Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Danuty Dąbrowskiej - Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku delegowanej do Prokuratury Apelacyjnej

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 r.

sprawy K. G.

o odszkodowanie

z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 24 października 2013 r. sygn. akt II Ko 316/13

I.  zmienia wyrok w zaskarżonej części w ten sposób, że zasądzoną od Skarbu Państwa na rzecz K. G. kwotę odszkodowania podwyższa o 100 (sto) złotych,

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Pełnomocnik K. G. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwoty 10.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za jej niewątpliwe niesłuszne zatrzymanie w dniu 14 i 15 czerwca 2013r. do sprawy prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w Ostrowi Mazowieckiej pod sygn. 2 Ds 434/13, które postanowieniem Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej z dnia 11 lipca 2013r. zostało uznane za bezzasadne.

Wyrokiem z dnia 24 października 2013r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce w sprawie II Ko 316/13 zasądził od Skarbu Państwa na rzecz K. G. kwotę 200 złotych tytułem odszkodowania i kwotę 1000 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, a w pozostałej części wniosek oddalił.

Apelację wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni.

Zaskarżając wyrok w części oddalającej żądanie zarzucił:

I. naruszenie art. 7 kpk poprzez dokonanie swobodnej, a nie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, polegającej na uznaniu, iż pokrycie kosztów dojazdu pełnomocnika wnioskodawczyni aplikanta adwokackiego M. S. działającego z upoważnienia adwokata G. K. z W. do Komisariatu Policji w O. w czasie zatrzymania wnioskodawczyni, nie stanowi podstawy do wypłaty odszkodowania, w sytuacji kiedy pokrycie przez wnioskodawczynię kosztów dojazdu, przyczyniło się do zmniejszenia jej majątku, ponadto szkoda ta powstała w bezpośrednim w związku z zatrzymaniem;

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieuzasadnionym uznaniu, iż kwota 100 zł tytułem zwrotu kosztu dojazdu aplikanta adwokackiego M. S. działającego z upoważnienia adwokata G. K. z W. do Komisariatu Policji w O. jest niezasadny, w sytuacji kiedy zgodnie z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego wynika, iż jeżeli profesjonalni pełnomocnicy występują w imieniu swoich Mocodawców, to ci pokrywają koszty przez nich ponoszone, w szczególności koszty dojazdu w sytuacji kiedy miejsce w którym przebywała wnioskodawczyni jest oddalone o ponad 90 kilometrów od siedziby pełnomocnika;

III. obrazę przepisów postępowania mającego wpływ na treść wyroku, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych okoliczności: tego iż wnioskodawczyni jest osobą niekaraną oraz faktu, iż w toku prowadzonego postępowania przed zatrzymaniem podejmowała działania zgodne z żądaniami przedstawionymi przez funkcjonariuszy policji, a co się z tym wiąże oparcie ustaleń faktycznych jedynie na części materiału dowodowego;

IV. obrazę przepisów postępowania mającego wpływ na treść wyroku, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych okoliczności wynikających z zeznań K. G.: szczególnej więzi jaka łączy K. G. z córką J., gdyż jest ona osobą samotnie wychowującą małoletnią córką, a co się z tym wiąże oparcie ustaleń faktycznych jedynie na części materiału dowodowego.

W związku z podniesionymi zarzutami wniósł o zmianę skarżonego orzeczenia oraz orzeczenie dalszej kwoty 100 zł tytułem odszkodowania oraz dalszej kwoty 1500 zł tytułem zadośćuczynienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Nie ulega wątpliwości, że odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie należy się w wysokości rzeczywiście poniesionej szkody, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowo skutkowym z przyczyną powstania odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Następstwem takim jest na przykład utrata wynagrodzenia za okres pozbawienia wolności, która została w przypadku wnioskodawczyni zrekompensowana, ale również należy doliczyć koszty wynikłe z korzystania z obrońcy lub pełnomocnika ustanowionego w sprawie. O ile w przypadku zakończenia procesu głównego uniewinnieniem, kwestię ponoszenia kosztów reguluje art. 632 k.p.k., o tyle w przypadku wnioskodawczyni, która nie była ani podejrzaną, ani oskarżoną, ani nie występowała jako strona w prowadzonym postępowaniu prokuratorskim, brak jest możliwości zrekompensowania poniesionych kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika w oparciu o ten przepis. Możliwość ich dochodzenia aktualizuje się właśnie w postępowaniu odszkodowawczym prowadzonym w trybie przepisów rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego. Skoro zaś próby osobistego skontaktowania się adwokata z osobą zatrzymaną nie można uznać za nieuzasadnioną, to poniesiony w kwocie 100 złotych wydatek z tytułu zwrotu kosztów dojazdu aplikanta adwokackiego działającego z upoważnienia adwokata G. K. z W. do Komendy Policji w O., w której była zatrzymana wnioskodawczyni, jest uzasadnionym wydatkiem strony, pozostającym w związku z zatrzymaniem i podlegającym uwzględnieniu jako jeden z elementów zasądzonego odszkodowania.

Kierując się tym, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w zakresie wysokości przyznanego odszkodowania za szkodę zgodnie z oczekiwaniami skarżącego.

Sąd odwoławczy nie stwierdził natomiast w odniesieniu do zarzutu niesatysfakcjonującej sumy zasądzonego zadośćuczynienia, aby wysokość ustalonej kwoty miała charakter nieodpowiedni w stosunku do doznanej krzywdy.

Mając na uwadze, że roszczenie to ma charakter cywilnoprawny i uzasadnione jest posiłkowanie się przy ocenie jego wysokości regułami wypracowanymi na gruncie prawa cywilnego (art. 445§1kc), prawidłowe ustalenie „odpowiedniej” sumy pieniężnej musi uwzględniać charakter i stopień cierpień psychicznych i fizycznych, ich intensywność, czas trwania, następstwa dla zdrowia i dla życia osobistego.

Przy czym oceny tej należy dokonywać z uwzględnieniem indywidualnego charakteru danej sprawy.

Jednocześnie kompensacyjne ujęcie „odpowiedniości” zadośćuczynienia wyklucza symboliczny charakter odszkodowania pieniężnego z tytułu doznanej krzywdy, a ustalona przez sąd konkretna kwota nie może nie uwzględniać aktualnych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych.

Skuteczność zarzutu zaniżenia wysokości zadośćuczynienia uzależniona jest od wykazania oczywistego naruszenia powyższych kryteriów, czy to poprzez nieuwzględnienie w wystarczającym stopniu okoliczności istotnej dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, czy też pominięcia w ogóle takiej okoliczności (por. wyrok SN z 27.02.2004 r. sygn. akt VKC 282/03 LEX nr 183777, wyrok SN z 15 lutego 2006 r. sygn. akt IV KC 384/05 LEX nr 179739).

Kontrola zaskarżonego wyroku w kontekście materiału dowodowego sprawy, nie prowadzi tymczasem do wniosku, aby zasądzona kwota za krzywdy, nie czyniła zadość kryteriom określającym wysokość „odpowiedniego” zadośćuczynienia.

Sąd Okręgowy miał na uwadze czasokres niesłusznego zatrzymania, skutkujący brakiem kontaktu z córką i wynikającymi z tego tytułu ujemnymi przeżyciami psychicznymi.

W przedmiotowym zakresie prawidłowość dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych i ich oceny w aspekcie wysokości należnego zadośćuczynienia wynika z uwzględnienia wszystkich okoliczności związanych z tym zagadnieniem.

Bezspornie sąd miał na uwadze także krzywdy moralne i fizyczne wynikające z okoliczności zatrzymania i sposobu traktowania wnioskodawczyni, w tym przeżycia psychiczne wiążące się z nieakceptowaną przez wnioskodawczynię czynnością procesową, tj. bezpodstawnością zatrzymania.

Nie można też w kontekście pisemnych motywów zaskarżonego wyroku zasadnie twierdzić, że sąd nie uwzględnił wcześniejszej niekaralności wnioskodawczyni, skoro wskazano w nim, że przy określaniu zadośćuczynienia nie pominięto, że „ K. G. nie brała wcześniej udziału w postępowaniu karnym i nie stosowano wobec niej żadnych środków przymusu”.

W świetle powyższego trudno sądowi orzekającemu czynić zarzut niedoszacowania kwoty zadośćuczynienia, skoro żadna z okoliczności, do których odwołuje się apelujący nie została pominięta przy wyrokowaniu.

W tym kontekście kwota jednego tysiąca złotych mająca wyraźnie kompensacyjny charakter, stanowi dla poszkodowanej odczuwalną wartość ekonomiczną i nie odbiega od kwot zasądzanych z tytułu zadośćuczynienia w podobnego rodzaju sprawach.

Z powyższych powodów Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 554§2 kpk.

JD/bm