Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 2 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 02 kwietnia 2015r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanego

od wyroku wstępnego Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 3 października 2014r. sygn. akt I C 467/14

oddala obie apelacje.

II Ca 717/14

UZASADNIENIE

K. K. wniosła przeciwko Towarzystwu (...) z siedziba w W. o zapłatę 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznana na skutek śmierci matki T. T..

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Kaliszu wyrokiem wstępnym z dnia 3 października 2014 r. uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady przy przyjęciu przyczynienia się poszkodowanej do zdarzenia w 60%. Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:

Do wypadku drogowego doszło w dniu 17 grudnia 2011 r. o godzinie 5.30 w miejscowości K.. Poszkodowana T. T.– matka powódki, poruszała się lewą stroną jezdni w kierunku M.. Była w ciemnym ubraniu bez elementów odblaskowych. Kierujący samochodem osobowym (...) C. I.jechał w przeciwnym kierunku z prędkością dopuszczalną, tj. 52 km/h. W pojeździe włączone były światła mijania. Nawierzchnia drogi była asfaltowa, mokra, w której odbijały się światła mijania pojazdu nadjeżdżającego z przeciwka. Kierowca O. (...)dostrzegł pieszą ubrana na ciemno, idącą po jezdni po pasie ruchu, którym się poruszała z odległości poniżej 21,5 m i w tym momencie zareagował. Nie był jednak w stanie zatrzymać pojazdu przed pieszą ani nie mógł jej wyminąć ponieważ z przeciwka nadjeżdał samochód O. (...). Piesza, z uwagi na stan techniczny pobocza (porośnięte trawą, nierówne, porę nocną oraz warunki atmosferyczne – deszcz) nie ustąpiła pierwszeństwa pojazdowi poruszającemu się po jezdni. Na skutek wypadku poszkodowana T. T.doznała ciężkich obrażeń skutkujących jej zgonem w dniu 1.2.2012 r.

W oparciu o te ustalenia Sąd przyjął, że poszkodowana przyczyniła się w 60% do powstania wypadku.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniosły obie strony.

Pozwany zaskarżył wyrok w całości i zarzucił naruszenie przepisów postępowania przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz dowolną ocenę materiału dowodowego i w konsekwencji uznanie, że poszkodowana przyczyniła się do zdarzenia w 60% oraz naruszenie art. 218 § 1 k.p.c. przez uznanie powództwa za usprawiedliwione co do zasady w sytuacji, gdy ustalenie stopnia przyczynienia nie wpływa na zasadność żądania. Podniósł również naruszenie prawa materialnego przez błędne uznanie, ze do wypadku nie doszło z wyłącznej winy poszkodowanej. W oparciu o te zarzuty wniósł o zmianę orzeczenia i oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów za obie instancje.

Powódka zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przez uznanie, że okoliczności wypadku uprawniają do przyjęcie, że poszkodowana przyczyniłaś się w 60% do powstania szkody, gdy w rzeczywistości jej przyczynienie może sięgać co najmniej 20%. Wniosła o zmianę rozstrzygnięcia przez ustalenie rozstrzygnięcia na tym właśnie poziomie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie doje żadnych podstaw do przyjęcie, że do szkody doszło z wyłącznej winy poszkodowanej.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w art. 435 k.c. mającym zastosowanie w związku z art. 436 k.c. ustawodawca wskazał, że zostaje wyłączona odpowiedzialności na zasadzie ryzyka określona w tych przepisach między innymi w wypadku wyłącznej winy poszkodowanego. Użyciem w tym wypadku wyrażenia „wyłącznie” zamiast „wyłączna” ustawa podkreśla, że skutek przestaje być adekwatny do ruchu przedsiębiorstwa, bo wyłącznie wina tłumaczy powstałą szkodę, a nie ruch przedsiębiorstwa. Następuje więc przerwanie związku przyczynowego, bo wszystkie zdarzenia związane z ruchem przedsiębiorstwa, które miały kierunek wywoływania szkodliwego skutku, tracą charakter adekwatności i nie mogą być zaliczone do łańcucha związku przyczynowego (por. S. Garlicki; Odpowiedzialność cywilna za nieszczęśliwe wypadki, PiP 1954, nr 9, s.11). Gdyby ustawa użyła wyrażenia z winy wyłącznej, dawałoby to wówczas do zrozumienia , że spomiędzy różnych konkurujących przyczyn, a więc również i tych, które leżą w sferze ruchy przedsiębiorstwa, najważniejszą intensywność ma zawinione zachowanie się poszkodowanego (por. Jan Szachułowicz, Odpowiedzialność deliktowa przedsiębiorstw państwowych wprawianych w ruch siłami przyrody, Warszawa 1968, s. 63).

Z prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego, opartych na opinii biegłego wynika, że do szkodzącego skutku nie doszło z wyłącznej winy poszkodowanej. Panujące warunki drogowe, takie jak jazda w nocy, mokra nawierzchnia, wymijanie się pojazdów mających włączone światła mijania, spowodowały zdecydowanie zmniejszenie widoczności drogi kierowcy O. (...), w tym widzialności pieszej (dowód; . pisemna opinia biegłego J. S. , k-71 akt). Są to - poza winą poszkodowanej polegającą na tym, że poruszała się po jezdni, a winna poruszać się po poboczu – istotne czynniki, które miały wpływ na powstanie szkody. Samo ich istnienie wyklucza możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności pozwanego. E. pozwanego może nastąpić tylko w sytuacji , gdy zawinione postepowanie poszkodowanego stanowi wyłączną przyczynę szkody. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że wyłączność odnosi się do przyczyny a nie do winy (por. Biruta Lewaszkiewicz –Petrykowska, Odpowiedzialność cywilna prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, Warszawa 1967, s. 158, 162).

Należy obecnie rozważyć, czy ocena Sądu I instancji, że poszkodowana przyczyniła się do wypadku w 60% jest prawidłowa, gdyż obie apelacje ocenę te podważają. Przepis art. 362 k.c. nie jest precyzyjny i nie daje jednoznacznych wskazówek co do sposobu jego stosowania lecz ma charakter normy ogólnej (por. A. Szpunar, Kilka uwag o przyczynieniu się poszkodowanego do zwiększenia szkody, Rejent 2002, nr 11, s. 13).

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a powstaniem szkody zachodzi normalny związek przyczynowy (art. 361 § 1 k.c.), a zachowanie to jest dotknięte obiektywna nieprawidłowością lub jest niezgodne z powszechnie przyjętym sposobem postępowania (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2001r., I PKN 248/00; wyrok S.N z dnia 20 czerwca 1972 r., II PR 164/72).

Zachowanie poszkodowanej nie tylko było zawinione ale obiektywnie nieprawidłowe. Poruszała się ona w porze nocnej po jezdni (powinna po poboczu) i nie ustąpiła pierwszeństwa nadjeżdającemu z przodu pojazdowi, ubrana była w ciemna odzież bez elementów odblaskowych.

Należy jednak mieć na uwadze, że odpowiedzialność posiadacza mechanicznego środka komunikacji oparta jest na zasadzie ryzyka. Jest to odpowiedzialność zaostrzona, niezależna od winy. Środki komunikacji stwarzają olbrzymie niebezpieczeństwo i ustalając przyczynienie się pieszego do wypadku należy to mieć na uwadze (por. wyrok S.N. z dnia 18 marca 1997 r., I CKU 25/97; Zdzisław Gołba, Poszkodowani w wypadkach drogowych i przez ubezpieczyciela, Warszawa 2008 , s. 126).

W niniejszej sprawie na powstanie szkody miały wpływ także czynniki obiektywne, niezależne od winy kierowcy takie jak jazda w nocy, mokra nawierzchnia, wymijanie się pojazdów mających włączone światła mijania. Spowodowały one zdecydowanie zmniejszenie widoczności drogi kierowcy O. (...), w tym widzialności pieszej. Uwzględniając te czynniki zwiększające znacznie ryzyko powstania szkody należało uznać, że Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że poszkodowana przyczyniła się do powstania szkody w 60 %.

Należy wskazać, że we wszystkich przykładach orzeczeń wskazanych w apelacji powódki , gdzie sąd orzekający przyjmował mniejsze przyczynienie kierujący pojazdem sprawca poruszał się niezgodnie z obowiązującymi przepisami. W niniejszej sprawie natomiast sprawca zdarzenia poza terenem zabudowanym poruszał się z prędkością niewielką 52 km/h i był trzeźwy.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji.