Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2015r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym Odwoławczym, w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Susmaga (spr)

Sędziowie: SSO Justyna Andrzejczak

SSR del. do SO Renata Żurowska

Protokolant: st. prot. sąd. Karolina Tomiak

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2015r.

sprawy Z. M.

oskarżonego o przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 kk

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego oraz pełnomocnika oskarżycieli prywatnych

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań- Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 18 grudnia 2014r., sygn. VI K 548/09

I. na podstawie art. 439 § 1 pkt. 9 kpk uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 101 § 2 kk i art. 102kk umarza postępowanie w sprawie,

II. na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 632a kpk kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

Renata Żurowska Małgorzata Susmaga Justyna Andrzejczak

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014r. (w sprawie o sygn. akt VI K 548/09) Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu uznał Z. M. za winnego tego, że:

1. w dniu 18 marca 2019r. w wywiadzie udzielonym reporterowi R. C. i wyemitowanym podczas programów informacyjnych Teleskop o godz. 18.00, o godz. 19.15, o godz. 21.45 na kanale TVP P., oskarżony zniesławił W. G. słowami „mówiąc wprost próbowano ukraść majątek, nazywając te rzeczy po imieniu próbowano ukraść majątek w postaci udziałów” w odniesieniu do działań Zarządu (...) SA tj. do działań pokrzywdzonego oraz A. N. (1), polegających na zawarciu w dniu 17 grudnia 2008r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży przez (...) SA na rzecz M. F. 38 690 udziałów spółki (...) sp. zoo w P. tj. przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 kk i wymierzył oskarżonemu karę 100 stawek grzywny po 60 złotych.

2. w dniu 20 marca 2009r. w dzienniku (...) Głos (...) w artykule pod tytułem „Funkcjonariusze (...) w (...)” zniesławił W. G. stwierdzając, że „nie boje się stwierdzić, że to grupa przestępcza, która ma na celu nielegalne przejęcie władzy w firmie dla osiągnięcia korzyści majątkowych” oraz, iż „M. winą za tę sytuacje obarcza Zarząd (...) oraz jedną z (...) Kancelarii prawniczych. Jego zdaniem grupa ta za wszelka cenę chce doprowadzić do upadku zakładów i przejęcia terenów przy ul. (...). Dlatego obecne władze (...) złożyły doniesienie do prokuratury na poprzedni zarząd firmy. Według M. miał on działać na szkodę spółki”, przy czym twierdzenie „były Zarząd (...)” oskarżony odnosi do W. G. i A. N. (1) a rzekomą grupę tworzą W. G., A. N. (1), oraz Kancelaria (...), B. i Wspólnicy sp. k. w P. tj. przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 kk i wymierzył oskarżonemu karę 100 stawek grzywny po 60 złotych.

3. w dniu 18 marca 2009r. w wywiadzie udzielonym reporterowi R. C. i wyemitowanym podczas programów informacyjnych Teleskop o godz. 18.00, o godz. 19.15, o godz. 21.45 na kanale TVP P., oskarżony zniesławił A. N. (1) słowami „mówiąc wprost próbowano ukraść majątek, nazywając te rzeczy po imieniu próbowano ukraść majątek w postaci udziałów” w odniesieniu do działań Zarządu (...) SA tj. do działań pokrzywdzonego oraz W. G., polegających na zawarciu w dniu 17 grudnia 2008r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży przez (...) SA na rzecz M. F. 38 690 udziałów spółki (...) sp. zoo w P. tj. przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 kk i wymierzył oskarżonemu karę 100 stawek grzywny po 60 złotych.

4. w dniu 20 marca 2009r. w dzienniku (...) w artykule pod tytułem „Funkcjonariusze (...)w (...)” zniesławił A. N. (1)stwierdzając, że „nie boje się stwierdzić, że to grupa przestępcza, która ma na celu nielegalne przejęcie władzy w firmie dla osiągnięcia korzyści majątkowych” oraz, iż „M.winą za tę sytuacje obarcza Zarząd (...)oraz jedną z (...)Kancelarii prawniczych. Jego zdaniem grupa ta za wszelka cenę chce doprowadzić do upadku zakładów i przejęcia terenów przy ul. (...). Dlatego obecne władze (...)złożyły doniesienie do prokuratury na poprzedni zarząd firmy. Według M.miał on działać na szkodę spółki”, przy czym twierdzenie „były Zarząd (...)” oskarżony odnosi do A. N. (1)i W. G.a rzekomą grupę tworzą A. N. (1)i W. G.oraz Kancelaria (...), B.i Wspólnicy sp. k. w P.tj. przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 kk i wymierzył oskarżonemu karę 100 stawek grzywny po 60 złotych.

Na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk połączono orzeczone kary grzywny i wymierzono oskarżonemu karę łączną 200 stawek grzywny po 60 złotych.

Na podstawie art. 212 § 3 kk orzeczono wobec oskarżonego nawiązkę w wysokości 10 000 złotych na rzecz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach.

Zasądzono od oskarżonego na rzecz oskarżycieli prywatnych zwrot kosztów zastępstwa procesowego, obciążono go kosztami i opłatą w sprawie.

Od powyższego wyroku apelację wnieśli pełnomocnik oskarżycieli prywatnych oraz obrońca oskarżonego.

Pełnomocnik oskarżycieli prywatnych zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i środku karnym na niekorzyść oskarżonego, zarzucając wyrokowi:

- rażącą niewspółmierność wymierzonym oskarżonemu w punktach 1,2,3,4 wyroku kar grzywny 100 stawek po 60 złotych i kary łącznej 200 stawek po 60 złotych, albowiem prawidłowa ocena okoliczności dotyczących ich wymiaru uzasadnia orzeczenie kary surowszej,

- rażącą niewspółmierność orzeczonego wobec oskarżonego środka karnego w postaci nawiązki w wysokości 10 000 złotych na rzecz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach, albowiem prawidłowa ocena okoliczności dotyczących jego wymiaru uzasadnia orzeczenie jej w wyższej wysokości.

W konkluzji Pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu za każde z przypisanych mu przestępstw kary 1 roku pozbawienia wolności, połączenie kar i wymierzenie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci nawiązki w wysokości 100 000 złotych na rzecz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu za każde z przypisanych mu przestępstw kary surowszej a w konsekwencji wymierzenie oskarżonemu surowszej kary łącznej, orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci nawiązki rzecz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach w wyższej kwocie.

Obrońca oskarżonego wyrok zaskarżył w całości na korzyść oskarżonego i zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mających wpływ na jego treść, ć, poprzez przyjęcie, że oskarżony Z. M.jest autorem słów: „nie boję się stwierdzić, że to grupa przestępcza, która ma na celu nielegalne przejęcie władzy w firmie dla osiągnięcia korzyści majątkowych" oraz stwierdzenia: „M.winą za tę sytuację obarcza były Zarząd (...)oraz jedną z (...)Kancelarii prawniczych. Jego zdaniem grupa ta za wszelka cenę chce doprowadzić do upadku zakładów i przejęcia terenów przy ul. (...). Dlatego obecne władze (...)złożyły doniesienie do prokuratury na poprzedni zarząd firmy. Według M.miał on działać na szkodę spółki", opublikowanych 20 marca 2009 r. w dzienniku (...) w artykule „Funkcjonariusze (...)w (...)" i w konsekwencji przyjęcie, że w ten sposób oskarżony Z. M.zniesławił W. G.i A. N. (2), w sytuacji gdy w toku postępowania dowodowego, w żaden sposób nie wykazano by przedmiotowy artykuł był autoryzowany przez oskarżonego, a on sam kategorycznie zaprzecza by wypowiedział tego rodzaju słowa;

- obrazę art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i w konsekwencji przyjęcie, że z zawartych w wywiadzie z R. C.słów „mówiąc wprost próbowano ukraść majątek, nazywając rzeczy te po imieniu próbowano ukraść majątek w postaci udziałów" oraz zamieszczonych w dniu 20 marca 2009 r. w dzienniku (...) w artykule pod tytułem „Funkcjonariusze (...)w (...)" słów „nie boję się stwierdzić, że to grupa przestępcza, która ma na celu nielegalne przejęcie władzy w firmie dla osiągnięcia korzyści majątkowych", wszystkim osobom związanym z (...)wiadomym było, że wypowiedzi te kierowane były pod adresem W. G.oraz A. N. (2), w sytuacji gdy z zeznań znaczącej liczby świadków wynika, iż nie wiedziały one kogo dotyczyły te słowa, a jedynie zeznania osób bezpośrednio związanych z oskarżycielami prywatnymi lub osób wrogo nastawionych do oskarżonego, wskazywały iż słowa te dotyczą osób pokrzywdzonych;

- naruszenie art. 29 kk poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w
okresie, w którym Z. M. miał wypowiedzieć słowa „mówiąc wprost
próbowano ukraść majątek, nazywając te rzeczy po imieniu próbowano ukraść
majątek w postaci udziałów" oraz „nie boję się stwierdzić, że to grupa przestępcza,
która ma na celu nielegalne przejęcie władzy w firmie dla osiągnięcia korzyści
majątkowych", posiadał on uzasadnione przypuszczenia, że ze spółki w sposób
sprzeczny z prawem próbowano wyprowadzić majątek, co w tych okolicznościach
mogło w przekonaniu oskarżonego, uzasadniać skorzystanie z kontratypu określonego
wart. 213 § 2 k.k. W oparciu o powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje, na niekorzyść wywiedziona przez pełnomocnika oskarżycieli prywatnych, jak i na korzyść, wniesiona przez obrońcę oskarżonego nie mogły zostać przez Sąd Odwoławczy rozpoznane, a to z uwagi na wystąpienie, już w toku postępowania drugoinstancyjnego bezwzględnej przyczyny odwoławczej, rodzącej konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia w całości postępowania w sprawie o przestępstwa zarzucane Z. M.

W tym miejscu przypomnieć należy, iż w myśl art. 439 § 1 punkt 9 k.p.k., niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli między innymi, zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art.17 § 1 punkt 5, 6, 8 - 11 k.p.k.

Z treści natomiast art. 17 § 1 punkt 6 k.p.k. jednoznacznie wynika, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie karalności.

Zgodnie z treścią art. 101 § 2 kk. karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101kk wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. (art. 102kk)

Czyny zarzucane oskarżonemu miały miejsce w dniach 18 marca 2009r. i 20 marca 2009r. i ten fakt jest w sprawie bezsporny. Uwzględniając zatem treść powołanych wyżej przepisów należało stwierdzić, iż karalność zarzucanych oskarżonemu przestępstw ustała odpowiednio w dniach 18 marca i 20 marca 2015r.

Przed upływem tego czasu postępowanie w sprawie nie zakończyło się prawomocnym orzeczeniem. Wyrok przed Sądem I instancji zapadł w dniu 18 grudnia 2014r, apelacje zostały wniesione: przez pełnomocnika oskarżycieli prywatnych w dniu 19 stycznia 2015r. i przez obrońcę w dniu 23 stycznia 2015r.

Akta sprawy wpłynęły wraz z apelacjami do Sądu Okręgowego w dniu 11 lutego 2015r, zarządzeniem z dnia 12 lutego 2015r. wyznaczono termin rozprawy odwoławczej na dzień 17 marca 2015r. W dniu rozprawy do Sądu wpłynął wniosek oskarżonego o zniesienie terminu rozprawy uzasadniony wypowiedzeniem przez oskarżonego pełnomocnictw do obrony wszystkim dotychczasowym obrońcom z uwagi na rozbieżności w linii obrony wraz z zaświadczeniem wystawionym przez lekarza sądowego o niezdolności oskarżonego do stawienia się na wezwanie sądu do dnia 23 marca 2015r.

Kolejny termin rozprawy odwoławczej wyznaczono na dzień 6 maja 2015r.

Zgodnie z treścią art. 17 § 1 pkt 6 kpk nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie karalności. Zatem w momencie, gdy Sąd ustali, iż w toczącej się sprawie nastąpiło przedawnienie karalności, jest zobowiązany z urzędu do wydania orzeczenia o umorzeniu postępowania. Wobec faktu, iż w niniejszej sprawie zapadł już wyrok przed Sądem Rejonowym konieczne było także uchylenie tegoż wyroku, zgodnie z normą art. 437 § 2 k.p.k.

Upływ sześcioletniego okresu przedawnienia karalności przestępstwa przewidzianego w art. 212 § 1 i 2 kk, stanowi negatywną przesłankę prowadzenia dalszego postępowania w kwestii istnienia czynu, jego znamion i odpowiedzialności, w szczególności w sytuacji, gdy nie można przyjąć, iż istnieją od razu przesłanki do uniewinnienia oskarżonego z braku czynu, braku znamion czynu jako przestępstwa albo braku winy.

W niniejszej sprawie nie było możliwym wydanie wyroku uniewinniającego oskarżonego od zarzucanych czynów bez szczegółowego rozważenia wniosków i zarzutów wskazanych w środkach odwoławczych, przeprowadzenia analizy dowodów zgromadzonych w sprawie i oceny rozważań Sądu I instancji. Nie byłoby zatem możliwe uznanie a priori, iż oskarżony nie popełnił zarzucanych mu przestępstw, jego czyny nie wypełniły znamion przestępstw lub nie ponosi on winy za zaistniałe zdarzenia.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 101 § 2 kk i art. 102kk umorzył postępowanie w sprawie,

Na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 632a kpk Sąd kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa. Sąd Odwoławczy uznał, iż zasady słuszności przemawiają za tym aby kosztów tych nie ponosił oskarżyciel prywatny zgodnie z regułą określona w art. 632 pkt 1 kpk. W niniejszej sprawie należy przychylić się do poglądu, iż „Państwo musi ponosić ryzyko podejmowanych czynności organów procesowych i przejmować obciążenia finansowe, które z tych czynności wynikają. Proces nie byłby sprawiedliwy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, gdyby jego kosztami, zwłaszcza wtedy, gdy zostały one spowodowane wadliwymi lub ze względów prawnych zbędnymi czynnościami procesowymi, obciążany był obywatel, który dochodzi należnej mu od państwa ochrony prawnej”(uzasadnienie wyroku TK sygn. SK 44/04).

Renata Żurowska Małgorzata Susmaga Justyna Andrzejczak

XVII Ka 145/15

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE