Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 14.03.2014 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. L.

przeciwko (...) Spółdzielni (...) w O.

o zapłatę 1 247 900 zł

I. zasądza od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. na rzecz powódki Z. L. 711 700 zł (siedemset jedenaście tysięcy siedemset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16.12.2010 r. do dnia zapłaty;

II. oddala dalej idące powództwo;

III. zasądza od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. na rzecz powódki Z. L. 1 020, 48 zł kosztów procesu.

IV. zasądza od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 38 378 zł nieopłaconych kosztów sądowych;

V. zasądza od powódki Z. L. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 28 869, 24 zł nieopłaconych kosztów sądowych, a w razie nieuiszczenia tej kwoty w terminie zarządza jej ściągnięcie z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki w punkcie I wyroku.

UZASADNIENIE

Powód Z. L. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. 1 247 900 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11.12.2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Powódka podała, że była właścicielką nieruchomości rolnych – działki nr (...) o łącznej pow. 4, 6180 ha położonych w O. objętych KW nr (...). W 1976 r. powódka jako członek (...) wniosła wkład gruntowy w postaci działek rolnych. W dniu 30.04.1999 r. powódka wycofała swój wkład i zażądała wydania wcześniej wniesionych działek. Pozwana Spółdzielnia odmówiła zwrotu wniesionego przez powódkę wkładu gruntowego. Odmowę motywowała faktem, iż wkład gruntowy powódki został przyłączony do zasobów gruntowych Spółdzielni i jako działka nr (...) figuruje w KW nr (...). Pozwana zobowiązała się, że zwróci powódce równoważny grunt. W dniu 02.06.1999 r. została podjęta uchwała nr (...) w sprawie wyrażenia zgody na wycofanie wkładu gruntowego oraz przydzielenie równoważnego gruntu w zamian za wkład gruntowy powódki Z. L.. Uchwała stanowiła, że powódce przydzielono działkę gruntu rolnego nr (...) o pow. 5, 1641 ha, (...) Powódka nie wyraziła zgody na proponowany grunt z uwagi na jego położenie i domagała się od pozwanej Spółdzielni zwrotu wniesionego przez nią gruntu rolnego. Zaproponowana przez pozwaną Spółdzielnię działka nr (...) jest powierzchniowo większa od działki, jaką wniosła jako wkład gruntowy, ale jej wartość rynkowa jest znacznie niższa niż dzisiejsza wartość gruntu wniesionego przez powódkę. Powódka zażądała zapłaty 104 150 zł tytułem różnicy wartości proponowanej działki a działki zamiennej oraz tytułem utraconych pożytków. Wyrokiem z dnia 26.04.2007 r., I C 551/06, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej 1 237, 77 zł tytułem utraconych pożytków, dalej idące powództwo oddalił. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał, iż żądanie było przedwczesne, albowiem powódka winna przyjąć grunt zamienny, a następnie żądać naprawienia szkody. W dniu 24.04.2009 r. powódka zawara umowę przeniesienia własności nieruchomości w zamian za wkład gruntowy. Na mocy tej umowy pozwana przeniosła tytułem wycofania wkładu gruntowego w zamian za działki nr (...) na powódkę prawo własności nieruchomości działki nr (...) o pow. 5, 1641 ha położonej w O.. Z uwagi na fakt, iż wartość rynkowa przekazanej działki nr (...) jest znacznie niższa od wartości działek wniesionych przez powódkę jako wkład gruntowy. Działki nr (...) mają znacznie wyższą wartość od działki nr (...). Różnica wynosi 1 247 900 zł. Pismem z dnia 24.11.2010 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwaną Spółdzielnię do zapłaty ww kwoty. W odpowiedzi na wezwanie pozwana Spółdzielnia odmówiła wypłaty żądanej kwoty wskazując, iż grunty zamienne są równoważne.

Zgodnie z art. 148 prawa spółdzielczego członek wycofujący swój wkład otrzymuje ten sam grunt, który wniósł, jeżeli potrzeby wspólnej gospodarki nie stoją temu na przeszkodzie. W przeciwnym wypadku otrzymuje równoważny grunt z uwzględnieniem interesów obu stron - § 3. W wypadku, gdy występuje różnica w obszarze lub wartości użytkowej zwracanych gruntów, następuje między stronami rozliczenie według cen rynkowych z dnia rozliczenia - § 4. Jeżeli statut przewiduje wniesienie wkładu gruntowego, powinien on określać zasady i termin jego wycofania w razie ustania członkostwa w spółdzielni oraz określać zasady częściowego wycofania wkładu gruntowego w czasie trwania członkostwa. Statut pozwanej Spółdzielni przewiduje, że członek wycofujący wkład gruntowy, jeżeli nie może otrzymać zwrotu wniesionego gruntu, otrzymuje grunt równoważny z uwzględnieniem interesów obu stron, przy czym, jeżeli występuje różnica w obszarze lub wartości rynkowej zwracanych gruntów stanowiących wkład, między stronami następuje rozliczenie według cen rynkowych z dnia zwrotu. Skoro wydanie działek stało się niemożliwe na skutek zdarzeń faktycznych i prawnych, a powódka w dniu 24.04.2009 r. przyjęła grunt zamienny o znacznie niższej wartości, to poniosła szkodę, którą określa na kwotę 1 247 900 zł.

Pozwana (...) Spółdzielnia (...) w O. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Podniosła, że umowa przeniesienia własności działki nr (...) nastąpiła w zamian za wniesiony przez przez Z. L. wkład gruntowy, na który składały się działki gruntu o dawnych nrach (...) i (...) przed ich scaleniem. W treści § 4 umowy przeniesienia własności powódka wyraziła zgodę na powyższe. W roku 1999 Walne Zgrmadzenia Członków Spółdzielni podjęło uchwałę nr (...) w sprawie wyrażenia zgody na wycofanie wkadu gruntowego oraz przydzielenie równoważnego gruntu w zamian za wkład gruntowy wycofany przez powódkę. Powódka przez 10 lat odmawiała zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, co również wyklucza wycenę rynkową byłej działki nr (...) wg cen z roku 2009.

Powódka wniosła wkład gruntowy, umożliwiając Spółdzielni uprawianie gruntu i pobieranie pożytków. Przedmiotem działalności Spółdzielni jest rolnictwo. Spółdzielnia przyjęła grunt pod uprawy i grunt pod uprawy zwróciła powódce. Jest to pełna ekwiwalentność – grunt rolniczy stanowiący wkład gruntowy rolnika za grunt rolniczy o większej przydatności do celów rolnych. Spółdzielnia zatem konksekwentnie kwestionuje podawane przez rzeczoznawców różnice w wartości rynkowej gruntu równoważnego. Spódzielnia zwróciła powódce grunt równoważny, zgodnie ze statutem i prawem spółdzielczym, aby powódka mogła te 5, 1641 ha gruntów rolnych uprawiać i pobierać pożytki.

Z aktu notarialnego z dnia 24.04.2009 r. i KW nr (...) wynika jednoznacznie, że

Podstawą nabycia przez Spółdzielnię działek gruntu obejmujących po scaleniu działkę nr (...) była umowa sprzedaży z dnia 14.03.1988 r. Spółdzielnia nabyła grunty od Skarbu Państwa bez obciążeń, na własność, nie może zatem ponosić odpowiedzialności za naruszenia ustawy o scalaniu gruntów z roku 1968 r., o ile takie naruszenia miały miejsce. Ekwiwalent za grunt został powódce wydzielony w kompleksie działek nr (...) bez bliższego określenia jego położenia. Spółdzielnia nie miała wiedzy, że działki nr (...) wchodziły w skład działek kupuionych przez Spółdzielnię od Skarbu Państwa o nrze (...) i (...). Skarb Państwa o tym Spółdzielni nie powiadomił.

Powódka miała pełną wiedzę o prowadzonych postępowaniach scaleniowych i wymiennych, jak ustalił Sąd w sprawie I C 531/99. Ewentualne zaniechania powódki co do przyjęcia tego ekwiwalentu nie mogą obciążać pozwanej.

Po stronie pozwanej nie występują przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, ponadto Z. L. nie poniosła szkody. Wkłady gruntowe zostały przez powódkę wycofane w 1999 r. Uchwała walnego zgromadzenia wyrażająca zgodę i przydzielająca równoważną działkę została powódce doręczona. Nie wyraziła ona wtedy zgody na przydzielenie równoważnej działki gruntu i wytoczyła Spółdzielni dwie sprawy sądowe, o wydanie i odszkodowanie. Spółdzielnia sprzedała działkę gruntu nr (...) w 1998 r. na rzecz osoby fizycznej i otrzymała cenę, jak za grunt rolny. Przekształcenie gruntu rolnego w grunt przeznaczony pod zabudowę miało miejsce dopiero po sprzedaży nieruchomości na koszt kupującego. Spółdzielnia sprzedając ten grunt nie miała żadnej wiedzy, iż możliwe jest jego przekształcenie na grunty przeznaczone pod zabudowę. Nabywca gruntu zainicjował i poniósł wszystkie koszty przekształcenia gruntów i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego.

Za postępowanie scaleniowe, o którym powódka była zawiadomiona, fakt zamknięcia jej księgi wieczystej nr (...) dopiero w roku 2009, odmowę przyjęcia w 1999 r. równoważnego gruntu nie może odpowiadać Spółdzielnia, która kupiła w 1988 r. scaloną nieruchomość, wolną od obciążeń, od Skarbu Państwa.

Pozwana zarzuciła, że w 1999 r. była działka gruntu nr (...) miała inne przeznaczenie niż obecnie.

W piśmie z dnia 02.07.2012 r. powódka podtrzymała swoje stanowisko w sprawie i zgłoszone w pozwie żądanie.

Podniosła, że bezsporne jest, iż jako członek Spółdzielni wniosła w 1976 r. wkład gruntowy w postaci działek rolnych nr (...) o pow. 3, 72 ha i nr (...) o pow. 0, 90 ha, a także, iż w dniu 30.04.1999 r. powódka złożyła wniosek o wycofanie wkładów gruntowych i ich zwrot. Działak (...) będąca własnością powódki decyzją UW z dnia 16.08.1977 r. została włączona do działki nr (...) o pow. 60, 41 ha. W wyniku wymiany gruntów ekwiwalent dla powódki za działkę (...) został wydzielony w działce (...) bez bliższego określenia jego położenia. W trakcie odnowy operatu ewidencji gruntów i budynków miasta O. w 1987 r. została zmieniona numeracja działek i działce nr (...) nadano nr (...) z pow. 61, 4023 ha. Działka nr (...) o pow. 0, 90 ha stanowiąca wówczas własność Z. L. została włączona do kompleksu gruntów pozwanej Spódzielni, tj. do działki nr (...) o pow. 6, 7395, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Pozwana mimo, iż miała świadomość, iż w przyszłości będzie zobowiązana do zwrotu wkładu gruntowego powódki rozporządziła działką nr (...) – obecnie (...) – sprzedając ją J. F., który następnie sprzedał udział w wysokości 1/25 tejże działki E. S. (1).

Pozwana Spółdzielnia decydując się na sprzedaż działki nr (...) miała pełną wiedzę, iż w skład tej działki wchodzi wkład gruntowy powódki w postaci działki nr (...) i winna z tej działki nr (...) (uprzednio (...)) wydzielić powódce należny jej ekwiwalent. Spółdzielnia jednak tego nie uczyniła. Nadto mimo prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie I C 531/99 z dnia 27.02.2004 r. w zakresie wydania powódce dawnej działki nr (...) obecnie wchodzącej w skład działki nr (...) o pow. 0, 90 ha pozwana Spółdzielnia nie wykonała wyroku.

Zarzuty pozwanej, iż nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej, albowiem powódka nie poniosła szkody, są niezasadne. Powódka nie domagała się wcześniej odszkodowania, tylko wydania należnych jej gruntów.

Pozwana od chwili złożenia przez powódkę wniosku o zwrot wniesionego wkładu gruntowego proponowała grunt zamienny w postaci działki nr (...) o pow. 5, 1641 ja, mimo iż w okresie złożenia wniosku o wycofanie wkładu gruntowego powódki była możliwość wydania działki nr (...). Proponowany grunt zamienny, tj. działka nr (...) w całości znajduje się na terenie zalewowym w obszarze planowanego polderu K., czego konsekwencją jest całkowity zakaz zabudowy na tym terenie oraz bardzo duże ryzyko utraty pożytków z uprawy rolniczej. Dawna działka nr (...) znajduje się w południowo-zachodniej części O., jest objęta planem zagospodarowania przestrzennego osiedla (...) uchwalonym uchwałą nr (...) Rady Miejskiej w O. z dnia 28.02.2007 r. Teren ten jest aktualnie przeznaczony pod zabudowę przemysłową lub usługi. Dawna działka nr (...) – aktualnie działka nr (...) w dalszym ciągu jest przeznaczona na tereny zielone, łąki i pastwiska.

Stąd też trudno zgodzić się ze stanowiskiem pozwanej, iż po jej stronie nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, albowiem grunt zamienny, jaki otrzymała powódka za wniesiony wkład gruntowy, nie jest ekwiwalentny dla gruntu dawnej działki nr (...).

W piśmie z dnia 18.03.2013 r. pozwana podniosła, że nie ma dokumentów, iż powódka wniosła działkę nr (...) jako grunt wkładowy. Oznacza to, że Z. L. otrzymała od Spółdzielni działkę rolną nr (...) w roku 2009 niezasadnie. Pozwana cofnęła zatem swoje oświadczenie złożone w odpowiedzi na pozew, iż umowa przeniesienia własności w zamian za wniesiony przez Z. L. wkład gruntowy, na który składały się działki gruntu o dawanych numerach (...) i (...) przed ich scaleniem, gdyż pozwana nie miała wiedzy, iż powódka otrzymała jako uczestnik wymiany gruntów za grunty posiadane przez dwymianą od Skarbu Państwa należne ekwiwalenty. Wcześniej powódka przekazując grunt Skarbowi Państwa musiała ten grunt wycofać ze spółdzielni jako wkład gruntowy. Spółdzielnia zatem wypłacała Z. L. rentę gruntową i przekazała jej na własność ponad 5 ha gruntów rolnych niezasadnie.

Na rozprawie w dniu 14.03.2014 r. – w formie złożenia załącznika do protokołu – pozwana podniosła, że ekwiwalent dla powódki nie został wydzielony na obszarze, na którym położona była działka nr (...), tylko na terenie byłych działek nr (...), nr (...), położonych w O.. Działki nr (...) aktualnie położone są bliżej O. po drugiej stronie drogi na S., zatem są mniej atrakcyjne niż działka nr (...). Do porównania wartości działki (...) nie może być zatem przyjmowana w żadnej mierze wartość działki nr (...) obręb N. (dawnej działki nr (...)).

Powódka Z. L. miała pełną wiedzę o prowadzonych postępowaniach scaleniowych i wymiennych. Ewentualne zaniechania powódki co do przyjęcia tego ekwiwalentu nie mogą obciążać pozwanej.

Powódka Z. L. wniosła wkład gruntowy umożliwiając Spółdzielni uprawianie gruntu i pobieranie pożytków. Przedmiotem działalności Spółdzielni jest rolnictwo. Spółdzielnia przyjęła grunt pod uprawy i grunt pod uprawy zwróciła powódce. Jest to pełna ekwiwalentność – grunt rolniczy stanowiący wkład gruntowy rolnika – za grunt rolniczy o jeszcze większej przydatności do celów rolnych.

Po stronie (...) w O. nie występując przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, ponadto powódka Z. L. nie poniosła szkody. Wkłady gruntowe zostały przez powódkę wycofane ze Spółdzielni w 1999 r. i od tego czasu pobierała ona rentę gruntową zgodnie ze statutem. Spółdzielnia sprzedała działkę gruntu rolnego nr (...)w roku 1998 na rzecz osoby fizycznej i otrzymała cenę jak za grunt rolny. Przekształcenie gruntu rolnego w grunt przeznaczony pod zabudowę miało miejsce dopiero po sprzedaży nieruchomości. Spółdzielnia sprzedając grunt nie miała żadnej wiedzy, iż możliwe jest jego przekształcenie z gruntu rolnego na przeznaczony pod zabudowę. Nabywca gruntów zainicjował i poniósł wszystkie koszty przekształcenia gruntów i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Powódka Z. L. była właścicielem nieruchomości rolnej położonej w O. – działek nr (...) w N. i nr (...), o pow. 4, 6180 ha, bez zabudowań, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Oławie.

W 1976 r. powódka wniosła wskazane działki do (...) Spółdzielni (...) w O..

W 1977 r. zostało przeprowadzone postępowanie w przedmiocie scalenia i wymiany gruntów na podstawie art. 2 ustawy z dnia 24.01.1968 r. o scaleniu i wymianie gruntów zakończone decyzją Wojewody (...) z dnia 16.08.1977 r., (...). Powódka Z. L. została wymieniona w decyzji jako jeden z jej adresatów. Otrzymywała decyzje.

Wymiana gruntów nastąpiła pomiędzy Skarbem Państwa a (...) Spółdzielnią (...) w O..

W zamian za grunty wkładowe został wydzielony ekwiwalent w działkach o nrach: (...) W operacie technicznym brak jest określenia wielkości udziałów poszczególnych członków (...) (ośmiu osób), których grunty wkładowe były objęte postępowaniem wymiennym.

Żadna z decyzji nie wskazuje konkretnej nieruchomości przydzielonej Z. L..

Działka nr (...) stanowiąca własność powódki będąca przedmiotem wkładu gruntowego została wraz z innymi działkami włączona do działki nr (...) o pow. 60, 41 ha.

W wyniku kompleksowych pomiarów gruntów (...) w 1987 r. i odnowy operatu ewidencji gruntów miasta O. w 1988 r. działka nr (...) o pow. 60, 41 ha weszła w skład działki nr (...), która w 1991 r. została podzielona na działki o nrach (...) i (...). Dawna działka nr (...) weszła w skład działki nr (...), pow. 61, 4023 ha.

W wyniku kompleksowych pomiarów gruntów (...) w 1987 r. i odnowy operatu ewidencji gruntów miasta O. w 1988 r. działka nr (...) została włączona do kompleksu gruntów pozwanej (...) oznaczonych nr (...), o pow. 6, 7395 ha.

/ dowód: odpis KW nr (...) – k. 9; pismo Starostwa Powiatowego w O. z dnia 04.02.2000 r.

– k. 82; pismo Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego we

W. z dnia 28.06.2002 r. – k. 98-99; pismo Starostwa Powiatowego w O. z

dnia 15.12.2008 r. – k. 129; zawiadomienie – k. 176-177; decyzja z dnia 16.08.1977 r. –

k. 187-191; decyzja z dnia 28.03.1977 r. – k. 192-196; decyzja z dnia 30.04.1977 r. – k.

197-198; wyciąg z wykazu zmian gruntowych – k. 206-207; pismo Starostwa

Powiatowego w O. z dnia 08.07.2013 r. – k. 309-310, 434-435; zeznania świadka

L. S. – k. 166 /

Umową sprzedaży z dnia 14.03.1988 r., nr rep. A (...), (...) Spółdzielnia (...) w O. nabyła od Skarbu Państwa niezabudowane nieruchomości rolne położone w O. obejmujące działki nr (...), o łącznej powierzchni 374, 2611 ha.

Na podstawie tego aktu notarialnego pozwana Spółdzielnia została wpisana jako właściciel nieruchomości do KW nr (...).

/ dowód: umowa sprzedaży z dnia 14.03.1988 r. – k. 160-162; zawiadomienie – k. 163-164; odpis

KW nr (...) – k. 211-212, 213; odpis KW nr (...) – k. 214; akta i dokumenty KW nr

(...) – k. 223-235 /

Księga wieczysta nr (...) prowadzona była dla nieruchomości rolnej zabudowanej o pow. 374, 1390 ha, obejmującej działki nr (...), nr (...) potem (...), nr (...), nr (...).

/ dowód: odpis KW nr (...) – k. 83-84; akta i dokumenty KW nr (...) – k. 223-235 /

Pomimo podejmowanych czynności powódka pozostaje wpisana do KW nr (...) jako właściciel działek nr (...). Wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu ujawnionego w KW ze stanem rzeczywistym została wpisana dopiero 26.06.2000 r.

/ dowód: odpis KW nr (...) z dnia 16.08.1999 r. – k. 185; odpis KW nr (...) – k. 202; kopia

postanowienia – k. 203; zeznania świadka L. S. – k. 166 /

Córka powódki L. S. rozmawiała z prezesem zarządu pozwanej Spółdzielni, który mówił, że Spółdzielnia nie jest zainteresowana działkami powódki, na których jest piach, kamienie. Rozmawiała również z pracowniką biura Spółdzielni, która mówiła, żeby złożyć oświadczenie o wycofaniu na wiosnę.

/ dowód: zeznania świadka L. S. – k. 166 /

Umową z dnia 15.07.1998 r., nr rep. A (...), (...) Spółdzielnia (...) w O. sprzedała J. F. działki gruntu nr (...) o łącznej powierzchni 90, 9701 ha, stanowiące część nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Oławie, za cenę 480 000 zł.

Działka nr (...) o pow. 61, 4023 ha położona jest w O. przy drodze N..

Obejmuje użytki rolne: (...) o pow. 4, 6010 ha, (...) o pow. 10, 90 ha, (...) o pow. 29, 7653

ha,(...) o pow. 12, 2570 ha, (...) o pow. 3, 6210 ha, nieużytki o pow. 0, 2580 ha.

W 05.2002 r. działka nr (...) została podzielona na działki nr (...) o pow. 1, 4964 ha, nr (...) o pow. 3, 8084 ha, nr (...) o pow. 3, 7210 ha, nr (...) o pow. 52, 3765 ha. Następnie działka nr (...) została podzielona na kolejne działki.

Dla wskazanych działek prowadzona jest KW nr (...).

/ dowód: umowa sprzedaży z dnia 15.07.1998 r. – k. 85-86; zgłoszenie zmian – k. 238; projekt

podziału – k. 243; opis i mapa – k. 256; wykaz zmian gruntowych – k. 239, 258; opis i

mapa – k. 259; wykaz zmian gruntowych do KW (...) – k. 261-264; zawiadomienie – k.

265 /

Dnia 30.04.1999 r. powódka złożyła w pozwanej Spółdzielni wniosek o wycofanie wniesionego wkładu gruntowego. Wówczas dowiedziała się, że jej działka nr (...), a także inne działki w tym rejonie, zostały sprzedane. W tamtym czasie była mowa o planowaniu przebiegu obwodnicy O..

/ dowód: pismo z dnia 30.04.1999 r. – k. 6 akt I C 531/99; zeznania świadka L. S. – k.

166 /

Pismem z dnia 12.05.1999 r. zarząd pozwanej Spółdzielni poinformował powódkę, że zasady zwrotu wkładów gruntowych regulują przepisy statutu i prawa spółdzielczego, wniesiony przez nią wkład gruntowy został włączony do gruntów spółdzielni, która była właścicielem wpisanym do KW nr (...) i miała prawo nim rozporządzać, miała prawo zmienić przeznaczenie gruntu. Poinformował, że po żniwach zwróci powódce równoważny grunt odpowiadający wniesionemu przez nią wkładowi.

/ dowód: pismo z dnia 12.05.1999 r. – k. 10 /

Uchwałą nr (...) z dnia 02.06.1999 r. Walne Zgromadzenie Członków (...) Spółdzielni (...) wyraziło zgodę na wycofanie wkładu gruntowego przez byłego członka Z. L., postanowiło przydzielić Z. L. równoważny grunt – działkę gruntu ornego nr (...) o pow. 5, 1641 ha, (...), obręb O., a z uwagi na niewielką różnicę w obszarze i wartości użytkowej zwracanego gruntu na korzyść Z. L. – nie rozliczać zwracanych wkładów gruntowych.

/ dowód: uchwała nr (...) – k. 11 /

Uchwałą Rady Miejskiej w O. z dnia 13.09.2001 r., Nr (...) (Dz.U. Woj. D..

Nr 156, poz. 2153), został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru południowej części osiedla (...), obejmującego m.in. teren działki nr (...), w którym teren ten został przeznaczony na cele zabudowy mieszkaniowej, usługi i drogi publiczne.

Uchwałą Rady Miejskiej w O. z dnia 28.02.2007 r., nr (...), został uchwalony nowy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewidujący dla tego terenu przeznaczenie podstawowe pod zabudowę przemysłową lub usługi i uzupełniającą – parkingi, drogi wewnętrzne, zieleń, urządzenia i sieci infrastruktury technicznej.

Uchwałą Rady Miejskiej w O. z dnia 28.02.2013 r., nr (...), został uchwalony nowy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewidujący dla tego terenu przeznaczenie podstawowe pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Uchwała została zaskarżona przez Wojewodę (...) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

/ dowód: pismo Urzędu Miejskiego w O. z dnia 27.11.2012 r. – k. 133; opinia biegłego z

zakresu szacowania nieruchomości E. S. (2) – k. 330-409 /

Aktami notarialnymi z dnia 27.11.2003 r., nr rep. A (...) i nr rep. z dnia 12.01.2004 r. A (...) (...) w O. sprzedała działkę nr (...) osobie fizycznej, działka objęta jest KW nr (...).

Działka to położona jest w O. przy rzece O.. Obejmuje grunty orne klasy (...).

Działka ta stanowi obecnie własność W. L.

Według zapisów zawartych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta O. uchwalonym uchwałą nr (...) Rady Miejskiej z dnia 08.03.2006 r. przeznaczenie terenu zostało określone jako tereny pozostałych gruntów rolnych, użytków zielonych i nieużytków.

Uchwałą Rady Miejskiej w O. z dnia 29.11.2012 r., nr (...) (Dz.Urz. Woj. D.. Nr 557) został przyjęty miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewidujący przeznaczenie terenu tej działki pod produkcję rolną z zakazem zabudowy, także budynkami związanymi z produkcją rolną.

/ dowód: pismo Starostwa Powiatowego w O. z dnia 15.12.2008 r. – k. 129; mapa – k. 313;

wypis z rejestru gruntów – k. 314; wyrys z ewidencji gruntów – k. 463 akt sprawy I C

531/99; opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości E. S. (2) – k. 330-

409 /

Wyrokiem z dnia 27.02.2004 r., I C 531/99, zmienionym wyrokiem SA z dnia 17.11.2004 r., I ACa 1189/04, Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazał pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. wydać powódce Z. L. działkę dawną (...), obecnie wchodzącą w skład działki nr (...), o pow. 0, 90 ha, o wartości 4 241 zł.

Postanowieniem z dnia 31.05.2005 r., V CK 271/05, Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania kasacji wniesionej przez powódkę.

/ dowód: akta sprawy I C 531/99 /

Wyrokiem z dnia 26.04.2007 r., I C 551/06, Sąd Okręgowy we Wrocławiu zasądził od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. na rzecz powódki Z. L. 1 237, 77 zł wraz z odsetkami od dnia 21.02.2006 r. do dnia zapłaty, oddalił dalej idące powództwao i orzekł o kosztach procesu.

Powódka dochodziła w tej sprawie 70 503 zł tytułem różnicy pomiędzy aktualną wartością gruntu wniesionego do Spółdzielni a wartością gruntu zamiennego zaoferowanego przez Spółdzielnię jako zwrot wkładu oraz 40 260, 76 zł tytułem utraconych pożytków z powodu braku możliwości uprawy w latach 2000-2006 jej gruntów rolnych stanowiących wkład do pozwanej Spółdzielni.

Sąd Okręgowy wskazał, że powódce przysługuje roszczenie o przydzielenie gruntu zamiennego. Powinna zostać jej zwrócona inna nieruchomoś, a następnie w razie konieczności należy dokonać rozliczenia różnicy wartości. Dopóki nie nastąpi zwrot przez Spółdzielnię gruntu wniesionego przez powódkę czy też gruntu równoważnego nie można mówić o ewentualnych innych rozliczeniach stron z tego tytułu. Sąd uznał dochodzenie przez powódkę odszkodowania za przedwczesne.
Wyrokiem z dnia 09.08.2007 r., I ACa 736/07, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił apelację powódki od wyroku SO z dnia 26.04.2007 r.

/ dowód: akta sprawy I C 551/06 /

Umową zawartą dnia 24.04.2009 r., nr rep. A (...), (...) Spółdzielnia (...) w O. tytułem wycofania wkładu gruntowego i w zamian za działki nr (...) o łącznej powierzchni 4, 6180 ha przeniosła na Z. L. prawo własności wolnej od wszelkich obciążeń i roszczeń osób trzecich, niezabudowanej działki rolnej nr (...) o pow. 5, 1641 ha. Strony określiły wartość przedmiotu umowy na 50 000 zł.

/ dowód: umowa przeniesienia własności – k. 12-13 /

Pismem z dnia 24.11.2010 r., doręczonym dnia 01.12.2010 r., pełnomocnik powódki wezwała pozwaną Spółdzielnię do zapłaty do dnia 10.12.2010 r. 1 247 900 zł odszkodowania z tytułu powstałej różnicy wartości zamiennej działki nr (...) o pow. 5, 1641 ha (48 500 zł) w stosunku do działek nr (...) o łącznej pow. 4, 6180 ha (1 282 700 zł + 13 700 zł).

/ dowód: pismo z dnia 10.12.2010 r. – k. 40-41 /

Pismem z dnia 06.12.2010 r. pozwana Spółdzielnia odmówiła zapłaty żądanej przez powódkę kwoty 1 247 900 zł.

Podniosła, że tytułem wkładu gruntowego przyjęła grunt pod uprawy i grunt pod uprawy zwróciła powódce. Jest to pełna ekwiwalentność.

Podstawą nabycia przez Spółdzielnię działek gruntu obejmujących po scaleniu działkę nr (...) była umowa sprzedaży z dnia 14.03.1988 r. Spółdzielnia nabyła grunty od Skarbu Państwa bez obciążeń na własność, nie może ponosić odpowiedzialności za naruszenia ustawy o scalaniu gruntów z 1968 r., o ile takie naruszenia miały miejsce. Powódka miała pełną wiedzę o prowadzonych postępowaniach scaleniowych.

Po stronie (...) nie występują przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Z. L. nie poniosła szkody. Wkłady gruntowe zostały wycofane w 1999 r. Uchwała walnego zgromadzenia wyrażająca zgodę i przydzielająca równoważną działkę została powódce doręczona. Nie wyraziła ona wtedy zgody na przydzielenie równoważnej działki gruntu i wytoczyła Spółdzielni dwie sprawy sądowe, o wydanie i odszkodowanie. Spółdzielnia sprzedała działkę gruntu nr (...) w 1998 r. na rzecz osoby fizycznej i otrzymała cenę, jak za grunt rolny. Przekształcenie gruntu rolnego w grunt przeznaczony pod zabudowę miało miejsce dopiero po sprzedaży nieruchomości na koszt kupującego. To nabywca poniósł koszty przekształcenia gruntów, zmiany planu zagospodarowania przestrzennego.

Za postępowanie scaleniowe, o którym powódka była zawiadomiona, fakt niewygaszenia księgi wieczystej, odmowę przyjęcia w 1999 r. równoważnego gruntu nie może odpowiadać Spółdzielnia, która kupiła w 1988 r. scaloną nieruchomość, wolną od obciążeń, od Skarbu Państwa. W 1999 r. była działka gruntu nr (...) miała inne przeznaczenie niż obecnie.

/ dowód: pismo z dnia 06.12.2010 r. – k. 42-43 /

Działka nr (...) o pow. 5, 1641 ha położona jest w O. przy rzece O.. Obejmuje 1, 4701 ha gruntów ornych klasy (...) i 3, 6940 ha gruntów ornych klasy (...).

Działka ta jest zalewana przy większych opadach.

Działka nr (...) była oferowana także innym członkom Spółdzielni, którzy nie byli zainteresowani jej przejęciem z uwagi na jej położenie i niemożność wykorzystania.

Powódka natomiast była zainteresowana uzyskaniem od Spółdzielni innej działki położonej w N.. Spółdzienia mimo, że dysponowała takimi działkami, nie uwzględniła wniosku powódki.

Według zapisów zawartych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta O. uchwalonym uchwałą nr(...) Rady Miejskiej z dnia 08.03.2006 r. przeznaczenie terenu zostało określone jako tereny pozostałych gruntów rolnych, użytków zielonych i nieużytków oraz kompleksy gruntów rolnych wyłączone z zainwestowania.

Uchwałą Rady Miejskiej w O. z dnia 29.11.2012 r., nr (...) (Dz.Urz. Woj. D.. Nr 557) został przyjęty miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewidujący przeznaczenie terenu tej działki pod produkcję rolną z zakazem zabudowy, także budynkami związanymi z produkcją rolną.

/ dowód: wypis z rejestru gruntów – k. 402; mapa – k. 403; zeznania świadka L. S. – k.

166; opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości E. S. (2) – k. 330-409 /

Działki nr (...) wskazane w piśmie Starostwa Powiatowego w O. z dnia 18.07.2013 r. znajdują się pomiędzy rzekami O. i O., w pobliżu dawnej działki nr (...) i działki nr (...), natomiast w innym rejonie, niż dawna działka nr (...).

/ dowód: mapy złożone przez pozwaną wraz z załącznikiem do protokołu rozprawy z dnia

14.03.2014 r. /

Wartość dawnej działki nr (...) o pow. 3, 72 ha wynosi:

- na dzień 24.04.2009 r. – 795 700 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 1 227 600 zł.

Wartość dawnej działki nr (...) o pow. 0, 9 ha wynosi:

- na dzień 24.04.2009 r. – 14 000 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 17 600 zł.

Wartość działki nr (...) o pow. 5, 1641 ha wynosi:

- na dzień 24.04.2009 r. – 98 000 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 116 000 zł.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości E. S. (2) – k. 330-409, 468-

494 /

Statut pozwanej (...) Spółdzielni (...) stanowi, że

- grunty wnoszone przez członków przyjmowane są do wspólnego gospodarowania - § 21.1,

- członek może wycofać wkład gruntowy po ustaniu członkostwa - § 25.1,

- członek wycofujący wkład otrzymuje ten sam grunt, który wniósł, jeżeli potrzeby wspólnej gospodarki nie stoją temu na przeszkodzie; w przeciwym przypadku otrzymuje równoważny grunt z uwzględnieniem interesów obu stron - § 25.3,

- jeżeli występuje różnica w obszarze lub wartości użytkowej zwracanych gruntów stanowiących wkład, między stronami następuje rozliczenie według cen rynkowych z dnia zwrotu - § 25.4.

/ dowód: statut (...) k. 27-52 akt sprawy I C 531/99 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powódka dochodzi od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. 1 247 900 zł tytułem rozliczenia wniesionych do tejże Spółdzielni wkładów gruntowych, które nie zostały jej zwrócone i za które nie otrzymała należnego ekwiwalentu.

Powódka wniosła wkład gruntowy do pozwanej Spółdzielni w 1976 r. Wkład ten obejmował dwie działki rolne oznaczone nrami (...) i (...). W 1999 r. powódka złożyła pozwanej Spółdzielni oświadczenie o wycofaniu tychże wkładów i zażądała ich zwrotu. Jednakże realny zwrot przedmiotu wniesionego wkładu nie nastąpił albowiem wskutek prowadzonych postępowań administracyjnych oraz dokonanych przez pozwaną czynności cywilnoprawnych grunty wniesione przez powódkę wyszły z zasobów pozwanej Spółdzielni i stały się własnością osób trzecich.

Powódka przyjęła od pozwanej działkę gruntu nr (...) na podstawie umowy z dnia 24.04.2009 r., jednakże kwestionowała możliwość uznania tej działki za należyty ekwiwalent za grunty wkładowe.

Stanowisko powódki w tym zakresie należy uznać za słuszne.

Zgodnie z art. 148 § 3 i 4 prawa spółdzielczego członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej wycofujący swój wkład otrzymuje ten sam grunt, który wniósł, jeżeli potrzeby wspólnej gospodarki nie stoją temu na przeszkodzie; w przeciwnym wypadku otrzymuje równoważny grunt z uwzględnieniem interesów obu stron, zaś w wypadku, gdy występuje różnica w obszarze lub wartości użytkowej zwracanych gruntów, następuje między stronami rozliczenie według cen rynkowych z dnia rozliczenia. Norma ta znalazła powtórzenie w § 25 statutu pozwanej Spółdzielni.

Powódka nie otrzymała zwrotu tego samego gruntu, który wniosła tytułem wkładu gruntowego, wobec czego powinna otrzymać grunt równoważny oraz ewentualne wyrównanie różnicy w obszarze lub wartości użytkowej zwracanych gruntów.

Po zgłoszeniu przez powódkę woli wycofania wkładu gruntowego w 1999 r. walne zgromadzenie pozwanej Spółdzielni podjęło uchwałę w sprawie wskazania gruntu równoważnego, przyznając powódce działkę nr (...). Powódka jednakże konsekwentnie kwestionowała ekwiwalentność tejże działki w stosunku do działek wniesionych w 1976 r. i jej konsekwencja nie była pozbawiona podstaw. Pomiędzy wartością działek nr (...) oraz wartością działki nr (...) zachodzi istotna różnica. Według operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłą z zakresu szacowania nieruchomości E. S. (2) wartości działek wniesionych i działki otrzymanej przez powódkę przedstawiają się następująco:

1) wartość dawnej działki nr (...) o pow. 3, 72 ha:

- na dzień 24.04.2009 r. – 795 700 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 1 227 600 zł.

2) wartość dawnej działki nr (...) o pow. 0, 9 ha:

- na dzień 24.04.2009 r. – 14 000 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 17 600 zł.

3) wartość działki nr (...) o pow. 5, 1641 ha wynosi:

- na dzień 24.04.2009 r. – 98 000 zł,

- na dzień 10.09.2013 r. – 116 000 zł.

Rozbieżności w wartości łącznej obu dawnych działek powódki i wartości działki, jaką otrzymała od pozwanej Spółdzielni, są znaczne i widoczne na pierwszy rzut oka. Różnica sięga bowiem 8-12-krotności.

Pomimo większej powierzchni i nawet klasy bonitacyjnej gruntu rolnego działka nr (...) nie przedstawia wartości i użyteczności odpowiadającej dawnym działkom powódki. Położona jest bezpośrednio przy brzegu rzeki O., co odpowiada wprawdzie dawnej działce nr (...), ale całkowicie rozmija się z działką nr (...) znajdującą się w innej części O.. Działka nr (...) znajduje się na terenie zalewowym, była przeznaczona w pewnym okresie na polder (...). Nie jest możliwe wykorzystanie jej na inne cele. Według zapisów zawartych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obowiązującego dnia 24.04.2009 r. oraz zapisów aktualnie obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przeznaczenie działki obejmuje tereny użytków rolnych, ale bez możliwości jej zabudowy, nawet budynkami związanymi z produkcją rolną. Użyteczność tej działki jest zatem dość niska. Zbliżony charakter, położenie i przeznaczenie ma położona nieopoda dawna działka nr (...), ale jej ewentualny wpływ na rozliczenie z uwagi na małą powierzchnię i dość niską wartość jest znikomy. Istota różnicy dotyczy natomiast dawnej działki nr (...), której przeznaczenie było już kilkakrotnie zmieniane, działka straciła charakter rolny, a kolejne akty prawne regulujące kwestie zagospodarowania przestrzennego przewidywały albo zabudowę mieszkaniową jednorodzinną albo wykorzystanie terenu na cele przemysłowe lub usługowe. To zaś wpłynęło znacząco na wartość tej działki. Różnice w wartościach działek były już przedmiotem oceny Sądu Okręgowego. Okoliczności te zostały już ustalone w sprawie I C 531/99 zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia zmieniającym wyrok Sądu Okręgowego.

Pozwana Spółdzielnia miała świadomość istnienia różnic pomiędzy gruntami wniesionymi przez powódkę tytułem wkładu a gruntem proponowanym jako ekwiwalent. Nie wykonała jednakże należycie obowiązku zwrotu przedmiotu wkładu faktycznie wniesionego albo dostarczenia gruntu zamiennego z ewentualnym wyrównaniem różnicy odpowiednią dopłatą pieniężną. Zignorowała zarówno dyspozycję art. 148 pr. spółdz., jak postanowienie § 25 własnego statutu.

Powódka tym samym uprawniona jest do dochodzenia należności pieniężnej mającej służyć temu rozliczeniu.

Żądanie zgłoszone przez powódkę ma w istocie dwoisty charakter, z jednej strony obejmuje bowiem rozliczenie w rozumieniu art. 148 § 4 pr. spółdz., z drugiej zaś zawiera również element odszkodowawczy.

Pozwana Spółdzielnia wskazała na podejmowanie czynności w stosunku do działek wniesionych przez powódkę, w szczególności wynik postępowania scaleniowego oraz nabycie nieruchomości od Skarbu Państwa w 1988 r. Istotnie działka powódki oznaczona pierwotnie nrem (...) była objęta decyzją w sprawie wymiany gruntów, wskutek czego wyszła z zasobów Spółdzielnia i stała się własnością Skarbu Państwa. Jednakże po 10 latach umową z dnia 14.03.1988 r. pozwana Spółdzielnia nabyła od Skarbu Państwa te same grunty, wobec czego wkład wniesiony przez powódkę powrócił do zasobów Spółdzielni. Mógł wobec tego stanowić przedmiot ewentualnego zwrotu na wypadek wycofania wkładu gruntowego przez uprawnioną. Dotyczyłoby zresztą przecież nie tylko powódki, ale także innych osób, które wniosły wkłady gruntowe, a wkłady te zostały objęte wymianą gruntów. Z kolei dawna działka nr (...) mimo zmian o charakterze ewidencyjnym, porządkowym cały czas znajdowała się w dyspozycji pozwanej Spółdzielni.

Powódka może dochodzić od pozwanej Spółdzielni stosownego rozliczenia w związku z wycofaniem wkładu gruntowego, skoro zaoferowany jej grunt nie może zostać uznany za równoważny.

Pozwana nie wykazała, aby proponowała powódce inne konretne nieruchomości tytułem ekwiwalantu w sytuacji, gdy konsekwentnie kwestionowała ona charakter działki nr (...) jako takiego ekwiwalentu, a kwestia różnicy w wartości i użyteczności była już przedmiotem oceny sądu w poprzednich sprawach.

Pozwana Spółdzielnia zakwestionowała swoją odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powódki, podnosząc, iż nie może być odpowiedzialna za wzrost wartości nieruchomości związany ze zmianą przeznaczenia gruntu w momencie, gdy dawna działka nr (...) była ju własności osoby trzeciej. Jednakże osoba trzecia, tj. J. F., nabyła działkę od pozwnanej Spółdzielni w wyniku czynności cywilnoprawnej w 1998 r.

Art. 148 § 3 pr. spółdz. wskazuje, że zwrot wkładu winien nastąpi w pierwszej kolejności w naturze (zwrot tego samego grunt), chyba że względy prawidłowej gospodarki uzasadniają pozostanie przedmiotu wkładu w zasobach spółdzielni. Dotyczyć to może sytuacji, w której grunt wkładowy położony jest pomiędzy gruntami spółdzielni, albo sytuacji, w której jest on na bieżąco wykorzystywany na potrzeby produkcji rolnej i zaprzestanie tej produkcji na terenie gruntu wkładowego i przeniesienie jej na inne tereny mogłoby mieć niekorzystny wpływ na realizację przedmiotu działalności spółdzielni (np. grunt najlepiej nadaje się na specjalistyczną uprawę albo został obsadzony roślinami o długim cyklu wzrostu, np. drzewami owocującymi po kilku latach, itp.). Względy prawidłowej gospodarki wspólnej spółdzielni mają pierwszeństwo przed interesem indywidualnym.

Jednakże fakt sprzedaży przez pozwaną Spółdzielnię osobie fizycznej działki nr (...) w 1998 r. wskazuje, że nieruchomość ta nie była pozwanej niezbędna dla prowadzenia działalności statutowej, tj. na potrzeby produkcji rolnej. Jeżeli zatem obejmowała ona grunty wkładowe, a nie miały one pozostać w zasobach spółdzielni ze względów prawidłowej gospodarki rolnej, to winny zostać przeznaczone do zwrotu uprawnionym, a nie do obrotu z udziałem osób trzecich.

Pozwana Spółdzielnia może być zatem odpowiedzialna wobec powódki za skutki wasnych działań polegających na wyprowadzeniu z zasobów spółdzielni gruntów, które stanowiły wcześniej wkłady członków i powinny być z tych zasobach pozostawione jako objęte ewentualnością zwrotu wniesionych wkładów. Pozwana zignorowała uprawnienia powódki do otrzymania zwrotu wkładu na wypadek jego wycofania. To zaś oznacza po stronie pozwanej naruszenie dyspozycji art. 148 pr. spółdz. i postanowienia § 25 statutu. Za takie działania lub zaniechania spółdzielnia może ponosić wobec członka odpowiedzialność odszkodowawczą.

Pozwana podniosła, że zmiana przeznaczenia czy wzrost wartości nieruchomości pozostawały od niej niezależne.

Jednakże, gdyby pozwana nie przeniosła gruntu wkładowego powódki na inną osobę i zwróciłaby powódce ten grunt na jej wniosek złożony w 1999 r., to powódka, a nie osoba trzecia, skorzystałaby na zmianie przeznaczenia i wzroście wartości nieruchomości, która byłaby jej własnością. Poniesiona przez powódkę strata powiązana jest z działaniami pozwanej Spółdzielni. Pozwana Spółdzielnia musi ponosić konsekwensje nieprawidłowego gospodarowania swoimi zasobami z pominięciem praw przysługujących członkom, w szczególności tym, którzy wnieśli wkłady gruntowe. Wkłady te nie mają bowiem charakteru bezzwrotnego, ich wniesienie następuje w pierwszej kolejności w celu użytkowania gruntów przez spółdzielnię, a zatem z zachowaniem przez wnoszącego grunt członka prawa własności tego gruntu.

Pozwana Spółdzielnia jako podmiot prowadzący profesjonalną działalność w zakresie organizacji produkcji rolnej powinna mieć świadomość ciążących na niej obowiązków związanych z prawidłowym ewidencjonowaniem posiadanych zasobów, utrzymywaniem należytego porządku dokumentacji, wypełnianiem obowiązków zgłoszeniowych, itp. Bezpodstawne jest nagłe zgłoszenie przez pozwaną (w piśmie z dnia 14.03.2014 r.) zarzutu, iż wobec nieposiadania przez nią dokumentów kwestionowane jest wniesienie przez powódkę działki gruntu nr (...) tytułem wkładu. Otóż fakt ten podany został w dokumentach urzędowych w postaci informacji Starostwa Powiatowego w O. udzielanych powódce pozwanej i sądowi oraz decyzji scaleniowych z 1977 r. We wszystkich pismach wskazujących na podejmowane przez organy administracji czynności dotyczące dawnych działek powódki wskazany został fakt wniesienia działki nr (...) do pozwanej Spółdzielni tytułem wkładu. Pozwana nie kwestionowała ustalenia takiego faktu ani w sprawie I C 531/99 ani w sprawie I C 551/06. Co więcej przyznała go w treści aktu notarialnego z dnia 24.04.2009 r. Zgodnie z art. 244 § 1 kc dokumenty urzędowe stanowią potwierdzenie okoliczności w nich wskazanych, zaś zgodnie z art. 252 kpc strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego powinna okoliczności te udowodnić. Pozwana nie kwestionowała dokumentów pochodzących ze Starosta Powiatowego poza zarzutem pominięcia faktu zawarcia umowy sprzedaży z 1988 r. Nie podważyła zatem okoliczności wskazanych w tych dokumentach. Prezes zarządu pozwanej J. G. wskazywał, że dysponuje jakimś zestawieniem gruntów Spółdzielni obejmujących grunty własne, grunty Skarbu Państwa oraz grunty wkładowe, które to zestawienie nie zawierało informacji na temat wkład gruntowego powódki. Pozwana Spółdzielnia nie złożyła jednak takiego dokumentu, a nadto byłby to wyłącznie dokument prywatny, jako pochodzący od samej Spółdzielni, czyli nie mógłby stanowi skutecznego podważenia dla informacji zawartych w dokumentach urzędowych.

Pozwana podniosła też fakt wydzielenia powódce ekwiwalentu w decyzji scaleniowej. Fakt taki nie został jednakże w decyzji tej w ogóle wyrażony. Okoliczność ta wynika jedynie z informacji Starostwa Powiatowego z dnia 08.07.2013 r., ale pismo w tej kwestii zawiera również informację, że grunty przewidziane na cele wydzielenia ekwiwalentów nie zostały podzielone pomiędzy ewentualnych uprawnionych. Nie istnieje zatem konkretny ekwiwalent przypisany powódce. W decyzjach o wymianie gruntów nie została przyznana powódce konkretna nieruchomość w ramach procedury wymiennej. Niezależnie od tego, jeżeli wymiana gruntów w 1977 r. prowadzona była pomiędzy Skarbem Państwa a pozwaną Spółdzielnią, to nadal na pozwanej spoczywał obowiązek przyznania powódce gruntu zamiennego. W szczególny sposób obowiązek ten zaktualizował się po 1988 r., kiedy to dawna działka nr (...) stała się własnością pozwanej, a zatem mogła zostać przez nią przekazana powódce tytułem zwrotu wkładu gruntowego.

Można dodać, że w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 14.03.2014 r. (k. 511) pozwana sama podniosła, że ekwiwalent dla powódki nie został wydzielony na obszarze, na którym położona była działka nr (...), tylko na terenie innych działek położonych w O. bliżej O. po drugiej stronie drogi na S., zatem są mniej atrakcyjne niż działka nr (...). Zatem pozwana sama przyznała, że powódka nie otrzymała w żaden sposób ekwiwalentu odpowiadającego dawnej działce nr (...). Jeżeli działki wskazane w piśmie Starostwa są położone w innym rejonie niż działka powódki, to również nie stanowiły odpowiedniego ekwiwalentu. Co więcej w dalszej treści tego załącznika (k. 512) pozwana przyznała, że przyjęła od powódki grunt pod uprawy. Pozwana zatem za każdym razem podnosi w sprawie inne okoliczności, czyli sama w istocie nie wie, jakie jest jej stanowisko.

Sąd oddalił wniosek pozwanej o przesłuchanie świadka M. K. na okoliczność ekwiwalentu (w tym miejsca jego położenia) wydzielonego członkom spółdzielni (w tym powódce) za grunty wkładowe. Skoro na podnoszone okoliczności pozwana przywołuje dowody w postaci map i pisma Starosta Powiatowego, czyli dokumenty urzędowe, zbędne jest przesłuchiwanie jako świadka osoby, która pismo podpisała. Ponadto miejsce położenia działki gruntu wykazywane jest właśnie dowodami w postaci map, wypisów i wyrysów z ewidencji i innych podobnych dokumentów, ewentualnie zdjęć, a nie zeznaniami świadka, który swoją wiedzę czerpie właśnie z dokumentacji, a nie z własnych obserwacji.

Można dodać, że powódka w akcie notarialnym z dnia 24.04.2009 r. nie złożyła żadnego oświadczenia, z którego wynikałoby, że przyjmuje działkę gruntu nr (...) jako ekwiwalent za grunty wniesione tytułem wkładu w pełnym rozmiarze, tj. bez żadnej dopłaty czy innego rozliczenia. Może zatem dochodzić świadczenia pieniężnego tytułem takiego rozliczenia.

Rozliczenie winno zostać jednak dokonane według cen z dnia 24.04.2009 r., tj. dnia zawarcia umowy przeniesienia własności działki nr (...).

Zgodnie z art. 148 § 4 pr. spółdz. do rozliczenia przyjmuje się ceny rynkowe z dnia rozliczenia. Według statutu pozwanej Spółdzielni należy przyjąć ceny z daty zwrotu. Mimo różnicy sformułowań chodzi w istocie o ten sam dzień. Jak wskazał wcześniej Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku w sprawie I C 551/06, dopiero z chwilą przyjęcia przez powódkę działki zaoferowanej jej tytułem ekwiwalentu będzie możliwe jednoznaczne stwierdzenie, iż obowiązek spółdzielni dostarczenia stosownego gruntu zamiennego został lub nie zrealizowany. Zatem to w dniu 24.04.2009 r. relacja stron została ostatecznie ukształtowana w sposób wskazujący, że nie nastąpił zwrot pierwotnego przedmiotu wkładu ani nie nastąpiło jego rozliczenie poprzez przekazanie gruntu zamiennego. Rozliczenie stron w rozumieniu art. 148 § 3 i 4 pr. spółdz. oznacza nie zapłatę, ale ustalenie wymiaru należnego osobie wycofującej wkład świadczenia, które nie zostało wypełnione przez przekazanie gruntu zamiennego.

Wprawdzie roszczenie zgłoszone przez powódkę ma charakter mieszany, ale element roliczeniowy ma pierwszeństwo przed elementem odszkodowawczym, w związku z czym nie można przyjmować cen z daty orzekania, a zatem późniejszego oszacowania.

Wartość gruntów wniesionych przez powódkę do pozwanej Spółdzielni wynosiła na dzień 24.04.2009 r. 809 700 zł (795 700 zł + 14 000 zł). Powódka otrzymała grunt o wartości 98 000 zł. Różnica w wartości działek wynosi 711 000 zł.

Sąd zasądził zatem od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w O. na rzecz powódki Z. L. 711 000 zł. Odsetki za opoźnienie pozwanej w zapłacie tej należności przypadają powódce po 14 dniach od wezwania do zapłaty. Zobowiązanie do rozliczenia wkładu należy bowiem uznać za tzw. zobowiązanie nieterminowe, w przypadku którego termin spełnienia świadczenia nie jest z góry oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wobec czego świadczenie winno zostać spełnione po wezwaniu dłużnika do zapłaty – art. 455 kc. Spełnienie świadczenia niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty w rozumieniu art. 455 kc oznacza spełnienie go w terminie 14 dni (wyrok SN z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11). Powódka wezwała pozwaną do zapłaty dochodzonej należności pismem z dnia 24.11.2010 r. doręczonym dnia 01.12.2010 r., wobec czego pozwana pozostaje w opóźnieniu od dnia 16.12.2010 r.

Dalej idące powództwo jako nieusprawiedliwione wynikami przeprowadzonego postępowania dowodowego podlegało oddaleniu.

informacje o jednostce

Wobec częściowego uwzględnienia żądania pozwu o kosztach procesu należało orzec zgodnie z wyrażoną w art. 100 kpc zasadą ich stosunkowego rozdzielenia. Powódka wygrała sprawę w 57, 07 %, pozwana zaś w 42, 93 %. Koszty powódki to wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 7 217 zł, z czego 57, 07 % wynosi 4 118, 74 zł. Koszty pozwanej tp wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 7 217 zł, z czego 42, 03 % wynosi 3 098, 26 zł. Różnica między tymi kwotami wynosi 1 020, 48 zł i przypada powódce. Nieopłacone koszty sądowe obejmujące opłatę od pozwu w kwocie 62 395 zł oraz wynagrodzenie biegłego w kwocie 4 852, 24 zł (3 804, 50 zł + 161, 25 zł + 886, 49 zł), tj. łącznie 67 247, 24 zł, podlegają zgodnie z art. 113 uksc rozłożeniu pomiędzy stronami również w takim samym stosunku. Pozwaną Spółdzielnię obciąża 57, 07 %, tj. 38 378 zł, powódkę 42, 93 %, tj. 28 869, 24 zł, która to kwota podlega ściągnięciu z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki.

Mając powyższe na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.