Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie w I Wydziale Cywilnym

w składzie:

Przewodniczący: SSR Radosław Tukaj

Protokolant: Marek Maśniak

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. R. i W. F.

przeciwko J. M.

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Miasta (...)

o eksmisję

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powodów W. F. i A. R. na rzecz pozwanej J. M. kwoty po 60,00 zł (sześćdziesiąt) powiększone o należny podatek od towarów i usług (VAT) tytułem kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika ustanowionego z urzędu;

III.  zasądza od powodów na rzecz interwenienta ubocznego Miasta (...)kwoty po 60,00 zł (sześćdziesiąt) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt: I C 1291/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 lipca 2011 roku powodowie W. F.i A. R.wnieśli o nakazanie pozwanej J. M.opuszczenia i opróżnienia z osób i rzeczy reprezentujących jej prawa, lokalu mieszkalnego
numer (...) położonego w W.przy ul. (...)i wydanie go do rąk powodów, jak również o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

Pismem z dnia 17 listopada 2011 roku Miasto (...)zgłosiło interwencję uboczną po stronie powodów, wnosząc o przeprowadzenie postępowania dowodowego w zakresie ustalenia, czy pozwana należy do kręgu osób uprawnionych do uzyskania lokalu socjalnego.

Na rozprawie w dniu 21 grudnia 2011 roku Miasto (...)zgłosiło kolejną interwencję uboczną, tym razem po stronie pozwanej, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 4 stycznia 2012 roku strona powodowa wniosła opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego po stronie pozwanej, podnosząc, że pełnomocnik Miasta (...)nie wykazał interesu prawnego w zgłoszonej interwencji.

W dniu 19 stycznia 2012 roku Miasto (...)cofnęło interwencję uboczną zgłoszoną po stronie powodów.

Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2012 roku tut. Sąd uwzględnił opozycję pełnomocnika powodów i odmówił dopuszczenia Miasta (...) do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej J. M..

Sąd Okręgowy w Warszawie zmienił ww. postanowienie, dopuszczając Miasto(...)do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej J. M..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Nieruchomość gruntowa położona w W.przy ul. (...)wraz z posadowionym na niej budynkiem stanowiła współwłasność Ł. R.(14%), J.i M. W.(15,50%), S. W.(31%), M. W.(19,50%), A. W.(12,505) i J. G.(7,50%). Na skutek wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze Miasta (...)
(Dz.U. Nr 50, poz. 279 ze zm., dalej jako: „dekret”), właścicielem nieruchomości stała się gmina Miasta (...) (dowód: zaświadczenie, k. 273).

A. R. jest spadkobierczynią Ł. R.
(dowód: postanowienia, k. 269-272).

S. W., w terminie określonym w art. 7 ust. 1 ww. dekretu, złożył wniosek o przyznanie mu prawa własności czasowej do gruntu, na którym znajdował się budynek. Na podstawie orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej (...) z dnia 27 kwietnia 1953 roku przedmiotowy wniosek został rozpoznany negatywnie, a opisana powyżej nieruchomość została następnie przejęta na własność Skarbu Państwa (bezsporne, potwierdzone zawiadomieniem, k. 251 i stwierdzeniem, k. 254).

Zgodnie z decyzją nr (...)z dnia 25 września 1991 roku wydaną przez Urząd Wojewódzki w W., Gmina (...)nabyła z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku nieodpłatnie własność nieruchomości położonej w W.przy ul. (...)oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...)w obrębie (...). Podstawą prawną decyzji był przepis
art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych w zw. z art. 5 ust. 1 tej ustawy (Dz.U. Nr 32 poz. 191 ze zm.) (dowód: decyzja nr (...)– k. 57, wniosek, k. 252, 253).

W dniu 15 grudnia 1997 roku Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast odmówił stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Krajowej w (...)z dnia 27 kwietnia 1953 roku, w części dotyczącej nieruchomości stanowiącej według obowiązującego wówczas miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, uchwalonego przez Naczelną Radę Obwodu (...)z dnia 31 lipca 1948 roku, tereny działek budowlanych przeznaczone na urządzenie wspólnego ogrodu do użytku mieszkańców bloku budowlanego
(pkt 1 decyzji) oraz stwierdził, że ww. orzeczenie Prezydium Rady Narodowej
(...) W.z dnia 27 kwietnia 1953 roku, w określonej części dotyczącej sprzedanych lokali mieszkalnych nr (...)w budynku przy ul. (...)oraz udziałów przypadających tym lokalom w części budynku i jego urządzeniach służących do wspólnego użytku mieszkańców, a także gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste nabywcom tych lokali, została wydana z naruszeniem prawa, a w pozostałej części jest nieważna (bezsporne).

J. M., na podstawie umowy o najem lokalu mieszkalnego z dnia 15 października 1962 roku, stała się najemcą lokalu numer (...)położonego przy ulicy (...)w W.należącego do Miasta (...). Przydzielony lokal składał się z pokoju, kuchni, przedpokoju, WC i łazienki o łącznej powierzchni użytkowej 38 m ², w tym powierzchni mieszkalnej (...)m ² ( dowód: umowa o najem lokalu mieszkalnego, k. 51- 52, decyzja przydziału osobnej kwatery stałej,
k. 53).

J. M.przez cały okres trwania najmu regulowała czynsz i opłaty w stosunku do Miasta (...) (dowód: wydruk z kartoteki konta, k 54 -55, zeznania pozwanej).

Pismem z dnia 6 lutego 2011 roku pełnomocnik A. R. i W. F. skierował do J. M. (odebranym w dniu 14 lutego
2011 roku) oświadczenie o wypowiedzeniu dotychczasowej stawki czynszu, wskazując jej nową wysokość, pouczając J. M. o terminie płatności i numerze rachunku bankowego, na który winny być dokonywane wpłaty
( dowód: pismo, k. 6; zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 7).

W kolejnym piśmie, datowanym na dzień 6 maja 2011 roku (odebranym w dniu 11 maja 2011 roku), pełnomocnik A. R. i W. F. wezwał J. M. do zapłaty zaległego czynszu pod rygorem wypowiedzenia umowy najmu ( dowód: pismo, k. 8; zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 9; zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 9).

Ostatecznie do J. M. zostało skierowane wypowiedzenie umowy najmu zajmowanego przez nią lokalu, datowane na dzień 20 czerwca 2011 r. (dowód: pismo, k. 10; zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 11).

Pomimo wezwania, J. M. nie opuściła przedmiotowego lokalu (bezsporne).

Dla gruntu pod budynkiem przy ul. (...)prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...)przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie. W Dziale II tej księgi jako właściciel wpisane jest Miasto(...), w rubryce użytkownik wieczysty – brak wpisu (bezsporne).

J. M.ma 82 lata, w lokalu mieszka sama. Nie posiada zaległości w opłacaniu czynszu w stosunku do Miasta (...), otrzymuje emeryturę w wysokości 2.000,00 złotych wraz z dodatkiem opiekuńczym. Od dwóch lat nie opuszcza samodzielnie lokalu, nie jest w stanie samodzielnie się poruszać (dowód: wydruk z kartoteki konta, k. 54-55; zeznania pozwanej J. M., k. 283).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów. Autentyczność dokumentów znajdujących się w aktach sprawy nie budziła wątpliwości, albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne osoby w ramach wykonywanych przez nie czynności, zaś strony w toku rozprawy nie kwestionowały ich autentyczności. Sąd, dokonując z urzędu ich kontroli od strony formalnej i zawartości merytorycznej, nie dopatrzył się uchybień ani śladów wskazujących na ich fałszowanie przez podrabianie lub przerabianie.

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej J. M., ponieważ były szczere i logiczne, a nadto znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo wytoczone przez powodów W. F. i A. R. zmierzało do przywrócenia współwłaścicielom władztwa nad nieruchomością i miało swą podstawę w przepisie art. 222 § 1 k.c.

Legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym jest właściciel rzeczy (ewentualnie użytkownik wieczysty bądź użytkownik) i na nim, w myśl przepisu art. 6 k.c., spoczywa ciężar udowodnienia przysługującego mu prawa własności.

Analiza akt sprawy wykazała, że nieruchomość, w której znajduje się lokal wynajmowany przez pozwaną na podstawie umowy najmu, został przekazany Miastu (...)w trybie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja
1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191), co zostało stwierdzone decyzją wojewody numer (...)z dnia 25 września 1991 roku. W art. 9 wskazanej wyżej ustawy określono, że prawa przysługujące podmiotom wymienionym w art. 5 (czyli m. in. radom narodowym) i ich obowiązki, przechodzą na odpowiadające im jednostki komunalne.

Sytuacja regulowana wskazanymi przepisami zbliżona jest do sukcesji generalnej, z tą jedynie różnicą, że następstwo prawne następuje w zakresie ściśle określonych składników majątkowych. W rozpoznawanej sprawie takim składnikiem była nieruchomość położona w W.przy ulicy (...). Tym samym, jeżeli istotą sukcesji generalnej jest wstąpienie nabywcy w ogół praw i obowiązków majątkowych poprzednika, to w realiach niniejszej sprawy oznaczało, że Miasto (...)przejęło obowiązki wynikające z umowy najmu łączącej J. M.z Zarządem (...).

W tym miejscu podkreślić należało, że choć zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, z dniem 25 września
1991 roku Miasto (...)stało się właścicielem spornego gruntu z mocy prawa, to jednak w świetle jednolitego orzecznictwa sądowego przyjmuje się pogląd, że choć nabycie przez gminę własności nieruchomości na podstawie
art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku następuje z mocy prawa, a przewidziana w art. 18 ust. 1 decyzja administracyjna stwierdzająca to nabycie ma charakter deklaratoryjny, to tkwi w niej także element sui generis konstytutywny i dopóki ta decyzja nie zostanie wydana i nie stanie się ostateczna, dopóty właścicielem mienia (nieruchomości) pozostaje w obrocie cywilnoprawnym Skarb Państwa, a gmina nie może skutecznie powoływać się na swoje prawo własności ani wykonywać praw właścicielskich” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 czerwca 2011 roku, III CSK 285/10, uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia
29 lipca 1993 roku, III CZP 64/93 i wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 czerwca 2011 roku, II OSK 1085/10).

Decyzja Wojewody z dnia 25 września 1991 roku nr (...), o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r., wyraża określony stan prawny, Sąd jest zaś związany decyzją administracyjną pochodzącą od właściwego organu, wydaną w trybie przewidzianym ustawą i na podstawie obowiązującego prawa i nie jest uprawniony do kontroli ostatecznej decyzji komunalizacyjnej, co przesądzało także niedopuszczalność badania przysługiwania Miastu(...)prawa własności nieruchomości, jako przesłanki komunalizacji. Tym samym, uwzględnienie powództwa oznaczałoby wzruszenie decyzji wojewody z dnia
25 września 1991 roku numer (...), którą Sąd jest związany, gdyż postępowanie cywilne nie może prowadzić do wzruszenia prawomocnej decyzji administracyjnej; jednoznacznie potwierdził tę kwestię Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 9 października 2007 roku, III CZP 46/07. Decyzja komunalizacyjna dotyczy wprawdzie stosunków cywilnoprawnych, lecz orzekanie w przedmiocie przejścia prawa własności na gminę zostało zastrzeżone dla organu administracyjnego
(art. 2 § 3 k.p.c.). Sąd powszechny nie jest uprawniony do badania takiej okoliczności, stąd również za niedopuszczalne należało uznać także badanie przez Sąd kwestii przysługiwania Miastu (...)prawa własności pod kątem istnienia przesłanki komunalizacyjnej. Jeżeli decyzja komunalizacyjna została wydana i jest ostateczna, to dopóty dopóki nie zostanie uchylona przez właściwy organ administracyjny, sąd cywilny nie jest władny kwestionować prawa własności gminy i nie jest uprawniony do rozstrzygania, czy powodom przysługuje prawo własności przedmiotowej nieruchomości warunkujące możliwość wystąpienia z powództwem o wydanie nieruchomości. Co więcej, stwierdzić należało, że dopuszczenie badania tych kwestii przez sąd oznaczałoby nieuprawnioną ingerencję władzy sądowniczej w sferę poddaną władzy administracyjnej. Oznaczałoby to też akceptację dla równoległego funkcjonowania sprzecznych ze sobą rozstrzygnięć.

Sąd nie znalazł również podstaw do przyjęcia stanowiska strony powodowej, że decyzja taka ma charakter deklaratoryjny, a zatem w momencie wydania decyzji z dnia 15 grudnia 1997 roku przez Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast stwierdzającej nieważność orzeczenia administracyjnego z dnia 27 kwietnia 1953 r., decyzja komunalizacyjna traci moc. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 09 października 2007 r., III CZP 46/07 „przewidując powstanie prawa własności gminy z mocy prawa, ale jednocześnie wprowadzając wymóg wydania w tym względzie decyzji administracyjnej, ustawa z dnia 10 maja 1990 r. różni się w zasadniczy sposób od innych uregulowań dotyczących powstania własności lub innego prawa z mocy ustawy. Do analogicznej konkluzji prowadzi wnioskowanie wywiedzione z przedstawionego wyżej stanowiska judykatury odnośnie do niedopuszczalności przyjęcia przez sąd, że gmina stała się właścicielem nieruchomości podlegającej komunalizacji, jeśli nie została wydana pozytywna decyzja komunalizacyjna. A contrario – jeśli decyzja komunalizacyjna została wydana i jest ostateczna, to dopóty dopóki nie zostanie uchylona przez właściwy organ administracyjny, sąd cywilny nie jest władny kwestionować prawa własności gminy”.

W tym stanie rzeczy, w momencie, w którym decyzja komunalizacyjna staje się ostateczna, kwestia przysługiwania Skarbowi Państwa prawa własności przestaje mieć znaczenie – istotne jest bowiem pozostawanie w obrocie decyzji stwierdzającej prawo własności gminy. Bez znaczenia tym samym pozostaje również złożony przez stronę powodową dokument w postaci zaświadczenia nr (...) (zaświadczenie, k. 13), stanowiącego tytuł prawny współwłasności nieruchomości przy ul. (...) w W., gdyż nie tworzyło ono pożądanego przez powodów stosunku prawnego. Jedynie tytułem uzupełnienia wskazać należało, że powodowie, chcąc wystąpić z powództwem o opuszczenie i opróżnienie lokalu numer (...) położonego w W. przy ulicy (...), winni byli wpierw uzyskać deklaratywny tytuł do nieruchomości, następnie wzruszyć decyzję wojewody z dnia 25 września 1991 roku, a w ostatniej kolejności, legitymując się tytułem dotyczącym stanu prawnego nieruchomości, wystąpić z roszczeniem jak w sprawie niniejszej. Bezspornym w niniejszej sprawie było, że powodowie nie są ani użytkownikami wieczystymi, ani użytkownikami spornej nieruchomości, gdyż stosowne akty prawne w tym przedmiocie nie zostały dotąd wydane.

Tym samym, z uwagi na brak legitymacji czynnej po stronie powodów, wynikającej z istnienia w obrocie ostatecznej decyzji komunalizacyjnej, na chwilę złożenia oświadczeń o zmianie stawki czynszu, jak i wypowiedzenia umowy najmu – oświadczenia te były bezskuteczne z uwagi na fakt nielegitymowania się uprawnieniami właścicielskimi przez powodów w tym zakresie.

Niezależnie od powyższego Sąd podkreśla, że nawet w przypadku ustalenia nieprzysługiwania pozwanej J. M. tytułu prawnego do zajmowanego lokalu oraz uznania legitymacji czynnej po stronie powodów, uwzględnienie powództwa stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i art. 5 k.c. Z uwagi na aktualny stan zdrowia pozwanej, jej wiek, okres oczekiwania na przydział lokalu socjalnego, jak i dotychczasową postawę lokatorki w stosunku do uprawnionego wynajmującego (w tym także brak jakichkolwiek zaległości w opłacaniu czynszu), powództwo winno zostać oddalone. W tej konkretnej sprawie Sąd doszedł bowiem do przekonania, że powództwo o opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego wytoczone przez powodów byłoby w istocie nadużyciem prawa podmiotowego, a nie jego wykonywaniem.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. W niniejszej sprawie Sąd oddalił w całości powództwo wytoczone przez W. F.i A. R.. Powodowie byli zatem tą stroną procesu, która przegrała przedmiotową sprawę, a zatem obowiązani byli zwrócić stronie pozwanej poniesione przez nią koszty procesu. Sąd zasądził zatem od powodów na rzecz pozwanej kwoty po 60,00 złotych, powiększone o podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego pozwanej z urzędu (§ 10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.)). Nadto, Sąd obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu poniesionych przez interwenienta ubocznego – Miasto (...), występującego po stronie pozwanej, w kwotach po 60,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (§ 9 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.)).

Z przytoczonych wyżej względów Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki A. R..

10..03.2014 r.