Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

przy udziale zainteresowanego (...)Klubu Sportowego (...) we W.

o składki

na skutek apelacji B. K.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

z dnia 2 grudnia 2011 r. sygn. akt VIII U 2725/07

uchyla zaskarżony wyrok w pkt. II i III oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 3 lipca 2007 r. w części dotyczącej odpowiedzialności wnioskodawcy B. K. za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od 1 stycznia 2003 r. i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2011 r., sygn. akt VIII U 2725/07, Sąd Okręgowy we Wrocławiu, w pkt. I wyroku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 3 lipca 2007 r., w ten sposób, że wnioskodawca B. K. jako członek zarządu nie odpowiada za zaległości (...) Klubu Sportowego (...) w kwotach i okresach:

-

za składki na ubezpieczenie społeczne od czerwca 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. w kwocie należności głównej 56.231,47 zł wraz z odsetkami podatkowymi od dnia wymagalności do 31.12.2002 r.,

-

za składki na ubezpieczenie zdrowotne od 1 lutego 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. w kwocie należności głównej 16.142,27 zł wraz z odsetkami podatkowymi od dnia wymagalności do 31.12.2002 r., za składki na FP i FGŚP za okres od stycznia 2002 r. do 31.12.2002 r. w kwocie należności głównej 6.202,52 zł wraz z odsetkami podatkowymi od dnia wymagalności do 31.12. 2002 r.

W pkt. II wyroku Sąd oddalił dalej idące odwołanie, natomiast w pkt. III wyroku zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. na rzecz wnioskodawcy B. K. 1.200,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie Sąd wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

(...) Klub Sportowy (...) działał w formie stowarzyszenia, którego statutowym celem było propagowanie i organizacja sportu i rekreacji oraz stwarzanie członkom klubu odpowiednich warunków do uprawiania wychowania fizycznego i sportu. (...) Klub Sportowy (...) we W. działał przy zakładzie produkcyjnym (...) S.A., który ponosił główny ciężar jego finansowania. Klub dostawał od zakładu (...) dotację wynoszącą około 60%, w zamian za wykonywanie dodatkowych czynności transportowych (rozwożenie sprzętu agd, utylizacja zużytego sprzętu). Pozostałą 40% kwoty niezbędnej dla funkcjonowania klubu pozyskiwano na zewnątrz, przykładowo poprzez sprzedaż piłkarzy. Kłopoty Klubu rozpoczęły się w momencie pojawienia się problemów finansowych zakładu produkcyjnego (...), który zaczął zmniejszać koszty swojej działalności poprzez zmniejszenie również dotacji na Klub, który generował duże koszty w postaci wynagrodzeń dla piłkarzy, trenerów, opłacanie zezwoleń na organizacje imprez oraz ich zabezpieczenia. Klub nie posiadał również własnego majątku, dzierżawił obiekty sportowe od zakładu (...) S.A. W następnej kolejności Klub płacił swoje zobowiązania wobec ZUS oraz organów podatkowych. Z chwilą zaprzestania płacenia dotacji na rzecz Klubu przez zakład produkcyjny (...), powstały pierwsze zaległości składkowe wobec organu rentowego.

Zarząd (...) w okresie od 01 czerwca 2001 r. do 31 października 2003 r. był 3-osobowy i składał się z prezesa zarządu - J. P., wiceprezesa d/s finansowo-gospodarczych - A. G. i wiceprezesa d/s organizacji sportu i rekreacji - B. K.. Z dniem 18.07.2003 r. zarząd (...) został uzupełniony poprzez powołanie dwóch członków zarządu: T. S. i P. P.. Wnioskodawca B. K. został z dniem 26.11.2003 r. odwołany z funkcji wiceprezesa zarządu (...).

W okresie pełnienia przez B. K. funkcji członka zarządu w Zakładowym Klubie Sportowym (...) powstały zaległości z tytułu nieopłaconych składek:

-

na ubezpieczenia społeczne w kwocie 132.407,19 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2003 r.,

-

na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 31.835,71 zł za okres od lutego 2002 r. do października 2003 r.,

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 12.293,83 zł za okres od stycznia 2002 r. do października 2003 r.

Egzekucja tych należności Spółki okazała się bezskuteczna. Wysłane do (...) upomnienia z 27.01.2003 r., 27.05.2003 r. i 26.08.2003 r. nie doprowadziły do spłaty zadłużenia.

Po zbiegu egzekucji administracyjnych i sądowych, postanowieniem Sądu z dnia 10.10.2003 r. łączną egzekucję przejął Komornik Sądowy w W., który pismem z dnia 21.11.2004 r. poinformował, że w spółce brak jest majątku, który umożliwiłby skuteczną egzekucję. (...) posiadał również zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego dla W.. Także egzekucja prowadzona przez Komornika Sądowego Rewiru II przy Sądzie Rejonowym W.okazała się bezskuteczna. Postanowieniem Komornik Sądowy Rewiru II we W. i Komornik Sądowy w W. umorzyli egzekucje z uwagi na ich bezskuteczność. Zgłoszony przez wierzyciela wniosek o upadłość został przez Sąd postanowieniem z dnia 18.02.2006 r. oddalony z uwagi na brak majątku stowarzyszenia nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Ze sprawozdania tymczasowego nadzorcy sądowego wyznaczonego przez Sąd Rejonowy dla W.dla potrzeb sprawy o ogłoszenie upadłości (...), sygn. akt VIII GU 1/06, wynika, że w czasie pełnienia przez B. K. funkcji wiceprezesa zarządu, tj. od 01 czerwca 2001 r. do 26 listopada 2003 r. kwota samych zobowiązań publicznoprawnych stowarzyszenia w 2002 r. wynosiła 13.180,00 zł, a w 2003 r. - 46.810,00 zł. Wynika z niego również, że sytuacja finansowa klubu pogarszała się systematycznie od 2001 r.

W 2005 r. zadłużenie z tytułu zobowiązań publicznoprawnych wyniosło 119.390,00 zł.

W sprawozdaniu swych czynności tymczasowy nadzorca sądowy wskazał również, że (...) nie posiada żadnych nieruchomości, a ruchomości w postaci, wyposażenia, sprzętu do utrzymania murawy stadionu czy używanego przez zawodników jest prawie bezwartościowy. Przysługujące (...) wierzytelności wobec (...) S.A. były warunkowe, uzależnione od transferu piłkarza Ł. G. do innego klubu krajowego lub zagranicznego, która jednak na styczeń 2008 r. nie nastąpiła.

Wierzytelność wobec (...) uległa przedawnieniu. ZUS dokonał również zajęcia w dniu 29 maja 2003 r. rachunku bankowego (...) w Bank (...) S.A. we W., nie przyniosło to jednak zamierzonego skutku w postaci skutecznej egzekucji. Z pisma (...) z dnia 03.11.2006 r. wynika, że stowarzyszenie nie posiada majątku trwałego ani innych środków mogących zaspokoić roszczenia ZUS.

W okresie pełnienia przez wnioskodawcę funkcji wiceprezesa zarządu (...), Klub nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości, nie przeprowadzono również postępowania likwidacyjnego bądź samorozwiązania stowarzyszenia poprzez podjęcie stosownej uchwały przez zarząd lub złożenia odpowiedniego wniosku do sądu o przeprowadzenie wyżej wskazanego postępowania likwidacyjnego i wykreślenie z rejestru.

Decyzją nr 61/2007 z dnia 26 września 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W., na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) w związku z art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), stwierdził, iż A. G., jako członek zarządu odpowiada osobiście za zaległości (...) Klubu Sportowego (...) z siedzibą we W. z tytułu nie opłacania składek:

-

na ubezpieczenia społeczne w kwocie 253.090,99 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2004 r.,

-

na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 56.552,78 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2004 r.,

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 21.332,50 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2004 r.

Decyzją nr 33/2007 z dnia 03 lipca 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W., na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) w związku z art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), stwierdził, iż J. P., jako członek zarządu odpowiada osobiście za zaległości (...) Klubu Sportowego (...) z siedzibą we W. z tytułu nie opłacania składek:

-

na ubezpieczenia społeczne w kwocie 132.407,19 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2003 r.,

-

na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 31.835,71 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2003 r.,

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 12.293,83 zł za okres od czerwca 2002 r. do października 2003 r.

Decyzją nr 60/2007 z dnia 28 września 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W., na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) w związku z art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), stwierdził, iż T. S., jako członek zarządu odpowiada osobiście za zaległości (...) Klubu Sportowego (...) z siedzibą we W. z tytułu nie opłacania składek:

-

na ubezpieczenia społeczne w kwocie 120.894,12 zł za okres od listopada 2003 r. do października 2004 r.,

-

na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 24.717,71 zł za okres od listopada 2003 r. do października 2004 r.,

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 9.038,67 zł za okres od listopada 2003 r. do października 2004 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd orzekł, że odwołanie w części zaległości składkowych za okres sprzed 01 stycznia 2003 r., jest uzasadnione, natomiast w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że według przepis art. 116a Ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe innych osób prawnych, niż wymienione w art. 116 odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie zarządzający tymi osobami. Przepisy art. 116 stosuje się odpowiednio. Jednocześnie Sąd zaznaczył, że przepis art. 116a wprowadzony został do ustawy od 01 stycznia 2003 r., na mocy ustawy z dnia 12.09.2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie i innych ustaw.

Wraz z wejściem w życie tej nowelizacji rozszerzony został krąg osób ponoszących odpowiedzialność za zaległości składkowe (osób trzecich). Ten przepis, w jednoznaczny sposób wskazuje, że członkowie organów zarządzających osobami prawnymi innymi niż wymienione w art. 116 Ordynacji podatkowej odpowiadają wyłącznie za zaległości podatkowe (składkowe) powstałe od 01 stycznia 2003 r. Nie było zatem podstaw prawnych, aby obciążać skarżącego odpowiedzialnością za zaległości składkowe (...) Klubu Sportowego (...) we W. na: ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powstałe przed 01 stycznia 2003 r.

Natomiast zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) płatnicy składek mają obowiązek obliczać, rozliczać i przekazywać co miesiąc do Zakładu w całości składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych. Jednocześnie w myśl art. 32 wyżej wymienionej ustawy do składek na Fundusz Pracy i FGŚP, na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Po myśli art. 31 wyżej wspomnianej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio niektóre, wymienione w powyższym przepisie artykuły ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ­ Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137, poz. 926 z późno zm.), między innymi przepis art. 116a.

W świetle art. 116 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137, poz. 926 z późno zm.), za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie zarządzających tymi osobami, przy czym przesłankami orzekania o odpowiedzialności tych podmiotów są:

a)  powstanie zobowiązania w czasie pełnienia przez osobę trzecią funkcji członka zarządu innej osoby prawnej,

b)  bezskuteczność egzekucji w stosunku do innej osoby prawnej,

c)  niewykazanie przez członka zarządu, że złożono we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo wykazanie braku winy jakiejkolwiek w niepodjęciu działań w tym kierunku,

d)  niewskazanie przez członka zarządu mienia umożliwiającego zaspokojenie zaległości podatkowych.

Sąd podkreślił, że bezspornym jest, że skarżący pełnił funkcję członka zarządu (...) w okresie od 01 czerwca 2001 r. do 31 października 2003 r., a więc zgodnie z powołanym powyżej przepisem znajduje się w grupie osób, które przy wystąpieniu dalszych przesłanek ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania innej osoby prawnej. Dalej w oparciu o zebrany materiał dowodowy Sąd ustalił, że (...) nie opłacał między innymi od czerwca 2002 r. do 31 października 2003 r., należnych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, co stanowi wypełnienie elementu dyspozycji przepisu art. 116a ustawy Ordynacja podatkowa. Nastąpiło to w okresie, gdy skarżący był członkiem zarządu stowarzyszenia w tym okresie. Wobec faktu, że prowadzone przeciwko spółce postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do wyegzekwowania należności z tytułu składek, a co za tym idzie egzekucja okazała się bezskuteczna, odpowiedzialność skarżącego ulega zaktualizowaniu.

Pojęcie bezskuteczności egzekucji nie zostało w prawie zdefiniowane, a zatem należy je rozumieć zgodnie z dyrektywami wykładni językowej. W języku potocznym, zgodnie ze słownikiem języka polskiego przez pojęcie bezskuteczności rozumie się nieprzynoszenie (brak) pożądanych rezultatów (vide: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z roku 2005 I FSK 554/2005, Gazeta Prawna 2007/50 str. 25).

W trakcie postępowania skarżący nie wykazał żadnej z okoliczności ekskulpacyjnych, wymienionych w przepisie art. 116 ordynacji podatkowej: nie wykazał, że we właściwym czasie został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęte postępowanie układowe, nie wskazał też mienia spółki z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości. Mając na uwadze uwarunkowania ustawowe dotyczące likwidacji stowarzyszenia w zakresie podejmowania tej decyzji B. K. nie wystąpił również do sądu o wydanie w tym zakresie orzeczenia, które zastępowałoby decyzję organu wewnętrznego stowarzyszenia.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu stowarzyszenia organ działający na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) w związku z art. 116 i 116a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), obowiązany jest wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania, które przerodziło się w dochodzoną zaległość stowarzyszenia oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko stowarzyszeniu, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członkach zarządu (vide: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 października 2004 r. FSK 569/2004 oraz Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2005 r. I FSK 192/2005).

Sąd ocenił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazał odpowiedzialność skarżącego za zaległości składkowe (...), gdyż egzekucja, co do całego majątku stowarzyszenia, okazała się bezskuteczna oraz, że zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez skarżącego, a także, że nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające wnioskodawcę od tej odpowiedzialności (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 maja 2004 r. III A Ua 1201/2003, OSA 2005/1 poz. 3, str. 75).

Skarżący nie wykazał czy w czasie sprawowania przez niego funkcji członka zarządu nie zachodziły przesłanki do ogłoszenia upadłości (...) oraz, jeżeli takie zachodziły, czy nie ponosi winy w nie zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. W ocenie Sądu, analiza akt sprawy jednoznacznie wskazuje, że począwszy od 2002 r. sytuacja stowarzyszenia pod względem finansowym pogarszała się. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego klub (...) utrzymywał się w przeważającym zakresie z dotacji otrzymywanej z zakładu produkcyjnego (...). Z chwilą ograniczenia, a następnie zaprzestania finansowania działalność stowarzyszenia przez zakład produkcyjny, w sposób oczywisty doprowadziło to do zapaści finansowej stowarzyszenia, które z roku na rok notowało coraz większe straty w prowadzonej działalności gospodarczej. Sąd zważył również na fakt, że wynik finansowy za 2001 r. przyniósł zaległe zobowiązania publicznoprawne na kwotę 13.180,00 zł, natomiast w 2003 r. była to już kwota 46.810,00 zł.

Wobec powyższego sytuacja w stowarzyszeniu wskazywała na konieczność ogłaszania jego upadłości. Sąd ocenił, że z uwagi na utratę płynności finansowej istniały przesłanki złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a wnioskodawca jako członek zarządu mógł taki wniosek złożyć. Nie jest elementem wyłączającym jego odpowiedzialność, że zgłoszony przez niego wniosek na posiedzeniu, został odrzucony, gdyż słusznie podał organ rentowy, że w takich sytuacjach występuje procedura wystąpienia do sądu, którego orzeczenie zastępuje decyzję organu zarządzającego stowarzyszeniem. Nie zasługują również na uwzględnienie okoliczności podnoszone przez pełnomocnika wnioskodawcy, że z uwagi na wykształcenie strony i faktycznie wykonywanych czynności w klubie, nie miał on przygotowania do takich spraw.

Sąd stwierdził, że podniesiona okoliczność w kontekście treści przepisu art. 116a Ordynacji podatkowej nie ma znaczenia, co zostało potwierdzone w orzecznictwie sądowym. Przykładem takim jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 27 października 2010 r. I SA/Ol 583/10, który stanowi, że:

1.  Członkowie nawet bardzo licznego zarządu stowarzyszenia w postępowaniu dotyczącym orzeczenia odpowiedzialności za jego zaległości podatkowe nie mogą powoływać się na brak wpływu na podejmowanie decyzji.

2.  Przepisy o.p. regulujące w art. 116 i 116a zasady odpowiedzialności członków zarządu stowarzyszenia za jego zaległości podatkowe nie różnicują jej w zależności od funkcji pełnionej w zarządzie, czyli tego, czy dana osoba wchodziła do wąskiego grona prezydium odpowiadającego za finanse, czy tylko za kontakty z mediami lub zawody sportowe.

3.  Art. 116a o.p. mówi o odpowiedzialności wszystkich członków organu zarządzającego osoby prawnej. Brak jest więc podstaw, aby dzielić ich według pozycji w zarządzie. Każdy z członków zarządu ma prawo i obowiązek zapoznania się z sytuacją zarządzanego podmiotu.

Sąd wskazał również na okoliczność, że wnioskodawca miał pełną świadomość zapaści finansowej klubu sportowego (...), co wynika z jego zeznań. Jak już zostało to wcześniej podniesione, powodem utraty przez (...) płynności finansowej było rzeczywiście ograniczenie przekazywanych środków finansowych przez zakład produkcyjny (...), nie mniej jednak również powyższa przyczyna nie może znosić odpowiedzialności z samej spółki i osób trzecich, pełniących funkcję w jej zarządzie. Każdy bowiem przedsiębiorca, niezależnie w jakiej formie prawnej podejmuje się prowadzenia działalności gospodarczej, ponosi ryzyko jej powodzenia lub nie. Działalność gospodarcza jest działalnością profesjonalną i w związku z tym osoby ją podejmujące winny dokonać odpowiedniej kalkulacji ekonomiczno-finansowej i analizować ją, a w przypadku trudności finansowej nawet zaprzestać prowadzenia działalności. Wnioskodawca powinien mieć pełną wiedzę i świadomość o ryzyku związanym z tym obrotem.

Sąd nie zgodził się również z zarzutem pełnomocnika wnioskodawcy, że ZUS powinien wpierw wydać decyzję określającą zobowiązania za sporny okres wystawioną przeciwko (...) . W tym miejscu należy zauważy, że art. 108 § 2 pkt 2 lit. a Ordynacji podatkowej zwalnia organ rentowy z obowiązku wydania takiej decyzji. Dlatego też występuje dopuszczalność wydania decyzji o odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. za jej zaległości składowe bez wcześniejszego wydania decyzji wymiarowej, a zgłoszony zarzut jest bezpodstawny. Odnosząc się natomiast do zarzutu, że nie została wydana jedna decyzja, która powinna obejmować wszystkie osoby pełniące funkcję członków zarządu w danym okresie, to zdaniem Sądu, powyższy wymóg będzie spełniony również w sytuacji wystawienia oddzielnych od siebie decyzji wobec członków zarządu. Konieczność prowadzenia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej osób trzecich przeciwko wszystkim osobom, które taką odpowiedzialność mogą ponosić nie powoduje tego, że ZUS musi wydać jedną decyzję obejmująca wszystkie osoby mogące taką odpowiedzialność ponosić. Konieczność skierowanie roszczenia ZUS wobec wszystkich osób, które mieszczą się w dyspozycji art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, wynika z tego, że osoby pominięte podlegałyby wyłączeniu z odpowiedzialności. W sytuacji, gdy ZUS wydaje oddzielne decyzje stwierdzające odpowiedzialność osoby trzeciej, również spełni wymóg opisany powyżej.

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił, że ZUS wydał decyzję wobec A. G. i J. P., którzy przez cały okres sporny pełnili razem z wnioskodawcą funkcję członków zarządu (...). ZUS wydał również decyzję stwierdzającą odpowiedzialność T. S., który został członkiem zarządu w lipcu 2003 r.

Brak jest natomiast decyzji stwierdzającej odpowiedzialność P. P., powołanego również w lipcu 2003 r. Nie mniej jednak, w ocenie Sądu, wbrew twierdzeniom pełnomocnika wnioskodawcy powyższa okoliczność nie będzie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, albowiem P. P. został powołany już w ostatnim momencie okresu sprawowania przez wnioskodawcę funkcji członka zarządu, 4 miesiące przed jego odwołaniem.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie powyższych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 kpc orzekł, jak w sentencji. W punkcie III wyroku Sąd orzekł po myśli przepisu art. 98 § 1 kpc stanowiącego, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 kpc). Sąd wskazał, że w odniesieniu do spraw z odwołań od decyzji w przedmiotowej sprawie ma zastosowania przepis § 6 ust. 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Natomiast według art. 102 kpc w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Z tego też względu Sąd zasądził na rzecz ZUS kwotę 1.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z wyrokiem nie zgodził się wnioskodawca zaskarżając wyrok w części:

- odnośnie pkt I wyroku:

a)  w części dotyczącej składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 76.175,72 zł. (132.407,19 zł - 56.231,47 = 76.175,72 zł) za okres od 01.I.2003 r. do X.2003 r. wraz z odsetkami,

b)  w części dotyczącej składek na ubezpiecze4nie zdrowotne w kwocie 15.693,44 zł (31.835,71 zł - 16.142,27 zł = 15.693,44 zł) za okres od 01.I.2003 r. do X.2003 r. wraz z odsetkami,

c)  w części dotyczącej składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń pracowniczych w kwocie 6.091,31 zł (12.293,83 zł - 6.202,52 zł = 6.091,31 zł) wraz z odsetkami.

Odnośnie pkt. II w części oddalającej odwołanie. Apelujący zarzucił Sądowi:

1.

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 116 i 116a ustawy z dnia 29.08.1997 r. ordynacja Podatkowa (Dz.U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 11, poz. 74 z 2007 r. tekst jednolity z późn zm.) i art. 113 kpa poprzez błędną wykładnię przyjmując, że wnioskodawca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (składkowe) (...) Klubu Sportowego „(...)” spółka z o.o., podczas gdy nigdy nie był on członkiem zarządu tejże osoby prawnej,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to: art. 5, art. 51 § 1, art. 108 § 1, art. 116. i art. 116a ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 r. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 11, poz. 74 z 2007 r. tekst jednolity z późn. zm.) oraz art. 376 kodeksu cywilnego poprzez przyjęcie, iż wydanie decyzji zobowiązującej wnioskodawcę do uregulowania składek nie wymagało wydania decyzji łącznie wobec pozostałych członków zarządu z zaznaczeniem, iż jest to odpowiedzialność solidarna,

3.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż wobec członka zarządu T. S. ZUS O/W. wydał decyzję zobowiązującą do zapłaty zaległych składek z tego samego okresu, jak wnioskodawca, podczas gdy w zgromadzonym materiale dowodowym decyzji takiej nie przedstawiono.

Wobec tak przedstawionych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie decyzji w zaskarżonej części z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego za I instancję oraz kosztów za II instancję, w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

Organ rentowy natomiast wywiódł zażalenie na postanowienie zawarte w pkt. III wyroku z dnia 2.12.2011 r., sygn. akt VIII U 2725/07, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie wniosku wnioskodawcy o zasadzenie kosztów postępowania oraz o zasadzenie na rzecz organu rentowego kwoty 1.200,- zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w I instancji oraz o zasadzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy tylko częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy wnioskodawca B. K. ponosi odpowiedzialność za zobowiązania zainteresowanego w sprawie - (...) Klubu Sportowego „(...)” we W., jako członek zarządu tego stowarzyszenia, za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od 1 stycznia 2003 r.

W niniejszej sprawie, na mocy delegacji zawartej w art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 t.j.), zastosowanie mają przepisy art. 116 i 116a ustawy z dnia 13 października 1998 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 t.j.).

Nadmienić należy, że przepis art. 116a został dodany przez art. 1 pkt 95 ustawy z dnia 12 września 2002 r. (Dz.U.2002.169.1387), zmieniającej ustawę ordynacja podatkowa z dniem 1 stycznia 2003 r.

Zgodnie z treścią art. 116a za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116, odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami. Przepisy art. 116 stosuje się odpowiednio. Natomiast art. 116 ordynacji podatkowej stanowi, że za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a.

a.  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b.  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Przy czym odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (§ 2).

Jak wynika z powołanych wyżej przepisów dla przyjęcia odpowiedzialności członka zarządu konieczne jest ustalenie, iż zobowiązania podatkowe powstały w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu. Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia podatku w stosownej wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach art. 5 Prawa podatkowego, a przekształca się ono w zaległość podatkową w momencie, gdy podatek nie został opłacony w terminie płatności (art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej).

Stosując te przepisy do należności z tytułu składek należy przyjąć, iż zobowiązanie podatkowe odpowiada obowiązkowi zapłaty składki za określony okres, a przekształca się ona w zaległość w przypadku bezskutecznego upływu terminu do zapłaty składki.

Stąd też do powstania odpowiedzialności subsydiarnej członka zarządu stowarzyszenia (spółki) konieczne jest, aby istniała zaległość w zapłacie składek, ale o jego odpowiedzialności przesądza okoliczność, iż należność stowarzyszenia z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne dotyczyła okresu, w którym pełnił on funkcję.

Jest to odpowiedzialność osoby trzeciej (w rozumieniu ordynacji podatkowej), którą kreuje decyzja uprawnionego organu. Jeśli jest to odpowiedzialność solidarna ze spółką (stowarzyszeniem) i innymi członkami zarządu powinna być adresowana do wszystkich członków zarządu i doręczona każdemu z nich.

Wg stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonego w Uchwale składu 7 sędziów z dnia 9 marca 2009 r., sygn. I FPS 4/08, skoro decyzja podatkowa podjęta w trybie art. 108 § 1 o.p., kreuje odpowiedzialność za cudze długi – zaległości podatkowe – to dopiero z momentem jej podjęcia można zasadnie mówić o powstaniu reżimu kształtowanego przepisami kodeksu cywilnego, o odpowiedzialności solidarnej (ONSA/WSA 2009/3/47). Również Sąd Najwyższy w Uchwale składu 7 sędziów z dnia 15 października 2009 r., sygn. I U ZP 3/9, kategorycznie stwierdził, że decyzja w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej powinna być wydana wobec wszystkich członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

W motywach uchwały wskazał, że decyzja stwierdzająca odpowiedzialność określonego członka zarządu powinna wskazywać, że jest to odpowiedzialność solidarna ze spółką i innymi członkami zarządu. Decyzja ta (bez względu na jej treść) musi dotyczyć wszystkich członków zarządu i spółki, w przeciwnym wypadku jest niezgodna z prawem. Nie wydanie decyzji w stosunku do któregokolwiek członka zarządu spółki, wyklucza możliwość dochodzenia przez osoby obciążone, które spełniły świadczenie względem ZUS, roszczeń regresowych przysługujących im wobec innych członków zarządu (art. 376 kc). Z konstytutywnego charakteru decyzji wynika bowiem, że brak decyzji oznacza brak odpowiedzialności solidarnej.

Podzielając pogląd wyrażony w powyższej uchwale i przekładając go na stan faktyczny niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż zaskarżony wyrok i poprzedzająca go decyzja w części dotyczącej odpowiedzialności B. K. za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od stycznia 2003 r. nie mogą się ostać.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny wskazuje, że zaskarżony wyrok, jak również poprzedzająca go decyzja, w opisanym wyżej zakresie podlega uchyleniu z uwagi na fakt, iż ani organ rentowy, ani też Sąd I instancji, ostatecznie nie ustaliły pełnego składu osobowego zarządu stowarzyszenia.

Pełnomocnik wnioskodawcy w toku postępowania, jak również podczas rozprawy przed Sądem Apelacyjnym w dniu 26 lipca 2012 r. podnosił, iż liczba członków zarządu stowarzyszenia, w badanym okresie rozrosła się do 5 osób, a tym samym odpowiedzialność za powstałe zobowiązania powinna obejmować wszystkich 5 członków zarządu.

Pełnomocnik organu rentowego natomiast podnosił, iż P. P. nie był w ogóle wymieniony w KRS, jako członek zarządu Stowarzyszenia, a zatem nie mogła w stosunku do niego być wydana decyzja o pociągnięciu do odpowiedzialności za zobowiązania stowarzyszenia, tak jak wobec innych członków zarządu.

Kwestia ta nie została w sposób niewątpliwy i pełny ustalona. W aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dowodów, które w sposób pewny, udokumentowałyby skład członków zarządu stowarzyszenia w badanym okresie.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, iż ze względu na fakt, że przepis art. 116a Ordynacji podatkowej, został wprowadzony z dniem 1.01.2003 r., koniecznym stało się zakreślenie granicy, w jakim zaskarżona decyzja podlega uchyleniu, jak również określa moment, od którego organ rentowy zobowiązany jest poczynić ustalenia, w przedmiocie składu zarządu stowarzyszenia, jak również istniejących i powstałych w tym czasie zobowiązań.

Dopiero po dokonaniu wskazanych wyżej ustaleń, z uwzględnieniem wytycznych Sądu Apelacyjnego, w których Sąd zwraca uwagę na zasady odpowiedzialności członków stowarzyszenia za powstałe zobowiązania, która to zasada charakteryzuje się solidarną odpowiedzialnością członków zarządu, organ rentowy wyda stosowaną decyzję.

Z przyczyn wskazanych powyżej Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 kpc w zw. z art. 477 ^14a kpc orzekł, jak w sentencji wyroku.