakującymi kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygnatura akt I C 353/13

UZASADNIENIE

Powód C. K. w pozwie wniesionym przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi (...) we W. domagał się zapłaty kwoty 255 990,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 sierpnia 2006 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powyższego żądania powód podniósł, że zawarł z (...) sp. z o.o. we W. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) we W. o pow. 43,3 m ² oraz uiścił cenę zakupu powyższej nieruchomości lokalowej. Protokołem zdawczo – odbiorczym deweloper przekazał mu lokal mieszkalny. Następnie ogłoszona została upadłość dewelopera. W postępowaniu upadłościowym powodowi została złożona propozycja nabycia prawa własności przedmiotowej nieruchomości lokalowej za dodatkową kwotę 11 000,00 zł. W związku z tym, że nie zgodził się na zaproponowane warunki, Sędzia Komisarz wyraził zgodę na sprzedaż spornego lokalu mieszkalnego za kwotę odpowiadającą 1/3 wartości rynkowej. Wniesiono również o jego eksmisję z lokalu. Powód twierdził, że pomimo tego, że spełnił świadczenie z umowy, nie uzyskał własności przedmiotowego lokalu, a Sędzia Komisarz na to przyzwolił. Zarzucił, że Sędzia Komisarz dokonał „skonfiskowania” lokalu mieszkalnego bez należnego odszkodowania. Twierdził, że było to sprzeczne z treścią art. 5 k.c. Dodał, że mieszkanie przy ul. (...) nie nadaje się do użytku ze względu na poważne usterki techniczne.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Domagała się również zasądzenia na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska strona pozwana podniosła, że roszczenie powoda jest przedawnione. Wiedzę o uszczerbku łączącym się z utratą własności lokalu mieszkalnego, a także o osobie mającej być zgodnie z żądaniem obowiązaną do jej naprawienia, powód powziął najpóźniej w dacie zawarcia umowy sprzedaży lokalu tj. w dniu 18 sierpnia 2006 r. Pozew został zaś wniesiony w dniu 12 marca 2013 r., a zatem po upływie trzyletniego terminu przedawnia wynikającego z art. 442 ¹ § 1 k.c.

Strona pozwana zarzuciła, że nie zachodzi podstawowa przesłanka jej odpowiedzialności, tj. niezgodność z prawem działania władzy publicznej. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury i doktryny, orzeczeniem niezgodnym z prawem jest orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego stosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy. Niezgodność z prawem w rozumieniu przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej może wynikać tylko z oczywistych błędów organu orzekającego, spowodowanych rażącym naruszeniem zasad wykładni lub stosowanie prawa, którego rozumienie nie budzi żadnych wątpliwości. W realiach niniejszej sprawy nie istnieją jakiekolwiek okoliczności mogące stanowić uzasadnioną podstawę do przypisania tego rodzaju wadliwości postanowieniu Sądu (...) z dnia 30 lipca 2003 r. (sygnatura akt VIII U 161/03), z którego wydaniem łączony jest obowiązek odszkodowawczy. Działania strony pozwanej podjęte względem powoda należy uznać za mieszczące się w granicach obowiązującego porządku prawnego, co stanowi wystarczającą przesłankę do uznania żądania pozwu na nieusprawiedliwione co do zasady.

Strona pozwana twierdziła, że nie zachodzą również pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, tj. szkoda oraz adekwatny związek przyczynowy. Podkreśliła, że kwestionowane orzeczenie nie wywołało bezpośredniego skutku w postaci utraty prawa własności zajmowanego przez powoda lokalu mieszkalnego. Ponadto, warunki nabycia własności lokalu po ogłoszeniu upadłości nie zostały ustalone przez Sędziego Komisarza, lecz przez radę wierzycieli. Po trzecie sprzedaż lokalu została dokonana nie przez Skarb Państwa lecz przez Syndyka Masy Upadłości (...) sp. z o.o. Wskazała także, że wobec niezawarcia umowy przyrzeczonej oraz niewykonania uchwały rady wierzycieli, powód nigdy nie stał się właścicielem przedmiotowego lokalu, przez co nie mógł ponieść uszczerbku przejawiającego się utratą prawa własności.

Strona pozwana zarzuciła, że zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdzał wysokości hipotetycznie poniesionej przez powoda szkody.

Sądu ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 sierpnia 2000 r. powód C. K. zawarł z (...) sp. z o.o. we W. umowę przyrzeczenia sprzedaży lokalu mieszkalnego. Zgodnie z tą umową (...) sp. z o.o. we W. zobowiązała się zbyć, a powód zobowiązał się kupić lokal mieszkalny o powierzchni 43,3 m ², zlokalizowany na I piętrze budynku, będącego w trakcie budowy za cenę 97 000,00 zł. Sprzedający oświadczył, że budowa lokalu zostanie ukończona w dniu 30 czerwca 2001 r., a po sporządzeniu protokołu zdawczo – odbiorczego zawarta zostanie umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego.

(dowód: umowa przyrzeczenia kupna sprzedaży lokalu mieszkalnego z dnia 2 sierpnia 2000 r. wraz z załącznikiem, k. 9-11)

Powód tytułem ceny zakupu powyższej nieruchomości lokalowej uiścił na rzecz (...) sp. z o.o. we W. łącznie kwotę 92 000,00 zł.

(dowód: dowód wpłaty z dnia 2 sierpnia 2000 r., k. 12; dowód wpłaty z dnia 28 grudnia 2000 r., k. 12; potwierdzenie przelewu z dnia 27 listopada 2000 r., k. 12)

W dniu 15 lutego 2002 r. protokołem zdawczo – odbiorczym (...) sp. z o.o. we W. przekazała powodowi lokal mieszkalny nr (...) położony we W. przy ul. (...).

(dowód: protokół zdawczo – odbiorczy z dnia 15 lutego 2002 r., k. 13-14)

W lokalu mieszkalnym przy ul. (...) powód zamieszkał wraz z matką.

(okoliczność bezsporna)

Postanowieniem z dnia 30 lipca 2003 r. wydanym, w sprawie o sygnaturze akt VIII U 161/03 Sąd (...) we W. ogłosił upadłość (...) sp. z o.o. we W..

(dowód: postanowienie Sądu (...) we W. z dnia 30 lipca 2003 r., sygnatura akt VIII U 161/03, k. 15)

Rada Wierzycieli (...) sp. z o.o. w upadłości we W. w dniu 15 czerwca 2004 r. podjęła uchwałę nr (...) o udzieleniu zezwolenia Syndykowi na zawarcie z powodem będącym wierzycielem upadłego, zamieszczonym na liście wierzytelności pod numerem (...), umowy, na mocy której wierzyciel przejmie na poczet swojej wierzytelności prawo własności należącej do masy nieruchomości w postaci lokalu mieszkalnego nr (...), położonego we W. przy ul. (...), za cenę odpowiadającą 2/3 wysokości. Ustalono dla powoda wysokość dobrowolnego świadczenia na kwotę 3 662,39 zł pod warunkiem uiszczenia całości ceny wynikającej w umowy przedwstępnej z dnia 2 sierpnia 2000 r. przez zapłatę kwoty 5000,00 zł oraz zapłatę zaległości czynszowych w stosunku do masy upadłości w kwocie 2 227,63 zł wraz z należnymi na dzień wpłaty odsetkami.

(dowód: pismo z dnia 29 czerwca 2004 r. zawierające treść uchwały rady wierzycieli z dnia 15 czerwca 2004 r., k. 16)

Powód nie zgodził się na propozycje przedstawione przez Radę Wierzycieli.

(okoliczność bezsporna)

Syndyk Masy Upadłości (...) sp. z o.o. we W. wezwał powoda do opuszczenia, opróżnienia i wydania w/w lokalu. Wyrokiem z dnia 17 października 2005 r. Sąd (...) we W. oddalił powództwo Syndyka Masy Upadłości (...) sp. z o.o. we W. przeciwko powodowi i jego matce T. K. o eksmisję z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...). Podstawę oddalenia powództwa stanowił przepis art. 5 k.c.

(dowód: wyrok Sądu (...) z dnia 17 października 2005 r., sygnatura akt I C 308/05, k. 17-19)

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2003 r. Sąd (...) we W. zezwolił syndykowi na obniżenie ceny sprzedaży z wolnej ręki przynależnego do masy upadłości prawa własności lokalu mieszkalnego nr (...) o pow. 44,70 m ^{( 2)} przy ul. (...) za cenę 92 463,00 zł.

(dowód: postanowienie Sądu (...) z dnia 23 grudnia 2003 r., sygnatura akt VIII U 161/03, k. 50-52)

W dniu 18 sierpnia 2006 r. syndyk masy upadłości (...) sp. z o.o. we W. sprzedał z wolnej ręki na odrębną własność zasiedlony samodzielny lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...) za cenę 92 463,00 zł.

(dowód: umowa sprzedaży z dnia 18 sierpnia 2006 r., zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem W. K., Kancelaria Notarialna we W., Rep. A nr (...), k. 20 -21)

O sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...) powód dowiedział się przed dniem 13 sierpnia 2007 r.

(okoliczność bezsporna)

Wierzytelność powoda względem masy upadłości (...) sp. z o.o. we W. w kwocie 92 000,00 zł została uwzględniona na liście wierzytelności pod pozycją (...). Po podziale funduszów masy upadłości (...) sp. z o.o. we W. powodowi przypadała do wypłaty kwota 2 569,51 zł.

(dowód: plan podziału funduszów masy upadłości (...) sp. z o.o., k. 22)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że świadczenie strony pozwanej, którego spełnienia powód dochodzi w niniejszej sprawie, stanowi odszkodowanie za szkodę, jaka powodowi została wyrządzona przez wydanie przez Sąd (...) postanowienia z dnia 30 lipca 2003 r. w przedmiocie ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o. we W. oraz postanowienia z dnia 23 grudnia 2003 r. w przedmiocie zgody zezwolenia syndykowi na obniżenie ceny sprzedaży z wolnej ręki przynależnego do masy upadłości prawa własności lokalu. Zgodnie z art. 417 ¹ § 2 zd. 1 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem.

W niniejszej sprawie powód upatrywał swojej szkody w tym, że na skutek błędnych postanowień Sądu (...) nie nabył prawa własności przedmiotowego lokalu, pomimo zawarcia uprzednio z (...) sp. z o.o. we W. umowy przedwstępnej sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...) i uiszczenia na poczet ceny sprzedaży łącznie kwoty 92 000,00 zł.

W pierwszej kolejności należało zauważyć, że w sprawie nie spełniły się przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wynikające z art. 417 ¹ § 1 zd. 2 k.c., w szczególności w postaci niezgodności z prawem działania strony pozwanej polegającego na wydaniu prawomocnych orzeczeń oraz powstałej wskutek tego szkody.

Przepis art. 417 ¹ k.c., który stanowi lex specialis względem art. 417 k.c., dotyczy szczególnych przypadków wyrządzenia szkody przy wykonywaniu władzy publicznej, a mianowicie szkody wynikłej z wydania aktu normatywnego, prawomocnego orzeczenia albo ostatecznej decyzji oraz szkody wyrządzonej przez zaniechanie wydania powyższych aktów, orzeczeń albo decyzji. Przesłanką odpowiedzialności jest wymóg uzyskania określonego w przepisach szczególnych prejudykatu, a więc orzeczenia przesądzającego o niezgodności z prawem danego zachowania się władzy publicznej. Rola tego prejudykatu polega na tym, że niedopuszczalne jest przed jego wydaniem zasądzenie odszkodowania za szkodę spowodowaną deliktem władzy publicznej. Proces odszkodowawczy nie może bowiem stać się polem, na którym przeprowadza się badanie legalności aktów normatywnych, prawomocnych orzeczeń i ostatecznych decyzji. Poczucie pewności prawa zostałoby zachwiane, gdyby proces taki mógł służyć jako surogat kolejnej instancji weryfikującej prawomocne akty stosowania prawa albo gdyby mógł być instrumentem sprawdzającym legalność stanowionych norm. We wszystkich deliktach władzy publicznej regulowanych w art. 417 ¹ k.c. bezprawność musi być pojmowana w jej znaczeniu wąskim, jako niezgodność z przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

Powołany przepis art. 417 ¹ § 2 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodek cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, znajduje zastosowanie do orzeczeń, które uprawomocniły się od dnia 17 października 1997 r. (art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz. U. Nr 155, poz. 1037), a zatem dotyczy także obu spornych postanowień Sądu (...).

Mając na uwadze powyższe, zauważyć należało, że powód nie legitymował się orzeczeniem stwierdzającym niegodność z prawem postanowienia Sądu (...) we W. z dnia 30 lipca 2003 r. w przedmiocie ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o. we W. oraz postanowienia Sądu (...) we W. z dnia 23 grudnia 2003 r. w przedmiocie zezwolenia syndykowi na obniżenie ceny sprzedaży z wolnej ręki przynależnego do masy upadłości prawa własności spornego lokalu. Tym samym nie można uznać, aby powód wykazał w sposób przewidziany prawem przesłankę bezprawności działania strony pozwanej.

Z okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda dla uzasadnienia swojego żądania trudno wywieść, czy swojej szkody upatruje wyłącznie w wydaniu rzekomo bezprawnych postanowień Sądu (...), czy też w sprzedaży przez syndyka masy upadłości osobie trzeciej lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...).

Powództwo nie zasługiwałoby na uwzględnienie także wówczas, gdyby ewentualną szkodę wyrządzoną powodowi wiązać ze sprzedażą przez syndyka masy upadłości spornego lokalu osobie trzeciej za obniżoną cenę. Zdaniem Sądu, takie działanie nie miało charakteru bezprawnego albowiem syndyk, dokonując zbycia przedmiotowej nieruchomości po obniżonej cenie, działał na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu, co do którego nie zostało stwierdzone, że jest ono niezgodne z prawem, a zatem w granicach obowiązującego porządku prawnego. Trudno także uznać, aby rozważana sprzedaż w sposób adekwatny przekładała się na szkodę doznaną przez powoda. Należy podkreślić, że powód nigdy nie stał się właścicielem przedmiotowego lokalu, nie odniósł więc jakiejkolwiek szkody z tytułu jego sprzedaży za cenę niższą od ceny rynkowej. Z kolei okoliczność, że powód nie stał się właścicielem przedmiotowego lokalu mieszkalnego również nie pozostawała w związku z rzekomo niezgodnym z prawem działaniem strony pozwanej. Powodowi przysługiwało wprawdzie przeciwko (...) sp. z o.o. we W. roszczenie o przeniesienie własności przedmiotowego lokalu, jednakże z dniem ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o. we W. roszczenie powoda o nabycie prawa własności przedmiotowej nieruchomości przekształciło się w roszczenie pieniężne (art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1112). Wierzytelność powoda została zgłoszona w postępowaniu upadłościowym i ujęta na 110 miejscu listy wierzytelności. Przy podziale funduszów masy upadłości (...) sp. z o.o. we W. powodowi przypadała do wypłaty kwota 2 569,51 zł. Na marginesie jedynie zasygnalizować należało, że rada wierzycieli zezwoliła na nabycie przez powoda własności przedmiotowego lokalu po spełnieniu świadczeń dodatkowych, na co powód jednak nie wyraził zgody.

Należy także podnieść, że gdyby szkody powoda upatrywać w sprzedaży lokalu osobie trzeciej, to w ocenie Sądu roszczenie powoda uległo przedawnieniu. Przepis art. 442 ¹ § 1 k.c. ustanawia trzyletni termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, który liczy się od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jak przyznał powód, o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...) dowiedział się najpóźniej w dniu 13 sierpnia 2007 r. Zdaniem Sądu, trzyletni termin przedawnienia należało więc liczyć od tej daty. Termin ten upływał w dniu 13 sierpnia 2010 r. Skoro więc pozew został wniesiony w dniu 12 marca 2013 r., to nastąpiło to już po upływie terminu przedawnienia.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z jego pism: z dnia 4 października 2004 r., z dnia 19 lipca 2005 r., z dnia 28 września 2005 r., z dnia 19 czerwca 2006 r., z dnia 7 maja 2007 r., z dnia 18 czerwca 2007 r., z dnia 27 września 2007 r., z dnia 11 marca 2008 r. oraz z dnia 1 marca 2010 r., jak również z postanowienia Sądu(...) z 19 marca 2008 r. (sygnatura akt VIII GUo 9/08) wraz z pismem z dnia 18 kwietnia 2008 r. Zdaniem Sądu, wnioskowane dowody nie służyły wykazaniu okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach procesu zawarte w pkt II wyroku zostało oparte na przepisie art. 102 k.p.c. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie – mając na uwadze przede wszystkim przyczyny wytoczenia przez powoda powództwa oraz jego sytuację, w tym również materialną i życiową – zachodziły okoliczności szczególnie uzasadniające odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu poniesionymi przez stronę pozwaną.

Orzeczenie o kosztach sądowych zawarte w pkt III wyroku zostało oparte na przepisie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z racji tego, że powód, który był zwolniony od kosztów sądowych w części, przegrał niniejszy spór, nieuiszczonymi kosztami sądowymi Sąd obciążył Skarb Państwa.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

-

(...)

-

(...)

3.  (...)

18 grudnia 2013 r.