Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W tutejszym Sądzie z urzędu wszczęte zostało postępowanie o ustanowienie opieki prawnej dla całkowicie ubezwłasnowolnionej M. O..

Uczestnikami postępowania były córki ubezwłasnowolnionej : B. J. i J. W.. Każda z nich wnosiła o to aby, to ją sąd ustanowił opiekunem prawnym dla matki.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny :

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19.12.2014 roku w sprawie syg. akt IV Ns 66 /14 M. O. ur. (...) z domu W. została całkowicie ubezwłasnowolniona z powodu choroby psychicznej. Z badania przeprowadzonego przez biegłych lekarza psychiatrę i biegłego psychologa 3. 10. 2014r. oraz opinii sądowo – psychiatrycznej wynika, że M. O. ma 71 lat, od 1988 roku była leczona psychiatrycznie z powodu zespołu paranoidalnego, potem schizofrenii paranoidalnej. Z powodu tej choroby psychicznej nie jest ona zdolna do samodzielnego funkcjonowania, ma całkowicie zniesioną zdolność kierowania swoim postępowaniem, nie jest w stanie załatwiać własnych spraw, wymaga stałej pomocy i opieki innych osób. Stwierdzono, że M. O. mieszka z córką J. W., która się nią opiekuje, robi zakupy, wozi do lekarzy, pilnuje leczenia, wykupuje leki, rozkłada w kieliszkach. Badana ma również drugą córkę B. J. – do obu córek ma pozytywny stosunek (k.100-104 akt IV Ns 66 /14 ).

J. W. ma 46 lat, jest panną, nie ma dzieci. Ma wykształcenie średnie ekonomiczne, pracuje na Poczcie Polskiej jako starszy asystent ds. obsługi klienta, zarabia brutto 3.348 zł. miesięcznie , netto około 2.400 . Całe życie mieszka z matką M. O. w trzypokojowym mieszkaniu przy ul. (...) w W.. Lokal ten ma 48 mkw, jego właścicielami są obecnie M. O. w ½ , J. W. w ¼ i B. J. w ¼. Uczestniczki udziały w tym lokalu nabyły w spadku po ich zmarłym niedawno ojcu. Dysponowanie tym lokalem jest przedmiotem ich sporu. J. W. chce nadal mieszkać z matką i opiekować się nią, znieść współwłasności i siostrę spłacić. Wniosła o dział spadku po ojcu i przyznanie jej na wyłączną własność udziału w lokalu rodziców. J. W. mieszkając z matką w jednym lokalu zajmuje się sprawami domowymi, opłacaniem rachunków, praniem, sprzątaniem, jak potrzeba to wzywa fachowca, potrafi też korzystać z telefonu i w razie potrzeby wezwać pogotowie, choć gdy zachorował ojciec to zadzwoniła najpierw do siostry. Uważa, że będzie lepszym opiekunem dla matki, bo mieszka z nią, opiekuje się nią i jest z nią związana emocjonalnie. Uważa się za osobę zaradną, bo „ od 20 lat pracuję przy pieniądzach i daję sobie radę”. Obawia się natomiast , że siostra sprowadzi się do swojego pokoju w ich mieszkaniu, razem ze swoim niepełnosprawnym synem, lub też pokój ten odstąpi lub wynajmie innej osobie, co zaburzałoby dotychczasową stabilizację jej i matki. Jej zdaniem jej matka chce, aby to ona nadal z nią mieszkała i nią się opiekowała, natomiast nie chce aby do ich mieszkania sprowadziła się jej młodsza córka ze swoim niepełnosprawnym synem.

B. J. ma 42 lata, jest księgową, ale nie pracuje. Pozostaje na świadczeniu pielęgnacyjnym na niepełnosprawnego syna, którym się opiekuje, czasami wyjeżdża z nim na turnusy rehabilitacyjne. Mieszka z byłym mężem i dwójka dzieci, w tym dorosłą córką w dwupokojowym mieszkaniu, gdzie dla tylu osób jest za ciasno. Posiada klucze do mieszkania matki, którą odwiedza i też załatwia jej różne sprawy, płaci też ¼ czynszu za mieszkanie matki. To z jej wniosku toczyła się sprawa o ubezwłasnowolnieniem matki. B. J. w 2009 roku ukończyła roczną Medyczną Szkołę Policealną i uzyskała tytuł asystenta osoby niepełnosprawnej (k.18). Uczestniczka nie poinformowała siostry o toczącej się sprawie o opiekę prawną, uważa, że siostra przebywając poza domem ok. 11 godzin nie może sprawować opieki nad matką, nadto uważa, że jej siostra mieszkając stale z chorą psychicznie matką powinna „ poddać się działaniom na poprawę swojej psychiki, bo można mieć psychozę”. Uważa jednak siostrę za osobę uczciwą, co szczerze przyznała.

M. O. mieszka nadal z córką J. W. i jest pod jej opieką, choć B. J. też w tej opiece uczestniczy. Do opieki nad M. O. przychodzi także codziennie opiekunka prywatna, która podaje jej ciepły posiłek, mierzy ciśnienie, przebywa 3 godziny. M. O. ma emeryturę w wysokości ok. 1.300 złotych oraz w spadku po mężu pieniądze na koncie w kwocie 68.475 zł. Posiadaczem tego konta jest ona oraz córka J. W..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty dołączone do akt sprawy oraz wysłuchanie uczestniczek w charakterze strony.

Sąd Rejonowy zważył co następuje :

Kodeks cywilny w art. 13 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi, że dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje ona pod władzą rodzicielską. Kodeks rodzinny i opiekuńczy natomiast przewiduje że do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim czyli art. 145-174 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego . Tak więc opiekę sprawuje jeden opiekun, chyba że jest to opieka nad dzieckiem, wtedy opiekę sprawują małżonkowie ( art. 146 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Ten przepis przesądza o tym że opiekunów co do osoby dorosłej nie może być dwóch, może być tylko jeden.

Dlatego też spór w tej sprawie sprowadza się do kwestii : która z sióstr : J. W. czy B. J. powinna być ustanowiona opiekunem dla ich ubezwłasnowolnionej matki M. O..

Zasadniczo każda z nich mogłaby – zdaniem Sądu Rejonowego - pełnić tę funkcję, bowiem są osobami najbliższymi, dorosłymi, rozsądnymi i odpowiedzialnymi, nie karanymi, obie spełniają przesłanki z art. 148 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, co do obu pań też prawdopodobne jest, że wywiążą się należycie z obowiązków opiekuna prawnego.

Ponieważ jednak funkcję tę może pełnić tylko jedna osoba, konieczne było dokonanie wyboru i powierzenie opieki nad matką jednej z sióstr.

Zdaniem Sądu należało funkcję opiekuna prawnego powierzyć starszej siostrze czyli J. W. bowiem :

a ) stale mieszka z matką i nią się opiekuje, zna jej potrzeby, zapewnia matce stabilizację i opiekę codzienną,

b) jest osobą uczciwą i potrafi załatwiać sprawy finansowe i inne, choć nie jest księgową jak siostra i nie potrafi wypełniać zeznań podatkowych, jednak pracując na poczcie musi być osobą rozsądną i odpowiedzialną,

c) jest osobą wolną i poza matką nie ma innych osób, którymi musi się opiekować w odróżnieniu od młodszej siostry, opiekującej się swoim niepełnosprawnym synem co jest obowiązkiem bardzo trudnym i absorbującym,

d) wydaje się być spokojniejsza i rozsądniejsza od młodszej siostry, dąży do uregulowania kwestii mieszkaniowych, i zakończenia konfliktu z nią, co jest słuszne i będzie służyło stabilizacji sytuacji rodziny. Możliwość wprowadzenia się do lokalu młodszej siostry z jej chorym synem lub innych upoważnionych przez nią osób byłaby ciężkim zaburzeniem spokoju osoby chorej psychicznie jaką jest M. O. i taka sytuacja jest dla jej zdrowia psychicznego nie wskazana.

Nadto wyjaśnić potrzeba, że opieka prawna nie jest tożsama z opieką faktyczną nad osobą ubezwłasnowolnioną. Art. 27 Kodeksu cywilnego stanowi co prawda, że miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna. Czyni to jednak z tego względu , że w ujęciu cywilnoprawnym wyrażonym w art. 25 miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W przypadku osób ubezwłasnowolnionych, a więc takich, które z powodu choroby psychicznej , niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych nie są wstanie kierować swoim postępowaniem (art. 13 §1 Kodeksu cywilnego) nie jest możliwe z powodu dysfunkcji psychicznych ustalenie jaki jest ich zamiar do miejsca stałego pobytu. Nie oznacza to jednak, że osoba ubezwłasnowolniona musi przebywać na stałe w miejscu zamieszkania opiekuna prawnego. Formalnie miejsce zamieszkania opiekuna jest miejscem zamieszkania osoby ubezwłasnowolnionej, lecz z różnych względów np. zdrowotnych lub mieszkaniowych może ona mieszkać w innym lokalu lub przebywać w placówce leczniczej np. zakładzie opiekuńczo – leczniczym lub domu pomocy społecznej. Jednakże – zgodnie z art.156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego opiekun prawny powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku podopiecznego, w tym również co do umieszczenia podopiecznego w wyżej wskazanych placówkach. Opiekun prawny sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem podopiecznego, obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością jak wymaga tego dobro pozostającego pod jego opieką i interes społeczny. Opiekun prawny upoważniony jest do czynności prawnych w imieniu podopiecznego. Podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. ( ar. 154,155 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Z tych względów orzeczono jak sentencji.