Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku T. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji T. U.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 24 kwietnia 2012 r. sygn. akt V U 2404/11

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu oddalił odwołanie T. U. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 27 października 2011 r. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił T. U. przyznania emerytury argumentując, że na dzień 1 stycznia 1999 r. to jest dzień wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wnioskodawca nie udowodnił 15–letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, ale 8 lat, 9 miesięcy i 23 dni takiej pracy, nie spełnił zatem warunków do przyznania świadczenia, o których mowa w art. 184 ustawy. Wnioskodawca w odwołaniu od powyższej decyzji podnosił, że jako okresy wykonywania pracy w warunkach szczególnych winny zostać zaliczone również okresy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w O. od 1 marca 1992 r. do 30 września 2001 r.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie odwołania wywodząc, że wnioskodawca nie spełnił warunków do przyznania emerytury wymienionych w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej i przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz. 43 ze zm.). W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach obejmującym sporny okres nie podano charakteru pracy zgodnie z wymienionym rozporządzeniem oraz nie podano aktu resortowego, pod które podlegało przedsiębiorstwo. Nadto organ rentowy nie uznał okresu zatrudnienia od 2 do 12 kwietnia 1975 r. w (...) SA w O. z uwagi na zatrudnienie od 2 kwietnia 1975 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w C. koło O.. .

Rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na podstawie następującego stanu faktycznego ustalonego na podstawie zeznań świadków i akt osobowych wnioskodawcy obejmujących zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...) P. od 14 czerwca 1985 r. do 29 lutego 1992 r. i Przedsiębiorstwie (...) w P. – Grupa (...) w O. od 23 marca do 23 września 1978 r.

Wnioskodawca T. U., ur. (...), w dniu 18 października 2011 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniosek o emeryturę. Udokumentował ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, nie pozostaje w stosunku pracy, pobiera zasiłek przedemerytalny, nie przystąpił do OFE. W okresie od 23 marca do 23 września 1978 r. wnioskodawca pracował w Przedsiębiorstwie (...) w P. – ostatnio na stanowisku zbrojarza. Od 14 czerwca 1985 r. do 29 lutego 1992 r. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) P. – ostatnio na stanowisku pomocnika ślusarza. Od 1 marca 1992 r. do 30 września 2001 r. T. U. pracował w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w O. na stanowisku montera konstrukcji i wraz z innymi pracownikami tego zakładu, w trudnych warunkach przeprowadzał remonty na działach odpylania, działach węglowych, pracował na konstrukcjach, w młynach, cementowniach, wapiennikach.

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego sprawy Sąd I instancji orzekł, iż odwołanie wnioskodawcy było bezzasadne. Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał przepisy art. 184 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS a także przepisy § 1 i 2 oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz. 43 z późn. zm.). Sąd Okręgowy wskazał, że w stanowiącym załącznik do wymienionego rozporządzenia Wykazie A, Dział V, poz. 4 wymieniono prace zbrojarskie-betoniarskie, a pod pozycja 5 – prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości. W akcie resortowym doprecyzowującym wymieniony wykaz wymienione są natomiast odpowiednio stanowiska zbrojarza i montera urządzeń i konstrukcji metalowych na wysokości. Zdaniem sądu I instancji tylko okres zatrudnienia od 23 marca do 23 września 1978 r. w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku zbrojarza może być wnioskodawcy zaliczony dodatkowo jako praca w warunkach szczególnych. Natomiast praca od 1 marca 1992 r. do 30 września 2001 r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w O. na stanowisku ślusarza-montera konstrukcji nie była pracą w warunkach szczególnych, bowiem w tym okresie wnioskodawca nie wykonywał prac monterskich wyłącznie na wysokości. Pracował on na stanowisku łączonym, a zeznania świadków są zbyt ogólnikowe i nieprecyzyjne dla uznania, że praca odbywała się na wysokości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zeznania świadków są także zbyt lakoniczne i nieprecyzyjne by uznać, że praca ekipy remontowej, w której zatrudniony był wnioskodawca, zawsze i w pełnym wymiarze była wykonywana wyłącznie na będących w ruchu oddziałach zakładów, na których pracownicy wykonywali prace w warunkach szczególnych.

Apelację od wyżej opisanego wyroku wywiódł wnioskodawca, wnosząc o jego zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury. Apelujący zarzucał zaskarżonemu wyrokowi w dorozumiany sposób niewyjaśnienie istotnych dla sprawy okoliczności, to jest ustalenia, jakie prace w spornych okresach wnioskodawca faktycznie wykonywał. W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca wymienił szereg czynności wykonywanych w grupie remontowej, podając, że dotyczyły prac wykonywanych w ruchu zakładów. Zwrócił także uwagę na to, że sąd I instancji nie dysponował aktami osobowymi ze spornego okresu zatrudnienia

Pozwany nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie o tyle, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Opolu.

T. U. domagał się przyznania emerytury będąc urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. Nie osiągnął zatem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (w dacie wniosku Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) i nie spełnił warunków do uzyskania emerytury na warunkach określonych w art. 46 ust. 1 ustawy do dnia 31 grudnia 2008 r. Uprawnienie swoje wywodzi wnioskodawca z art. 184 ust. 1 ustawy. Przepis ten uprawnia do emerytury ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy – to jest 1 stycznia 1999 r. spełnili łącznie następujące warunki:

1)  osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 – zatem wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Pojęcie przepisy dotychczasowe odnosi się do art. 32 cytowanej ustawy, zgodnie, z którym ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezspornym w sprawie pozostawało, że T. U. posiada wymagany okres zatrudnienia oraz wiek emerytalny (tj. 60 lat) spornym, czy legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że przedwcześnie dokonał sąd I instancji oceny rodzaju i faktycznie wykonywanych w spornych okresach przez wnioskodawcę czynności oraz przedwcześnie uznał, że brak podstaw do zakwalifikowania tych prac do jednego z rodzajów prac wymienionych w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. Słusznie podnosi apelujący, że zarówno ustalenia jak i rozważania sądu są w tej mierze ogólnikowe i niewystarczające. Zgodzić się wypada z sądem I instancji, że zeznania świadków są zbyt ogólnikowe i nieprecyzyjne dla uznania, że praca odbywała się na wysokości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo też, że praca ekipy remontowej, w której zatrudniony był wnioskodawca, zawsze i w pełnym wymiarze była wykonywana wyłącznie na będących w ruchu oddziałach zakładów. Jednakże z treści protokołu rozprawy z dnia 7 lutego 2012 r. wynika, że sąd I instancji przesłuchał świadków niezwykle pobieżnie. Zeznania świadków W. K. i J. M., pomieszczone w kilku linijkach tekstu, w żaden sposób nie obrazują czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie i nie mogą wyczerpywać czynności przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków. Nieco obszerniejsze zeznania świadka J. P. także, poprzez swą lakoniczność nie są przydatne dla ustalenia, czy praca wykonywana przez T. U. w okresie od 14 czerwca 1986 r. nosi cechy którejkolwiek z prac wymienionych w wykazie A załącznika do omawianego rozporządzenia.

Sąd I instancji nie ustalił nadto, które z kilkunastu okresów w różnych zakładach w jakich zatrudniony był wnioskodawca, zostały zaliczone przez organ rentowy jako okresy pracy w warunkach szczególnych i czy którykolwiek okres – oprócz wymienionych w stanie faktycznym był w rzeczywistości takim okresem: np. praca w charakterze zbrojarza w Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w O., skoro z analizy akt rentowych wynika, że pracę w charakterze zbrojarza świadczoną w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) tak właśnie organ rentowy zakwalifikował.

Powyższe okoliczności świadczą o konieczności ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Ponownie rozpoznając sprawę, sąd winien zatem na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego ustalić miejsca pracy wnioskodawcy i stanowiska, na których był zatrudniony, w kontekście ewentualnej możliwości zaliczenia ich jako pracy w warunkach szczególnych, a przede wszystkim wnikliwie przesłuchać wszystkich wnioskowanych przez T. U. świadków oraz samego wnioskodawcę na okoliczność faktycznie wykonywanych czynności w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O.. Zauważyć bowiem należy, że w Wykazie A, Dziale XIV, pod pozycją 25 wymieniona jest jako praca w warunkach szczególnych bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Wprawdzie w uzasadnieniu orzeczenia wspomniano, że brak dowodów na świadczenie przez wnioskodawcę takiej właśnie pracy, ale niedostatki postępowania dowodowego czynią tę ocenę sądu I instancji przedwczesną. Sąd winien także dopuścić dowód z dokumentów zawartych w aktach dotyczących wypadku przy pracy, jakiemu uległ wnioskodawca 23 grudnia 1994 r., ewentualnie dopuścić inne dowody wnioskowane przez strony. Dopiero tak przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoli na ustalenie, czy wnioskodawca spełnia warunek legitymowania się przynajmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a tym samym czy nabył prawo do emerytury.

Zachodziły zatem podstawy do uwzględnienia apelacji wnioskodawcy o tyle, że Sąd Apelacyjny uznał, iż w sprawie zachodzą przesłanki do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Opolu.

Z powyższych względów na podstawie art. 386 § 4 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

R.S.