Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach Wydział X

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 roku w Katowicach

odwołań M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 21 sierpnia 2014r. Nr: (...) i z 17 października 2014r. Nr: (...)

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  zmienia zaskarżone decyzje stwierdzając, że ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej dnia 31 sierpnia 2000r. i od 1 do 30 października 2012r.;

2.  umarza postępowanie w zakresie podlegania przez ubezpieczonego ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresach: od 1 kwietnia 2000r do 31 lipca 2000r., od 1 do 30 kwietnia 2001r., od 1 do 31 października 2010r., od 1 do 31 stycznia 2011r. , od 1 marca 2011r. do 30 kwietnia 2011r. i od 1 do 31 sierpnia 2011r.;

3.  oddala odwołania w pozostałej części

SSO Anna Petri

sygn. akt X U 2329/14

UZASADNIENIE

Ubezpieczony M. K. wniósł odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.:

1.  z dnia 21 sierpnia 2014r. stwierdzającej, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie:

⚫

od 9 do 31 sierpnia 1999r., od 1 marca 2000r. do 31 lipca 2000r., 31 sierpnia 2000r., od 1 do 31 stycznia 2001r., od 1 marca 2001r. do 30 kwietnia 2001r., 31 sierpnia 2001r., od 1 do 31 listopada 2001r., od 1 do 31 maja 2003r., od 1 do 31 października 2008r. i był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale;

⚫

od 1 do 31 października 2010r., od 1 do 31 stycznia 2011r., od 1 marca 2011r. do 30 kwietnia 2011r., od 1 do 31 sierpnia 2011r., od 1 lutego 2012r. do 31 sierpnia 2012r., od 1 do 30 października 2012r. i był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy

2.  z dnia 17 października 2014r.zmieniającej powyższą decyzję i stwierdzającej, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie o 9 do 31 sierpnia 1999r., od 1 marca 2000r. do 31 marca 2000r., 31 sierpnia 2000r., od 1 do 31 stycznia 2001r., od 1 do 31 marca 2001r., 31 sierpnia 2001r., od 1 do 30 listopada 2001r., od 1 do 31 maja 2003r., od 1 do 31 października 2008r., od 1 lutego 2012r. do 31 sierpnia 2012r., od 1 do 30października 2012r.

Odwołujący sprecyzował ostatecznie, że kwestionuje zaskarżone decyzje co do okresów9-31.08.1999r., 31.08.2000r., 3.2000r., 8.2000r., 11.2001r., 5.2003r., 10.2008r., 2.2012r. do 8.2012r., 10.2012r. Podniósł, iż był wówczas zatrudniony na podstawie umowy o pracę i miał zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, choć otrzymywał niższe kwoty. Ponadto w dniu 31 sierpnia 2000r. miał zawieszoną działalność gospodarczą, więc nie mógł z tego tytułu podlegać ubezpieczeniom (k. 2, 59-60, 64).

Organ rentowy wniósł o częściowe umorzenie postępowania w związku z częściowym zaspokojeniem roszczenia ubezpieczonego decyzją z dnia 17 października 2014r. za okres od 1 kwietnia 2000r. do 31 lipca 2000r., od 1 do 30 kwietnia 2001r., od 1 do 31 października 2010r., od 1 do 31 stycznia 2011r., od 1 marca 2011r. do 30 kwietnia 2011r., od 1 do 31 sierpnia 2011r. oraz oddalenie odwołania w pozostałym zakresie bowiem w spornym okresie ubezpieczony faktycznie prowadził działalność gospodarczą i pozostawał w stosunku pracy, z tytułu którego otrzymywał przychód niższy od minimalnego wynagrodzenia. Organ rentowy zauważył, iż wydając zaskarżone decyzje nie wiedział o zawieszeniu przez ubezpieczonego działalności gospodarczej dnia 31 sierpnia 2000r. (k. 7, 29, 61-62, 65 i 77).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Począwszy od dnia 15 października 1989r. ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przewozie osób taksówką. Działalność ta była zawieszona w okresach: od 1 do 31 sierpnia 2000r., od 1 sierpnia 2001r. do 1 września 2001r., od 1 lipca 2002r. do 1 września 2002r., od 1 lipca 2003r. do 1 września 2003r., od 31 października 2012r. do 31 grudnia 2012r., od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r., od 1 stycznia 2014r. do nadal. Z tytułu prowadzonej działalności ubezpieczony uzyskał dochód w wysokości: 6.874,32 zł w roku 2000, 6.779,90 zł w roku 2001, 7.390,43zł w roku 2002, 8.792,98 zł w roku 2003, 8.150,15zł w roku 2004, 8.930,61zł w roku 2005, 9.545,50zł w roku 2006, 11.726,21zł w roku 2007, 11.808,15zł w roku 2008, 13.535,65zł w roku 2009, 13.752,45zł w roku 2010, 14.960,88zł w roku 2011, 15.539,58 zł w roku 2012, 12.347,75zł w roku 2013(zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej i zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Siemianowicach Śląskich – k. 16-17, wykaz dochodów ubezpieczonego – k. 11-12).

Począwszy od 1 stycznia 1996r. ubezpieczony jest zatrudniony w Pływalni Miejskiej w S. Ś.na podstawie umowy o pracę w wymiarze połowy etatu na stanowisku ratownika. Od 9 do 31 sierpnia 1999r. i w dniu 31 sierpnia 2000r. przebywał na urlopach bezpłatnych. Wysokość uzyskanego przez niego z tytułu stosunku pracy wynagrodzenia była niższa od minimalnego wynagrodzenia i wynosiła: 673,51zł za (...), 474,66zł za (...), 566,20zł za (...), 600 zł za (...), 1.035zł za okres (...)oraz po 1.430,40zł za każdy miesiąc od 2/2012 do 8/2012.Z uwagi na pogarszający się stan zdrowia od 2012r. ubezpieczony wykonuje na Pływalni tylko obowiązki administracyjne. Przez cały październik 2012r. ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim, z którego dotąd korzystał tylko w pojedynczych dniach (umowy o pracę wraz z aneksami w aktach ZUS, okoliczności wskazane przez ZUS – k. 29 i z mocy art. 230 k.p.c. uznane za przyznane przez ubezpieczonego, raporty ZUS RNA – k. 30-55, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 77).

Podczas hospitalizacji w dniach 5-6 stycznia 2011r. rozpoznano u ubezpieczonego przewlekłą niewydolność nerek i dnę moczanową. Od tego czasu jest dializowany. Od początku 2012r. jego stan zdrowia znacznie się pogorszył. Ubezpieczony źle się czuł i niewiele jeździł taksówką, czasami tylko jeden lub dwa dni w miesiącu. Bardzo źle znosił dializy, gwałtownie rosło mu ciśnienie i musiał pozostawać w szpitalu. Po powrocie ze szpitala czuł się na tyle słabo, że żona woziła go na dializy 3-4 razy w tygodniu. Przebywał w szpitalu w okresie od 24 do 28 września 2012r., od 3 do 5 października 2012r., od 8 do 17 października 2012r. oraz od 7 do 14 listopada 2012r. Początkowo rozpoznano u niego prawostronne zapalenie płuc, nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość wtórną, przetokę tętniczo – żylną, chorobę niedokrwienną serca, napadowe migotanie przedsionków i zalecono pogłębienie diagnostyki kardiologicznej. Następnie dnia 8 października 2012r. odnotowano zawał mięśnia sercowego, umiarkowaną niedomykalność zastawek, zapalenie płuc i przewlekłą hemodializę (karty informacyjne leczenia szpitalnego – k. 31-41 dołączonych akt, zeznania świadka S. K. (1), żony ubezpieczonego – k. 77, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 77).

Po hospitalizacji we wrześniu 2012r. ubezpieczony nie był w stanie wrócić do prowadzenia działalności gospodarczej. Od tego czasu miał bardzo duże skoki ciśnienia i migotanie przedsionków, stale podwyższoną temperaturę, kaszlał z powodu zapalenia płuc, w których była woda i miał problemy z oddychaniem. Leżał wówczas w domu i leczył się, a na zewnątrz wychodził tylko do samochodu, gdy żona wiozła go się na dializy. Bezpośrednio po przebytym dnia 8 października 2012r. zawale sercanie myślał o zawieszeniu działalności gospodarczej skupiając się jedynie na swym stanie zdrowia. Był w stanie to uczynić dopiero 31 października 2013r.z uwagi na planowaną operację bajpasów. Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej osiągał niewielki przychód. Ostatnie rozliczenie podatkowe z działalności gospodarczej ubezpieczony złożył za 2012r., później nie uzyskiwał już dochodów z tego tytułu. W czasie prowadzonej działalności odprowadzał tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne. Działalność tę faktycznie prowadził we wszystkich okresach objętych drugą zaskarżoną decyzją poza 31 sierpnia 2000r. i październikiem 2012r.(zeznania świadka S. K. – k. 77, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 77).

Istotę sporu stanowi ustalenie czy w spornych okresach ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu w związku z prowadzeniem przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania zasługują na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r., poz. 121), zwanej dalej ustawą systemową w związku z art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą: od dnia rozpoczęcia jej wykonywania do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie tej działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w którym to osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlegają tym ubezpieczeniom.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 maja 2008r. (III UK 112/07; niepubl.) podleganie ubezpieczeniu społecznemu wynika z faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej. W myśl art. 2 ust. ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r., poz. 679 z późn. zm.) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Realizowanie tej działalności w sposób zorganizowany i ciągły jest nieodzownym atrybutem działalności gospodarczej. Taką właściwość definiującą powinna zatem posiadać osoba prowadząca działalność gospodarczą, by podlegać ubezpieczeniom. Taki sam pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 kwietnia 2005r. (III AUa 193/05; niepublikowany), z którego wynika, iż prowadzenie działalności gospodarczej występuje w okresie jej faktycznego wykonywania, jak i wykonywania innych czynności związanych z tą działalnością. Istota działalności gospodarczej polega bowiem na tym, że jest ona prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany.

Nie budzi najmniejszych wątpliwości fakt, iż w spornym okresie dnia 31 sierpnia 2000r. działalność ubezpieczonego była zawieszona, co potwierdza zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. Ś.. Natomiast w okresie od 1 do 30 października 2012r. ubezpieczony cierpiał na bardzo poważne dolegliwości kardiologiczne, nefrologiczne i pulmunologiczne całkowicie wykluczające prowadzenie przez niego działalności gospodarczej. Już podczas hospitalizacji mającej miejsce od 24 do 28 września 2012r. rozpoznano u niego m. in. prawostronne zapalenie płuc, przetokę tętniczo – żylną i napadowe migotanie przedsionków. Potem jego stan zdrowia wciąż się pogarszał i był przyczyną kolejnej hospitalizacji od 3 do 5 października 2012r. Ostatecznie dnia 8 października 2012r. przebył zawał mięśnia sercowego, z którego powodu przebywał w szpitalu do 17 października 2012r. Od hospitalizacji mającej miejsce we wrześniu 2012r. do momentu zawieszenia działalności gospodarczej w dniu 31 października 2012r. ubezpieczony nie był w stanie jej prowadzić. W tym czasie miał bardzo duże skoki ciśnienia i migotanie przedsionków, stale podwyższoną temperaturę, kaszlał z powodu zapalenia płuc i miał problemy z oddychaniem. Leżał wówczas w domu i leczył się, a na zewnątrz wychodził tylko do samochodu, gdy żona wiozła go na dializy. Nie dawał rady sam prowadzić taksówki. Bezpośrednio po przebytym dnia 8 października 2012r. zawale serca jego stan zdrowia był na tyle poważny, że nie myślał o zawieszeniu działalności gospodarczej skupiając się jedynie na swym stanie zdrowia. Był w stanie to uczynić dopiero 31 października 2013r.Wbrew wymogom przewidzianym w art. 232 k.p.c. organ rentowy nie wykazał, by w październiku 2012r. ubezpieczony choćby w minimalnym zakresie prowadził działalność gospodarczą, a tym bardziej, by czynił to w sposób zorganizowany i ciągły. Przez cały ten miesiąc korzystał przy tym ze zwolnienia lekarskiego w ramach stosunku pracy. Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 maja 2005r. (III AUa 102/05; niepublikowany) zaprzestanie wykonywania działalności skutkuje uchyleniem obowiązku ubezpieczenia społecznego. Skoro zatem w październiku 2012r. ubezpieczony nie prowadził działalności gospodarczej, przeto nie podlegał ubezpieczeniom z tego tytułu.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy systemowej należało zmienić zaskarżone decyzję stwierdzając, iż dnia 31 sierpnia 2000r i od 1 do 31 października 2012r. ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Po myśli art.477 ¹³ k.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Decyzją z dnia 17 października 2014r. organ rentowy zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 21 sierpnia 2014r. nie stwierdzając już podlegania przez ubezpieczonego obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresach: od 1 kwietnia 2000r do 31 lipca 2000r., od 1 do 30 kwietnia 2001r., od 1 do 31 października 2010r., od 1 do 31 stycznia 2011r., od 1 marca 2011r. do 30 kwietnia 2011r. i od 1 do 31 sierpnia 2011r. W tym zakresie należało zatem umorzyć postępowanie w związku z uwzględnieniem żądania ubezpieczonego.

W pozostałym zakresie odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy systemowej w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5 tej ustawy osoby pozostające w stosunku pracy spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Z mocy art. 9 ust. 1a tej ustawy ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b. Przepis art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy systemowej w zakresie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę odwołuje się do odrębnych przepisów. Chodzi tu o ustawę z dnia 10 października 2002r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 z późn. zm.). Z mocy art. 12 ust. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zauważyć przy tym należy, iż powyższe regulacje odnoszą się do minimalnego wynagrodzenia niezależnie od wymiaru etatu, na jakim zatrudniony jest ubezpieczony. Nie ma zatem żadnych podstaw prawnych do proporcjonalnego dzielenia kwoty minimalnego wynagrodzenia w zależności od wymiaru jego etatu. Tym samym osiąganie przychodu ze stosunku pracy niższego od minimalnego wynagrodzenia także przy zatrudnieniu na pół etatu skutkuje objęciem obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi także z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 18 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 4 pkt 9 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych będących pracownikami stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U.2012.361z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Z kolei w myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy przychodami w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przychód ubezpieczonego z tytułu stosunku pracy w spornym okresie wynosił: 673,51zł za (...) i 474,66zł za (...), a minimalne wynagrodzenie – 700 zł,566,20zł za (...),a minimalne wynagrodzenie – 760 zł, 600 zł za (...), a minimalne wynagrodzenie – 800 zł,1.035zł za (...), a minimalne wynagrodzenie – 1.126 zł, oraz 1.430,40zł za każdy miesiąc od (...)-8/2012zł, gdy minimalne wynagrodzenie wynosiło 1.500 zł. Zatem we wszystkich tych okresach przychód ubezpieczonego był niższy od minimalnego wynagrodzenia. Osiągając tak niski przychód w myśl powołanego na wstępie art. 9 ust. 1a ustawy systemowej poza ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym oraz wypadkowym z tytułu stosunku pracy ubezpieczony podlegał w tych okresach również obowiązkowo tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Argumentacja ubezpieczonego odnosząca się do powinności uzyskiwania przez niego minimalnego wynagrodzenia ze stosunku pracy nie zasługuje na uwzględnienie. Powołane wyżej przepisy odnoszą się bowiem do faktycznie uzyskiwanego, a nie potencjalnego przychodu. Podobnie żadnego znaczenia nie ma fakt odprowadzania przez ubezpieczonego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w spornym okresie składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nie rzutuje to bowiem w żaden sposób na objęcie go z tego tytułu ubezpieczeniem społecznym.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z art. 9 ust. 1 i 1a, art. 9 ust. 1b, art. 9 ust. 2 i 2a oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, 4 i 5, art. 18 ust. 1 i 4 pkt 5a i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej przy zastosowaniu art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych odwołania ubezpieczonego należało oddalić w pozostałym zakresie jako bezzasadne.

SSO Anna Petri