Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Pietraszewska

Sędziowie: SO Aleksandra Ratkowska

SO Arkadiusz Kuta (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. P.

przeciwko (...) im. F. S. w G.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 26 lutego 2014 r. sygn. akt IX C 1705/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda S. P. na rzecz pozwanej (...) im. F. S. w G. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 129/14

UZASADNIENIE

S. P. w pozwie wniesionym przeciwko (...) im. F. S. w G. domagał się pozbawienia wykonalności w całości tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w dniu 30 lipca 2003 roku przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w postępowaniu nakazowym o sygnaturze akt INc (...). Twierdził, że wierzytelność wygasła na skutek spłat dokonanych przez J. M..

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 26 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w Elblągu powództwo oddalił, zasądził od powoda kwotę 2.400 zł kosztów procesu i nakazał ściągnąć od niego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Elblągu kwotę 17,70 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Według ustaleń Sądu pierwszej instancji S. P. zawarł ze (...) im. F. S. w G. w dniu 16 lutego 2001 roku umowę pożyczki nr (...) na kwotę 20.000 zł, która została poręczona przez J. N. oraz J. M.. Następnie w dniu 8 maja 2001 roku powód zawarł z tą Kasą kolejną umową pożyczki nr (...) na kwotę 20.000 zł, która została poręczona przez R. S. (1) oraz A. S..

Na poczet spłaty pożyczki nr (...) S. P. wpłacił następujące kwoty:

- w dniu 03 kwietnia 2001r. – 803,83zł,

- w dniu 4 maja 2001r. – 805,19zł,

- w dniu 2 czerwca 2001r. – 804,49zł,

- w dniu 29 czerwca 2001r. – 801,84zł,

- w dniu 31 lipca 2001r. – 801,84zł.

- w dniu 06 września 2001r. – 808,22zł,

- w dniu 30 października 2001r. – 25zł i 828,85zł,

- w dniu 04 grudnia 2001r. – 834zł,

- w dniu 23 stycznia 2002r. – 1.781,81zł

- w dniu 27 lutego 2002r. – 809,83zł

- w dniu 25 marca 2002r. – 400zł,

- w dniu 18 kwietnia 2002r. – 610zł,

- w dniu 13 czerwca 2002r. – 2.229,17zł

- w dniu 07 sierpnia 2002r. – 800,24zł

Na poczet spłaty udzielonej pożyczki nr (...) S. P. uiścił:

- w dniu 14 maja 2001r. – 1.099,55zł,

- w dniu 06 września 2001r. – 1.099,55zł,

- w dniu 30 października 2001r. – 25zł i 1.126,76zł,

- w dniu 04 grudnia 2001r. – 1.144zł,

- w dniu 23 stycznia 2002r. – 2.429,60zł,

- w dniu 20 lutego 2002r. – 1.142,03zł

- w dniu 25 marca 2002r. – 580zł,

- w dniu 18 kwietnia 2002r. – 865zł,

- w dniu 13 czerwca 2002r. – 3.186,01zł

- w dniu 07 sierpnia 2002r. – 1.166,33zł

Nakazem zapłaty z dnia 30 lipca 2003 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim (sygn. akt I Nc (...)), nakazano S. P., R. S. (1) i A. S. zapłacić (...) im. F. S. w G. kwotę 19.974,42zł z umownymi odsetkami w wysokości 40% w stosunku rocznym od dnia 22 lutego 2003 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2.809,60zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W dniu 14 kwietnia 2004 roku nakaz zapłaty został zaopatrzony przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w klauzulę wykonalności i wydany pełnomocnikowi Kasy.

Pismem z dnia 15 lipca 2013 roku (...) im. F. S. w G. wniosła o wszczęcie egzekucji przeciwko S. P. i A. S..

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Słupsku K. S. prowadziła postępowanie egzekucyjne przeciwko S. P., J. M. i J. N. w oparciu o tytuł wykonawczy – orzeczenie Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 26 maja 2003 roku (sygn. akt I Nc (...)).

Sąd a quo na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie doszedł do wniosku, iż podstawą powództwa wywiedzionego przez S. P. był przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Powództwo przeciwegzekucyjne jest merytorycznym środkiem obrony przeciwko niezgodnej z prawem egzekucji. Dłużnik powinien sprecyzować w pozwie o jaki tytuł wykonawczy chodzi oraz w jakim zakresie domaga się pozbawienia jego wykonalności. Sąd pierwszej instancji podkreślał bierność powoda w postepowaniu dowodowym – nie wykazał on spełnienia świadczenia wynikającego z umowy pożyczki nr (...). Powód przedstawił Sądowi pierwszej instancji dowody wpłat, jednak część z nich dotyczyła rat spłacanych na poczet umowy pożyczki nr (...), zaś te, które odnosiły się do regulowania spłaty umowy pożyczki nr (...) – zostały uiszczone przez powoda przed dniem wydania nakazu zapłaty przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w sprawie I Nc (...). Sąd pierwszej instancji, przywołując stanowisko doktryny i orzecznictwa zaznaczył, iż przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. odnosi się jedynie do zdarzeń zaistniałych po powstaniu tytułu egzekucyjnego, tj. sam zarzut wykonania zobowiązania może dotyczyć tylko tych okoliczności, jakie nastąpiły w okresie po powstaniu tego tytułu. W odniesieniu do tytułów egzekucyjnych w formie orzeczeń sądowych nakazywało to przyjmowanie okresu po zamknięciu rozprawy. Powód przedłożył co prawda potwierdzenie wpłaty kwoty 2.124,23 zł datowane na 28 marca 2006 roku, niemniej z uwagi na brak określenia tytułu wpłaty, nie można było jednoznacznie zidentyfikować zobowiązania, którego ona dotyczyła. Z zeznań J. M. wynikało, że świadek ten jako poręczyciel pożyczki nr (...) regulował „za powoda” zobowiązanie wynikające jedynie z tego konkretnego tytułu, zaś zakres jego odpowiedzialności nie obejmował zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki nr (...).

Apelację od opisanego wyroku wniósł S. P. zaskarżając go w całości. Zarzucił naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., co skutkować miało nierozpoznaniem istoty sprawy. Powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia żądania pozwu oraz zasądzenia kosztów procesu za obie instancje.

W uzasadnieniu powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko, wyjaśniając że zrealizował wobec pozwanej wszelkie zobowiązania wynikające z tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w dniu 30 lipca 2003 roku, sygn. akt I Nc (...). Zarzucił błędną wykładnię art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c., co skutkowało nierozpoznaniem zarzutu spełnienia świadczenia. Zdaniem powoda roszczenie objęte nakazem zapłaty uległo przedawnieniu.

Pozwana w odpowiedzi na apelację powoda wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania za drugą instancję.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja S. P. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji. Aprobuje także wyprowadzone z nich wnioski. Nie było uzasadnionych podstaw dla pozbawiania wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w dniu 30 lipca 2003 roku w postępowaniu nakazowym I Nc (...).

Odnośnie zarzutu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym podkreślić trzeba, iż pojawia się on dopiero w toku postępowania odwoławczego. Tymczasem wytaczając powództwo przeciwegzekucyjne skarżący powinien zgłosić już w pozwie wszelkie zarzuty pod rygorem utraty prawa do ich podnoszenia w dalszym toku procesu. Artykuł 843 § 3 k.p.c. ogranicza możliwość zgłaszania zarzutów, które mogą stanowić podstawę powództw przeciwegzekucyjnych, wprowadzając w tym zakresie prekluzję. Jej skutki wiąże z datą wniesienia pozwu. Po tej dacie powód traci możliwość powoływania nowej podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego w toczącym się już postępowaniu. Ze sformułowania art. 843 § 3 k.p.c. wynika, że nałożony obowiązek wyczerpującego przytoczenia w pozwie zarzutów ma charakter bezwzględny. Uchybienie temu obowiązkowi powoduje pozbawienie prawa zgłaszania tych zarzutów w dalszym toku postępowania. Po stronie zaś sądu rozpoznającego sprawę rodzi obowiązek pominięcia spóźnionych zarzutów jako sprekludowanych. Traktuje je, jakby nie zostały w ogóle zgłoszone (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1998 roku w sprawie I CKN 522/97, OSNC 1998/11/176). Zarzut powoda odnośnie przedawnienia roszczenia był zatem w tych okolicznościach spóźniony i został pominięty.

Również zarzut zaspokojenia wierzyciela przez samego powoda mógł być uznany za spóźniony – skoro w pozwie podnosi się, iż podstawą pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jest spełnienie świadczenie nie przez powoda, a przez poręczyciela J. M., co okazało się być twierdzeniem nieprawdziwym. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż poręczyciel ten spełniał świadczenie wynikające z innej umowy pożyczki zawartej z tym samym wierzycielem, tj. umowy pożyczki nr (...). Świadek nie był poręczycielem skarżącego przy zaciąganiu przez niego pożyczki nr (...), w której zabezpieczenia wykonania kontraktu udzielili poręczyciele R. S. (2) i A. S.. Nie ma wątpliwości, że kwestionowany nakaz zapłaty z 30 lipca 2003 roku, wydany przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w sprawie I Nc (...), dotyczył roszczenia pozwanej Kasy przysługującego jej wobec S. P. na skutek nieuregulowania zobowiązania wynikającego właśnie z umowy pożyczki numer (...). Powód nie przedstawił zatem dowodów pozwalających na ustalenie wygaśnięcia zobowiązania wobec pozwanej, wynikającego z umowy pożyczki nr (...). Stąd przyjąć można, że nawet gdyby w uzasadnieniu pozwu odnajdywać ogólny zarzut spełnienia świadczenia, niezwiązany z zachowaniem J. M., to również i on nie został udowodniony. W szczególności zarzutu spełnienia świadczenia nie potwierdza przedstawione przez powoda pismo Sądu Rejonowego w Elblągu dotyczące obowiązku spłaty zaległości z tytułu pożyczek, nałożonego w wyroku karnym z 29 października 2003 roku . Po pierwsze bowiem nie wiadomo czy wymieniona tam zaległość, określona na kwotę 14.231,96 zł , obejmuje kapitał i świadczenia uboczne, a przede wszystkim na jaką datę zaległość obliczono – zawiadomienia o przestępstwie, postawienia zarzutów, wydania wyroku karnego, jego prawomocności, daty pisma czy inną. Nie ma w związku z tym powodu aby przywiązywać kluczową wagę do konfrontacji treści tego pisma z sentencją nakazu zapłaty z 30 lipca 2003 roku, czy treścią dołączonego przez powoda pisma Kasy z 11 września 2003 roku, określającego wysokość zobowiązania z nakazu na 19.974,42 zł oraz odsetki i koszty. W szczególności nie ma podstaw aby z treści nakazu wyprowadzać wnioski o wysokości niespłaconego kapitału, skoro nie są znane należności składające się na kwotę dochodzoną w postępowaniu nakazowym I Nc (...). Przypomnieć przy tym trzeba, że umowę pożyczki 20.000 zł zawarto na 24 miesiące, odsetki kapitałowe określono na 24,5%, a od należności zaległych – 40%. Stąd istotne zmiany wysokości długu obejmującego kapitał i odsetki są naturalne. Powód wykazał zaś wpłaty tylko na kwotę niespełna 14.000 zł, co opisano szczegółowo w uzasadnianiu zaskarżonego wyroku, słusznie zauważając, że okoliczność tą pozwana Kasa przyznawała, a wpłaty zarachowała. Pochodziły one z okresu sprzed wydania nakazu zapłaty.

Odnosząc się do wykładni art. 840 § 1 pkt 2 in fine k.p.c. dokonanej przez Sąd pierwszej instancji ograniczyć się można do przypomnienia, że zdaniem tego Sądu powództwo przeciwegzekucyjne oprzeć można jedynie na zdarzeniu zaistniałym po wydaniu orzeczenia. Gdyby jednak poprzestawać na dosłownej wykładni tego przepisu i uwzględniać również okoliczności zaistniałe przed zamknięciem rozprawy – stricte zarzut spełnienia świadczenia, który nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie, to z przyczyn wyżej już opisanych nie sposób uznać aby powód udowodnił spłatę długu. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zatem to na skarżącym spoczywał obowiązek wykazania, iż zobowiązanie wobec pozwanej wynikające z umowy pożyczki nr (...) zostało w całości zaspokojone. Powód temu obowiązkowi nie sprostał, przez co – bez względu na sposób wykładni art. 840 k.p.c. – odejście od pryncypialnej zasady, że uwzględnia się powództwa udowodnione, nie było możliwe. Trzeba wreszcie wskazać, że zarzuty odnoszące się do przebiegu postępowania, w którym wydano tytuł egzekucyjny, poza tym że są gołosłowne, nie mogą być naturalnie podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, którego podstawy limitowane są treścią art. 840 § 1 pkt 1 - 3 k.p.c.

W tym stanie rzeczy apelacja powoda podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. (punkt 1).

O kosztach procesu za drugą instancję (punkt 2), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490 j.t.).