Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia, 22 stycznia 2014r.

Sąd Rejonowy w Oleśnicy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR Agnieszka Ostrowska-Gołąbek

Protokolant Ewelina Grudzień-Wuczkowska

Po rozpoznaniu w dniu: 8 stycznia 2014r.

na rozprawie

wnioskodawca: M. S. (1)

uczestnik postępowania: K. S., S. S. (1), J. S. (1), J. S. (2), R. W., A. W., U. W., L. B., J. J., B. S., W. A., J. A. (1), M. A.

o dział spadku

postanawia

I.  oddalić wniosek;

II.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania K. S. kwotę 2.417,00zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z./

1. kal. 21 dni.

22.01.2014r.

Sygn. akt I Ns 135/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca M. S. (1), przy udziale uczestników postępowania: K. S., S. S. (1), J. S. (1), J. S. (2), R. W., A. W., U. W., L. B., J. J., B. S., W. A., J. A. (1) i M. A. złożył do Sądu Rejonowego w Oleśnicy w dniu 13.02.2013 r. wniosek o dział spadku domagając się ustalenia, iż w skład majątku po zmarłym J. S. (3) wchodziło gospodarstwo rolne w miejscowości S., gmina D. składające się z działki nr (...) o powierzchni 9,1962 ha , dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Wnioskodawca wniósł o dokonanie działu spadku po zmarłym J. S. (3) poprzez zasądzenie od uczestnika postępowania K. S. na rzecz M. S. (1) kwoty 34.500,00 zł, będącej równowartością udziału 1,150 ha, który przypadł wnioskodawcy na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w sprawie sygn. I Ns 591/09. Nadto wnioskodawca wniósł o zasądzenie od uczestników postępowania na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu podał, iż 17.12.1948 r. ojciec wnioskodawcy – J. S. (3) na podstawie orzeczenia o wykonaniu aktu nadania wydanym przez Starostwo Powiatowe w O. nabył prawo własności w/w nieruchomości rolnej wraz z zabudowaniami gospodarczymi oraz dnia 10.01.1949 r. został wpisany do księgi wieczystej KW nr (...) jako właściciel tejże nieruchomości. W dniu 11.10.1978 r. M. S. (2)- matka wnioskodawcy i żona spadkodawcy dokonała samodzielnego rozporządzenia w/w nieruchomością jako współwłaściciel przekazując ją w całości na rzecz syna, a zarazem brata wnioskodawcy - K. S.. K. S. w dniu 27.10.2004 r. umową darowizny przekazał córce A. S. nieruchomość w S. oznaczoną jako działka nr (...) ujętą w księdze wieczystej KW nr (...), wyodrębnioną z księgi wieczystej KW nr 59. Postanowieniem z dnia 19.01.2010 r. o sygn. I Ns 591/09 Sąd Rejonowy w Oleśnicy orzekł, iż spadek po zmarłym w dniu 03.06.1968 r. J. S. (3) na podstawie ustawy nabyli wprost: żona M. S. (2) w części 8/32, oraz dzieci: M. S. (1), K. S., S. S. (1), J. S. (1), J. S. (3), F. S., A. K. i J. A. (2) w częściach po 3/32, a wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym składający się z działek nr (...) wraz zabudowaniami o powierzchni 9,1962 ha na podstawie ustawy nabyli wprost: żona M. S. (2) w części 6/24, oraz dzieci: M. S. (1), K. S., J. S. (1), J. S. (3), F. S., A. K. w częściach po 3/24. W dacie złożenia wniosku żyjącymi spadkobiercami gospodarstwa rolnego po J. S. (3) byli: M. S. (1), K. S., J. S. (1) oraz następcy prawni zmarłego rodzeństwa: J. S. (2) w części 3/48, R. W. w części 3/92, A. W. w części 3/92, U. W. w części 3/48, L. B. w części 3/48, J. J. w części 3/48, B. S. w części 3/48. Wnioskodawca wskazał, iż kwotę swojego udziału 3/24 oparł na własnej ocenie wartości masy spadku na dzień złożenia wniosku-kwota 275.700,00 zł, a zatem wartość udziału wnioskodawcy wynosi 34.500,00 zł., która to należność winna być zasądzona w ocenie wnioskodawcy także na rzecz pozostałego rodzeństwa oraz ich spadkobierców.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania K. S., reprezentowany przez pełnomocnika profesjonalnego, wniósł o odrzucenie wniosku w zakresie zasądzenia od K. S. na rzecz wnioskodawcy kwoty 34.500,00 zł, ewentualnie wniósł o oddalenie w tym zakresie przedmiotowego wniosku. Nadto uczestnik wniósł o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz K. S. kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniósł, że M. S. (2) w dniu 11.10.1978 r. nie dokonała rozporządzenia przedmiotowym gospodarstwem rolnym jako jego współwłaściciel, tylko jako właściciel na podstawie przepisu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Tym samym M. S. (2) nabyła własność w/w nieruchomości z mocy prawa, a potwierdzeniem nabycia był akt własności ziemi z 10.08.1978 r. Oznacza to, iż w chwili rozporządzenia przedmiotowym gospodarstwem w dniu 11.10,.1978r. na rzecz K. S. , M. S. (2) była jedynym właścicielem tego gospodarstwa rolnego. Powyższa okoliczność była już przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawach toczących się z udziałem M. S. (1), m.inn. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie sygn. akt II Ca 80/11 rozstrzygnął, iż M. S. (2) w dniu dokonania przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz K. S. była jedynym właścicielem tego gospodarstwa. Zdaniem uczestnika postępowania prowadzi to do konkluzji, iż K. S. nie nabył własności gospodarstwa w wyniku dziedziczenia po zmarłym J. S. (3), tylko w wyniku skutecznej czynności prawnej, tj. przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na jego rzecz przez M. S. (2), która w chwili przekazania gospodarstwa była jedyną właścicielką przedmiotowej nieruchomości. W konsekwencji należy stwierdzić, iż w chwili uzyskania przez uczestnika prawa własności gospodarstwa rolnego oraz późniejszego nim rozporządzenia, przedmiotowe gospodarstwo rolne nie wchodziło w skład spadku po zmarłym J. S. (3), albowiem w wyniku wejścia w życie w dniu 04.11.1971r. Ustawy o własności gospodarstw rolnych własność całego gospodarstwa przeszła z mocy prawa na M. S. (2).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 grudnia 1948r. orzeczeniem o wykonaniu aktu nadania wydanym przez Starostwo Powiatowe w O. przeniesiono na rzecz J. S. (3) prawo własności gospodarstwa rolnego o powierzchni 9,1962 ha wraz zabudowaniami położonego we wsi S., gmina D., a składającego się z działek o numerach (...).

Dowód: orzeczenie o wykonaniu aktu nadania k-12-13 w aktach sygn. akt I C 163/10.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 19 stycznia 2010r. w sprawie sygn. akt I Ns 591/09 stwierdzono, iż udział J. S. (3), który zmarł w dniu 03 czerwca 1968r., w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy nabyli: M. S. (2) w 6/24 części oraz dzieci spadkodawcy M. S. (1), K. S., J. S. (1), J. S. (3), F. S. i A. K., każdy po 3/24 części.

Dowód: postanowienie z dnia 19 stycznia 2010r. w sprawie sygn. akt I 163/10 k-19.

W dniu 10 sierpnia 1978r. na rzecz M. S. (2) został wydany akt własności ziemi dotyczący działek nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadził księgę wieczystą K. 59.

Akt własności ziemi został nadany M. S. (2) na podstawie art.1 ust.1 Ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych ( Dz. U. Nr 27, poz. 250), po stwierdzeniu, iż M. S. (2) w dniu 04 listopada 1971r. gospodarowała na w/w nieruchomości rolnej i była jej samoistnym posiadaczem z uwagi na zgon jej męża J. S. (3).

Dowód: akt własności ziemi z dnia 10 sierpnia 1978r. w aktach I Ns 52/06 k-65.

Umową z dnia 11 października 1978r. M. S. (2) przekazała przedmiotowe gospodarstwo rolne na rzecz swojego syna K. S..

Dowód: umowa z dnia 11 października 1978 r. w aktach I C 163/10 k-14-17.

W dniu 27 października 2004r. pomiędzy K. S., a jego córką A. S. została zawarta umowa darowizny działki nr (...), wydzielonej uprzednio z działki nr (...), dla której tut. Sąd prowadził księgę wieczysta nr (...). Nowa nieruchomość została wpisana do księgi wieczystej nr (...).

Dowód: umowa darowizny z dnia 27 października 2004r. w aktach I Ns 52/06 k-51-52.

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2007r. w sprawie sygn. akt II Ca 1328/06Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił wniosek M. i M. S. (3) o zasiedzenie działki nr (...). Prawomocnym wyrokiem z dnia 06 marca 2008r. w sprawie sygn. akt I C 164/07 nakazał M. i M. małżonkom S. wydanie A. S. działki nr (...).

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 06 marca 2008r. w sprawie sygn. akt I C 164/07 oraz postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 27 lutego 2007r. w sprawie sygn. akt II Ca 1328/06 w aktach sygn. akt I C 163/10 k-45.

Spadek po M. S. (2), zmarłej w dniu 06 czerwca 1986r. nabyły jej dzieci M. S. (1) , K. S., J. S. (1), J. S. (3), S. S. (1), F. S., A. K., J. A. (2), każdy po 1/8 części.
Dowód: postanowienie z dnia 19 stycznia 2010r. w sprawie sygn. akt I Ns 591/09 w aktach I C 163/10.

Sąd zważył co następuje:

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca domagał się ustalenia, iż w skład majątku po zmarłym spadkodawcy J. S. (3) wchodzi gospodarstwo rolne składające się z działek o numerach (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Jednocześnie wnioskodawca wniósł o zasądzenie od uczestnika postępowania K. S. kwoty 34.500 złotych stanowiącej równowartość udziału tj.1,50 ha, przypadającego wnioskodawcy na podstawie postanowienia tut. Sądu w sprawie I Ns 591/09. Taką samą kwotę , zdaniem wnioskodawcy, uczestnik postępowania K. S. winien przekazać na rzecz pozostałych uczestników postępowania.

Wprzedmiotowej sprawie zauważyć należy, iż M. S. (2), po której dziedziczy między innymi wnioskodawca nabyławłasność przedmiotowej nieruchomości-gospodarstwa rolnego z mocy prawa, a potwierdzeniem tego faktu jest wydany w dniu 10 sierpnia 1978r. akt własności ziemi na podstawie przepisu art.1 ust. 1 Ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250). W konsekwencji należy podnieść, iż w chwili rozporządzania przedmiotowym gospodarstwem M. S.była jego jedynym właścicielem. Powyższe ustalenia były już przedmiotem rozważań i rozstrzygnięć przed tut. Sądem, między innymi w sprawie sygn. akt I C 163/10oraz w sprawie sygn. akt II Ca 80/11, w których jednoznacznie stwierdzono, iż M. S. (2)w dniu dokonania przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz swojego syna K. S.była jedynym właścicielem tegoż gospodarstwa, które uzyskała z mocy ustawy, nie zaś w wyniku dziedziczenia po swoim mężu J. S. (3). Tym samym wnioskodawcy nie przysługuje roszczenie z tytułu spłaty udziału w gospodarstwie rolnym, albowiem K. S.nabył własność przedmiotowego gospodarstwa rolnego z uwagi na dokonanie skutecznej czynności prawnej w postaci przeniesienia własności tegoż gospodarstwa przez M. S. (2), nie zaś na skutek dziedziczenia po zmarłej spadkodawczyni. W konsekwencji należy stwierdzić, iż w chwili uzyskania przez uczestnika postępowania prawa własności gospodarstwa rolnego oraz późniejszego nim rozporządzenia , przedmiotowe gospodarstwo rolne nie wchodziło w skład spadku po zmarłym J. S. (3), albowiem w wyniku wejścia w życie w dniu 04 listopada 1971r. Ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych własność całego gospodarstwa przeszła z mocy prawa na M. S. (2). Tym samym wnioskodawcy nie przysługuje udział we własności tegoż gospodarstwa , a wszelkie ewentualne roszczenia wygasły z chwilą uzyskania własności gospodarstwa rolnego przez M. S. (2). Nie ma przy tym znaczenia, iż wnioskodawca jest spadkobiercą ustawowym po M. S. (2). Sąd Okręgowywe W.w pisemnym uzasadnieniu wyroku z dnia 17 października 2011r. w sprawie sygn. akt II Ca 80/11 podkreślił, iż postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku potwierdza jedyniekto w chwili śmierci spadkodawcy nabył spadekoraz ewentualnie w razie dziedziczenia przez co najmniej dwa podmioty-w jakich częściach. Orzeczenie to nie przesądza natomiast o nabyciu konkretnych składników majątkowych przez spadkobierców ani nie rozstrzyga w sposób skuteczny wobec osób trzecich , że dane prawo podmiotowe wchodzi w skład spadku. Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut wnioskodawcy zgłoszony w tym postępowaniu, a dotyczący nieważności aktu własności ziemi z dnia 10 sierpnia 1978r. Podobną argumentację wnioskodawca przedstawiał w swoich pismach procesowych w sprawie sygn. akt I C 163/10 , do których to zarzutów odniósł się szczegółowo Sąd Okręgowy we Wrocławiu w orzeczeniu z dnia 17 października 2011r. w sprawie sygn. akt II Ca 80/11. W pisemnym uzasadnieniu tegoż wyroku Sąd Okręgowy podkreślił, iż już w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1994r. (III CZP 69/94) stwierdzono, iż po wejściu w życie art.63 Ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarce nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw ( Dz. U. Nr 107, poz. 464) sąd jest związany decyzją administracyjną –aktem własności ziemi jeżeli została ona uznana przez właściwy organ administracyjny za ostateczną. Jednocześnie w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Okręgowy we Wrocławiu powołał się także na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2007r. (I CSK 143/07), w którym wskazano, iż po wejściu w życie art.63 Ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa , czyli po 01 stycznia 1992r. niemożliwa stała się kontrola administracyjna, ani też sądowa, decyzji administracyjnych wydanych przed 06 kwietnia 1982r. stwierdzających nabycie przez rolnika z mocy prawa –na podstawie ustawy o uregulowaniuwłasności gospodarstw rolnych- własności nieruchomości rolnych. Tym samym uznać należy, iż w niniejszym postępowaniu brak jest podstaw do badania ważności aktu własności ziemi z dnia 10 sierpnia 1978r.

Orzeczenie o kosztach Sąd oparł na przepisie art.520 §3 k.p.c. Zgodnie z art.520 §1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub ich interesy są sprzeczne, są może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników ( art.520§2 k.p.c.).Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postepowania poniesionych przez innego uczestnika ( art.520§3 k.p.c.).

Zasada wyrażona w art.520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub mimo braku tej równości ich interesy są wspólne.

W pozostałych przypadkach Sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika albo z urzędu orzec według dyrektyw określonychw art.520 §2 lub 3 k.p.c.

Sądowi znane jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010r., III CZ 46/10, zgodnie z którym: „w sprawach tzw. działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.”

W ocenie Sądu nie dotyczy ono jednakże sytuacji, która miała miejsce w rozpoznawanej sprawie. Odróżnić należy bowiem sytuację, w której zgodna wola stron jest potrzeba do dokonania działu spadku niezależnie od tego, jak bardzo strony pozostają skonfliktowane, od sytuacji, w której kwestionowana jest w ogóle zasadność postępowania działowego, a przedmiot sporu sprowadza się do kwestionowania przynależności danego składnika majątkowego do spadku po zmarłym spadkodawcy.

Należy także zauważyć, iż argumenty, które przytoczył wnioskodawca w niniejszej sprawie na poparcie swoich twierdzeń, były już przedmiotem wcześniejszych rozstrzygnięć, prowadzących do tych samych wniosków, jakie legły u podstaw niniejszego orzeczenia.

W ocenie Sądu, wobec powyższego, uznać należy, iż interesy stron w niniejszym postępowaniu były sprzeczne, a tym wnioskodawca winien uiścić na rzecz uczestnika postępowania K. S. kwotę 2417złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą to należność składa się opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego ustalona w oparciu o § 6 pkt 5 w zw. §9 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.