Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Maria Matyja

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Kotowska

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2014 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa M. T.

przeciwko A. N. R.w W. O. T.w O.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda M. T.na rzecz pozwanego A. N. R.w W. O. T.w O.kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód M. T.wniósł o zasądzenie od A. N. R.w W. O. T.w O.kwoty 100.000,-zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 1 marca 2012r. do dnia zapłaty oraz należnych kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu podał, że w dniu 15 maja 2007r. nabył w trybie przetargu od A. N. R.w W. O. T.w O.nieruchomość rolną niezabudowaną położoną w miejscowości S.gmina R. działki gruntu nr (...)o powierzchni 10.7465 ha.

W dniu 21 czerwca 2007r. powód zawarł z osobami trzecimi warunkowe umowy sprzedaży przedmiotowych działek pod warunkiem nie skorzystania przez A. N. R.z przysługującego jej na podstawie art. 29 ust 5 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tj. Dz. U. z 2012 .(...)ze zm.) prawa pierwokupu. Cenę sprzedaży nieruchomości w umowach warunkowych określono na kwotę 387.950,-zł i 165.308,-zł.

W dniu 19 lipca 2007r. pozwana złożyła oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu za cenę sprzedaży powiększoną o poniesione przez powoda koszty zakupu.

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2007r. Sygn. akt I C 424/07 zobowiązał powoda do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na pozwanego prawa własności nabytej działki za zwrotem ceny sprzedaży i kosztów jej nabycia. Jednocześnie oddalone zostało powództwo wzajemne wniesione przez powoda o stwierdzenie nieważność oświadczenia pozwanego o skorzystaniu z prawa odkupu.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 maja 2008r. Sygn. akt I ACa 206/08 oddalił apelację powoda.

Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej powoda.

Po powzięciu informacji o planowanym przetargu przez pozwanego przedmiotowych nieruchomości pismem z dnia 15 grudnia 2009r. wezwał pozwanego do jego odwołania podnosząc między innymi, że ewentualna sprzedaż nieruchomości uniemożliwi mu zaspokojenie jego roszczeń restytucyjnych w przypadku pozytywnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Pozwana pismem z dnia 21 grudnia 2009r, poinformowała powoda, że organizując kolejny przetarg działa w oparciu o obowiązujące przepisy, do których oceny nie jest upoważniona i nie odwoła planowanego przetargu.

W dniu 13 stycznia 2010r. przedmiotowa nieruchomość została zbyta (...) Spółce z o.o. w W..

Wyrokiem z dnia 18 marca 2010r. Sygn. akt K8/08 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż art. 29 ust 5 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest niezgodny z art. 2, art. 21 ust 1 oraz art. 64 w związku z art. 31 ust 3 Konstytucji.

W dniu 25 maja 2010r. powód wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 maja 2008r. sygn. akt I ACa 206/08.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wznowił niniejsze postępowanie i wyrokiem dnia 10 lutego 2011r. Sygn. akt I ACa 634/10 oddalił powództwo pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia oświadczenia woli.

Jako podstawę dochodzonego roszczenia powód wskazał art. 410 § 2 k.c. w takim zakresie w jakim dotyczy ono świadczenia spełnionego na podstawie prawnej, która odpadła (conditio ab causa finitam). Pozwana zdaniem powoda uzyskała własność nieruchomości na podstawie przepisu prawa niezgodnego z Konstytucją, tym samym z chwila publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego odpadła podstawa uzyskania korzyści majątkowej.

Podniósł też że wyniku zmienionego w trybie postępowania o wznowienie postępowania wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. Sygn. akt. I C 424/07 powód uzyskał własność przedmiotowej nieruchomości. Odpadła zatem i z tego powodu podstawa świadczenia, a pozwana stała się bezpodstawnie wzbogacona.

Wskazał też, że dochodzona przez niego kwota stanowi cześć uzyskanej przez pozwaną korzyści która wylicza na kwotę 485.927,40zł. Wartość uzyskanej korzyści stanowi różnicę miedzy kwotą 550.258,,-zł (cena działek wynikająca z warunkowych umów sprzedaży (387.950,-zł i 162.308,-zł ) minus cena sprzedaży przedmiotowej nieruchomości uzyskanej od pozwanej w zrealizowaniu prawa odkupu (63.330,60zł).

Podniósł też, że nie jest zasadne stanowisko pozwanej, iż nie jest wzbogacona ponieważ jest jedynie powiernikiem Skarbu Państwa.

Pozwana A. N. R.w W. O. T.w O.Filia w S.wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz należnych kosztów procesu.

Wniosła też o zawiadomienie o toczącym się procesie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniosła, że Agencja nie jest i nie może być bezpodstawnie wzbogacona ponieważ na podstawie art. 5 ust 1 wyżej przywołanej ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu P. jest jedynie powiernikiem Skarbu Państwa a środki uzyskane z gospodarowania mieniem Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa odprowadza do budżetu.

Zarzuciła, że przepis art. 410 § 2 k.c. który powód wskazuje jako podstawę swego roszczenia nakazuje stosowanie przepisów poprzedzających, a przede wszystkim wykazanie przesłanek określonych w art. 405 k.c. czyli przesunięcia wartości majątkowych z majątku powoda do majątku A., nie wykazał tych okoliczności.

Dodatkowo pozwana wskazała, że powód nabył przedmiotowe nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w trybie przetargu ograniczonego do osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego. (...) te sprzedał już w dniu 21 czerwca 2007r. co zdaniem pozwanej jest sprzeczne ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i jako takie nie może korzystać z ochrony przewidzianej w art. 410 k.c.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W dniu 15 maja 2007r. powód nabył od Skarbu Państwa – A. N. R.w W. O. T.w O.Filia w S.w drodze ustnego przetargu ograniczonego nieruchomość rolną niezabudowaną działki gruntu nr (...)o łącznej powierzchni 10.7465 ha położone w S.gmina R.dla których Sąd Rejonowy w Giżycku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...)za cenę 63,030,-zł.

Z treści umowy wynika, że umowa ta została zawarta w trybie ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi na rzecz Skarbu Państwa. Zastrzeżono w niej prawo sprzedającego (Agencji) do odkupu tych nieruchomości w całości lub części na jej rzecz w przypadku jej odsprzedaży w okresie 5 lat od daty zakupu. Wskazano również sposób ustalenia ceny odkupu.

W dacie nabycia przedmiotowej nieruchomości powód legitymował się zaświadczeniem potwierdzonym przez zastępcę wójta Gminy P., że prowadzi osobiście gospodarstwo rolne w T..

(akt notarialny Rep A Nr (...) sporządzony w Kancelarii Notarialnej w G. Notariusz J. C. k 10-12, poświadczenie prowadzenia gospodarstwa rolnego k 86)

W dniu 21 czerwca 2007r. powód zawarł z P. P.warunkową umowę sprzedaży działki gruntu nr (...)o powierzchni 6888 m ² położoną w miejscowości S.gmina R.za kwotę 387.950,-zł. oraz z M. S.działającym także w imieniu swojej żony J. S. (1)i ojca J. S. (2)działki gruntu (...) o powierzchni 4 hektary i 577 m ² położoną w S.gmina R.za kwotę 162.308,-zł. Strony tych umów zobowiązały się do przeniesienia prawa własności nieruchomości na nabywców niezwłocznie po uzyskaniu zawiadomienia o niewykonywaniu przez A. N. R.prawa odkupu.

( akty notarialne warunkowych umów sprzedaży Rep A Nr (...) i Rep A nr (...) sporządzone w Kancelarii Notarialnej Notariusz I. K. w B. k 13- 18).

W dniu 19 lipca 2007r. pozwana złożyła w formie aktu notarialnego oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu nieruchomości opisanej w umowie z dnia 15 maja 2007r. za cenę 63.030zł plus 1.300.60 zł kosztów tej umowy. Oświadczenie to zostało złożone na podstawie art. 29 ust 5 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tj. Dz. U. z 2004r. Nr 208 poz. 2128 ze zm. )

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2007r. Sygn. akt I C 424/07 Sąd Okręgowy w Olsztynie uwzględnił powództwo A. N. R. O. T. w O.o nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia woli w przedmiocie przeniesienia na nią własności przedmiotowej nieruchomości. Jednocześnie oddalił powództwo wzajemne powoda o stwierdzenie nieważności oświadczenia o wykonaniu prawa odkupu.

(wyrok Sądu Okręgowego z uzasadnieniem k 19-24)

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 maja 2008r. Sygn. akt I ACa 206/08 oddalił apelację powoda od tego wyroku.

(wyrok Sądu Apelacyjnego k 24-28)

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2008r. Sygn. akt IV CSK 440/08 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej powoda.

(postanowienie Sądu Najwyższego k 29-30)

Pismem datowanym dnia 15 grudnia 2009r. powód zwrócił się do pozwanego z żądaniem odwołania ogłoszonego na dzień 18 grudnia 2009r. przetargu na przedmiotową nieruchomość oraz wstrzymanie się od sprzedaży do czasu zajęcia stanowiska przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie zgodności z Konstytucją prawa odkupu określonego w art. 29 ust 5 w/w ustawy z dnia 19 października 1991r.

Pozwana odmówiła uwzględnienia wniosku pozwanego.

(pismo powoda k 31-32. pismo pozwanego k 33)

W dniu 13 stycznia 2010r. przedmiotowa nieruchomość została zbyta (...) Spółce z o.o. w W. za cenę 455.170,-zł.

(akt notarialny Rep Anr (...) sporządzony w Kancelarii Notarialnej Notariusz J. C.w G.k 61-63)

Bezsporne jest, że wyrokiem z dnia 18 marca 2010r. Sygn. akt K8/08 stwierdził, iż art. 29 ust 5 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest niezgodny z art. 2, art. 21 ust 1 oraz art. 64 w związku z art. 31 ust 3 Konstytucji.

W dniu 25 maja 2010r. powód wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 maja 2008r. sygn. akt I ACa 206/08.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wznowił niniejsze postępowanie i wyrokiem dnia 10 lutego 2011r. Sygn. akt I ACa 634/10 oddalił powództwo pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia oświadczenia woli oraz oddalił skargę powoda w zakresie rozstrzygnięcia o powództwie wzajemnym.

(wyrok Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem k 34-39)

Postanowieniem z dnia 7 października 2013r. Sąd oddalił wniosek pozwanej Agencji o zawiadomieniu Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o toczącym się postępowaniu

(protokół k 56, płyta CD k 57)

Oddalono też wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków P. P. i M. S. na okoliczności w jakich doszło do zawarcia warunkowych umów sprzedaży nieruchomości nabytej przez powoda od pozwanej oraz dowód z przesłuchania powoda.

(protokół k 87, płyta CD k 88)

Sąd Okręgowy zważył:

Powództwo nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Roszczenie powoda, które on wywodzi z art. 410 § 2 k.c. jest w istocie roszczeniem odszkodowawczym, którego źródłem jest akt normatywny ( art. 29 ust 5 ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ( tj. Dz. U. z 2012r. poz.1187 ze zm.) uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 marca 2010r. Sygn. akt K 8/08 za niezgodny z art. 2, art. 21 ust 1 i art. 64 w związku z art. 31 ust 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polski.

Odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa za tzw. bezprawie legislacyjne normuje art. 417 ¹ § 1 k.c. Stanowi on, że jeżeli szkoda został wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucja, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Przesłankami odpowiedzialności na podstawie wyżej przywołanego art. Są obok stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego także wyrządzenie szkody przez ten akt oraz związku przyczynowego między szkodą a określonym aktem normatywnym.

Poszkodowany występując z powództwem musi się legitymować dowodem niezgodności z prawem takiego aktu normatywnego. Innymi słowy mówiąc proces odszkodowawczy musi być poprzedzony „przesądem” gdzie akt normatywny będący źródłem szkody zostanie oceniony jako niezgodny z Konstytucją , ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Zgodnie z art. 188 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej o zgodności ustawa i umów międzynarodowych z Konstytucją orzeka Trybunał Konstytucyjny. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (art. 190 ust 1 Konstytucji), wiążą sądy i organy administracyjne.

Przesłanki odpowiedzialności w postaci szkody i związku przyczynowego zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. musi wykazać poszkodowany. Szkoda obejmuje straty i utracone korzyści.

Wskazać jednocześnie należy, iż samo uchylenie aktu normatywnego jako niezgodnego z Konstytucją nie jest wystarczające do skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Poszkodowany musi wykazać, że nastąpiły konkretne działania władzy publicznej podjęte na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z prawem i były skierowane wobec określonej osoby, która przez to poniosła szkodę (postanowienie SN z dnia 30 maja 2003r. III CZP 34/03 Prok. I Pr. 2004r. Nr 2 poz. 30)

Pozwanym w procesie odszkodowawczym będzie ten podmiot, który wydał niekonstytucyjny akt normatywny. Pozwanym może być Skarb Państwa gdy akt normatywny wyda organ państwowy.

Zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c. za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej (statio fisci), z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej.

W realiach niniejszej sprawy powód domaga się części należnego mu odszkodowania od pozwanej A. N. R.w W. O. T.w O.Filia w S.z tytułu utraty własności nieruchomości rolnej niezabudowanej położonej w miejscowości S.gmina R.oznaczonych jako działek gruntu nr (...)o łącznej powierzchni 10.7465 ha., dla której Sąd Rejonowy w Giżycku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Utrata własności nieruchomości nastąpiła na skutek skorzystania przez pozwaną z prawa odkupu uregulowanego w dacie wykonania tego prawa w art. 29 ust 5 w/w ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa oraz na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. I C 424/07 nakazującemu powodowi złożenie oświadczenia woli o przeniesieniu własności w/w nieruchomości na pozwaną w związku z wykonaniem przez nią prawa odkupu. (apelacja powoda wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 maja 2008r. Sygn. akt I ACa 206/08 została oddalona.

Wyrokiem z dania 18 marca 2010r. Sygn. akt K 8/08 Trybunał Konstytucyjny uznał art. 29 ust5 w/w ustawy dnia 19 października 1991r. za niezgodny z art. 2, art. 21 ust 1 i art. 64 w związku z art. 31 ust 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrokiem z dnia 10 lutego 2011r. Sygn. akt I ACa 634/11 Sąd Apelacyjny w Białymstoku rozpoznając skargę powoda wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 11maja 2008r. a złożoną w trybie art. 401 ¹ k.p.c. zmienił wyroku tak Sądu Apelacyjnego z dnia 16 maja 2008r. jak Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. w ten sposób, że oddalił powództwo A. N. R.w W. O. T.w O.o zobowiązanie powoda do złożenia oświadczenia woli.

Rozważenia zatem wymaga, czy pozwana A. N. R.jest legitymowana biernie w niniejszym procesie.

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 22 kwietnia 1994r. III CZP 189/93 OSNC 1994/6/121 zajął jednoznaczne stanowisko, że celem ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa było całościowe uregulowanie stosunków własnościowych w zakresie nieruchomości rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa i ustalenie reguł gospodarowania w odniesieniu do wskazanych w uchwale nieruchomości rolnych, leśnych oraz nieruchomości pozostałych po likwidacji państwach przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń.

Przywołując art. 3 ust 1 ustawy z dnia 3 ust 1 cytowanej ustawy z 19 października 1991r. oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 marca 1992r. w sprawie nadania statutu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 24 poz. 104) Sąd Najwyższy wskazał, że A.jest państwową osobą prawną, której Skarb Państwa powierzył wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do mienia o którym mowa w art. 1 i 2 ustawy z dnia 19 października 1991r. A.obejmując we władanie składniki mienia Skarbu Państwa, wstępuje w prawa i obowiązki z nim związane w stosunku do Skarbu Państwa oraz osób trzecich, jak również w prawa i obowiązki zlikwidowanego państwowego przedsiębiorstwa gospodarki rolnej. (...)jako podmiot praw i obowiązków dysponuje wyodrębnionym przedmiotem stanowiącym Zasób (...)o którym mowa w art. 1 i 2 cyt ustawy, przejętym w trybie ustawy, a także wchodzącym w skład (...)mieniem nabytym przez Agencję w drodze umów cywilnoprawnych. Formami gospodarowania Zasobem przezA.jest między innymi sprzedaż mienia w całości lub części na zasadach określonych w rozdziale 6 ustawy z dnia 19 października 1991r.

Wskazując na powyższe prawa i obowiązki A.w zakresie nabywania nieruchomości do Zasobu i gospodarowania nim Sąd Najwyższy w przywołanej uchwale jednocześnie wskazał, iż A. nie można utożsamiać ze Skarbem Państwa. Występuje on bowiem w obrocie prawnym samodzielnie jako odrębny od Skarbu Państwa podmiot, któremu ustawa (art. 33 k.c.) przyznała osobowość prawną. Cechą osoby prawnej jest zdolność do tego aby być podmiotem praw i obowiązków , w związku z czym Agencji przysługuje zdolność prawna.

Podzielając stanowisko zaprezentowane w Uchwale 7 sędziów SN należy wysnuć wniosek, pozwanej A. N. R.nie można traktować jako statio fisci Skarbu Państwa. Występuje ona bowiem w obrocie prawnym jako samodzielny podmiot odrębny od Skarbu Państwa, a zatem nie może ponosić odpowiedzialność za działania podmiotu, który wydał niekonstytucyjny akt normatywny, a co zostało stwierdzone orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że Sąd z urzędu obowiązany jest czuwać aby Skarb Państwa był reprezentowany przez organ właściwej jednostki organizacyjnej. W sytuacji gdy strona pozywając prawidłowo Skarb Państwa, wadliwie określa państwową jednostkę organizacyjną, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, a w sprawie powinna występować inna jednostka organizacyjna uzupełnienie braku w zakresie prawidłowego określenia strony pozwanej powinno nastąpić w trybie art. 67 § 2 k.p.c.

Sąd nie jest jednak władny oznaczyć Skarbu Państwa jako strony pozwanej wówczas gdy żądanie zostało oparte na twierdzeniu, że wskazana jednostka jako strona pozwana jest podmiotem odrębnym od Skarbu Państwa. Wynika to przede wszystkim z zasady zakazującej sądowi narzucania komukolwiek roli pozwanego (por wyrok SN z dnia 11 stycznia 1974r. II CR 685/73 OSNC 1975/1/10, postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2003r. II CK 90/02 , wyrok SN z dnia 12 lutego 2001r. II CKN 295/00 LEX nr 52382)

W sytuacji gdy powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w pozwie w sposób jednoznaczny określił, że domaga się od pozwanej A. N. R.w W. O. T.w O.Filia w S.odszkodowania jako od podmiotu z którego działalnością wiąże błędy legislacyjne - roszczenie jego nie może być uwzględnione i podlega oddaleniu bez oceny merytorycznej zasadności roszczenia w oparciu o postanowienia art. 417 ¹ § 1 k.c.

Z tego też względu bezprzedmiotowe stał się dowód z zeznań świadków zawnioskowanych przez pozwaną na okoliczność ustalenia okoliczności w jakich doszło do zawarcia z nimi warunkowych umów sprzedaży nieruchomości nabytych wcześniej przez powoda od pozwanej i jako taki został oddalony.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. i § 6 ust 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U z 2013r. poz.490)