Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący- SSO Jolanta Hryciuk

Protokolant – sekr.sąd. Anna Lipińska

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2014r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko G. S.

o zapłatę

1.  powództwo oddala,

2.  odstępuje od obciążania M. M. kosztami sądowymi na rzecz Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 778/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 28 maja 2013r. powódka M. M. wniosła o zasądzenie od pozwanego G. S. kwoty 122 500 zł.

W uzasadnieniu podniosła, iż wspólnie z pozwanym w dniu 27 września 2012r. sprzedali lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w S. za cenę 245 000 zł, która w całości została wpłacona na rachunek bankowy pozwanego. Pozwany zobowiązał się do oddania połowy wartości mieszkania powódce, ale tego nie uczynił.

Na rozprawie powódka popierała powództwo.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił, co następuje:

M. M. w 1992r. wyjechała do W. w celach zarobkowych. Podjęła tam pracę jako pomoc domowa bez zawierania umowy o pracę. Pod koniec 1992r. powódka poznała G. S., z którym zamieszkała w 1993r. w wynajętym mieszkaniu. Pracowała głównie nielegalnie. Były to prace dorywcze np. przy sprzątaniu, opiece nad dziećmi, po kilka godzin dziennie, dwa-trzy razy w tygodniu. M. M. prowadziła wspólne gospodarstwo domowe z pozwanym. G. S. pracował, jako pracownik fizyczny (zeznania stron – nagranie z rozprawy z 4 marca 2014r., zeznania świadków M. K. i A. S. – nagranie z rozprawy z 12.12.2013r.).

24 czerwca 1997r. G. S. kupił mieszkanie we W.. Pieniądze na zakup mieszkania pochodziły z pożyczki z banku, którą spłacał G. S. (kopia aktu notarialnego k. 42- 46, tłumaczenie k. 108-110, zeznania pozwanego – nagranie z rozprawy z 4.03.2014r.).

12 grudnia 1998r. M. M. i G. S. zawarli małżeństwo. W 2001r. M. M. urodziła syna. W 2005r. G. S. stracił pracę i strony postanowiły przyjechać do Polski i tu zamieszkać. W związku z tym G. S. w dniu 14 lipca 2005r. sprzedał mieszkanie we W. (kopia aktu notarialnego k. 42- 46, tłumaczenie k. 108-110). Strony postanowiły dokonać zakupu mieszkania w Polsce, w S..

W tym celu G. S. w dniu 20 lipca 2005r. przelał kwotę 13000 euro na kupno mieszkania przez M. M. od Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) oraz kwotę 80 000 euro (k. 11, 30 akt I C 326/11 w j. włoskim, tłumaczenie k. 51 i n. akt I C 326/11). Średnioważony kurs euro w lipcu 2005r. wynosił 4,0973 zł ( informacja z NBP w W. k. 46). Jako tytuł płatności kwoty 80 000 euro pozwany podał „dary”, zaś jako odbiorcę wskazał M. M.. Jako tytuł płatności kwoty 13 000 euro podał „kupno mieszkania M. M.”, zaś jako odbiorcę Przedsiębiorstwo Budowlane (...). Środki na zakup mieszkania i jego wykończenie pochodziły ze sprzedaży mieszkania G. S. we W..

Aktem notarialnym z dnia 9 września 2005r. M. M. kupiła lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) za kwotę 104 954,20 zł za pieniądze otrzymane na ten cel od G. S.. M. M. oświadczyła, iż lokal kupuje za fundusze z majątku osobistego i do majątku osobistego (kopia aktu notarialnego k. 4-8 akt I C 326/11). Dla lokalu tego Sąd Rejonowy w Siedlcach prowadził księgę wieczystą nr (...) ( k. 9-10 akt I C 326/11).

Małżeństwo G. S. i M. M. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 3 czerwca 2011r. w sprawie I C 1326/10. W wyroku tym Sad ustalił sposób korzystania przez strony z mieszkania.

W pozwie z 17 marca 2011r. G. S. wystąpił przeciwko M. M. o zasądzenie kwoty 112 000 zł podnosząc, iż środki zakup mieszkania stanowiącego odrębny majątek pozwanej pochodziły od niego (k. 2-3 akt I C 326/11). 15 kwietnia 2011r. G. S. rozszerzył powództwo o kwotę 78 000z ł (k.25 akt I C 326/11).

W dniu 17 maja 2012r. M. M. udzieliła pełnomocnictwa G. S. do sprzedania lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) osobie, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika oraz do pobrania pieniędzy stanowiących cenę sprzedaży (kopia pełnomocnictwa k. 199-200akt I C 326/11).

Aktem notarialnym z dnia 27 września 2012r. Rep. (...) M. M. w obecności G. S. dokonała sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) za kwotę 245 000 złotych. Strony umowy ustaliły, iż kupujący zapłacą sprzedającej kwotę 245 000 zł przelewem w dwóch ratach na wskazany przez M. M. rachunek bankowy prowadzony na dobro G. S. (akt notarialny k. 8-10). Kwota 245 000 zł została przelana na rachunek G. S..

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2013r. Sąd Okręgowy w Siedlcach umorzył postępowanie w tej sprawie z uwagi na cofnięcie powództwa, które nastąpiło po sprzedaży mieszkania przez M. M. (k. 258 akt I C 326/11).

M. M. jest zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ( orzeczenie k. 65). Utrzymuje się z zasiłku stałego z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. w kwocie 457,38 zł (decyzja k. 66).

G. S. był zatrudniony w (...) od 18 lipca 2011r. do 31 grudnia 2013r. na stanowisku pizzarz z wynagrodzeniem 2464,90 zł, od 29 czerwca 2013r. pobierał zasiłek chorobowy (zaświadczenie k. 35). Wcześniej w 2009r. przez kilka miesięcy pracował dorywczo w budownictwie. Mieszka wraz z małoletnim synem (zeznania pozwanego – nagranie z rozprawy z 4.03.2014r.). Wynajmuje lokal mieszkalny, za który opłaca czynsz w kwocie 500 zł miesięcznie (umowa najmu k. 39-40).

Sąd zważył, co następuje:

Poza stronami nie było sporu, co do tego, że pieniądze w kwocie 245 000 zł pochodzące ze sprzedaży mieszkania w S. przy ul. (...), stanowiącego majątek odrębny M. M. zostały wolą obu stron przelane na rachunek bankowy pozwanego. Nie było też sporu, co do tego, że pieniądze na zakup lokalu mieszkalnego w S. pochodziły ze sprzedaży lokalu we W., nabytego przez G. S. jeszcze przed zawarciem małżeństwa z M. M., stanowiącego jego odrębny majątek.

M. M. swoje roszczenie wywodzi m.in. z faktu, iż pozostając w związku z G. S., prowadząc z nim wspólne gospodarstwo domowe również wniosła wkład w kupno mieszkania we W.. Powódka jednocześnie nie potrafiła wskazać, jaki nakład na ten cel poniosła. Nie jest sporne, iż M. M. podczas pobytu we W. pracowała. Przyznał to G. S., przy czym zeznał, iż środki uzyskane przez powódkę były niewielkie, gdyż nie pracowała na stale, a dorywczo po kilka godzin dziennie, dwa-trzy razy w tygodniu. Zeznania te znajdują potwierdzenie w wiarygodnych, w ocenie Sądu, zeznaniach świadków M. K. i A. S. – nagranie z rozprawy z 12.12.2013r.). Powódka M. M. nie udowodniła, jakie nakłady poniosła na majątek odrębny G. S..

Mieszkanie kupione przez M. M. stanowiło jej majątek odrębny, gdyż jak oświadczyła powódka przez notariuszem środki na zakup mieszkania pochodziły z jej majątku osobistego i zakupu dokonała do majątku osobistego. Powódka kupiła lokal mieszkalny za kwotę 104 954,20 zł. Okolicznością niesporną między stronami jest fakt, iż środki na zakup tego mieszkania pochodziły od G. S.. Z wiarygodnych dokumentów złożonych przez pozwanego wynika w sposób nie budzący wątpliwości, iż G. S. w dniu 14 lipca 2005r. sprzedał mieszkanie we W. (kopia aktu notarialnego k. 42- 46, tłumaczenie k. 108-110) oraz, że dniu 20 lipca 2005r. przelał kwotę 13000 euro na kupno mieszkania przez M. M. od Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) oraz kwotę 80 000 euro wskazując w tytule przelewu „dary” (k. 11, 30 akt I C 326/11 w j. włoskim, tłumaczenie k. 51 i n. akt I C 326/11). Pozwany łącznie przelał kwotę 93 000 euro, a jak wynika z informacji NBP w W. (k.46) średnioważony kurs euro w lipcu 2005r. wynosił 4,0973 zł, co daje kwotę około 380 000 zł. Część tych pieniędzy została przeznaczona na prace remontowe w mieszkaniu oraz na bieżące potrzeby, gdyż żadna ze stron po powrocie do Polski nie pracowała zawodowo. G. S. podjął pracę dopiero w 2009r. (zeznania pozwanego- nagranie z rozprawy z 4.03.2014r.).

Mając na uwadze ustalenia faktyczne, jak również zebrane w sprawie dowody Sąd ocenił, iż powódka M. M. domaga się wzajemnego rozliczenia pomiędzy stronami nakładów z majątku odrębnego na majątek odrębny.

Sąd uznał, iż podstawą roszczeń M. M. nie może być przepis art. 45§1 krio. Zgodnie z art. 45§1 krio każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Jak wynika z treści tego przepisu, nie reguluje on rozliczenia wydatków i nakładów poczynionych kosztem majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z 3.04.1970r., III CRN 90/70, OSNPG 1970/11-12/61).

Sąd uznał, iż jedyną podstawą ewentualnych roszczeń powódki może być przepis art. 405 kc. Zgodnie z art. 405 kc, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przesłanką roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest uzyskanie korzyści majątkowej kosztem innej osoby bez podstawy prawnej. W judykaturze ugruntowane zostało stanowisko, że tytułem prawnym, który wyklucza zaistnienie bezpodstawnego wzbogacenia jest przepis ustawy, orzeczenie sądu, decyzja administracyjna, czynność prawna, czy też jednostronna czynność przysparzająca (tak: wyrok SN z dnia 17 listopada 1998 r., III CKN 18/98, LEX nr 479355; wyrok SN z dnia 25 marca 2004 r., II CK 89/2003, LEX nr 175951; w wyroku z dnia 23 maja 2003 r., III CKN 1211/2000, OSNC 2004, nr 3, poz. 39).

W przedmiotowej sprawie G. S. uzyskał korzyść majątkową w kwocie 245 000 zł ze sprzedaży mieszkania, które wobec treści aktu notarialnego stanowiło majątek odrębny powódki. Nie można jednak uznać, iż przejście tej wartości z majątku M. M. do majątku G. S. nastąpiło bez podstawy prawnej. W piśmiennictwie wskazano, że jeśli przesunięcie wartości z majątku jednej osoby do majątku drugiej jest uzasadnione (posiada podstawę prawną) - wówczas nie można na podstawie innych kryteriów, np. moralnych, uznać, że transfer taki nastąpił bezpodstawnie (Z. R., Zobowiązania..., s. 219 i n. powołane w komentarzu do art. 405 kc A. G., Lex). Sąd uznał, iż przesunięcie to było uzasadnione, gdyż w rzeczywistości powódka kupiła mieszkania ze środków należących do G. S., co zostało w niniejszym postępowaniu udowodnione. Kwota na zakup mieszkania, a następnie jego wykończenie w istocie stanowiła nakład G. S.. M. M. nawet nie podnosiła, iż była to darowizna na jej rzecz, a nie można też takiego wniosku wysnuć z samego brzmienia tytułu przelewu „dary”. Nie udowodniła również, jaki nakład ona poniosła na zakup tego mieszkania.

Celem roszczenia o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia jest przywrócenie równowagi zachwianej nieuzasadnionym przejściem jakiejś wartości z jednego majątku do drugiego (wyrok SN z dnia 13 maja 1988 r., III CRN 83/88, OSNCP 1989, nr 5, poz. 84). Wobec uznania, iż w przedmiotowej sprawie przejście takie było uzasadnione, Sąd uznał, iż powództwo M. M. nie zasługuje na uwzględnienie.

Tak oceniając nie można pominąć okoliczności towarzyszących sprzedaży lokalu mieszkalnego przez powódkę. Mianowicie, M. M. w dniu 17 maja 2012r. udzieliła pełnomocnictwa G. S. do sprzedania lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) - osobie, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika oraz do pobrania pieniędzy stanowiących cenę sprzedaży (kopia pełnomocnictwa k. 199-200 akt I C 326/11). Następnie, dokonując sprzedaży lokalu aktem notarialnym z dnia 27 września 2012r. Rep. (...) M. M. wskazała rachunek bankowy prowadzony na dobro G. S. jako rachunek na który ma być przelana cena sprzedaży (akt notarialny k. 8-10). Powódka zeznała przy tym, iż miała w tym czasie swój rachunek bankowy. W ocenie Sądu nie było, zatem żadnych przeszkód, aby podczas zawierania umowy powódka zabezpieczyła swoje interesy i aby wówczas strony dokonały podziału kwoty ze sprzedaży, jeśli rzeczywiście taka była ich wola. Podejmowane przez powódkę czynności powódki świadczą o tym iż, mimo, że tytuł własności przysługiwał jej, miała świadomość o prawach G. S..

M. M. podnosiła też, iż pozwany obiecywał jej kupno mniejszego mieszkania, że tak się strony umówiły, przy czym nie ma w tym zakresie umowy na piśmie. Z zeznań sióstr powódki M. K. i A. S. (nagranie z rozprawy z 12.12.2013r.) wynika, iż wiedziały one, że pozwany ma zapłacić powódce kwotę 80 000-90 000 zł. W przedmiotowej sprawie powódka domagała się połowy wartości mieszkania tj. kwoty 122 500 zł podnosząc, iż uzgadniana między stronami kwota ulegała zmianie. G. S. przyznał, iż miał kupić powódce mniejsze mieszkanie, że były między nimi rozmowy na ten temat, ale nie było to „nic konkretnego”. Pozwany zeznał, iż miała być to pomoc dla powódki, ale okazała się niemożliwa z uwagi na jego sytuację finansową. Zeznał, iż nie czuł się zobowiązany do zapłaty na rzecz powódki, gdyż ona nie wniosła żadnych środków na zakup mieszkania. Analizując zebrane dowody, w tym zeznania stron nie można uznać, aby między stronami doszło do zawarcia umowy, mocą której dokonały rozliczenia między sobą kwoty uzyskanej ze sprzedaży lokalu mieszkalnego i aby powstało zobowiązanie po stronie pozwanego do zapłaty na rzecz powódki. Oświadczenie G. S. traktować należy, jako wyraz moralnego obowiązku wobec powódki. Nie uzasadnia to jednak żądania przez powódkę kwoty 122 500 zł w tym postępowaniu.

Na podstawie art. 102 kpc, Sąd kierując się zasadami słuszności, odstąpił od obciążania powódki M. M. kosztami procesu. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek uzasadniający takie rozstrzygnięcie. Tak orzekając Sąd miał na uwadze sytuację życiową i materialną powódki, jej stan zdrowia. Sąd uwzględnił również subiektywne przekonanie powódki, co do słuszności jej roszczeń, wynikające z deklaracji pozwanego.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w wyroku.