Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 20 grudnia 2011 r. sygn. akt V U 1103/11

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że odwołanie oddala.

UZASADNIENIE

J. K. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 kwietnia 2011 r. odmawiającej mu przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Opolu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zaliczył wnioskodawcy dodatkowo okresy pracy w warunkach szczególnych w sposób następujący: okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) w O. od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. na stanowiskach operatora koparki i kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony oraz okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) - Usługi s.c. J. M. w O., od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku operatora spycharki i przyznaje wnioskodawcy J. K., poczynając od dnia 15 stycznia 2011 r., prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Rozstrzygnięcie to Sąd oparł o następująco ustalony stan faktyczny:

J. K., ur. (...), osiągnął wiek 60 lat w dniu 15 stycznia 2011 r., przystąpił do OFE, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Rozwiązał stosunek pracy, a na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat. W dniu 29 grudnia 2010 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury.

W dniu 12 kwietnia 2011 r. organ rentowy wydał decyzję o odmowie prawa do emerytury z uwagi na fakt, iż nie został udowodniony do dnia 1 stycznia 1999 r. okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu. Organ rentowy ustalił, że wnioskodawca udowodnił 26 lat 1 miesiąc i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych (w tym okres pracy w szczególnych warunkach: 5 lat 1 miesiąc 8 dni). Nie uwzględniono okresu od 02.01.1996 r. do 10.04. 1997 r., 03.08.1998 r. - 31.12.1998 r. w (...) s.c. w K. - bowiem w przedłożonym świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach podano charakter pracy niezgodny z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. oraz okres 07.09.1983 r. - 31.3.1989 r. w (...) Sp. z o.o. w O., ponieważ w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 25 marca 2011 r. zakład pracy podał sprzeczne daty rozpoczęcia i zakończenia zatrudnienia.

W dniu 21 czerwca 2011 r. ZUS wydał decyzję, w której zmianie uległ staż wnioskodawcy w szczególnych warunkach, który obecnie wyniósł 10 lat 8 miesięcy i 2 dni. Organ nie uznał wnioskodawcy następujących okresów pracy jako pracy w warunkach szczególnych:

-

w Przedsiębiorstwie (...) pracował od 22.08.1970 r. do 30.04.1975 r. na stanowisku pomocnika operatora, a ostatnio na stanowisku kierowcy, bowiem stanowiska pracy nie są jednak stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, a wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy w szczególnych warunkach,

-

od 02.01.1996 r. do 10.04.1997 r. i od 03.08.1998 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) - Usługi s.c. w K., z uzasadnieniem jak w decyzji z dnia 12.04.2011 r.

Wnioskodawca w okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...)w O. od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. był zatrudniony na stanowiskach operatora koparki i kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony. Były to prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów. Początkowo przyjęty był jako pomocnik operatora, następnie uzyskał uprawnienia operatora samodzielnego. Zakres obowiązków na obu stanowiskach był tożsamy. Do jego obowiązków należała obsługa ciężkiego sprzętu budowlanego. Firma posiadała samochody marki S., które służyły do przewożenia materiału budowlanego, oraz inne samochody dostawcze marki (...)i (...). W razie konieczności wnioskodawca delegowany był jako kierowca wymienionych marek samochodów pow. 3,5 tony. W okresie tym wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator koparki, albo kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony. W tym samym zakładzie w okresie od 1967 r. do 1992 r. zatrudniony był C. B. jako jego przełożony - kierownik warsztatu oraz J. H. (1972-1973) również na stanowisku operatora koparki.

W okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...) - Usługi s.c. J. M. w K. od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. wnioskodawca zatrudniony był na stanowisku kierowcy pojazdów gąsienicowych. Były to prace wykonywane przez kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Uzyskał uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych na spycharki i ciągniki oraz ładowarki jednonaczyniowe.

Wnioskodawcy przekazano jako narzędzie pracy spycharkę gąsienicową S-100 M oraz koparkę KM-251 (gąsienicową). Do jego obowiązków należało obsługa w/w sprzętów. Prace te wykonywał zamiennie (był albo kierowcą spycharki, albo koparki), każdorazowo stale i pełnym wymiarze czasu pracy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione. W ocenie Sądu wnioskodawca legitymuje się wymaganym stażem 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Poza okresem uznanym przez organ rentowy w wymiarze 10 lat 8 miesięcy i 2 dni za pracę w szczególnych warunkach należy uznać zatrudnienie wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) od 22 sierpnia 1970 r. do 30 kwietnia 1975 r. jako pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w K. od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku kierowcy pojazdów gąsienicowych - spycharki i koparki. Jest to - odpowiednio - praca wymieniona w wykazie A dziale VIII poz. 2 oraz poz. 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1983 r. Wnioskodawca spełnia zatem przesłanki do uzyskania prawa do emerytury, co stanowi podstawę do zmiany zaskarżonej decyzji.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy, zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także naruszenie prawa materialnego, tj. z art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 i ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 z późno zm.), poprzez ustalenie, iż wnioskodawca posiada wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w związku z tym ma prawo do emerytury, poczynając od dnia 15 stycznia 2011 r., przy dodatkowym zaliczeniu do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. oraz od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) s.c. J. M. w O..

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł w szczególności, iż wyliczeniami stażu pracy podanymi w uzasadnieniu wyroku nie można się zgodzić. Organ rentowy nie kwestionuje wprawdzie zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) - Usługi s.c. J. M. w O., jednak okres ten wynosi 1 rok 7 miesięcy i 13 dni i nie uzupełni wymaganego stażu 15 lat. W ocenie skarżącego natomiast zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca był zatrudniony w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 lipca 1970 r. do 30 kwietnia 1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O..

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.

Wnioskodawca urodził się 15 stycznia 1951 r.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Wnioskodawca ubiegał się o przyznanie świadczenia po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – tj. wynoszącego 60 lat. Warunkiem uzyskania prawa do emerytury w tym wieku jest nadto wykazanie przez ubezpieczonego, w myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), iż ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w Wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia. Praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył wykazania przez wnioskodawcę wymaganego powołanym przepisem stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uznał, iż zasadnym jest doliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. w Przedsiębiorstwie (...)w O. oraz od 2 stycznia 1996 r. do 10 kwietnia 1997 r. i od 3 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) s.c. J. M. w O..

Organ rentowy zakwestionował zaliczenie pierwszego ze spornych okresów – tj. okresu pracy od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych, a zarzut ten należy uznać za trafny.

Wnioskodawca podnosił, że praca wykonywana przez niego w wymienionym okresie stanowi pracę wymienioną w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w wykazie A dziale VIII, poz. 2 i 3 - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Wnioskodawca nie przedstawił świadectwa pracy w szczególnych warunkach za sporny okres, a ze „zwykłego” świadectwa pracy wynika, że w okresie tym zatrudniony był na stanowisku pomocnika operatora i kierowcy.

Praca na tego rodzaju stanowiskach nie stanowi pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Wnioskodawca domagał się uznania pracy od 1 lipca 1971 r. do 30 kwietnia 1975 r. za pracę w szczególnych warunkach w oparciu o zeznania świadków, podnosząc, iż w spornym okresie wykonywał pracę operatora ciężkiego sprzętu. W ocenie Sądu Apelacyjnego, zeznania świadków nie stanowią wystarczającej podstawy do uznania, iż wnioskodawca w spornym okresie wykonywał tego rodzaju pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek C. B. zeznał, że wnioskodawca początkowo pracował jako pomocnik operatora, wykonując zarówno czynności operatora koparki, jak również czyścił i konserwował maszynę. Następnie przeszedł kurs operatora samodzielnego, jednak świadek nie był w stanie podać, kiedy to było. Wskazał również, że wnioskodawca w razie potrzeby pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Drugi z przesłuchanych świadków – J. H. zeznał, że nie jest w stanie powiedzieć, czy wnioskodawca zatrudniony był jako operator koparki czy jako pomocnik operatora, a jedynie widział, że wnioskodawca „pracował na koparce”. Także zatem zaznania tego świadka nie pozwalają na ustalenie, iż w wnioskodawca wykonywał pracę operatora koparki oraz kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Takiego charakteru pracy wnioskodawcy nie potwierdzają również akta osobowe. Z akt osobowych wnioskodawcy wynika, że w spornym okresie zatrudniony został na stanowisku pomocnika operatora. Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych wnioskodawca uzyskał w dniu 4 lutego 1984 r., natomiast prawo jazdy kat. C II wnioskodawca otrzymał w dniu 28 lutego 1975 r. Brak uprawnień do wykonywania pracy operatora koparki oraz kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony podważa zeznania świadków, że wnioskodawca pracował na wskazywanych stanowiskach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie pozwala na zaliczenie okresu pracy od 22 sierpnia 1970 r. do 30 kwietnia 1975 r. do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca nie przedstawił innych dowodów na okoliczność wykonywania w spornym okresie pracy pozwalającej na uzyskanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 kpc) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Zasada ta znajduje zastosowanie również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są odwołania ubezpieczonych od decyzji organów rentowych. Oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie to wnioskodawca winien wykazać, iż w spornym okresie wykonywał pracę wymienioną w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w wykazie A dziale VIII poz. 2 i 3, czego nie uczynił.

Nie zaliczenie wnioskodawcy wymienionego okresu do prac wykonywanych w szczególnych warunkach uniemożliwia przyznanie wnioskodawcy świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że odwołanie wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 12 kwietnia 2011 r. oddalił.