Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. w Legnicy

sprawy z wniosku B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 5 maja 2014 roku

znak (...)

I. zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 5 maja 2014 roku znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy B. K. prawo do emerytury od dnia 07 kwietnia 2014 roku,

II. stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia.

Sygn. akt VU 2365/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 maja 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy B. K. prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnia warunków do uzyskania świadczenia, określonych w przepisach art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej „ustawa emerytalna”) oraz w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), albowiem nie wykazał żadnego stażu pracy w warunkach szczególnych, wobec wymaganych 15 lat. Organ odmówił zaliczenia wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy okresu jego zatrudnienia w Fabryce (...) S.A w G. w okresach: od 1.10.1974r. do 30.06.1977r., od 1.08.1979 r. do 30.04.1988 r. i od 1.08.1988 r. do 22.07.1991 r. oraz od 1.10.1973 r. do 25.10.1973 r. i od 26.09.1975 r. do 31.07.1976 r., gdyż przedłożone na tę okoliczność świadectwa pracy w warunkach szczególnych nie wskazywały stanowisk według wykazu zgodnego z w.w. rozporządzeniem.

W odwołaniu od powyższej decyzji, uzupełnionym w piśmie procesowym z dnia 21 lipca 2014 r., B. K. wnosił o przyznanie mu prawa do emerytury, domagając się uznania za pracę w warunkach szczególnych zakwestionowanego przez organ rentowy jego zatrudnienia w Fabryce (...) S.A w G., a nadto zatrudnienia na stanowisku spawacza w latach 1991-1999.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca B. K. urodził się (...), w dniu (...)r. ukończył 60 lat. Na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 25 lata, 8 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Dnia 7 kwietnia 2014 r. wnioskodawca wystąpił do ZUS Oddział w L. z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 12 marca 1973 r. do 22 lipca 1991 r. wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) S.A w G., najpierw na okres próbny, następnie na umowę o pracę na czas nieokreślony, na pełen etat. Początkowo ubezpieczony pracował jako pracownik fizyczny w magazynie, a po podpisaniu z pracodawcą umowy o przyuczenie do zawodu spawacza, od 1 października 1973 r. zajmował stanowisko pomocnika spawacza. W okresie od 26 października 1973 r. do 27 sierpnia 1975 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową. Po jej odbyciu kontynuował zatrudnienia na stanowisku pomocnika spawacza.

Od 1 sierpnia 1979 r. do 30 kwietnia 1988 r. w angażach pracodawca wpisał wnioskodawcy stanowiska: ślusarz-spawacz, ślusarz, ślusarz brygadzista, ślusarz-gięciarz blach, natomiast wnioskodawca w tym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace przy obróbce metali na gorąco i zimno, przy ręcznym gięciu i przy użyciu giętarek oraz przy obróbce plastycznej metali na wydziale konstrukcyjno-spawalniczym. W angażach z okresu od 1 sierpnia 1988 r. do 22 lipca 1991 r. wnioskodawca miał wpisane w rubryce stanowiska: „ślusarz-gięciarz blach” (do 1 września 1988 r.) oraz „gięciarń maszynowy-prostowacz”. Charakter jego pracy nie zmienił się i wciąż wykonywał kucie ręczne i przy użyciu maszyn.

Dnia 19 czerwca 1989 r. wnioskodawca zdobył uprawnienia spawacza elektrycznego i gazowego. Mimo to jego charakter pracy w (...) nie uległ zmianie.

Pracodawca - (...) S.A w G. wystawił wnioskodawcy trzy świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Pierwsze, z dnia 5 lipca 2000 r. dotyczyło prac przy spawaniu na stanowisku pomocnik spawacza, w okresach: od 1.10.1973 r. do 25.10.1973 r. i od 26.09.1975 r. do 31.07.1976 r. Drugie, z dnia 25 stycznia 2001 r., dotyczyło pracy przy obsłudze młotów mechanicznych na stanowisku gięciarń maszynowy-prostowacz w okresach: od 1.10.1974r. do 30.06.1977r., od 1.08.1979 r. do 30.04.1988 r. i od 1.08.1988 r. do 22.07.1991 r. Trzecie świadectwo z dnia 15 lipca 2014 r. wskazywało na zatrudnienie wnioskodawcy w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziale spawalniczym w okresie od 1 października 1973 r. do 31 lipca 1976 r.

W okresie od 24 lipca 1991 r. do 31 grudnia 2001 r. wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w R. na stanowisku określonym w dokumentach osobowych wnioskodawcy jako „ślusarz-spawacz”. Pracodawca zazwyczaj wpisywał w angażach podwójne stanowiska, co było dla pracowników korzystne, gdyż wiązało się z wyższą stawką zaszeregowania. Przedsiębiorstwo to zajmowało się pracami remontowymi urządzeń hutniczych na terenie Huty(...), w wydziałach przygotowania wsadu, koncentratu, pieców szybowych, konwektorowych, szybowych, anodowych, odpylni, kwasu siarkowego. Remontowano takie urządzenia jak suszarnie koncentratu, odpylnie, pancerze, gazociągi, zbiorniki kwasów. Pracodawca wysyłał do pracy jedną brygadę, złożoną ze spawaczy, monterów, pomocników, tokarzy, ślusarzy i palaczy konstrukcji stalowych. Brygada pracowała na wyłączonych urządzeniach remontowych i przy włączonych urządzeniach sąsiednich. Brygada, do której należał wnioskodawca wykonywała remonty tylko w Hucie (...). Skarżący był przydzielany jedynie do prac spawalniczych, na wszystkich niezbędnych obiektach. Praca ta polegała na wycinaniu elementów pieców i innych urządzeń, docinaniu blach i spawaniu nowych elementów w miejsce zużytych. Przez cały okres zatrudnienia wnioskodawca otrzymywał posiłki regeneracyjne.

Dowody :

- dokumenty zgromadzone w aktach emerytalnych: wniosek – k. 1-8; świadectwo pracy w war. szcz . z dn. 25.01.2001 r. – k. 23; świadectwo pracy w war. szcz . z dn. 5.07..2000 r. – k. 24; świadectwo pracy z dn. 31.12.2001 r. – k. 25, decyzja z dn. 05.05.2014 – k. 40;

- dokumenty zgromadzone w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) : zaświadczenie WKU z dn. 26.03.2003 r.; koresponten . Służbowa wewnętrzna z dn. 20.07.2000 r. i 27.06.2000 r.; świadectwo pracy z dn. 15.07.2014 r.; kopia książeczki spawacza; angaże; umowa o pracę; umowa o przyuczenie do zawodu;

- dokumenty zgromadzone w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) : świadectwo pracy z dn. 31.10.2003 r. ; umowa o pracę;

- zeznania świadków: J. B. – k. 32-32v , e-protokół z dn. 17 grudnia 2014 r. – 00: 06:38- 00:20:00 ; Z. Ś. – k. 32v , e-protokół j.w . – 00: 20:09-00:28:00;

- przesłuchanie wnioskodawcy – k. 51-51v , e-protokół z dn. 22 kwietnia 2015 r. – 00: 02;48-00:10:00.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z dyspozycji § 4 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W sprawie bezspornym było, iż na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca udowodnił przed organem rentowym ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz ukończył 60 lat.

Sporną kwestią pozostawało, czy na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca posiadał 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony wywodził bowiem, iż pracę w szczególnych warunkach wykonywał w okresie zatrudnienia w Fabryce (...)S.A w G. oraz w Przedsiębiorstwie (...)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, będąc związany ograniczeniami dowodowymi, nałożonymi na ten organ w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237 poz. 1412), nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...), na podstawie przedłożonych świadectw pracy w warunkach szczególnych wystawionych przez tego pracodawcę.

W przedmiotowej sprawie Sąd zobligowany do rozstrzygnięcia wskazanego wyżej przedmiotu sporu przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z regułami procedury cywilnej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ograniczenia dowodowe z wspomnianego rozporządzenia nie dotyczą postępowania przed sądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UNK 186/97, publ. OSNAP 1998/11/342; LEX nr 32696).

Postępowanie sądowe pozwoliło na ustalenie rzeczywistych obowiązków wnioskodawcy i umiejscowienie ich w Wykazie A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia z 7.02.1983r.

Na podstawie ustalonych powyżej faktów, Sąd uznał, iż wnioskodawca wykazał przekraczający 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Sąd oparł się w szczególności o zeznania świadków, częściowo przesłuchanie wnioskodawcy oraz przedłożone dokumenty w aktach osobowych. Na ich podstawie Sąd ustalił w szczególności, że częściowo w okresie zatrudnienia w (...), tj. w okresach od 1 sierpnia 1979 r. do 30 kwietnia 1988 r. (8 lat, 9 miesięcy i 0 dni) i od 1.08.1988 r. do 22.07.1991 r. (2 lata, 11 miesięcy i 20 dni) wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowisku kowala przy kuciu ręcznym w kuźni przemysłowej oraz obsłudze młotów mechanicznych, czyli pracę wymienioną w Dz. III poz. 79 załącznika Wykazu A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Częściowo taki charakter pracy potwierdzają angaże za powyższe okresy w aktach osobowych wnioskodawcy, w których wskazywano stanowiska łączone ślusarza – gięciarza maszynowego. Sąd dał wiarę twierdzeniom wnioskodawcy, że w powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze wykonywał tylko prace związane z gięciem i prostowaniem metali na zimno i na gorąco, ręcznie oraz przy użyciu specjalnych do tego maszyn. Wiarygodność tego dowodu potwierdza także oświadczenie przełożonego wnioskodawcy z tamtego okresu, złożone do jego akt osobowych na potrzeby ustalenia treści świadectwa w warunkach szczególnych.

Jednocześnie nie było podstaw do uwzględnienia do szczególnego stażu pracy jego okresu zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie we wskazywanych wcześniejszych okresach na stanowisku spawacza, bowiem treść dokumentów osobowych z tamtego okresu oraz fakt, iż wnioskodawca przed czerwcem 1989 r. nie posiadał uprawnień spawacza, wykluczały uznanie, iż wykonywał on od 1973 r. do 1976 r. (z przerwą na odbycie zasadniczej służby wojskowej) pracę spawacza stale i w pełnym wymiarze obowiązującego go czasu pracy. Sąd nie kwestionuje, iż wnioskodawca zajmował stanowisko pomocnika spawacza, lecz w wykazie A rozporządzenia, jest mowa jedynie o samodzielnych stanowiskach pracy. Natomiast stanowisko pomocnika przy pracach spawalniczych, nie jest tam wymienione. Rzeczywisty obraz pracy wnioskodawcy w powyższym okresie, jaki rysuje się także z jego wyjaśnień, a wskazujących na odbywanie w tym czasie nauki zawodu spawacza, nie pozwala przyjąć, że obowiązki pomocnika spawacza pokrywały się z obowiązkami samego spawacza. Także choćby ze względów bezpieczeństwa i w interesie pracodawcy, zainteresowanego niewadliwym wykonaniem prac, przed zdobyciem uprawnień spawalniczych wnioskodawca nie mógł mieć powierzonej pracy spawacza stale i w pełnym wymiarze obowiązującego go czasu pracy.

Sąd Okręgowy uznał nadto za pracę w warunkach szczególnych okres zatrudnienia wnioskodawcy od 24 lipca 1991 r. do 31 grudnia 2001 r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w R.. Obraz rzeczywistego zakresu wykonywanych w tamtym okresie obowiązków ubezpieczonego, jaki jawi się z treści jego przesłuchania i zwłaszcza z zeznań świadków, nie pozostawia w ocenie Sądu żadnych wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał wtedy stale i w pełnym wymiarze czasu prace spawacza. Z dowodów tych wynika, że profil przedsiębiorstwa i zakres wykonywanych remontów zleconych w Hucie (...) wymagał wielu prac spawania gazowego i elektrycznego, zaś sposób organizacji pracy brygady remontowej pozwalał na sztywny podział prac, w tym oddzielenie prac spawalniczych od prac ślusarskich i pomocniczych. W ocenie Sądu nie zachodziły podstawy, aby logicznym i spójnym zeznaniom świadków, którzy nie mieli wątpliwości, iż wnioskodawca wykonywał jedynie prace spawalnicze, odmówić wiarygodności. Świadkowi ci bowiem byli w spornym okresie zatrudnienia współpracownikami wnioskodawcy oraz wykazali się odpowiednią i szczegółową wiedzą na temat charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy. Ponadto zeznania świadków pokrywają się częściowo z dokumentami w aktach osobowych wnioskodawcy.

W konsekwencji do pracy w szczególnych warunkach Sąd zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w R. od momentu zatrudnienia 24 lipca 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., kierując się treścią art. 184 ustawy emerytalnej i wskazaną tam cezurą czasową ustalania spełnienia przesłanki szczególnego stażu pracy do dnia wejścia w życie ustawy, co nastąpiło 1 stycznia 1999 r. Łączny wymiar powyższego okresu wynosi 7 lat, 5 miesięcy i 8 dni.

Sumując staż pracy w warunkach szczególnych u obu w.w. pracodawców ustalony przez Sąd, należało stwierdzić, że wnioskodawca legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach, który wynosi co najmniej 19 lat 1 miesiąc i 28 dni, zatem udowodnił, że spełnia wymóg co najmniej 15 lat stażu pracy wymaganych w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odnośnie terminu początkowego przyznanego świadczenia należy podać, że zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi natomiast, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Jak wynika z akt ubezpieczeniowych, wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w dniu 7 kwietnia 2014 r., a spełnienie wszystkich przesłanek do powstania prawa do emerytury nastąpiło przed tą datą, zatem sporne świadczenie należało przyznać od dnia złożenia wniosku.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., orzekając jak w sentencji.

Mając na względzie treść przepisu art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej Sąd w punkcie II wyroku ustalił, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia. Sąd uznał, że sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe nie pozwoliły na prawidłowe wyjaśnienie rzeczywistej sytuacji wnioskodawcy i konieczne było przeprowadzenie wszechstronnego postępowania dowodowego przed Sądem na okoliczność ustalenia czy wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.