Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Urszuli Piwowarczyk - Strugały

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014 r.

sprawy M. D.

oskarżonego z art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, art. 58 ust. 2 i art. 59 ust. 3 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy

z dnia 10 grudnia 2013 r. sygn. akt III K 157/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Świdnicy.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Świdnicy rozpoznał sprawę M. D. oskarżonego o to, że:

I.  w okresie od stycznia 2012 r. do maja 2012 r. w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wbrew przepisom ustawy, dokonał przywozu z Republiki Czech do Polski kilkakrotnie środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste w ilości łącznej nie mniejszej niż 8 gram o wartości nie mniejszej niż 240 zł,

tj. o czyn z art. 55 ust.1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk

II.  w okresie od stycznia 2012 r. do maja 2012 r. w P. woj. (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, udzielił czterokrotnie małoletniemu M. O. (ur. (...)) środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste w łącznej ilości nie mniejszej niż 4 gramy za łączną kwotę 120 zł,

tj. o czyn z art. 59 ust.2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk.

III.  w tym samym miejscu i czasie jak w pkt II ,w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, udzielił trzykrotnie małoletniemu M. O. (ur. (...)) środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste,

tj . o czyn z art. 58 ust.2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk.

Po rozpoznaniu tej sprawy Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 10 grudnia 2013 r. uznał M. D. za winnego czynu opisanego w punkcie I części wstępnej, przy czym przyjął, że czyn ten polegał na wewnątrzwspólnotowym nabyciu (przemieszczeniu z terytorium Republiki Czeskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) oraz że stanowił wypadek mniejszej wagi - to jest występek z art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i za to wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem uznał oskarżonego za winnego zachowań opisanych w punktach II i III części wstępnej przyjmując, że jest to jeden czy ciągły, przy czym przyjął, że udzielanie ziela konopi innych niż włókniste w celu osiągnięcia korzyści majątkowej stanowiło wypadek mniejszej wagi - to jest występek z art. 58 ust. 2 i z art. 59 ust. 3 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę łączną roku pozbawienia wolności

Nadto orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z czynu przypisanego mu w punkcie II części rozstrzygającej w postaci pieniędzy w kwocie 120 złotych.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania od dnia 29 maja 2012 roku do dnia 30 maja 2012 roku.

Zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego i zarzucił (dosł. cyt.) „rażącą niewspółmierność – w stosunku do stopnia winy oskarżonego, stopnia społecznej szkodliwości przypisanych mu czynów, sposobu jego życia przed popełnieniem przestępstwa oraz w relacji do celów, jakie kara ta winna spełniać w zakresie prewencji szczególnej – wymierzonych oskarżonemu kar jednostkowych oraz kary łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania”.

Podnosząc wskazany zarzut apelujący wniósł (dosł. cyt.) „aby Sąd odwoławczy, korzystając z uprawnień art. 437 § 1 i 2 k.p.k., zmienił zaskarżony wyrok, orzekł w zaskarżonej części dotyczącej orzeczenia o karze odmiennie co do istoty sprawy i warunkowo zawiesił wykonanie wymierzonych oskarżonemu w pkt I i II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku kar jednostkowych 6 i 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczonej w pkt IV części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności”.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Nie odnosząc się do podniesionego w apelacji zarzutu rażącej niewspółmierności kary należy stwierdzić, że zaskarżony wyrok nie mógł się ostać, gdyż jego utrzymanie w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 k.p.k.).

Autor apelacji podczas rozprawy odwoławczej podniósł, że w wydaniu wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 8 listopada 2012 r. zapadłego w sprawie III K 117/12, dotyczącej oskarżonego M. O., uczestniczyła ławniczka T. B., która brała również udział w sprawie niniejszej, dotyczącej oskarżonego M. D.. Zauważył to zresztą także Sąd I instancji (vide str. 2 in principio uzasadnienia zaskarżonego wyroku), który jednakże nie rozważył owej sytuacji pod kątem art. 41 § 1 k.p.k.

Mając na uwadze powyższe godzi się przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 5 lipca 2012 r. (V KK57/12, OSNKW z.12/2012 poz. 128). Sąd Najwyższy podkreślił w powołanym orzeczeniu, co następuje: „ Jeżeli sędzia uczestniczy i orzeka w postępowaniu karnym dotyczącym odpowiedzialności określonych osób za czyny, które pozostają ze sobą w związku, to gdy brał on uprzednio udział w osądzeniu spraw niektórych z nich, wyłączonych z danego procesu, nie może być uznany za osobę bezstronną w sprawach pozostałych współoskarżonych, i to zarówno co do tych przestępstw, które mieli oni popełnić wspólnie z osądzonymi już oskarżonymi, jak i w stosunku do innych zarzucanych im czynów, pozostających we wzajemnym powiązaniu ”.

Sytuacja wskazana w przytoczonym judykacie zachodzi w sprawie niniejszej. Akt oskarżenia skierowany przez oskarżyciela publicznego do Sądu Okręgowego w Świdnicy obejmował dwóch oskarżonych M. D. i M. O..

Należy zauważyć, że właściwość rzeczową Sądu Okręgowego jako Sądu I instancji wyznaczał w tej sprawie czyn z art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii zarzucany oskarżonemu M. D. w pkt II aktu oskarżenia. Sprawa M. O. była prowadzona wspólnie ze sprawą oskarżonego M. D. na zasadzie art. 34 § 1 k.p.k., na co zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2013 r., wydanego w sprawie II AKa 12/13 (str. 5 uzasadnienia orzeczenia, k. 182 akt II AKa 12/13, III K 117/12).

Godzi się w związku z powyższym przypomnieć, że zgodnie z art. 34 § 1 k.p.k. „ Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy dla ... innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie ”.

Podczas rozprawy w dniu 8 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 34 § 3 k.p.k. postanowił wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę M. D., bowiem łączne rozpoznanie jego sprawy ze sprawą M. O. było niemożliwe (k.141 akt III K 117/12).

W wydaniu wyroku co do oskarżonego M. O. uczestniczyła ławniczka T. B., która następnie orzekała w niniejszej sprawie w stosunku do oskarżonego M. D.. Nie ma przy tym znaczenia okoliczność, że wyrok Sądu Okręgowego z dnia 8 listopada 2012 r., wydany w sprawie III K 117/12, dotyczący M. O., został uchylony przez Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 25 stycznia 2013 r. (II AKa 12/13) z uwagi na to, że orzeczenie Sądu I instancji zapadło w niewłaściwym składzie. Rzecz bowiem w tym, że ławniczka T. B., biorąc udział w rozpoznawaniu tej sprawy jako członek składu orzekającego, musiała zapoznać się z całokształtem materiału dowodowego przedstawionego w akcie oskarżenia przez oskarżyciela publicznego w odniesieniu nie tylko do M. O., ale także w odniesieniu do M. D.. W tej sytuacji zachodzi domniemanie, że orzekając w stosunku do M. O., wobec którego zapadł wyrok skazujący, ławniczka T. B. mogła już wówczas nabrać przekonania co do sprawstwa i winy M. D. (objętego tym samym aktem oskarżenia), w stosunku do którego orzekała następnie w sprawie niniejszej. Czyny tych oskarżonych pozostawały ze sobą we wzajemnym powiązaniu na co uwagę zwrócił Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie II AKa 12/13, wskazując w tym kontekście na art. 34 § 1 k.p.k. (str. 5 uzasadnienia orzeczenia).

Należy przy tym zauważyć, że bezstronność sędziego jako element rzetelnego procesu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 ust. 1 EKPC winna być oceniana także w jej odbiorze zewnętrznym, gdyż chodzi o budowanie społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Odbiór zewnętrzny opisanej wcześniej sytuacji procesowej może być niewątpliwie taki, że skoro członek składu orzekającego (ławniczka T. B.) brał udział w wydaniu wyroku skazującego co do jednej z osób objętych wspólnym z inną osobą aktem oskarżenia, a przed wydaniem tego orzeczenia sędzia (ławnik) zapoznał się z materiałem dowodowym dotyczącym obu oskarżonych, gdyż postępowanie karne do momentu wydania postanowienia z dnia 8 listopada 2012 r. (k.141 akt III K 117/12) toczyło się wobec nich łącznie, powziął już na etapie wyrokowania w sprawie M. O. przekonanie co do sprawstwa i winy M. D. sądzonego w późniejszej sprawie (III K 157/12).

Należy dodać, że powołany na wstępie judykat zaostrza kryteria oceny związanej z naruszeniem art. 41 §1 k.p.k. w stosunku do orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r. (I KZP 9/07, OSNKW z.5/2007 poz. 39).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 lipca 2012 r. (V KK 57/12) wyraził bowiem pogląd, że nie może być uznany za osobę bezstronną sędzia, który brał udział w osądzeniu sprawy nie tylko tych oskarżonych, którzy popełnili przestępstwa wspólnie z osądzonymi już wcześniej współoskarżonymi, ale także wówczas, gdy dopuścili się oni (nie działając wspólnie) innych czynów, pozostających we wzajemnym powiązaniu. Jest rzeczą niewątpliwą, że czyny zarzucane oskarżonemu M. O. pozostawały we wzajemnym powiązaniu z czynami oskarżonego M. D., gdyż obaj oni udzielali sobie wzajemnie środki odurzające w postaci marihuany. Jak już uprzednio podkreślono obaj oni byli objęci tym samym aktem oskarżenia, dotyczył ich ten sam materiał dowodowy, a oskarżyciel publiczny skierował do Sądu Okręgowego (jako Sądu właściwego rzeczowo) akt oskarżenia nie tylko przeciwko M. D., któremu zarzucił zbrodnię z art. 59 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, ale także – na zasadzie art. 34 § 1 k.p.k. – przeciwko M. O., któremu zarzucił tylko występki. Sprawa obu tych oskarżonych uległa rozdzieleniu z powodu wskazanego przez Sąd I instancji w postanowieniu z dnia 8 listopada 2012 r. Jak już wcześniej wspomniano art. 34 § 1 k.p.k. mówi o sądzie właściwym dla sprawców przestępstw, które pozostają w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy wyznaczającym właściwość rzeczową Sądu I instancji, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie. Tak właśnie było w przypadku oskarżonych M. O. i M. D..

Skoro zatem w obu tych sprawach orzekał ten sam sędzia (ławnik), w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2012 r. (V KK 57/12) doszło w ten sposób do naruszenia art. 41 § 1 k.p.k. Z tego względu zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego M. D. należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Świdnicy.