Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2015roku

Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

X Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

przy udziale zainteresowanych: (...) Sp. z o.o. w S., P. S. i J. W.

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 roku w Katowicach

odwołania P. O. (P. O. )

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 27 czerwca 2014 roku

znak: 020000/71/2014-RED-DO/77/IW

w sprawie P. O. (P. O.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie odpowiedzialności członka zarządu

1.  zmienia zaskarżoną decyzję uznając, że odwołujący P. O. nie jest odpowiedzialny za zaległości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. na ubezpieczenia społeczne za miesiące wrzesień 2009 roku i listopad 2009 roku, na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące wrzesień 2009 roku listopad 2009 roku oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc listopad 2009 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 2.400zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

SSO Magdalena Wróbel

UZASADNIENIE

P. O. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 27 czerwca 2014r., którą organ orzekł o odpowiedzialności solidarnej odwołującego się ze sp. z o.o. (...) oraz wszystkimi członkami zarządu spółki za zobowiązania (...) sp. z o.o. z tytułu nieopłacenia składek za okresy, kiedy P. O. pełnił funkcję prezesa zarządu spółki.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 116 § 1 ordynacji podatkowej poprzez niewłaściwą interpretację polegającą na przyjęciu, że ponosi subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, podczas gdy w czasie kiedy był członkiem zarządu nie istniały żadne przesłanki do ogłoszenia upadłości, a przesłanki te powstały już po odwołaniu go z funkcji prezesa zarządu oraz poprzez niewłaściwą interpretację i zastosowanie podczas gdy organ nie wykazał, iż została spełniona przesłanka bezskuteczności egzekucji.

Odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że P. O. nie odpowiada, jako były prezes zarządu za zobowiązania (...) Sp. z o.o. powstałe w okresie od 20 grudnia 2004r. do 30 grudnia 2009r. oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko odwołujący wskazał, że w okresie, kiedy P. O. był prezesem zarządu, spółka co prawa posiadała zaległości z tytułu składek, jednakże jej kondycja finansowa nie dawała podstaw do zgłoszenia wniosku o upadłość lub wniosku o wszczęcie postępowania układowego. Kondycja finansowa spółki pogorszyła się już po odwołaniu go z funkcji członka zarządu. Jednocześnie istnienie przesłanek do ogłoszenia upadłości w czasie, kiedy członek zarządu pełnił swoją funkcję, musi podlegać badaniu przez organ.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesu. Organ rentowy wskazał, że P. O. sprawował funkcję członka zarządu spółki (...) od 20 grudnia 2004r. do 26 stycznia 2010r., a przypisane mu zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych mieści się w tym okresie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. O. pełnił w okresie od 20 grudnia 2004r. do 30 grudnia 2009r. funkcję prezesa zarządu w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zarząd był wówczas jednoosobowy. Za wrzesień i listopad 2009r. spółka nie opłaciła składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a za listopad 2009r. spółka nie opłaciła składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) zatrudniała około 5 osób oraz księgowego. Po koniec 2009r. spółka opłacała swoje zobowiązania, na jej konto wpływały należności.

P. O. miał problemy finansowe z tytułu osobistych należności. We wrześniu 2009r. został poinformowany, że przysługujące mu w spółce udziały zostaną zlicytowane. Następnie P. O. został odwołany z funkcji prezesa zarządu.

Dowód: zeznania P. O., k. 53.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) miała problemy finansowe już od 2006r., kiedy to wartości wskaźników płynności znajdowały się na poziomach pogorszonych w stosunku do wartości wzorcowych (zalecanych). Stan przewyższenia zobowiązań nad majątkiem mógł wystąpić w spółce co najmniej na zakończenie 2010r. Na dzień 31 grudnia 2009r. spółka miała jeszcze przewyżkę majątku nad zobowiązaniami.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu ekonomii i finansów oraz wyceny zdolności upadłościowej i układowej przeprowadzona w sprawie prowadzonej sygn. VI GC 697/11, k. 5- 26.

Egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, a Komornik Sądowy postanowieniem z dnia 28 czerwca 2013r. umorzył egzekucję prowadzoną do majątku spółki (...). W toku czynności Komornik nie ustalił majątku dłużnika pozwalającego na zaspokojenie dochodzonych należności.

Dowód: postanowienie z dnia 28.06.2013r., akta organu rentowego.

Decyzją z dnia 27 czerwca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w B., rozciągnął odpowiedzialność solidarną za długi Spółki z o.o. (...) powstałe z tytułu nieopłacania składek i określił, że odpowiedzialność ta ma charakter odpowiedzialności solidarnej Sp. z o.o. (...) oraz wszystkich członków zarządu spółki pełniących swoje funkcje w okresie powstania długu, to jest między innymi P. O., który pełnił funkcję Prezesa Zarządu w okresie od 20 grudnia 2004r. do 30 grudnia 2009r. Organ orzekł, że P. O. ponosi solidarną odpowiedzialność za długi w postaci zaległości w opłacaniu składek na: ubezpieczenie społeczne za wrzesień i listopad 2009r., ubezpieczenie zdrowotne za wrzesień i listopad 2009r. oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za listopad 2009r.

Dowód: decyzja z 27.06.2014r., akta organu rentowego

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach zalegających w aktach organu rentowego oraz dowodzie z przesłuchania P. O.. Zeznania odwołującego się Sąd ocenił jako spójne, logiczne i przekonujące. Sąd oparł się również na dowodzie w postaci ekspertyzy przeprowadzonej w sprawie VI GC 697/11. Wbrew twierdzeniom organu rentowego okoliczność, że opinia ta została przeprowadzona w innej sprawie nie pozbawia Sądu orzekającego w niniejszym postępowaniu możliwości czynienia ustaleń w oparciu o wnioski z tej opinii. Opinia biegłego powołanego w innej sprawie może być wykorzystana w innym postępowaniu, chyba że strona tego postępowania zgłasza do niej zastrzeżenia lub żąda powtórzenia tego dowodu w toczącym się postępowaniu. Opinia taka nie może być co prawda traktowana jak dowód z opinii biegłego, jednakże nie oznacza to, że twierdzenia w niej zawarte pozbawione są mocy dowodowej. Opinia taka nadal bowiem stwierdza, że osoba, która podpisała ekspertyzę złożyła oświadczenie zawarte w opinii (por. wyrok SN z 11 czerwca 1974r., II CR 260/74, wyrok SN z 8 listopada 1988r., II CR 312/88). Jeśli strona kwestionuje zasadność wniosków opinii, Sąd powinien rozważyć czy nie zachodzi konieczność dopuszczenia w konkretnym postępowaniu dowodu z opinii biegłego. W niniejszym postępowaniu organ rentowy nie wysunął jednak żadnych zarzutów w stosunku do przedłożonej przez odwołującego się opinii, kwestionując jedynie możliwość uznania ekspertyzy za środek dowodowy. Jak wynika z powyższych uwag, nie ma żadnych przeszkód, aby opinia sporządzona na potrzeby innego postępowania stanowiła dowód tego, że sporządzająca ją osoba złożyła oświadczenie o treści widniejącej w opinii. Sąd nie znalazł jednocześnie żadnych powodów, aby kwestionować wnioski zawarte w przedłożonej ekspertyzie.

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2015.121) do należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio przepisy art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. (Dz. U. 2012.749) ordynacja podatkowa.

Zgodnie z kolei z treścią art. art. 116 § 1 przywołanej powyżej ustawy, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Przesłankami odpowiedzialności członków zarządu są:

-

powstanie zaległości, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu,

-

bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki w całości lub w części,

-

niewykazanie przez członka zarządu, że złożono we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo wykazanie braku winy (jakiejkolwiek) w niepodjęciu działań w tym kierunku,

-

niewskazanie przez członka zarządu mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych spółki.

W orzeczeniu o odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością organ zobowiązany jest wskazać okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania, które przerodziło się w dochodzoną zaległość spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu (por. wyrok NSA z 6 marca 2003r., SA/Bd (...)).

Pozytywnymi przesłankami obciążenia odpowiedzialnością członka zarządu jest po pierwsze samo istnienie zaległości, po drugie nieskuteczna w całości lub w części egzekucja z majątku spółki oraz wykazanie, że dana osoba pełniła funkcję członka zarządu w czasie, kiedy zaległości powstały. Natomiast negatywne przesłanki orzeczenia o odpowiedzialności członków zarządu, których zaistnienie należy wykluczyć, aby orzec o ich odpowiedzialności, jako osób trzecich, ordynacja podatkowa definiuje, jako po pierwsze wykazanie, że we właściwym czasie osoby te zgłosiły wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez ich winy i wreszcie wskazanie przez te osoby mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Zgodnie z rozważaniami zawartymi w uchwale 7 sędziów NSA z 10 sierpnia 2009r., (...) 3/09, „w każdym przypadku orzekania o odpowiedzialności członka zarządu organ podatkowy jest zobowiązany zbadać, czy i kiedy wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości, gdyż tylko niezłożenie wniosku o upadłość w terminie czyni otwartą kwestię odpowiedzialności członka zarządu na podstawie art. 116 § 1 ordynacji podatkowej. Odpowiedzialność członka zarządu może wchodzić w rachubę tylko w sytuacji, gdy w stosunku do spółki wystąpiły przesłanki upadłości. Z kolei członek zarządu tylko wtedy ponosi odpowiedzialność, kiedy obowiązku w zakresie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego nie wypełnił w terminie lub też, że ponosi winę za jego niewypełnienie. W każdym przypadku należy zatem ustalić, że taki obowiązek w ogóle na członku zarządu ciążył oraz kiedy powinien być dopełniony. Skoro w okresie pełnienia funkcji przez członka zarządu nie zachodziły przesłanki do ogłoszenia upadłości, to późniejsze pogorszenie się sytuacji finansowej spółki w okresie, kiedy już tej funkcji nie pełnił, powoduje uwolnienie tego członka zarządu od odpowiedzialności ukształtowanej w art. 116 § 1 ordynacji podatkowej”.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, należy przyjąć, że konieczność zgłoszenia wniosku o upadłość spółki zaistniała dopiero z końcem 2010r., kiedy to odwołujący się nie był już prezesem zarządu spółki. Brak jest bowiem możliwości w oparciu o posiadaną dokumentację weryfikacji zapisów na rachunkach spółki przed 1 stycznia 2010r. Jednocześnie, z posiadanej dokumentacji wynika, że na koniec 2009r. spółka miała niewielką nadwyżkę aktywów nad pasywami. Odwołujący się sprawował funkcję prezesa zarządu do końca 2009r., a zatem na koniec 2010r., kiedy powstała konieczność zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, P. O. nie był już członkiem zarządu (...) Sp. z o.o. Odwołujący nie odpowiadał zatem wówczas za zobowiązania spółki, a więc nie może ponosić odpowiedzialności za brak zapłaty dochodzonych należności.

Mając na względzie przytoczone okoliczności, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że uznał, że P. O. nie jest odpowiedzialny za zaległości (...) w S. na ubezpieczenia społeczne za miesiące wrzesień 2009r., listopad 2009r., na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące wrzesień 2009r., listopad 2009r. oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc listopad 2009r.

Orzeczenie o kosztach oparto na treści art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490).

SSO Magdalena Wróbel