Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2013 r. w Łodzi

sprawy H. B. i R. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o zwrot nienależnie opłaconych składek,

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 czerwca 2012 r., sygn. akt: VIII U 597/12;

1.  uchyla zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego i sprawę przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. do ponownego rozpoznania;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz H. B. i R. B. (1) kwotę 1230 zł (jeden tysiąc dwieście trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1454/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 września 2011 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Ł. odmówił płatnikowi F. P.H.U. (...) H. i R. B. (1) dokonania zwrotu nienależnie opłaconych składek za maj 1999 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w dniu 11 czerwca 1999 roku przez Bank (...) Oddział w B. została przekazana w podwójnej wysokości, składka dotycząca firmy (...). P.H.U. (...) za maj 1999 roku tj. na:

-Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2 x kwota 3.319,63 zł;

-Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego 2 x kwota 683,14 zł;

-Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 2 x kwota 345,98 zł.

Organ rentowy wskazał, że pismem z dnia 12 czerwca 1999 roku powyższy Bank zwrócił się do Centrali ZUS w W. o dokonanie zwrotu dwukrotnej składki. W dniu 8 marca 2001 roku Centrala ZUS dokonała zwrotu podwójnie zapłaconej składki za maj 1999 roku na konto powyższego Banku. W związku z niestwierdzeniem nadpłaty na koncie płatnika F. P.H.U. (...) odmówiono dokonania zwrotu nienależnie opłaconych składek

Wnioskodawcy H. i R. B. (1) prowadzący F. P.H.U. (...) w odwołaniu od powyższej decyzji, wnieśli o jej zmianę poprzez zwrot nadpłaty powstałej w składkach na ubezpieczenie społeczne w kwocie 9.009,45 wraz z odsetkami od następujących kwot:

od kwoty 4.348,75 zł od dnia 18 listopada 2010 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 4.660,70 zł od dnia 10 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazali, że w maju 1999 roku przekazali podwójne składki na ubezpieczenie społeczne z rachunku bankowego na konto ZUS. W lutym 2003 roku został złożony wniosek o rozliczenie powstałej nadpłaty na poczet przyszłych należności od tego miesiąca. Przed przystąpieniem do rozliczenia nadpłaty wnioskodawcy dokonali weryfikacji wyciągów bankowych od maja 1999 roku do grudnia 2002 roku w celu ustalenia czy ZUS nie dokonał zwrotu nadpłaty. Z uwagi na brak zwrotu, odwołujący się każdorazowo przy comiesięcznym rozliczaniu nadpłaty na poczet bieżących należności, informowali o tym ZUS, aż do całkowitego rozliczenia kwoty nadpłaty. W zaświadczeniach z dnia 6 stycznia 2005 roku i 24 czerwca 2008 roku ZUS potwierdzał niezaleganie płatników w składkach ZUS. Dopiero w połowie 2010 roku organ rentowy wskazał, że kwota nadpłaty została przez płatnika nieprawidłowo zaliczona na poczet bieżących należności, gdyż ZUS dokonał zwrotu nadpłaconej kwoty. Wnioskodawcy pomimo ich zdaniem niezasadnych twierdzeń ZUS (nie zostało im wykazane, że do zwrotu nadpłaty doszło), w celu uzyskania zaświadczenia o niezaleganiu w składkach dokonali w dniu 18 listopada 2001 roku zapłaty kwoty 3.319,63 zł, na konto 52 - kwoty 683,14 zł, na konto 53 - kwoty 345,98 zł oraz w dniu 10 stycznia 2011 roku kwoty 4.660,70 zł, co dało łączną kwotę nadpłaty 9.009,45 zł. Zdaniem wnioskodawców do zwrotu nienależnie wpłaconej składki za maj 1999 r na kwotę 4.348,75 zł nigdy nie doszło, a zatem po stronie płatnika nigdy nie zaistniała zaległość, która powstała w wyniku dokonania potrąceń składek za maj 1999 roku. Stąd z uwagi na brak zaległości płatnika z tytułu składek, nadpłata powinna wynieść 9.009,45 zł, a nie jak wskazał ZUS 704,36 zł.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując argumentację z uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Nadto ZUS wskazał, że brak jest dowodów wskazujących, że do nadpłaty z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za maj 1999 roku w ogóle doszło, tj. obciążenia rachunku płatnika podwójną wpłata składek na ubezpieczenie społeczne przekazana omyłkowo przez bank.

Sąd Okręgowy w łodzi wyrokiem z dnia 20 czerwca 2012 r. w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do zwrotu na rzecz H. B. i R. B. (1) kwoty podwójnie zapłaconych składek za maj 1999 r. z należnymi odsetkami od 12 maja 2011r a w pkt 2 zasadził od organu rentowego na rzecz odwołujących się koszty procesu w kwocie 600 zł i ustalił następujący stan faktyczny:

R. i H. B. prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą Firmę Produkcyjno-Handlowo-Usługową (...) spółka cywilna w B.. Spółka została zgłoszona jako płatnik składek, które jest obowiązana opłacać od dnia 31 grudnia 1998 roku.

Wnioskodawcy dokonują opłat z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za pośrednictwem rachunku bankowego otworzonego dla (...) s. c. w (...) Oddział w B..

W dniu 11 czerwca 1999 roku dokonano obciążenia konta spółki tytułem opłaty składki za maj 1999 roku na:

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych dwukrotnie na kwotę po 3.319,63 zł oraz

Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych dwukrotnie na kwotę po 683,14 zł

Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dwukrotnie na kwotę po 345,98 zł. Podwójne wpłaty został zidentyfikowana na koncie ZUS i zaksięgowane w dniu 14 czerwca 1999 roku.

Nadpłata z tytułu podwójnego opłacenia składek za maj 1999 roku wynosiła

4. 348,75 zł.

Pismem z dnia 28 września 1999 roku (...) Oddział w B. zwrócił się do ZUS o zwrot omyłkowo dwukrotnie przekazanych tytułem składek kwot, m.in. z rachunku bankowego PPHU (...) kwot: 3.319,53 zł, 345,98 zł, 683,14 zł. Pod koniec 2002 roku wnioskodawcy powzięli wiadomość o występującej nadpłacie na koncie ZUS z tytułu dwukrotnego przekazania składek za maj 1999 roku.

System informatyczny ZUS w tym czasie nie generował podwójnej wpłaty składek tylko braki we wpłatach. Pracownik ZUS o dokonanej nadpłacie mógł wnioskować na podstawie deklaracji, dokumentacji oraz dowodów wpłat przedstawionych przez płatnika. Gdy wpłata z tytułu składki była podwójna to mogła być rozliczona na poczet kolejnych składek lub płatnik mógł zwrócić się o jej zwrot.

Wnioskodawcy rozliczali powyższą kwotę nadpłaty z tytułu podwójnego opłacenia składek za maj 1999 roku potrącając kwotę nadpłaty z należnych składek na ubezpieczenie społeczne od lutego 2003 roku, o czym każdorazowo informowali ZUS.

ZUS w wydanych zaświadczeniach potwierdził, że na dzień 6 stycznia 2005 roku oraz na dzień 24 czerwca 2008 roku Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa (...) spółka cywilna H. i R. B. (1) nie posiadała zaległości z tytułu składek.

Pismem z dnia 10 listopada 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował płatnika składek Firmę Produkcyjno-Handlowo-Usługową (...) spółka cywilna H. i R. B. (1) o stwierdzeniu zaległości na ich koncie po rozliczeniu płatnika w okresie od stycznia 1999 roku do września 2010 roku, w kwocie 7.600,73 zł, w tym na FUS - 7.554,65 zł, na FUZ - 42,46 zł oraz na FPiGŚP - 3,62 zł, które powstały w wyniku niesłusznie dokonanych przez wnioskodawców potrąceń składek za maj 1999 roku.

W dniu 18 listopada 2010 roku płatnik dokonał wpłaty na ubezpieczenia społeczne kwoty 4.348,75 zł. W dniu 10 stycznia 2011 roku płatnik dokonał wpłaty 4.660,70 zł, która została rozliczona na należności składkowe na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za IV, IX, XI 2008 roku oraz III, VIII i IX 2009 roku oraz na FPiGŚP za I 2011 roku.

W dniu 12 maja 2011 roku wnioskodawcy wystąpili do ZUS o zwrot nadpłaty w kwocie 9.009,45 zł wraz z odsetkami od kwot: 4.348,75 zł od dnia 18 listopada 2010 roku oraz 4.660,70 zł od dnia 10 stycznia 2011 roku.

W dniu 7 czerwca 2011 roku ZUS przekazał na rachunek bankowy płatnika (...) s.c. nadpłatę w kwocie 704,36 zł, która powstała w wyniku rozliczenia konta płatnika z tytułu dokonanej w dniu 10 stycznia 2011 roku wpłaty w kwocie 4.660,70 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym, w oparciu o treść przepisu art.24 ust. 6a- 6d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Sąd uznał, iż roszczenie wnioskodawców jest częściowo zasadne.

Sąd uznał, iż organ rentowy nie wykazał, że faktycznie dokonał zwrotu płatnikom kwoty tytułem nadpłaconych składek za maj 1999 roku. ZUS wezwany do złożenia dowodów potwierdzenia, że zwrócił nadpłacona składkę, jak sam zastrzegł w piśmie przewodnim (k. 21), z uwagi na upływ 5-letniego okresu trwałego przechowywania dowodów księgowych, nie jest w posiadaniu tych dowodów w formie dokumentacji, w związku z czym załączył wydruki z systemu komputerowego ZUS -potwierdzające przekazanie spornych kwot, wydruki - zestawienia bankowych korekt późnych, wydruk wycofania przedmiotowych wpłat oraz kserokopia listy zwrotów błędów bankowych na wyciągach przetworzonych z dnia 8 marca 2001 roku opatrzoną podpisami osób zatwierdzających.

Zdaniem Sądu przedstawione wydruki nie mają wartości dowodowej jako, że są to dokumenty wewnętrzne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nieopatrzone podpisem wystawcy, albo jak w przypadku listy zwrotów błędów bankowych - są kserokopią dokumentu. Zatem nie sposób weryfikować ich autentyczności.

Sąd podkreślił w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia iż z treści w/w dokumentów nie wynika, że zwrot spornej nadpłaty za maj 1999 roku został faktycznie dokonany na konto wnioskodawców. Z wydruku „Stan przelewów z 8 marca 2001 roku” oraz wydruku mającego potwierdzać dokonanie przelewu wynika jedynie, że dokonane zostały przelewy na rachunek odbiorcy - banku (...) SA w B. w wymienionych kwotach, jednak nie wynika z niego jakim podmiotom wskazane środki miałyby zostać przekazane. Nadto żadna z kwot wymienionych w wydruku, które miały być przekazane do Oddziału banku w B. nie odpowiada wysokości nadpłaty. Z kolei wydruk „Zestawienia bankowych korekt późnych na dzień 26 kwietnia 2012 roku” odnotowuje jedynie błędnie dokonane wpłaty, wśród nich kwoty sporne pod poz. 33-35 z datą obciążenia rachunku 11 czerwca 1999 roku.

Natomiast bank w związku z upływem czasu nie mógł udzielić żadnych konkretnych informacji, dotyczących przedmiotowej nadpłaty.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd dał wiarę zeznaniom R. B. (2), że o nadpłacie wnioskodawcy dowiedzieli się pod koniec 2002 rok, gdyż prowadził wówczas sprawy formalne spółki i w oparciu o tę informację od lutego 2003 roku podjęli procedurę potrącania kwot należnych składek o kwoty nadpłaconych składek za maj 1999 roku, o czym organ rentowy wiedział, bowiem był na bieżąco informowany przez płatnika.

Sąd wskazał, iż ZUS już wówczas miał możliwość powzięcia wiadomości o niedopłacie i jej zwrocie. Natomiast z zeznań świadka R. Z. - pracownicy ZUS w B. wynika, iż ówczesny system informatyczny nie odnotowywał nadpłat (o ich powstaniu pracownik mógł wnioskować jedynie na podstawie dowodów wpłat i deklaracji), jednak system ten odnotowywał braki wpłat. Tymczasem pomimo, że wnioskodawcy nie opłacali składek w pełnej wysokości od lutego 2003 roku, dokonując wspomnianych potrąceń, nie byli o fakcie niedopłaty informowani przez ZUS. Nadto uzyskiwali zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami na daty późniejsze niż data rzekomego zwrotu nadpłaty, tj. na dzień 6 stycznia 2005 roku i na dzień 24 czerwca 2008 roku.

Zdaniem Sądu, skoro organ rentowy w niniejszym postępowaniu nie udowodnił, że dokonał zwrotu kwoty podwójnie zapłaconych przez wnioskodawców składek za miesiąc maj 1999 roku, to należało uznać, iż po stronie skarżących doszło do nienależnego opłacenia składki.

W tych okolicznościach ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ogóle nie doszło do poinformowania płatników o wysokości nienależnie opłaconych składek w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 24 ust. 6b ustawy systemowej. A zatem stwierdzić należy, że siedmiodniowy termin do wniesienia przez wnioskodawców wniosku o ich zwrot nie rozpoczął jeszcze swojego biegu. Jednakże wobec złożenia prawidłowego wniosku o zwrot nadpłaconych składek w dniu 12 maja 2011 roku i wydania zaskarżonej decyzji w miejsce zawiadomienia, o którym mowa w art. 24 ust. 6b ustawy, Sąd uznał, że decyzja odmawiająca zwrotu nadpłaconych składek jest nieprawidłowa.

Skarżący wnosili z tytułu nienależnie opłaconych składek o zwrot kwoty 9.009,45 zł, którą wpłacili w wyniku nieuwzględnienia przez ZUS w rozliczeniach ich konta faktu nadpłaty za maj 1999 roku i ustalenia w związku z tym zadłużenia z tytułu zaliczenia kwoty nadpłaty na należności bieżące spółki.

Zdaniem Sądu podlegać zwrotowi wnioskodawcom powinna kwota nienależnie opłaconych składek za maj 1999 roku, a nie kwota, która dopiero pośrednio wynikała z rozliczeń tej nadpłaty dokonanych w okresie późniejszym, a więc i z uwzględnieniem innej wysokości składek należnych - kwota 9.009,45 zł stanowiła wynik rozliczenia należności składkowych płatnika od stycznia 1999 roku do września 2010 roku. Dlatego też Sąd uznał roszczenie wnioskodawców za zasadne tylko w zakresie kwoty podwójnie zapłaconych składek za miesiąc maj 1999 roku.

Powyższy wyrok zaskarżyły apelacjami obie strony.

Organ rentowy w swojej apelacji zarzucił rozstrzygnięciu sądowemu naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 ust. 1 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie materiału dowodowego i dokonaniu w oparciu o niego błędnych ustaleń faktycznych i wniósł

1) o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania od decyzji z dnia 12.09.2011r. ewentualnie;

2) o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swego stanowiska organ skarżący , powołując się na treść art. 83 i art. 24 ust. 6-8 ustawy systemowej podniósł, iż w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy opierając się na zebranym materiale dowodowym , nie powinien dokonywać jego oceny w sposób dowolny i przyjmować, iż organ rentowy nie udowodnił okoliczności zwrotu nadpłaconych składek. .

Apelujący podnosi, iż nie można zgodzić się z Sądem, iż wydruki z systemu komputerowego ZUS potwierdzające przekazanie spornych kwot jak również inne dowody pośrednio stwierdzające dowodzoną okoliczność związaną ze zwrotem nadpłaconych składek - nie mają wartości dowodowej. Ich walor może być mniejszy od dowodów oryginalnych, ale zarazem jest znacznie większy niż opierające się na przypuszczeniach i spekulacji oświadczenia odwołujących się, w tym wyciągów z kont bankowych, potwierdzających brak przekazania przez C/ZUS środków do banku.

Zdaniem organu rentowego w chwili obecnej kluczowym dowodem w sprawie jest materiał w postaci wydruków z aplikacji komputerowej potwierdzającej przekazanie kwot przelewu, wydruki z aplikacji określające stan przelewów oraz z aplikacji dotyczących wycofania przedmiotowych wpłat oraz lista zwrotów błędów bankowych na wyciągach przetworzonych z dnia 8.03.2001r.

ZUS podniósł w apelacji, iż są to wprawdzie dokumenty wewnętrzne organu rentowego ale ich autentyczność nie została podważona zwłaszcza, że w sytuacji braku innych dowodów w postaci zachowanej dokumentacji źródłowej, nie ma podstaw do podnoszenia, że ich treść jest niezgodna z przytaczanymi przez ZUS faktami.

A zatem organ rentowy podniósł, iż skoro zatem sporną w sprawie jest kwestia czy nadpłacone składki za maj 1999r. zostały zwrócone na konto bankowe przez organ rentowy, to wyważenia wymaga to, czy większą wagę dowodową ma przy braku jakichkolwiek dokumentów po stronie wnioskodawców, materiał oparty na informacjach źródłowych w bazie ZUS, czy twierdzenia płatnika. Tymczasem w tym postępowaniu to płatnik nie udowodnił, że organ rentowy nie dokonał zwrotu podwójnie opłaconych przez wnioskodawców składek za maj 1999r., gdyż w wyniku dokonywanych rozliczeń konta, powstania zaległości po niesłusznie dokonanych potrąceniach, jego stan skomplikował przedmiotową sytuację, ale nie zmienił ostatecznego wyniku tego rozliczenia.

Ponadto organ rentowy wskazał, iż Sąd Okręgowy podnosząc wyłącznie w uzasadnieniu wyroku kwestię uznania roszczenia wnioskodawców tylko w części, nie wskazał w sentencji wyroku konkretnej kwoty podlegającej zwrotowi poza określeniem, że dotyczy ona podwójnie zapłaconych składek za maj 1999r., a to może wobec roszczenia wnioskodawców i nie oddalenia w tym zakresie odwołania (tu: co kwoty 9009,45 zł), oznaczać kwotę o wartości dwukrotności należnych składek za wskazany miesiąc.

Wnioskodawcy natomiast w swojej apelacji zaskarżyli wyrok Sądu I instancji w zakresie określenia, iż: zobowiązuje się ZUS do zwrotu podwójnie zapłaconych składek za miesiąc maj 1999r. i w zakresie odmowy zasądzenia im zwrotu kwoty 4.660,70 zł oraz w zakresie kosztów procesu, zarzucając temu rozstrzygnięciu

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy tj.: art. 233 § 1 kpc poprzez ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób dowolny, a w szczególności ustalenie, iż dokonania w dniu 10 stycznia 2011r. wpłata w kwocie 4.660,70 zł. została rozliczona na należności składkowe na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za IV, IX, XI 2008r. oraz III, VIII i IX 2009r. oraz na FPiGŚP za I 2011r. w sytuacji gdy ZUS nie wykazał, iż ubezpieczeni posiadali zaległości w tych okresach;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

- art. 24 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie tj. odmowę zobowiązania ZUS do zwrotu kwoty 4.660,70 zł. oraz nie sprecyzowanie, iż zwrotowi podlega kwota nienależnie zapłaconej składki uiszczona w dniu 10 stycznia 2011r.;

- art. 410 kc poprzez jego niezastosowanie tj. odmowę zobowiązania ZUS do zwrotu kwoty 4.660,70 zł.

Mając na uwadze powyższe zarzuty odwołujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i zobowiązanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. do zwrotu na rzecz H. B. i R. B. (1) kwoty podwójnie zapłaconych w dniu 18 listopada 2010r. składek za miesiąc maj 1999 roku z ustawowymi odsetkami od dnia 12 maja 2011r. i kwoty 4.660,70 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 12 maja 201lr. oraz zmianę w pkt 2 i zasadzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz H. B. i R. B. (1) kwotę 1.200 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swego stanowiska apelujący podnieśli, iż w ich ocenie nieprawidłowe jest sformułowanie w zaskarżonym wyroku, iż zobowiązuje się ZUS do zwrotu podwójnie zapłaconych składek za miesiąc maj 1999r, tak sformułowana sentencja wyroku wskazuje, iż ZUS zobowiązany jest do zwrotu na rzecz ubezpieczonych podwójnie zapłaconej w dniu 11 czerwca 1999r. składki za miesiąc maj 1999r., a nie jak wnosili ubezpieczeni zwrotu składki uiszczone w dniu 18 listopada 2010r.

Zdaniem skarżących podwójnie zapłacona składaka za miesiąc maj 1999r. została na ich wniosek zaliczona na poczet przyszłych zobowiązań. Natomiast zapis w wyroku pozwala na twierdzenie przez ZUS, iż zapłacona w dniu 10 stycznia 201l r. kwota odsetek od, jak twierdził ZUS, nieterminowego uiszczenia składek za następne miesiące była zasadna. Skoro zwrotowi ma podlegać kwota podwójnie zapłaconej składki ZUS za maj 1999r., a więc kwota zapłacona w dniu 11 czerwca 1999r., to oznacza, iż powyższa kwota nie została zaliczona na poczet przyszłych zobowiązań, a więc dokonanie w dniu 18 listopada 2010r. przez ubezpieczonych zapłaty kwoty 4.348,75 zł. i w dniu 10 stycznia 201 b. r. kwoty 4.660,70 zł. było zasadne. Taki zapis pozwala na jego swobodną interpretację przez ZUS, czego ubezpieczeni chcą uniknąć. Stąd zasadnym, zdaniem skarżących jest doprecyzowanie w pkt 1 sentencji wyroku, iż zwrotowi podlegać winna podwójnie zapłacona składka za miesiąc maj 1999r., z zastrzeżeniem, iż dotyczy to składki uiszczonej przez ubezpieczonych w dniu 18 listopada 2010r.

Ponadto błędne jest stanowisko Sądu odmawiające zasądzania zwrotu kwoty 4.660,70 zł. uiszczonej przez wnioskodawców w dniu 10 stycznia 2011r. jako odsetek za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenia społeczne. Mianowicie pismem z dnia 10 maja 201lr. ubezpieczeni wezwali ZUS do zwrotu całej kwoty 9.009,45 zł. Sąd Okręgowy ustalił, iż organ rentowy nie udowodnił, że dokonał zwrotu podwójnie zapłaconych przez ubezpieczonych składek za miesiąc maj 1999r. Stąd zwrotowi podlegać powinna nie tylko kwota składek nienależycie uiszczonych w dniu 18 listopada 2010r. ale także kwota odsetek za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne uiszczona w dniu 10 stycznia 201lr. Z takim wnioskiem wystąpili uczestnicy w dniu 10 maja 2011r. i takie rozstrzygniecie winno znaleźć się w zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 12 września 201l r. Odmienne stanowisko Sądu I instancji spowoduje zaistnienie kolejnego sporu sądowego pomiędzy ubezpieczonymi a ZUS a dotyczącej kwoty 4.660, 70 zł.

Poza tym, Sąd I instancji dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób dowolny, a w szczególności ustalenie, iż dokonania w dniu 10 stycznia 201lr. wpłata kwocie 4.660,70 zł. została rozliczona na należności składkowe na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za IV, IX, XI 2008r. oraz III, VIII i IX 2009r. oraz na FPiGŚP za I 2011r. W toku podstępowania przez Sądem I instancji ZUS nie wykazał, iż ubezpieczeni posiadali zaległości w tych okresach, a więc brak było podstaw do zaliczenia tej kwoty na poczet nieistniejących zaległości.

Zdaniem skarżących zatem Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia przepisu art. 24 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyż w stanie faktycznym niniejszej sprawy za nienależnie uiszczone składki uznać należało wpłaty dokonane przez ubezpieczonych w dniach 18 listopada 2010r. i 10 stycznia 201lr. Skarżący podali, iż nie wnosili o zwrot składek uiszczonych w dniu 11 czerwca 1999r., co do których złożyli dyspozycję zaliczenia ich na poczet przyszłych składek. Ponadto pojęcie składki należy interpretować szeroko nie tylko jako należność główną ale również jako należności uboczne tj. odsetki. Ponadto podstawą do zwrotu kwoty 4.660,70 zł. winien być przepis art. 410 kc. Ubezpieczeni nie byli w ogóle zobowiązani do zapłaty kwoty odsetek za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenia społeczne.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarzutom apelacji ubezpieczonych trudno odmówić słuszności.

Zgodnie z treścią przepisu art. 477 § 1 ⁹ kpc ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie podlegała zaskarżona decyzja, która została wydana w trybie art. 83 ustawy systemowej, bez wskazania daty konkretnego wniosku ubezpieczonych, w wyniku rozpoznania którego ją podjęto.

Organ rentowy nie wskazał również w w/w decyzji, iż wydał ją z urzędu lub w wyniku wznowienia postępowania.

Analiza akt rentowych wskazuje natomiast na to, iż wydanie tej decyzji było poprzedzone złożeniem przez ubezpieczonych wniosku z dnia 12 maja 2011 r. a następnie powielonego w dniach 12 i 30 sierpnia 2011r. W wyniku w/w wniosków ZUS wszczął postępowanie wyjaśniające w wyniku którego wydał przedmiotową decyzję.

Natomiast skarżący we wniosku z dnia 12 maja 2011 r. wystąpili do ZUS o zwrot kwoty 9009, 45 zł obejmującej zwrot kwoty 4.348,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 listopada 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 4.660,70 zł wraz z odsetkami od dnia 10 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty.

Pierwsza kwota dotyczyła zapłaconej przez nich w dniu 18 listopada 2011 r. po raz drugi składki na ubezpieczenia społeczne za maj 1999 r., a druga kwota ich zdaniem nie dotyczyła rozliczenia składek za lata 2008, 2009 i 2011, do których uiszczenia zostali wezwani przez ZUS w 2010 r., lecz odsetek za zwłokę od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenia społeczne.

Natomiast pozostałe wnioski zawierały uzasadnienie stanowiska ubezpieczonych co do żądania zwrotu spornej kwoty 9009,45 zł.

Natomiast zaskarżona decyzja dotyczyła jedynie odmowy zwrotu ubezpieczonym nienależnie opłaconych składek za maj 1999 r., bez podania wysokości tej kwoty oraz nie zawierała żadnego stanowiska organu rentowego w zakresie odniesienia do pozostałego żądania skarżących co do zwrotu kwoty 4.660,70 zł oraz odsetek.

Słuszne jest zatem stanowisko skarżących zaprezentowane w apelacji, iż ani we wniosku z dnia 12 maja 2011 r., ani przed Sądem I instancji nie żądali zwrotu od organu rentowego nadpłaconej w maju 1999 r. składki na ubezpieczenia społeczne tylko wnieśli o zwrot konkretnej kwoty w wysokości 9009, 45 zł zapłaconej w 2010 i w 2011 r., obejmującej również zapłatę przez nich po raz drugi składki za maj 1999r. Skarżący swoje stanowisko uzasadnili tym, iż o nadpłacie składek dowiedzieli się z informacji uzyskanej w organie rentowym w 2002 r. Nie wnieśli wówczas o zwrot tej nadpłaty tylko wydali dyspozycje w organie rentowym o zaliczeniu tej nadpłaty na poczet przyszłych składek o czym poinformowali organ rentowy.

Organ rentowy na przestrzeni lat 2002 do 2010 r. nie informował skarżących, iż mają jakiekolwiek zaległości z tytułu nieopłaconych składek, wydając im w 2005 i 2008 r. zaświadczenia, iż nie zalegają z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne. Skarżący zatem do 2010 r. byli przeświadczeni, iż nie posiadają względem organu rentowego żadnych zaległości z tytułu nieopłaconych składek. Dopiero organ rentowy poinformował ich o takich zaległościach pismem z dnia 10 listopada 2010 r. i skarżący w listopadzie 2010 r. i styczniu 2011 dokonali wpłaty spornych kwot- łącznie 9009,45 zł, gdyż chcieli uzyskać zaświadczenie od organu rentowego, że nie zalegają z płatnością żadnych składek wobec ZUS.

A zatem ustalony w sprawie stan faktyczny poparty analizą akt rentowych prowadzi do wniosku, iż organ rentowy zaskarżoną decyzją nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż roszczenie skarżących nie dotyczyło zwroty zapłaconej przez nich w czerwcu 1999 r., składki za maj 1999 r. a zwrotu między innymi również kwoty z tytułu składek za maj 1999 ale uiszczonej w 2010 r. przez nich bezpodstawnie, po raz drugi. Skarżący bowiem uznali, iż składki za maj 1999 r. zapłacili w 1999 r. i je rozliczyli, co organ rentowy przyznał i na co wyraził zgodę.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji zajął stanowisko jedynie, co do zwrotu podwójnej składki za maj 1999 r. uiszczonej w 1999 r., pomijając żądanie skarżących, co do kwoty uiszczonej po raz drugi w 2010 r. oraz w ogóle nie zajął stanowiska, co słuszności roszczenia skarżących w zakresie pozostałej kwoty, jakiej domagali się zwrotu t.j . 4660, 70 zł. A zatem zaskarżona decyzja organu rentowego jest nieprawidłowa.

Również Sąd Okręgowy w swoim rozstrzygnięciu nie rozpoznał istoty sprawy, jaką było żądanie skarżących leżące u podstaw wydania zaskarżonej decyzji. Sąd nie ocenił całości żądania skarżących w zakresie zwrotu całej kwoty 9009, 45 zł, które to żądanie skarżący sprecyzowali w odwołaniu i nie odniósł się do oceny tego żądania w zakresie treści zaskarżonej decyzji, która w konsekwencji nie dotyczyła ich żądania.

A zatem rozstrzygnięcie Sądu I instancji, w którym Sąd ten zobowiązał organ rentowy do zwrotu na rzecz ubezpieczonych kwoty podwójnie zapłaconych składek za maj 1999 r., nie rozstrzyga istoty sporu. Po pierwsze rozstrzygniecie to nie precyzuje, jak słusznie podniosły obie strony w swych apelacjach, wysokości spornej kwoty i wskazania daty jej uiszczenia a po drugie nie odnosi się do kwoty zapłaconej po raz drugi w 2010 z tego tytułu i do kwoty 4660, 70 zł, która dotyczy rozliczenia składek za inny okres niż rok 1999 i odsetek.

Takie rozstrzygniecie Sądu Okręgowego wskazuje na słuszność stanowiska skarżących zawartego w apelacji, iż w ostateczności nie prowadzi ono do uznania, iż w niniejszej sprawie występuje jakakolwiek nadpłata składek przez skarżących. Skoro zwrotowi, zdaniem Sądu ma podlegać kwota podwójnie zapłaconych składek za maj 1999 r., to kwota ta nie została w konsekwencji w niniejszej sprawie wcześniej rozliczona na poczet przyszłych składek a więc dokonanie przez skarżących w dniu 18 listopada 2010 r. zapłaty tej kwoty było uzasadnione w świetle takiego stanowiska Sądu zaprezentowanego w jego orzeczeniu.

Natomiast przyjęcie takiego rozumowanie stoi w sprzeczności ze stanowiskiem organu rentowego, który uznał, iż ubezpieczeni uiścili w czerwcu 1999 r. podwójnie należne składki na ubezpieczenia społeczne, na skutek omyłkowego przelewu dokonanego przez bank, któremu to organ rentowy zwrócił w 2001 r nadpłacone składki.

Natomiast w niniejszej sprawie, słuszne jest stanowisko Sądu I instancji, podjęte po dokonaniu analizy ustaleń faktycznych w tym dokumentów złożonych przez organ rentowy, iż brak jest dowodów wskazujących na to, że skarżący otrzymali przedmiotowe składki.

Ponadto ze stanowiskiem ZUS zaprezentowanym w niniejszym postępowaniu i w jego apelacji stoi w sprzeczności okoliczność, iż ubezpieczeni na bieżąco dokonywali potracenia należnych składek z tytułu nadpłaty za aprobatą ZUS i do 2010 r. nikt ich nie poinformował, iż nadpłacone składki zostały im zwrócone w 2001r.

Natomiast rozstrzygniecie Sądu Okręgowego prowadzi jak słusznie podnieśli ubezpieczeni w apelacji, do zaistnienia kolejnego sporu sądowego pomiędzy stronami a mianowicie zwrotu kwoty 4660 , 70 zł, co do której ani Sąd ani organ rentowy nie zajęli żadnego stanowiska.

A zatem kwestie wyżej podniesione wymagają jeszcze raz rozważenia przez organ rentowy w celu uporządkowania zaistniałego stanu rzeczy. W szczególności przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ rentowy musi zdecydować czy posiada dowody potwierdzające zwrot ubezpieczonym składek za maj 1999 r., w sytuacji gdy złożone w niniejszej sprawie ksero dokumentów, jak słusznie podniósł Sąd I instancji takiego dowodu nie stanowi. W sytuacji zatem gdy brak będzie dowodów zwrotu skarżącym przedmiotowej kwoty, organ rentowy przy przyjęciu, iż składki te zostały uiszczone przez skarżących w 1999 r., sprawdzi prawidłowość ich rozliczenia i przede wszystkim dokona oceny roszczenia skarżących- zwrotu kwoty z tytułu tych składek za maj 1999 r. ale uiszczonej po raz drugi w 2010 r. w aspekcie przedawnienia zawartego w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej i związanych z tym konsekwencjami w zakresie wygaśnięcia zobowiązania co do tej kwoty.

Przyjęcie bowiem, iż skarżący uiścili w czerwcu 1999 r. należne składki za maj 1999 r. prowadzi do wniosku, iż w sytuacji braku okoliczności powodujących przerwanie terminu przedawnienia, roszczenie o zwrot uległo przedawnieniu w czerwcu 2009 r. i w 2010 r. nie można było wzywać skarżących z powodu wygaśnięcia zobowiązania do uiszczenia jakichkolwiek należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za maj 1999 r., tym bardziej iż terminy przedawnienia zawarte w tym przepisu ulegały zmianie z 5- letniego, który obowiązywał w 1999 r. do 10 –letniego, który obowiązuje w dacie wydania zaskarżonej decyzji.

Ponadto przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ rentowy powinien rozpoznać całość żądania skarżący, jakie było zawarte we wniosku z dnia 12 maja 2011 a w szczególności ocenić to żądanie w aspekcie zwrotu uiszczonej przez nich kwoty w wysokości 4660, 70 zł, która to kwota nie obejmuje rozliczenia składek za maj 1999 r. Rozliczenie przez organ rentowy należności z tytułu składek dokonane w decyzji z dnia 7 czerwca 2011 r nie jest bowiem przedmiotem sporu miedzy stronami, w niniejszej sprawie i decyzja ta jest prawomocna z uwagi na brak odwołania skarżących.

Dopiero uporządkowanie kwestii rozliczeń skarżących z tytułu składek przy przyjęciu powyższych rozważań, pozwoli na dokonanie prawidłowej i całościowej oceny ich żądania zawartego w przedmiotowym wniosku.

Na marginesie należy wskazać iż zarzuty obu stron zawarte w ich apelacjach a dotyczące naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego art. 24 ust. 6a-8 ustawy systemowej, nie mają znaczenia dla oceny w/w rozstrzygnięcia , z uwagi na to, że przepis ten reguluje zasady postępowania organu rentowego i płatnika składek w sytuacji zaistnienia nienależnie opłaconych składek natomiast nie ma zastosowania w stosunku do nieprawidłowo przyjętego żądania skarżących.

A zatem wszelki rozważania organu rentowego zawarte w jego apelacji a dotyczące braku po jego stronie podstaw faktycznych i prawnych do zwrotu nadpłaconej kwoty z tytułu składek nie mają znaczenia dla dokonanej oceny rozstrzygnięcia Sądu I instancji, zawartej w niniejszym orzeczeniu.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 477 ^{14 a} kpc.

O zwrocie kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. wsparcie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2002 r. Nr 163 poz. 1349 ).