Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

Sędziowie: SSA Jerzy Bess

SSO (del.) Barbara Baran

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2015 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku syndyka masy upadłości (...). spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w K.

przy uczestnictwie J. N. i B. N.

o stwierdzenie upadku zabezpieczenia

na skutek zażalenia uczestników na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt I Co 79/13

postanawia:

1.  oddalić zażalenie;

2.  zasądzić od uczestników na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Krakowie stwierdził upadek zabezpieczenia wynikającego z nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Krakowie w dniu 30 czerwca 2009 r., sygn. I Nc 206/09.

Sąd stwierdził, że w/w nakaz uprawomocnił się w dniu 22 lipca 2009 r. Stosownie do treści art. 492 § 1 k.p.c. nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Zgodnie z art. 754 ¹ § 1 k.p.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone wg przepisów tego tytułu upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Wobec tego przedmiotowe zabezpieczenie upadło po upływie miesiąca licząc od daty 22 lipca 2009 r. i można ten fakt deklaratoryjnie stwierdzić.

Zażalenie na powyższe postanowienie wnieśli uczestnicy. W kwestii doręczenia im odpisu zaskarżonego postanowienia podnieśli, że wskazany we wniosku ich adres był nieaktualny, podobnie jak adres radcy prawnego M. H., który ponadto nie był upoważniony do reprezentowania uczestników w niniejszym postępowaniu. Doręczenie zastępcze postanowienia do kancelarii pełnomocnika nie było zatem prawidłowe a termin do wniesienia zażalenia jeszcze nie rozpoczął biegu. Ponieważ jednak można wnieść zażalenie przed doręczeniem orzeczenia, podnieśli także zarzuty merytoryczne.

Zdaniem skarżących art. 745 ¹ § 1 k.p.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sytuacji, bowiem zabezpieczenie w sprawie I Nc 206/09 nastąpiło na podstawie art. 492 § 1 k.p.c. Nie jest zatem zabezpieczeniem „udzielonym” w formie postanowienia, o jakim mowa w art. 748 k.p.c. , nie nastąpiło według przepisów tytułu II („Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych”) w części drugiej („Postępowanie zabezpieczające”) k.p.c. a regulacje zawarte w art. 492 k.p.c. nie odsyłają do regulacji z art. 745 ¹ § 1 k.p.c. Zarzucili nadto, że postanowienie winno było zapaść na rozprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie uczestników jest bezzasadne.

Przede wszystkim zauważyć należy, że pełnomocnictwo procesowe w myśl art. 91 k.p.c. obejmuje także wszelkie czynności dotyczące zabezpieczenia i egzekucji. Niniejsze postępowanie dotyczące stwierdzenia upadku zabezpieczenia dokonanego w sprawie, w której pełnomocnik reprezentował uczestników należy potraktować jako dotyczące czynności zabezpieczenia. Pełnomocnik wnioskodawców zresztą z jednej strony kwestionuje swoje umocowanie na chwilę złożenia wniosku o stwierdzenie upadku zabezpieczenia, z drugiej strony działa w niniejszej sprawie, nie dołączając nowego dokumentu umocowania. Wobec faktu, że art. 136 k.p.c. w istocie przewiduje obowiązek zawiadamiania sądu o każdej zmianie miejsca zamieszkania przez cały tok postępowania do jego prawomocnego zakończenia, nie ma zaś regulacji obligującej do takiego zawiadamiania po prawomocności orzeczenia, przyjąć należy, że zażalenie uczestników może podlegać rozpoznaniu mimo odnotowania jako skuteczne doręczeń na nieaktualne już adresy.

Co do merytorycznych zarzutów uczestników zważyć należy, że nakaz zapłaty nie określa sposobu zabezpieczenia, dlatego stosownie do treści art. 492 § 2 k.p.c. powód, wnosząc o dokonanie zabezpieczenia, jest obowiązany ten sposób zabezpieczenia wskazać. Jeżeli nakaz dotyczy roszczenia pieniężnego, powinien wskazać sposób lub sposoby zabezpieczenia wymienione w art. 747 k.p.c. Po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty staje się on jednym z tytułów egzekucyjnych wymienionych w art. 777 k.p.c. a po nadaniu mu klauzuli wykonalności - tytułem wykonawczym.

Samo jednak zabezpieczenie roszczenia nie oznacza zaspokojenia roszczeń. Musi bowiem nastąpić złożenie wniosku egzekucyjnego w celu wyegzekwowania roszczenia. Zaspokojenie wierzyciela wierzytelności zabezpieczonej hipoteką z przedmiotu zabezpieczenia także wymaga wniosku egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi o wyegzekwowanie wierzytelności z obciążonej nieruchomości. Wierzyciel może o to skutecznie wystąpić na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przeciwko dłużnikowi w sprawie, w której udzielono mu zabezpieczenia przez ustanowienie hipoteki przymusowej.

Należy pamiętać, że bez uzasadnionych przyczyn nie można przedłużać okresu obowiązywania zabezpieczenia, które ze swej natury ma tymczasowy charakter. Z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy odpadają przyczyny, dla których dokonano zabezpieczenia. Ochronę prawną zapewnia uprawnionemu prawomocne orzeczenie sądu. Po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie zabezpieczenia upada. W tym okresie uprawniony powinien podjąć niezbędne kroki zmierzające do realizacji swego prawa podmiotowego, o ile takie kroki są konieczne.

Przez wprowadzenie rozwiązania z art. 754 ¹ k.p.c. ustawodawca zamierzał spowodować, by uprawnieni czynili użytek z udzielonego im zabezpieczenia niezwłocznie po prawomocnym zakończeniu postępowania orzeczeniem, które zasądza na ich rzecz świadczenie, gdyż w przeciwnym razie muszą liczyć się z upadkiem zabezpieczenia. Przepis ten – wbrew stanowisku uczestników - znajduje również zastosowanie do zabezpieczenia ustanowionego na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym. Stanowisko to jest ugruntowane w orzecznictwie sądów i jest podzielane przez Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie. Gdyby bowiem interpretować wskazany pogląd w sposób prezentowany przez skarżących, należało by przyjąć, że dokonane zabezpieczenie trwa bezterminowo mimo uzyskania przez uprawnionego tytułu egzekucyjnego (wykonawczego). Byłoby to sprzeczne z wskazanym na wstępie celem zabezpieczenia roszczenia (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Poznaniu, post. z 9 kwietnia 2014 r., I ACz 480/14). Art. 492 k.p.c. nie zawiera kompleksowej regulacji kwestii zabezpieczenia i nie może być interpretowany w sposób oderwany od pozostałych przepisów k.p.c.

Co do zarzutu wadliwego rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie skarżący również nie mają racji. W literaturze zasadnie przyjmuje się, że art. 735 k.p.c. ma zastosowanie także przy rozstrzyganiu innych kwestii związanych z zabezpieczeniem, w szczególności w razie orzekania o uchyleniu lub zmianie zabezpieczenia (T. Ereciński), o upadku zabezpieczenia, o kosztach postępowania zabezpieczającego, o przeznaczeniu kwot uzyskiwanych z zarządu przymusowego na zaspokojenie uprawnionego (J. Jagieła). Możliwość orzekania na posiedzeniu niejawnym nie jest zatem ograniczona wyłącznie do samych wniosków o udzielenie zabezpieczenia, lecz dotyczy szerzej postępowania zabezpieczającego przed sądami powszechnymi we wszystkich instancjach. Wyłączają ją przepisy szczególne, które w kilku sytuacjach przewidują obowiązek wyznaczenia rozprawy. Przedmiotowy art. 754 ^{( 1)} k.p.c. do nich nie należy.

Z powyższych względów zażalenie jako bezzasadne uległo oddaleniu na podstawie art. 385 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i 13 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.