Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 stycznia 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy M. K. prawo do emerytury z dniem (...) 2014 roku.

Sygn. akt VU 103/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 stycznia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy M. K. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych. Do okresów pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zatrudnienia od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł., ponieważ przedłożone zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach nie zostało wystawione przez pracodawcę, lecz zostało wystawione przez Archiwum i nie może stanowić podstawy przy ubieganiu się o świadczenie.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 16 stycznia 2015 roku złożył M. K., wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie mu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. na stanowisku cieśla.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. K., urodzony w dniu (...), w dniu 7 listopada 2014 roku złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 28 lat i 1 dzień, w tym okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat, 8 miesięcy i 12 dni, tj. okres zatrudnienia od 14 grudnia 1985 roku do 31 sierpnia 1992 roku (z uwzględnieniem okresu pobierania zasiłku chorobowego) w (...) Spółce akcyjnej w O. (poprzednio (...)) na stanowisku cieśla – roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach.

(dowód: decyzja z dnia 9 stycznia 2015 roku k. 15 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 3-4)

Wnioskodawca M. K. w okresie od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. na stanowisku cieśla w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca został zatrudniony w okresie kiedy przedsiębiorstwo to budowało Zakłady (...) w O. i pracował przy budowie tego zakładu.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 5 grudnia 1985 roku k. 11 , umowa o pracę k. 12, karta obiegowa przyjęcia do pracy k. 13, angaże k. 14-18, podanie o zatrudnienie k. 19)

Wnioskodawca w całym okresie zatrudnienia w (...) w Ł. pracował przy budowie zakładów ceramicznych w O. jako cieśla.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należały prace przy budowie rusztowań drewnianych lub metalowych oraz prace przy budowie szalunków.

Rusztowania były wykorzystywane przy wznoszeniu budynków zakładu, miały wysokość od 6 do 12 metrów. Przy budowie drewnianych rusztowań wnioskodawca stawiał drewniane stemple, przybijał do nich w poprzek deski, tak aby mógł tam stanąć pracownik i znów układał stemple i przybijał do nich w poprzek deski oraz układał pomosty. Przy budowaniu metalowych rusztowań wnioskodawca składał do siebie metalowe elementy przez wkładanie jednej rurki w drugą.

Szalunki były wykonywane z desek albo z płyt ze sklejki i były wykorzystywane do budowy ścian budynków zakładów. Wysokość szalunków zależała od wysokości budynków zakładu. W szalunkach zbrojarze układali zbrojenia. Niekiedy wnioskodawca pracował jako zbrojarz, układając zbrojenia w szalunkach.

Wnioskodawca pracował również przy malowaniu konstrukcji stalowych i ich montażu (skręcaniu) na wysokości.

(dowód: zeznania świadka H. K. protokół rozprawy z dnia 19 marca 2015 roku nagranie od minuty 3.40 do minuty 15.05, zeznania świadka E. S. protokół rozprawy z dnia 19 marca 2015 roku nagranie od minuty 15.21 do minuty 22.42 , zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia protokół rozprawy z dnia 19 marca 2015 roku nagranie od minuty 23.05 do minuty 28.30)

Archiwum Zakładowe w Ł. w dniu 12 kwietnia 1999 roku wystawiło wnioskodawcy zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach,
w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości na stanowisku cieśla wykonując prace na wysokości wymienione w wykazie A dział V poz. 5 pkt 3 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury.

(dowód; zaświadczenie k. 7 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl natomiast ust. 2 art. 184 w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 roku emerytura przysługiwała pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Od 1 stycznia 2013 roku nastąpiła zmiana wskazanego przepisu, w ten sposób, że został wyeliminowany wymóg rozwiązania stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat,
a w dniu (...) 2014 ukończył 60 lat oraz nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Ponadto jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 20210 roku (sygn. akt II UK 21/10, Lex nr 619638) dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Wnioskodawca w odwołaniu wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. na stanowisku cieśla.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach z tego okresu zatrudnienia wystawionym przez pracodawcę. Dysponował jedynie zaświadczeniem o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez Archiwum. Okoliczność ta nie przesądza – jak chce tego organ rentowy - że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych. Skarżący w postępowaniu sądowym może dowodzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) a obecnie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239). Brak jednak świadectwa pracy w szczególnych warunkach oznacza, że to na wnioskodawcy w myśl art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania, że pracował w takich warunkach, wobec zakwestionowania tego faktu przez organ rentowy.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych oraz aktach osobowych.

Z dokumentów w postaci świadectw prac, umów o pracę potwierdzających zatrudnienie, a także licznych angaży wnioskodawcy w spornym okresie czasu wynika jedynie, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowiskach cieśli.

Charakter prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków: H. K. i E. S. oraz wnioskodawcy. Świadkowie w całym spornym okresie pracowali, tak samo jak wnioskodawca, w charakterze cieśli w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. przy budowie (...) w O., dysponowali zatem bezpośrednią i co za tym idzie szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków wnioskodawcy. Dodatkowo należy podnieść, że świadek H. K. pracujący w spornym okresie w takim samym charakterze jak wnioskodawca i wykonujący te same co on prace, otrzymał prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczelnych warunkach z dnia 15 listopada 1999 roku również wystawionego przez Archiwum Zakładowe w Ł.. Organ rentowy nie kwestionował ani wystawionego dokumentu ani charakteru pracy H. K. jako cieśli wykonującego pracę na wysokości.

Z wiarygodnych zeznań świadków wynika, że wnioskodawca jako cieśla w całym spornym okresie, budował rusztowania drewniane i metalowe wykorzystywane przy budowie zakładów ceramicznych o wysokości od 6 do 12 metrów, wykonywał drewniane szalunki pod ściany zakładów, pracował ponadto przy malowaniu konstrukcji stalowych i ich montażu na wysokości, a także przy zbrojeniu postawionych wcześniej szalunków pod ściany. To były jego stałe i podstawowe obowiązki.

W ocenie Sądu praca wnioskodawcy w okresie od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku, winna być zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) dział V ( w budownictwie):

- poz. 5 prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości – do prac tych należy zaliczyć prace wnioskodawcy przy montażu rusztowań oraz przy wykonywaniu szalunków pod ściany i stropy budynków i które to prace były wykonywane do wysokości od 6 do 12 metrów.

- poz. 4 prace zbrojarskie– do prac tych należy zaliczyć prace wnioskodawcy przy zbrojeniu wykonanych wcześniej szalunków do budowy ścian.

Dodatkowym argumentem przemawiającym za słusznością zakwalifikowania wykonywanych przez wnioskodawcę prac w charakterze cieśli do prac w szczególnych warunkach jest zarządzenie Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MBiPMB Nr 3 z 6.12.1983r., poz. 6), gdzie prace cieśli przy budowie rurociągów w głębokich wykopach oraz przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości zostały wprost wymienione jako prace w szczególnych warunkach zgodnie z Wykazem A działem V poz. 1 pkt 4 i poz. 5 pkt 3. Wprawdzie zarządzenia resortowe nie są już aktami obowiązującymi, nie mniej mogą być pomocne przy dokonywaniu wykładni prac w szczególnych warunkach zawartych w aktualnym wykazie A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. O ile bowiem rozporządzenie kwalifikuje prace rodzajowo, to zarządzenia resortowe czyniły to rodzajowo- stanowiskowo, co niewątpliwie ułatwiało przyporządkowanie danego rodzaju pracy do konkretnego stanowiska, co ewidentnie widać na przykładzie skarżącego.

Dodatkowo podnieść należy, iż praca w przedsiębiorstwie ale zajmującym się budową elektrowni, podczas której ubezpieczony wykonuje z drewna rusztowania i konstrukcje budowlane została uznana za pracę w szczególnych warunkach także przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 10 października 2012 roku (sygn. akt III AUa 616/12, lex nr 1236225). Podobne stanowisko co do szczególnych warunków pracy cieśli przy budowie elektrowni zostało wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 września 2013 roku (sygn. akt III AUa 1718/12, lex nr 1366105).

Reasumując Sąd zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia od 24 lipca 1976 roku do 5 grudnia 1985 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł..

Powyższe prowadzi do wniosku, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, wykazał ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, a w dniu 17 listopada 2014 roku złożył wniosek o emeryturę, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...) 2014 roku (tj. od ukończenia przez wnioskodawcę 60 roku życia). Z tym bowiem dniem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało prawo skarżącego do emerytury.