Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Urszula Wiercińska

Sędzia SA– Agata Wolkenberg (spr.)

Sędzia SA – Teresa Mróz

Protokolant: sekr. sądowy Beata Pelikańska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej

z udziałem zainteresowanego (...) S.A. w R.

o zmianę umowy

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 28 czerwca 2012 r.

sygn. akt XVII AmT 191/09

I oddala apelację;

II zasądza od Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1423/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 21.07.2009r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej:

I. zmienił – w zakresie stawki rozliczeniowej za zakańczanie połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej (...) sp. z oo (stawki MTR)- postanowienia Umowy w ten sposób, że w § 10 ust 4 umowy dodał pozycję 4 przewidującą opłatę w wysokości 0,1677 złotych za zakończenie połączenia w sieci (...) przy zastrzeżeniu, że zmiana obowiązuje od 14.08.2009r.;

II. w §10 ust 4 umowy „Opłaty za ruch międzysieciowy pod tabelą „Zakończenie połączeń w sieci (...)” dodał ustęp o następującym brzmieniu: „od dnia 14.08.2009r. nie stosuje się opłat określonych w ust. 4 w tabeli „Zakończenie połączeń w sieci (...) w pozycji 2 i 3. Jeżeli jakiekolwiek postanowienia umowy odnoszą się do opłat określonych w ust. 4 (Tabela: Zakończenie połączeń w sieci (...)) w pozycji 2 i 3 od dnia 14.08.2009r. postanowienia te należy odnosić wyłącznie do opłaty określonej w ust. 4 (Tabela : Zakończenie połączenia w sieci (...)) w pozycji 4”.

Dalsze postanowienia umowy pozostały bez zmian a decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Od tej decyzji (...) sp. z o.o. złożyła odwołanie zarzucając:

-naruszenie art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 6 dyrektywy 2002/21/WE oraz art. 8 ust.4 i art. 5 ust. 4 dyrektywy 2002/19/WE, a także art. 20 ust 1 w zw. z art. 17 ustawy z 16.07.2004r. Prawo telekomunikacyjne, polegające na ustaleniu opłat określonych w zaskarżonej decyzji bez przeprowadzenia postepowania konsolidacyjnego, pomimo braku podstaw do odstąpienia od jego przeprowadzenia;

- naruszenie art. 40 ust. 1 i 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegające na ustaleniu opłat w oparciu o koszty przedsiębiorcy innego niż (...), czego skutkiem było ustalenie opłat, które nie zapewniają (...) zwrotu ponoszonych kosztów świadczenia usług oraz na dostosowaniu zaskarżona decyzją warunków współpracy pomiędzy (...) i (...) S.A. tj. wysokości opłat do warunków określonych w decyzji Prezesa UKE z 30.09.2008r. o nałożeniu na (...) obowiązku dostosowania opłat, która narusza przepisy prawa telekomunikacyjnego (art. 17,18, 20) oraz przepisy prawa administracyjnego.

Powołując te zarzuty powód wnosił o uchylenie decyzji w całości oraz o wstrzymanie jej wykonania.

Pozwany Prezes UKE wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrokiem z dnia 28.06.2012r. uchylił zaskarżoną decyzję i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Orzeczenie to zapadło na podstawie następujących ustaleń i rozważań prawnych:

Powód i zainteresowany (...) S.A. w R. są przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi w rozumieniu art. 2 pkt 27 pt.

(...) spółka z oo w W. zawarł z (...) S.A. w likwidacji z siedzibą w W. w dniu 18.12.2003r. umowę o połączeniu sieci i zasadach rozliczeń zmieniona aneksami oraz decyzją Prezesa UKE z 23.02.2009r. nr (...), w zakresie zmiany stawki z tytułu zakańczania połączeń głosowych w publicznej ruchomej sieci telefonicznej (...) (stawki MTR). Dnia 8.06.2009r. podpisano trójstronne porozumienie między (...) S.A. oraz (...) i (...), na mocy którego (...) wstąpiła w wszelkie prawa i obowiązki (...) S.A., stając się w rezultacie stroną umowy.

W dniu 30.09.2008r., Prezes UKE wydał decyzję nr (...), w której zobowiązał (...) do dostosowania opłat z tytułu zakańczania połączeń głosowych w publicznych ruchomych sieciach telefonicznych do poziomu 0,1677 zł/min. zgodnie z przedstawionym w decyzji harmonogramem.

Pismem z dnia 2.12.2008r. (...) zwróciła się do (...) o dokonanie zmian w Umowie w zakresie zmiany wysokości opłat za usługę zakańczania połączeń w publicznej ruchomej sieci telefonicznej (...). Prezes UKE określił termin zakończenia negocjacji zmiany umowy w zakresie stawek MTR na 12.01.2009r. Wobec bezskutecznego upływu tego terminu, (...) zwróciła się do Prezesa UKE z wnioskiem o wydanie decyzji na podstawie art. 27 ust 2 w zw. z art. 30 pt. W dniu 23.02.2009r. Prezes UKE wydał decyzję nr (...), mocą której zmienił postanowienia Umowy w zakresie zmiany stawki MTR, zgodnie z decyzją MTR 2008, odstępując jednocześnie w interesie użytkowników od przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego wynikającego z art. 17 Pt., określając okres obowiązywania decyzji do 13.08.2009r.

W dniu 10.03.2009r. (...) wystąpiła do Prezesa UKE o wydanie decyzji zmieniającej Umowę w zakresie ustalania opłaty za usługę zakańczania połączeń w ruchomej publicznej sieci telefonicznej (...) w wysokości 33,76 groszy za minutę. Pismem z dnia 13.03.2009r. Prezes UKE zawiadomił strony o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego o wydanie decyzji zmieniającej Umowę w zakresie stawek MTR a po przeprowadzeniu postępowania konsultacyjnego na podstawie art. 15 pkt 3 Pt decyzją z 21.07.2009r. zmienił Porozumienie między (...) oraz (...) spółki z o.o. w zakresie stawki MTR w sposób w niej wskazany, określając, że zmiana obowiązuje od 14.08.2009r.

Prawomocnym wyrokiem z 8.03.2010r., decyzja MTR Prezesa UKE z 30.09.2008r. nr (...) została uchylona.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na naruszenie art. 28 ust 1 pkt 2 w zw. z art. 30 Pt.

Sąd ten wskazał, że zaskarżona Decyzja wydana została w oparciu o decyzję MTR 2008 w zakresie dostosowania stawek rozliczeniowych za zakańczanie połączeń w ruchomej sieci telefonicznej (...) sp. z (...) do poziomu określonego w Decyzji MTR 2008 w zakresie stawek, zaś decyzja MTR 2008 została prawomocnie uchylona. Uchylenie tej decyzji ma skutek ex tunc, tak jakby decyzji na w ogóle nie istniała. Wyeliminowanie jej z obrotu odnosi bezpośredni skutek na Decyzję będącą przedmiotem procesu jako że obie Decyzje są integralnie związane. W ocenie Sądu I instancji, Decyzja stanowiąca realizację obowiązku nie może funkcjonować bez Decyzji nakładającej na (...) ten obowiązek. W rezultacie nastąpiło naruszenie przez organ regulacyjny art. 28 ust. 1 pkt 2 Pt z uwagi na to, że Decyzja Prezesa UKE z 30.09.2008r. nie mogła stanowić źródła dla kluczowego kryterium wydania i treści zaskarżonej decyzji tj. kryterium obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego. Byt prawny tych obowiązków był ukształtowany Decyzją MTR 2008, zatem uchylenie tej Decyzji skutkuje ich unieważnieniem. Tego rodzaju wada zaskarżonej decyzji nie podlega konwalidacji w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów dlatego decyzję należało uchylić na podstawie art. 479(64) § 2 kpc. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Apelacyjnego, SOKiK zwrócił też uwagę, że sprawy z odwołania od decyzji organów regulacyjnych rozpoznaje merytorycznie zatem jest zobowiązany brać pod uwagę stan faktyczny i prawny istniejący w chwili orzekania.

Wobec uznania, że przyjęta przez SOKiK przesłanka uchylenia decyzji jest wystraczająca, nie ma w ocenie tego Sądu potrzeby rozważania pozostałych zarzutów podniesionych w odwołaniu.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył apelacją pozwany Prezes UKE.

Zarzucił naruszenie:

- art. 316 § 1 kpc, poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że w sprawie z odwołania (...) od decyzji z 21.07.2009r. SOKiK, wydając wyrok miał obowiązek wziąć pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, w tym okoliczność , że po wydaniu Decyzji została prawomocnie uchylona Decyzja Prezesa UKE z 30.09.2008r. (Decyzja MTR 2008);

- art. 479(64) § 2 kpc poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, iż uchylenie Decyzji MTR 2008 ma skutek ex tunc oraz poprzez jego wadliwe zastosowanie i uchylenie decyzji w sytuacji gdy nie było ku temu podstaw;

- art. 479 (64)§ 1 kpc poprzez jego niezastosowanie polegające na zaniechaniu oddalenia odwołania PTK w sytuacji, gdy brak było podstaw do uwzględnienia odwołania powoda oraz istniały podstawy faktyczne i prawne do wydania decyzji;

- art. 233 § 1 kpc poprzez wyprowadzenie sprzecznego z materiałem dowodowym wniosku, że uchylenie Decyzji MTR 2008 nastąpiło ze skutkiem ex tunc;

- art. 28 ust 1 pkt 2 w zw. z art. 30 Pt poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że Prezes UKE nie wziął pod uwagę kryterium obowiązków nałożonych na przedsiębiorców telekomunikacyjnych tj. okoliczności, że nastąpiło prawomocne uchylenie Decyzji MTR 2008.

W rezultacie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania w całości ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i wnioski Sądu I instancji uzasadniające uchylenie zaskarżonej decyzji.

Zarzuty sformułowane w apelacji są chybione i nie mogą podważyć prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. Nie doszło do naruszenia art. 316 § 1 kpc , art. 479 (64) § 1 i 2 kpc oraz art. 233 § 1 kpc w sposób wskazany w apelacji.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd, że SOKiK i Sądy Apelacyjne rozpoznają sprawy z odwołania od decyzji organów regulacyjnych merytorycznie a zatem muszą brać pod uwagę stan faktyczny i prawny istniejący w chwili orzekania (por. wyroki SN z 17.03.2010r., III SK 40/09, OSNP 2011/19-20/266; z 5.04.2010r., III SK 39/10, LEX nr 901644). W tej sytuacji uwzględnienie przez Sąd I instancji okoliczności bezspornej, a mianowicie prawomocnego uchylenia Decyzji MTR 2008, było prawidłowe. Zgodzić się jedynie należy z pozwanym, że skoro uchylenie Decyzji MTR 2008 miało miejsce już po wydaniu zaskarżonej decyzji, to Prezes UKE, wydając decyzję z 21.07. 2009r., okoliczności tej nie mógł wziąć pod uwagę. Powyższe nie wpływa jednak w żaden sposób na ocenę prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny w tym składzie, podziela stanowisko Sądu Okręgowego i innych składów Sądu Apelacyjnego rozstrzygających w podobnych sprawach (np. VI ACa 1385/11, VI ACa 1017/12), w świetle którego, prawomocne uchylenie decyzji MTR 2008 wywiera skutek ex tunc. Oznacza, to że każda decyzja wydana w oparciu o tę decyzję, tak jak to ma miejsce również w tym przypadku, w konsekwencji podlega uchyleniu. Pogląd ten znajduje swoje uzasadnienie w odrębności rozstrzygnięć wydawanych w ramach dwóch różnych postępowań – administracyjnym i cywilnym oraz braku możliwości stwierdzenia przez sąd powszechny nieważności decyzji administracyjnych. Nie można też wprost porównywać skutków decyzji uchylanych przez sąd powszechny w ramach postępowania z odwołania od decyzji Prezesa UKE przy zastosowaniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego z decyzjami uchylanymi w postępowaniu administracyjnym, toczącym się według zasad procedury administracyjnej. Uchylenie przez SOKiK decyzji administracyjnej nie powoduje przekazania sprawy Prezesowi organu regulacyjnego ( w tym przypadku UKE) do ponownego rozpoznania. Takie rozstrzygnięcie kończy postępowanie w sprawie, eliminując uchyloną decyzję z obrotu prawnego. Nie może to z kolei pozostawać bez skutku dla innych decyzji, wydanych w oparciu o decyzję prawomocnie wyeliminowaną z obrotu.

W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że prawomocne uchylenie przez sądy powszechne Decyzji MTR 2008 oznacza pozbawienie mocy skutków prawnych wywołanych przez tę wadliwą decyzję od samego początku (ex tunc), nawet jeśli data jej podjęcia wyprzedza orzeczenie sądu uchylające Decyzję MTR 2008. O powiązaniu obu decyzji i zależności zaskarżonej decyzji od Decyzji MTR 2008 świadczy również niekwestionowana okoliczność, że Prezes UKE, wydając zaskarżoną decyzję, nie prowadził odrębnej analizy ponoszonych przez powoda kosztów świadczenia usługi MTR. Opierał się w tym zakresie na ustaleniach poczynionych przy wydawaniu Decyzji MTR 2008, przyjmując wprost w decyzji z 21.07.2009r., stawkę określoną w Decyzji MTR 2008. Decyzja MTR 2008, co należy również podkreślić, nie była decyzją ostateczną, a jej funkcjonowanie w obrocie wynikało z nadania jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Zasadnie uznając, iż wyeliminowanie Decyzji MTR 2008 spowodowało, że dalsze funkcjonowanie w obrocie zaskarżonej decyzji, wydanej na podstawie i w celu realizacji Decyzji MTR 2008, jest bezpodstawne, Sąd Okręgowy nie mógł również wydać merytorycznego rozstrzygnięcia. W toku postępowania administracyjnego nie przeprowadzono żadnych dowodów i ustaleń na okoliczność wysokości stawek MTR jakie powinien stosować powód we współpracy z zainteresowanym, przyjmując wprost, jak już wcześniej wskazano, stawki wynikające z decyzji MTR 2008, a ta została prawomocnie wyeliminowana z obrotu. Przedmiotem postępowania sądowego wszczętego na skutek odwołania jest rozstrzygnięcie sporu pomiędzy przedsiębiorcą a regulatorem w zakresie określonym w odwołaniu. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów weryfikuje zasadność zarzutów sformułowanych w odwołaniu ale nie ma odpowiednich instrumentów i kompetencji przysługujących wyłącznie regulatorowi ( np. nie może przeprowadzić postępowania konsultacyjnego w trybie art. 15 Pt lub konsolidacyjnego w trybie art. 18 Pt, które to czynności powinny być podjęte przez Prezesa UKE w toku postępowania administracyjnego przed wydaniem decyzji).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację, jako bezzasadną, na podstawie art. 385 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto stosownie do wyniku procesu na podstawie art. 98 kpc.