Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 maja 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, II Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt II C 339/13 z powództwa E. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w Ł. o zadośćuczynienie w kwocie 20.000 złotych: 1. oddalił powództwo; 2. nie obciążył powoda E. K. obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w Ł. kosztów zastępstwa procesowego; 3. przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokat K. L. kwotę 2.952 złote, w tym podatek VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi E. K. z urzędu, którą to kwotę przejął ostatecznie na rachunek Skarbu Państwa; 4. przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł. kwotę 80 złotych tytułem należności za konwojowanie powoda E. K. do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, którą to kwotę przejął ostatecznie na rachunek Skarbu Państwa;
5. przejął na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.000 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu, od której powód E. K. został zwolniony w całości.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na ustaleniach i wnioskach, z których najistotniejsze elementy przedstawiają się następująco:

W nocy z 8 na 9 marca 2013 roku powód przebywał w Areszcie Śledczym w Ł. w celi nr 41 wraz z trzema innymi osadzonymi, gdzie spożywał alkohol, był w dobrym nastroju, rozmawiał z kolegami. W dniu 9 marca 2013 roku w trakcie porannego apelu w celi nr 41 funkcjonariusz Służby Więziennej nie stwierdził u żadnego z osadzonych zewnętrznych obrażeń ciała, wyczuł natomiast w celi woń alkoholu. Dowódca zmiany wraz z grupą sześciu funkcjonariuszy udał się na oddział w celu weryfikacji informacji o prawdopodobnym spożyciu alkoholu. Osadzeni byli wyprowadzani pojedynczo z celi nr 41, a następnie przeprowadzono ich do celi nr 51. Do celi nr 51 nie wchodził żaden z funkcjonariuszy. Funkcjonariusze w tym czasie przeprowadzili kontrolę celi nr 41. W jej trakcie ujawniono słoik, z którego wydobywał się zapach alkoholu. Wówczas podjęto decyzję o rozdzieleniu osadzonych i przeniesieniu każdego z nich do innej celi. Osadzeni byli pojedynczo wyprowadzani z celi 51 do celi 41 celem spakowania się i następnie udania do wyznaczonych cel. Jako ostatni miał wyjść E. K.. Po otwarciu celi powód upadł na podłogę i oświadczył, że funkcjonariusze zmiażdżyli mu stopę oraz stwierdził, że nie jest w stanie nigdzie przejść. Na jego twarzy widoczne było zaczerwienienie w okolicy oka. Dowódca zmiany wydał polecenie, żeby funkcjonariusze wzięli go pod ręce i przeprowadzili do celi 41. Tam osadzony położył się na podłodze twierdząc, że nie jest w stanie spakować swoich rzeczy. Dowódca wezwał dyżurne pielęgniarki, które stwierdziły, że trzeba wezwać pogotowie. Lekarz pogotowia po zbadaniu E. K. stwierdził uraz głowy okolicy jarzmowej prawej oraz stan po spożyciu alkoholu. Nie stwierdzono wskazań do hospitalizacji. Po wizycie lekarza E. K. wstał, spakował się i samodzielnie przeszedł do innej celi. Względem powoda nie użyto środków przymusu bezpośredniego.

W dniu 11 marca 2013 roku E. K. został zbadany przez lekarza okulistę, gdyż zgodnie z jego twierdzeniami doznał w dniu 9 marca 2013 roku urazu oka prawego poprzez uderzenie pięścią. Lekarz stwierdził zasinienie i bolesność uciskową powieki dolnej oka prawego.

W trakcie obowiązkowej cenzury korespondencji ujawniono, że E. K. napisał w liście do innego osadzonego, że nie może mu opisać prawdy o tym co się wydarzyło w dniu 9 marca 2013 roku, bo będzie to działało na jego niekorzyść w sądzie.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo podlega oddaleniu, gdyż powód nie zdołał wykazać, aby w stosunku do niego – w okresie osadzenia w AŚ w Ł. – doszło do naruszenia dóbr osobistych na skutek działań lub zaniechań pozwanego. W szczególności powód nie zdołał udowodnić, iż doszło do naruszenia jego integralności cielesnej poprzez pobicie przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Sąd I instancji argumentował bowiem, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w dniu 9 marca 2013 roku nie użyto środków przymusu bezpośredniego w stosunku do powoda. / wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 208-217/

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył powód, zaskarżając je w części oddalającej powództwo. Skarżący zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

-

uznanie za niewiarygodne zeznań świadka G. F. (1) tylko z tego powodu, że pozostają w sprzeczności z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz zeznaniami powoda;

-

przyjęcie za wiarygodne zeznań wszystkich funkcjonariuszy SW pomimo, że zeznania te powinny podlegać szczególnie wnikliwej ocenie, a nadto zawierają istotne sprzeczności;

2.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie przyczyn odmowy wiarygodności zeznaniom powoda i świadka W. S.;

które to uchybienia miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia i doprowadziły do poczynienia przez Sąd sprzecznych ustaleń faktycznych z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w stosunku do powoda nie użyto środków przymusu bezpośredniego nadto, że w okresie osadzenia w AŚ w Ł. nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

W konkluzji powyższych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz przyznanie kosztów udzielonej powodowi pomocy prawnej z urzędu, które to koszty nie zostały opłacone w całości ani w części. / apelacja – k. 225-228/

W piśmie procesowym z dnia 16 lipca 2014 roku (data wpływu do Sądu) stanowiącym uzupełnienie apelacji powód podniósł, iż się nie zgadza z zapadłym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego i uważa je za krzywdzące. Apelujący argumentował, iż z treści zeznań świadka G. F. (2), które to zeznania w jego ocenie zasługują na wiarygodność w całości, w koniunkcji ze stwierdzonymi u niego obrażeniami ciała należy wysnuć wniosek, iż doszło do nieuzasadnionego użycia siły względem niego i tym samym do naruszenia jego dóbr osobistych, co w konsekwencji czynni zasadnym jego roszczenie o zadośćuczynienie. Nadto powód podniósł, iż złożone przez funkcjonariuszy Służby Więziennej zeznania nie zasługują na wiarę. / pismo z dnia 16 lipca 2014 roku – k. 231-233/

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 19 grudnia 2014 roku pełnomocnik powoda oświadczył, iż popiera wywiedzioną apelację oraz wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji według norm przepisanych, podnosząc, iż koszty te nie zostały pokryte ani w całości ani w części. Pełnomocnik pozwanego wniósł natomiast o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego. / protokół rozprawy apelacyjnej z dnia 19 grudnia 2014 roku – k. 255-256/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna i jako taka podlegała oddaleniu na podstawie
art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i wyrażone przez ten Sąd oceny prawne. Zarzuty skarżącego zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Za bezzasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W myśl wskazanego przepisu uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać: wskazanie podstawy faktycznej, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Naruszenie przepisu o sposobie uzasadnienia wyroku o tyle może stanowić przyczynę uchylenia orzeczenia, o ile uniemożliwia sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. W badanej sprawie treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie zawiera tego typu usterek, które uniemożliwiałyby przeprowadzenie kontroli instancyjnej i rozpoznanie apelacji. Zarzut apelacji w tym zakresie nie znajduje zatem uzasadnienia.

Chybiony jest również zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, czyli naruszenia dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z przywołanym art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującej w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie polemikę z prawidłowymi i nie obarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu I instancji.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż E. K. doznał urazu głowy okolicy jarzmowej prawej, lecz w żaden sposób powód nie zdołał udowodnić, iż wskazane obrażenia powstały na skutek jego pobicia przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. W polskim postępowaniu cywilnym, mającym charakter procesu kontradyktoryjnego, w myśl art. 6 k.c., którego procesowym odpowiednikiem jest art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z danego faktu skutki prawne. Tym samym to powód powinien wykazać, iż doznane przez niego obrażenia były następstwem pobicia przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. W ocenie Sądu Okręgowego powód nie sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodzenia we wskazanym zakresie. Nie sposób bowiem podzielić argumentacji apelującego, iż dowodem na okoliczność jakoby powód został pobity przez funkcjonariuszy Służby Więziennej są zeznania G. F. (1). Rację ma Sąd Rejonowy podnosząc, iż zeznania G. F. (1) nie zasługują na wiarę, gdyż pozostają one w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w tym także z treścią zeznań samego powoda. Nie ma racji skarżący podnosząc, iż rozbieżności między treścią zeznań G. F. (1) a twierdzeniami powoda ograniczają się jedynie do okoliczności kto spożywał alkohol. Zeznania świadka G. F. (1) a twierdzenia powoda różnią się także w zakresie przebiegu rzekomego pobicia. Powyższe prowadzi Sąd Okręgowy do konstatacji, iż zeznania G. F. (1) są subiektywne oraz tendencyjnie nakierowane na osiągnięcie zamierzonego celu.

Jako chybioną należy także uznać argumentację apelującego, iż w złożonych przez funkcjonariuszy Służby Więziennej zeznaniach występują istotne rozbieżności, co w konsekwencji powinno prowadzić do odmowy ich wiarygodności. Apelujący podniósł, iż świadkowie P. M., M. K., A. P. oraz J. K. zeznali, iż nie zauważyli u powoda żadnych obrażeń ciała, podczas gdy świadkowie K. S. oraz K. G. zeznali coś przeciwnego. Wyjaśnić należy, iż P. M., M. K., A. P. oraz J. K. nie stwierdzili u powoda żadnych obrażeń ciała w momencie, w którym był on wyprowadzany z celi nr 41. Dopiero kiedy powód był wyprowadzany z celi nr 51 świadkowie K. S. oraz K. G. spostrzegli u E. K. określone obrażenia ciała. Zatem zeznania funkcjonariuszy nie stoją ze sobą w sprzeczności, lecz się uzupełniają. Powód w chwili jego wyprowadzenia z celi nr 41 nie miał żadnych obrażeń; dopiero później, kiedy powód wychodził z celi nr 51 stwierdzono u niego określone obrażenia. Nadto podnieść należy, iż powód mógł doznać wskazanych powyżej obrażeń ciała nie tylko w wyniku jego pobicia przez funkcjonariuszy Służby Więziennej, lecz także w wyniku samookaleczenia lub pobicia przez innych osadzonych.

Reasumując: powód nie udowodnił naruszenia jego dóbr osobisty będącego wynikiem zawinionego działania lub zaniechania pozwanego w okresie jego osadzenia w Areszcie Śledczym w Ł.. W szczególności powód nie wykazał, iż w dniu 9 marca 2013 roku został pobity przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. W tym stanie rzecz powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione.

Mając na uwadze niezasadność zarzutów podniesionych w złożonym środku zaskarżenia oraz jednoczesny brak okoliczności, które podlegają uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym z urzędu, apelacja jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy uznał, iż
z uwagi na trudną sytuację materialną i życiową powoda zasadne jest zastosowanie w stosunku do niego dobrodziejstwa wynikającego z art. 102 in fine k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i odstąpienie od obciążania obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd Odwoławczy wziął pod uwagę, iż skarżący przebywa w Areszcie Śledczym, nie pracuje i nie posiada oszczędności.

Zważywszy, że w toku postępowania drugoinstancyjnego powód korzystał z przyznanej z urzędu pomocy (...) Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić na rzecz ustanowionego z urzędu pełnomocnika ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.476 złotych, obejmującą podatek VAT w wysokości 23%, na podstawie § 19, § 2 i § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461).