Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2014 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Joanna Radzyńska-Głowacka

Protokolant Kinga Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 roku w Warszawie

sprawy z powództwa B. C.

przeciwko Skarbowi Państwa – Rzecznikowi Praw Obywatelskich

o zapłatę

powództwo oddala w całości.

Sygn. akt: IC 2895/13

UZASADNIENIE

Pozwem datowany na dzień 26 kwietnia 2013 r. powód B. C. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa-Rzecznika Praw Obywatelskich kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.

W uzasadnieniu złożonego pozwu powód nawiązał do swoich pism z dnia 5 maja 2010 r., 21 czerwca 2010 r. i 3 sierpnia 2010 r., w których zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich o wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie warunkowego przedterminowego zwolnienia jego osoby z odbycia reszty kary. W ocenie powoda Rzecznik Praw Obywatelskich nie zainteresował się sprawą i nie podjął działań w sprawie naruszając tym samym jego dobra osobiste.

Dowód: pozew wraz z załącznikami- k.2-11.

Pismem z dnia 15 maja 2013 r. powód wniósł o zwolnienie z kosztów sądowych.

Dowód: pismo z dnia 15 maja 2013 r.-k.16.

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Bartoszycach postanowił zwolnić powoda od kosztów sądowych w całości.

Dowód: postanowienie z dnia 3 czerwca 2013 r.-k.26

W odpowiedz na pozew datowanej na dzień 9 sierpnia 2013 r. pozwany Skarb Państwa – Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o odrzuceniu pozwu w całości, a także o zasadzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ponadto wniósł o przekazanie sprawy zgodnie siedzibą pozwanego tj. Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie.

W uzasadnieniu pozwany kwestionował dopuszczalność drogi sadowej w niniejszej sprawie wskazując, iż pozwany na podstawie art. 210 Konstytucji RP jest wyłączony spod kognicji sądów powszechnych podkreślając, że pozwany odpowiada jedynie przed Sejmem RP. W jego ocenie brak aktywności w sprawie powoda nie nosiło znamion bezprawności, skoro postępowanie było prowadzone w ramach obowiązujących przepisów. Pozwany podkreślił, iż powód dochodząc roszczenia z tytułu naruszenia dóbr osobistych nie wykazał winy pozwanego. Ponadto pozwany zasugerował, iż ewentualną odpowiedzialność pozwanego można by rozważać na podstawie art. 417 k.c. Jednak i w takiej sytuacji, przy założeniu, że działanie pozwanego było bezprawne, brak byłoby podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności w związku z brakiem szkody majątkowej oraz związku przyczynowego.

Dowód: odpowiedź na pozwe-k.38-45.

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Bartoszycach stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę sadowi właściwemu dla siedziby pozwanego.

Dowód: postanowienia z dnia 12 sierpnia 2013 r. –k.46.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie oddalił wniosek pozwanego o odrzuceniu pozwu.

Dowód: postanowienie z dnia 21 listopada 2013 r.-k.64.

Pismem z dnia 20 stycznia 2014 r. powód zakwestionował wywody zawarte w odpowiedzi na pozew powielając wcześniejszą argumentację zawartą w pozwie. Dodatkowo powód załączył dokument w postaci zaświadczenia z Urzędu Gminy N..

Dowód: pismo z dnia 20 stycznia 2014 r.-k.69-74.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, iż powód przebywa od roku 1979 w zakładzie karnym.

Dowód: okoliczność bezsporna.

Powód pismami z 5 maja 2010 r. oraz 21 czerwca 2010 r. zwrócił się do pozwanego o wniesienia na jego korzyść skargi do Trybunału Konstytucyjnego. W ocenie pozwanego wyrok zapadły w jego sprawie winien ulec przedawnieniu. Pismem z dnia 21 czerwca 2010 r. powód w związku z brakiem odpowiedzi na pismo z dnia 5 maja 2010 r. wystosował ponownie prośbę do pozwanego wskazując dodatkowo, iż z dniem 7 czerwca 2010 r. ubiegał się o warunkowe zwolnienie, które zostało negatywnie rozpatrzone, w związku z czym złożył zażalenie na postanowienie Sądu Okresowego w O..

Dowód: pismo powoda z dnia 5 maja 2010 r.-k.4, pismo powoda z dnia 21 czerwca 2010 r.-k.5

W odpowiedzi na powyższe pisma pozwany pismem z dnia 21 lipca 2010 r. poinformował powoda, że zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w O. wydanego w dniu 7 czerwca 2010 r. nie zostało jeszcze rozpoznane.

Dowód: pismo Rzecznika z dnia 21 lipca 2010 r.-k.6

Powód pismem z dnia 3 sierpnia 2010 r., ponownie zwrócił się do pozwanego o złożeniu przez pozwanego skargi do Trybunału Konstytucyjnego.

Dowód: pismo powoda z dnia 3 sierpnia 2010 r. –k.7

W odpowiedzi na wcześniejszą korespondencję pozwany pismem z dnia 18 października 2010 r. poinformował powoda, iż nie znalazł podstaw do wniesienia na korzyść powoda kasacji od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. II AKzw 1277/09, utrzymującego w moc postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie, z dnia 8 września 2009 r., syn. III K. (...)/wz, w którym odmówiono powodowi warunkowego przeterminowanego zwolnienia z odbycia reszty kary. W niniejszej sprawie Sąd na podstawie art. 77 § 1 kk. uznał, iż zachowanie powoda nie wskazuje, aby po zwolnieniu przestrzegał porządku prawnego. W związku z powyższym pozwany nie znalazł przesłanek do podjęcia działań w tej sprawie, jak i innych postulowanych przez powoda działań o charakterze generalnym.

Dowód: pismo Rzecznika z dnia 18 października 2010 r.-k.8.

Powód pismem z dnia 27 grudnia 2010 r. wniósł ponownie o podjęcie działań w kierunku uchylenia niekonstytucyjnych przepisów. kierunku zmiany przepisów dotyczących wyłączenia przedawnienia wykonania kary odnośnie skazań za zbrodnię zabójstwa.

Dowód: pismo powoda z dnia 27 grudnia 2010 r.-k.9

Pozwany pismem z dnia 10 marca 2011 r. w odpowiedzi na powyższe pismo stwierdził zaistnienia podstaw do podjęcia takich działań.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 10 marca 2011 r.-k.10

Powyższy stan faktyczny pozostawał pomiędzy stronami bezsporny i został ustalony przez Sąd w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wypada zauważyć, że z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie przez tut. Sąd, a także przeprowadzonych rozważań prawnych wynika jednoznacznie, że na skutek zaniechania wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego na korzyść powoda w sprawie wskazanej w pozwie -postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. II AKzw 1277/09, utrzymującego w moc postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie, z dnia 8 września 2009 r., syn. III K. (...)wz, w którym odmówiono powodowi warunkowego przeterminowanego zwolnienia z odbycia reszty kary- pozwany brakiem działania w sprawie naruszył dobra osobiste powoda. Fakt braku wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego przez pozwanego w tej sprawie nie był sporny między stronami, podlegał przyznaniu przez stronę pozwaną i jako taki - stosownie do art. 229 k.p.c. nie wymagał dowodu.

W tym miejscu wypada podkreślić, że Rzecznik Praw Obywatelskich jest samodzielnym organem konstytucyjnym. Organem ochrony prawa niezależnym od pozostałych organów państwa, które nie dysponują wobec Rzecznika żadnymi kompetencjami pozwalającymi na kierowanie jego działalnością, czy egzekwowanie jego odpowiedzialności. Zgodnie z art. 208 Konstytucji RP Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz innych aktach normatywnych. Zakres i sposób działania Rzecznika Praw Obywatelskich określa ustawa. Właściwym aktem normatywnym jest w tej mierze jest ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 z późn. zm.) która stosownie do art. 208 Konstytucji RP określa zakres i sposób działania rzecznika, jego powołanie i obowiązki. W myśl art. 210 Konstytucji RP Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. Specyficzna pozycja ustrojowa Rzecznika Praw Obywatelskich - jego samodzielność, odrębność i niezależność od pozostałych organów państwa, zdaniem Sądu wyklucza by o celowości podejmowania inicjatywy wniesienia skargi kasacyjnej w konkretnych sprawach przez Rzecznika Praw Obywatelskich rozstrzygał sąd powszechny.

Jak słusznie wskazuje pozwany w odpowiedzi na pozew podjęcie lub niepodjęcie konkretnej sprawy, a także sposób jej podjęcia, jest wynikiem woli pozwanego, której swoboda wyrażenia mieści się w zasadzie niezawisłości. Sąd powszechny nie jest natomiast uprawniony do wkraczania w sferę tej niezawisłości konstytucyjnej. Należy też zgodzić się ze pozwanym, odwołującym się w tej mierze do poglądów prezentowanych w doktrynie, iż „sprzeczne z zasadą niezawisłości Rzecznika Prawa Obywatelskich byłoby ponoszenie odpowiedzialności za niepodjęcie sprawy zgłoszonej we wniosku jakiegokolwiek podmiotu ” ( vide W. Sokolewicz w „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz" t. III pod red. L. Garlickiego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, komentarz do art. 210).

Analizując żądanie powoda zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną naruszeniem jego dóbr osobistych Sąd zważył, że podstawę prawną tego żądania stanowią przepisy art. 24 w zw. z 448 k. c. W przypadku naruszenia dóbr osobistych bezprawnym działaniem sprawcy pokrzywdzonemu przede wszystkim przysługują środki o charakterze niemajątkowym przewidziane w art. 24 k.c. , a w przypadku gdy działanie naruszyciela jest także zawinione środki o charakterze majątkowym, o których stanowi art. 448 k. c. Obydwa roszczenia mają charakter samodzielny i pokrzywdzonemu przysługuje prawo ich wyboru, ale sądowi pozostawiona jest ocena celowości przyznania ochrony w żądanej formie, jego adekwatności do rodzaju naruszonego dobra, a przede wszystkim rozmiaru doznanej krzywdy. Przy żądaniu przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego podstawowym kryterium oceny sądu winien być rozmiar ujemnych następstw w sferze psychicznej pokrzywdzonego, bowiem celem przyznania ochrony w formie majątkowej jest zrekompensowanie i złagodzenie doznanej krzywdy moralnej. Z tych przyczyn sąd jest zobowiązany ustalić zakres cierpień pokrzywdzonego, a przy ocenie tej przesłanki nie może abstrahować od wszystkich okoliczności towarzyszących powstaniu krzywdy. Zdaniem doktryny przeważający jest pogląd, iż konieczną przesłanką przyznania zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu jest wina sprawcy naruszenia dobra osobistego. Zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 448 k. c. w zw. Z art. 24 k .c. jest jednak fakultatywne, co oznacza, iż zależy od oceny przez Sąd wszelkich okoliczności sprawy. Waga naruszonego dobra, a przede wszystkim stopień naruszenia lub podmiotowe cechy sprawcy i poszkodowanego powinny mieć doniosły wpływ na wysokość przyznanego zadośćuczynienia.

Sąd podziela również pogląd Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażony w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 roku, że przepis art. 448 k.c. ma charakter samodzielny i przysługuje obok zastosowania innych środków koniecznych do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, o ile jednak inne środki nie wyczerpują uprawnień osoby, której dobro naruszono.

W ocenie Sądu mając na uwadze powyższe dyrektywy oraz okoliczności rozpoznawanej sprawy nie było podstaw do uwzględnienia żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż powód domagając się udzielenia mu ochrony prawnej w procesie o naruszenie dóbr osobistych w nie wskazał jakie dobra osobiste zostały naruszone.

Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną wadliwym orzeczeniem sądowym jest odpowiedzialnością deliktową. Wystarczające dla jego zastosowania i przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych na gruncie wskazanego art. 448 kc jest bezprawność działania. Odpowiedzialność ta nie zależy od winy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r., III CZP 25/11, OSNC 2012/12/15).

Na taką kwalifikację roszczenia majątkowego w ocenie Sądu złożyła się ocena, iż cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych przysługuje wtedy, gdy działania zagrażające lub naruszające te dobra ma charakter bezprawny. Za bezprawne przyjmuje się natomiast działania, które są sprzeczne z normą prawna lub zasadami współżycia społecznego. Ponadto powód jako strona dochodząca roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych winna wykazać winę pozwanego a więc, że działanie naruszające dobro osobiste wyczerpuje znamiona czynu niedozwolonego. Z podanych przyczyn, skoro poza ogólnikowym stwierdzeniem, że przedmiotowy brak działania pozwanego narusza dobra osobiste, powód nie zaoferował żadnych dowodów, które zezwoliłyby na określenie jego krzywdy to ostatecznie również było stanowisko Sądu odmawiające powodowi zadośćuczynienia z art. 448 kc. W tym stanie rzeczy mając na uwadze, iż działania pozwanego, pozostające w sferze jego konstytucyjnej niezawisłości statuowanej w art. 210 Konstytucji RP nie mogły być w niniejszej sprawie kwalifikowane jako bezprawne.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć powodowi wraz z pouczeniem.