Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale K. G., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2014 r.

sprawy

1.  R. S.

oskarżonego z art. 280 §2 kk i art. 156 §1 pkt 2 kk i art. 275 §1 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 §2 kk;

2.  A. P.

oskarżonego z art. 280 §2 kk i art. 156 §1 pkt 2 kk i art. 275 §1 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 §2 kk w zw. z art. 64 §1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońców

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 8 sierpnia 2013 r., sygn. akt II K 17/13

na podstawie art. 437kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk

uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Sieradzu w celu ponownego rozpoznania.

II Aka 16/14

UZASADNIENIE

R. S. i A. P. - byli oskarżeni o to, że:

- w dniu 7.11.2012 r. w Ł., działając wspólnie i w porozumieniu dokonali rozboju na W. K. w ten sposób, że używając przemocy wobec pokrzywdzonego polegającej na uderzaniu rękoma i kopaniu go po całym ciele, posługując się także narzędziem o ostrej krawędzi podobnie niebezpiecznym jak nóź, którym odcięli część małżowiny usznej, a także związaniu z tyłu rąk i nóg pokrzywdzonemu, w skutek, czego doznał on urazu głowy z utratą przytomności, niepamięcią zdarzenia i drobnymi ogniskami stłuczeń kory mózgu, stłuczeń powłok twarzy w okolicy czołowej i oczodołowych, licznych otarć naskórka na twarzy, stłuczenia powłok prawego ramienia i prawego barku oraz stłuczenia klatki piersiowej ze złamaniem żeber VII i IX po stronie lewej, a także urazu małżowiny usznej lewej z amputacją ponad połowy małżowiny , co jest ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu ze względu na trwałe istotne zeszpecenie i zniekształcenie ciała z ewidentnym wrażeniem estetycznym, działając przy tym w sposób bezpośrednio zagrażający życiu, zabrali w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie co najmniej 1270 euro i 50 zł, dwie karty bankomatowe, dowód osobisty pokrzywdzonego, dowód rejestracyjny samochodu, telefon komórkowy L. o wartości 50 zł, aparat cyfrowy C. z torbą – wartości 637 zł, laptop A. –wartości 500 zł, nawigację samochodową z ładowarką i mocowaniem – wartości 100 zł, torbę wartości 20 zł, golarkę wartości 100 zł, kabel USB wartości 4 zł, router internetowy wartości 250 zł - na szkodę W. K., przy czym A. P. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary, co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne –

- tj. o przestępstwo z art.280§2 k.k. i art. 156§1 pkt.2 k.k. i art.275§1 k.k. i art.276 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.

a A. P. o przestępstwo z art. 280§2 k.k. i art. 156§1 pkt.2 k.k. i art. 275§1 k.k. i art.276 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i art. 64§1 k.k.

Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2013 r. sygn. akt. II K 17/13

1. oskarżonych R. S. i A. P. uznał za winnych dokonania zarzucanego im czynu, z tym, że uzupełnił jego opis poprzez dodanie po sformułowaniu ,, dowód osobisty W. K., dowód rejestracyjny od samochodu’’ zapisu:, które to dokumenty zostały następnie wyrzucone przez R. S. w nieustalonym miejscu pomiędzy Ł. a P.” i przyjmując, że czyn ten wyczerpuje dyspozycję:

a. art.280§2 k.k. i art.158§2 k.k., art. 275§1 k.k. i art.278§5 k.k. w zw. z art. 278§1 k.k. oraz art.276 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. wobec R. S.,

b. art.280§2 k.k. i art. 158§2 k.k. art.275§1 k.k. i art.278§5 k.k. w zw. z art. 278§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. oraz w zw. z art. 64§1 k.k. wobec A. P..

- na podstawie art. 280§2 k.k. w zw. z art.11§3 k.k. oraz art.33§2 k.k. wymierzył:

R. S. karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 200 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł

A. P. karę 6 lat pozbawienia wolności oraz karę 150 stawek dziennych grzywny ustalają wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł.

2. na podstawie art.46§1 k.k. orzekł obowiązek częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz W. K. kwoty 2312 zł przez R. S. oraz kwoty 1500 zł przez A. P..

3. na podstawie art.63§1 k.k. na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności zaliczył okres tymczasowego aresztowania:

- R. S. od dnia 7 listopada 2012 r. do dnia 25 czerwca 2013 r

- A. P. od dnia 9 listopada 2012 r. do dnia 11 grudnia 2012 r.

3. obciążył oskarżonych kosztami sądowymi.

Od wyroku tego wnieśli apelacje obrońcy oskarżonych oraz prokurator.

Obrońca oskarżonego R. S. w swojej apelacji zarzucił wyrokowi:

1.  naruszenie przepisu prawa procesowego tj. art. 424 § 1 pkt. 1 k.k. poprzez

sporządzenie uzasadnienia wyroku sprzecznego z treścią wydanego w sprawie

rozstrzygnięcia, w części dotyczącej przypisania oskarżonym w sentencji wyroku wypełnienia znamion art. 280 § 2 k.k. poprzez używanie „innego równie

niebezpiecznego narzędzia”, a następnie wyjaśnienia w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż przypisanie takiego czynu oskarżonym nie było w sprawie możliwe, co w konsekwencji uniemożliwia kontrolę instancyjną zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. naruszenie przepisu prawa procesowego tj. 7 k.p.k. w zw. z art. 424§ 1 pkt. 1 k.p.k. art. 210 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i mylne przyjęcie, iż wydane w sprawie opinie biegłych ustalających spełnienie przesłanki „bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia” pozostają niesprzeczne i pominięcie we wskazanym zakresie opinii biegłego S. G. z postępowania przygotowawczego.

3. rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu będącej następstwem oparcia rozstrzygnięcia o karze na przesłankach nie przewidzianych w art. 53§1 k.k./ ,,zuchwałość czynu”/ i pominięciu okoliczności łagodzących/ niekaralność, skrucha, przyznanie się, próba przeproszenia pokrzywdzonego, dotychczasowy sposób życia/.

W konkluzji apelacji jej autor wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że czyn oskarżonego wypełnia dyspozycję art. 280§1 k.k. i art.158§2 k.k. art.275§1 k.k. i art.278§5 k.k. w zw. z art.278§1 k.k. i art.276 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i wymierzenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat,

2. ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy sądowi a quo do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego A. P. w swojej apelacji zarzucił wyrokowi:

1. obrazę prawa materialnego tj. art. 280§2 k.k. i art. 158§2 k.k. poprzez ich zastosowanie w sytuacji, gdy materiał dowodowy nie pozwala na przypisanie oskarżonemu winy w zakresie czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia, w miejsce, którego sąd winien zastosować jedynie art.280§1 k.k. oraz obrazę art.275§1 k.k. i art.278§5 k.k. poprzez ich zastosowanie w sytuacji, kiedy oskarżony nie dokonał zaboru przedmiotowych dokumentów ani też nie miał świadomości, że ich zaboru dokonuje współoskarżony.

2. obrazę prawa procesowego tj. art. 5§2 k.p.k., art.7 i art.410 k.p.k. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że wina oskarżonego została bezspornie udowodniona.

W konkluzji apelacji jej autor wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez: - - zmianę kwalifikacji prawnej czynu z art.280§2 k.k. na art. 280§1 k.k.

- uniewinnienie od czynu z art.275§1 k.k. i art.278§1 k.k.

- wymierzenie oskarżonemu kary 4 lat pozbawienia wolności

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji w celu ponownego rozpoznania.

Prokurator zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonych.

Podnosząc zarzut rażącej niewspółmierności kary wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonym:

- R. S. kary 10 lat pozbawienia wolności,

- A. P. kary 9 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje obrońców oskarżonych w swych zasadniczych częściach są zbieżne w zakresie podstawowych zarzutów jak i ich uzasadnienia. Stąd też, możliwe a nawet celowe jest łączne ustosunkowanie się do nich. Obie apelacje podnoszą niezasadne przypisanie oskarżonym sprawstwa czynu z art.280§2 k.k. zamiast z §1 tegoż przepisu.. Według skarżących nie można oskarżonym przypisać zachowania, które ,, w inny sposób bezpośrednio zagrażało życiu” pokrzywdzonego.

W tym zakresie obrońcy oskarżonych, a w szczególności obrońca oskarżonego R. S., podnoszą zarzut obrazy prawa procesowego tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 424§1 pkt.1 k.p.k., art. 410 k.p.k. odnoszący się do oceny opinii biegłych lekarzy, którzy wypowiadali się o skutkach pobicia pokrzywdzonego przez oskarżonych.

Stwierdzić należy, że istotnie sąd I instancji dopuścił się tu takich uchybień procesowo-dowodowych, że powodują one konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w celu ponownego rozpoznania sprawy.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że swoje ustalenia dotyczące zaistnienia w/w przesłanki z art. 280§2 k.k., sąd meriti oparł na opiniach biegłego S. G. oraz biegłej A. P..

Zauważyć jednak należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera pełnej analizy treści opinii tych biegłych. Owej kompleksowej i wyczerpującej analizy nie może zastąpić przytoczenie kilku wybranych wypowiedzi biegłych. Sąd a quo uznał opinie w/w biegłych lekarzy za pełne, jasne i pozbawione ,,cech zarówno wewnętrznej jak i pomiędzy nimi sprzeczności”. Z taką tezą sądu meriti nie można się zgodzić. Słusznie obrońca oskarżonego R. S. zwraca uwagę, zwłaszcza w przypadku opinii S. G. na występujące w nich niejasności, brak konsekwencji oraz na sprzeczności nawet pomiędzy opiniami w/w biegłych.

Przechodząc do bliższej analizy opinii wydanych przez biegłego S. G. zwrócić należy uwagę na to, że:

a. w opinii z dnia 15.01.2013 r. [k -416] – biegły stwierdził, że jeżeli przyjąć, że pokrzywdzony był kopany po głowie, - to wystąpiło u niego narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub doznania ciężkiego uszkodzenia ciała.

b. w opinii z dnia 28.02.2013 r.[ k- 571 a] – biegły dodatkowo stwierdził, iż owo narażenie na niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie. Miałoby taki charakter, gdyby działanie oskarżonych spowodowało chorobę realnie zagrażającą życiu.

c. na rozprawie biegły podtrzymał swoje wnioski z opinii z dnia 15.01.2013 r. oraz potwierdził treść ujawnionej mu opinii z dnia 28.02.2013 r. ale jednocześnie dodał, że:

- rozpoznane u pokrzywdzonego stłuczenie mózgu jest bardzo często określane, jako choroba realnie zagrażająca życiu

- nie jest w stanie stwierdzić, jaka choroba realnie zagrażała życiu pokrzywdzonego/ jego zdaniem stan ogólny/, a w dokumentacji lekarskiej nie ma zapisów, że tylko stłuczenie mózgu stanowiło w/w chorobę.

W świetle w/w opinii autorstwa S. G. trudno stanowisko tegoż biegłego uznać za jednoznaczne, konsekwentne i wolne od sprzeczności.

Sąd I instancji bezkrytycznie odniósł się też do opinii biegłej A. P., która przecież w inny sposób niż w/w biegły przedstawiła kwestię skutków pobicia pokrzywdzonego przez oskarżonych.

Jej zdaniem działania oskarżonych w sposób bezpośredni zagrażały życiu pokrzywdzonego głównie z powodu spowodowania ognisk stłuczenia mózgu z zaburzeniami świadomości i pozostawieniem go skrępowanego z niebezpieczną raną małżowiny usznej. Biegła jednocześnie zaznaczyła na rozprawie, że cechy realnego zagrożenia życia nie zostały zawarte w dokumentacji lekarskiej dotyczącej pokrzywdzonego, zaś sam jego pobyt na oddziale intensywnej terapii – miał charakter asekuracyjny. Powyższe stwierdzenia biegłej, co najmniej osłabiły, o ile nawet nie postawiły pod znakiem zapytania, zasadności wniosków końcowych jej pisemnej opinii.

Także i te kwestie pominięte zostały przez sąd I instancji, a przecież choćby z tego powodu opinia ta wymagała bliższej analizy, podobnie jak opinia a nawet opinie drugiego biegłego, głównie za sprawą dość czytelnych różnic pomiędzy nimi.

Ustalenie czy działanie oskarżonych bezpośrednio zagrażało życiu pokrzywdzonego ma istotne znaczenie w płaszczyźnie prawno- karnej odpowiedzialności oskarżonych. Stąd też, wnioski w tym zakresie winny być oparte na wszechstronnej i wyczerpującej analizie opinii biegłych występujących w sprawie. Takiej analizy sąd meriti jak to już wcześniej podniesiono nie przeprowadził, – choć była ona konieczna z uwagi na występujące w nich różnice i niejasności. Z tych powodów zaskarżony wyrok uchyla się spod merytorycznej kontroli. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd I instancji winien po ponownym przesłuchaniu biegłych wyjaśnić występujące w ich opiniach sprzeczności. Nie można też wykluczyć potrzeby dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego lub z opinii instytutu. Rozpoznając ponownie sprawę sąd I instancji winien mieć na uwadze regulacje art. 442§2 k.p.k.

Słusznie też obrońca oskarżonego R. S. podniósł kwestię sprzeczności pomiędzy treścią wyroku a jego uzasadnieniem, w zakresie określenia znamion czynu z art. 280§2 k.k.

Wg opisu czynu zawartego w zaskarżonym wyroku, oskarżeni dokonując przedmiotowego napadu rabunkowego,

- ,,posłużyli się narzędziem o ostrej krawędzi podobnie niebezpiecznym jak nóż” oraz

- działali w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu.

Z kolei w pisemnym uzasadnieniu tegoż wyroku sąd a quo stwierdził, że podstawą do przyjęcia kwalifikacji z art. 280§2 k.k. było tylko ustalenie, że oskarżeni działali w sposób bezpośrednio zagrażający życiu, nie zaś to, że okaleczyli pokrzywdzonego posługując się ostrokrawędzistym narzędziem, bo charakterystyki tego przedmiotu nie można było ustalić.

Podnieść w związku z tym należy i to winien mieć na uwadze sąd ponownie rozpoznający sprawę, że użyty w art.280§2 k.k. zwrot ,, inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu” oznacza wszystkie inne sposoby popełnienia przestępstwa rozboju, niepolegające na posługiwaniu się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem, które bezpośrednio zagrażają życiu[ nie wystarczy zagrożenie dla zdrowia] pokrzywdzonego.

W związku z tym, że sąd I instancji w podstawie prawnej skazania powołał także przepis art.278§5 w zw. z art. 278§1 k.k. podnieść należy, że w przypadku przestępstw określonych w art.280 k.k. i w art. 278 k.k. główny przedmiot ochrony pozostaje ten sam – jest nim mienie. Nie może, więc być mowy o kumulatywnym zbiegu przestępstwa rozboju z przestępstwem z art. 278 k.k., bowiem przestępstwo z art. 280 k.k. obejmuje wszystkie postaci kradzieży z art. 278 k.k., także te z paragrafu piątego.[ por. post. SN z 10.04.2013 r. III K 347/12. Lex 1312524, wyrok SA w Katowicach z 8.04.2010 r. II Aka 76/10/.

W związku z wydaniem kasatoryjnego orzeczenia nie było konieczne odniesienie się do apelacji prokuratora, która dotyczyła tylko orzeczenia o karze.

Z tych powodów orzeczono jak wyżej.