Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Danuta Kowalik

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Pająk

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2012 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o.w G., (...) Sp. z o.o.w G., Biura (...) Spółki Jawnej w S.

przeciwko Skarnowi Państwa - Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad

o zapłatę

1.zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad solidarnie na rzecz (...) Sp. z o.o.w G., (...) Sp. z o.o.w G., Biura (...) Spółki Jawnej w S.odsetki ustawowe od kwoty 298 656 EUR (dwieście dziewięćdziesiąt osiem tysięcy sześćset pięćdziesiąt sześć euro) od dnia 29 grudnia 2010r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwa w pozostałym zakresie;

3. zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad solidarnie na rzecz (...) Sp. z o.o.w G., (...) Sp. z o.o.w G., Biura (...) Spółki Jawnej w S.kwotę 58 686 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotą 7 200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXV C 231/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 maja 2011 roku powodowie (...) Sp. z o.o.z siedzibą w G., (...) Sp. z o.o.z siedzibą w G.i Biuro (...) Sp. j. z siedzibą w S.wnieśli o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, by pozwany Skarb Państwa – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w W.zapłacił na rzecz powodów solidarnie kwotę 298.656 Euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu strona powodowa zaznaczyła, że zawarła z pozwanym umowę w wyniku udzielenia zamówienia publicznego dla sporządzenia dokumentacji oraz pełnienia nadzoru autorskiego dla budowy drogi ekspresowej (...)na odcinku N.– N.od km 203 + 500 do km 223 + 818. W toku realizacji umowy doszło do wykonania przez stronę powodową, za zgodą pozwanego, prac nieobjętych tą umową. Pozwany nie wyraził zgody na zawarcie umowy na wykonanie prac dodatkowych w trybie ustawy o zamówieniach publicznych, dlatego powodowie wystąpili z zawezwaniem do próby ugodowej w celu rozliczenia wykonanych prac. Strony podpisały ugodę, jednak Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w W.odmówił zatwierdzenia ugody, uznając ją za niezgodną z prawem (pozew, k. 3-8, pismo k.84). Jako podstawę prawną żądania strona powodowa powołała art. 405 k.c.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 06 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w W. na rzecz powodów solidarnie kwotę 298.656 EUR wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 21.888,50 zł (nakaz zapłaty z dnia 06 grudnia 2011 roku, k. 70).

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 06 grudnia 2011 roku w części dotyczącej zasądzonych odsetek i wniósł o oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że nieprawidłowe jest przyjęcie przez powodów daty 14 grudnia 2010 roku jako daty początkowej do naliczania odsetek. Wskazał on, iż wprawdzie strony doszły w tym dniu do porozumienia i zaakceptowały przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Woli w Warszawie treść ugody, jednakże w wyniku postanowienia Sądu o uznaniu ugody za niedopuszczalną, nie miał on podstawy uregulowania kwoty wynegocjowanej przez strony. W ocenie pozwanego, dopiero dzień doręczenia nakazu zapłaty, które nastąpiło w dniu 12 grudnia 2011 roku, można traktować jako wezwanie do zapłaty (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 71-73).

W piśmie procesowym z dnia 20 marca 2012 roku powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz odsetek ustawowych od kwoty 298.656 EUR za okres od dnia 14 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. Strona powodowa podniosła, iż pozwany pomija fakt, że został wezwany do zapłaty z momentem doręczenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. W ocenie strony powodowej pozwany miał więc świadomość istniejącego zobowiązania oraz to, iż w świetle obowiązujących przepisów prawa cywilnego jest ono należne i termin spełnienia tego świadczenia po stronie pozwanego wynika z właściwości tego zobowiązania (pismo procesowe powoda z dnia 20 marca 2012 roku, k. 84-85).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 października 2007 roku Skarb Państwa – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w W.(zamawiający) zawarła z powodami (wykonawca) działającymi jako konsorcjum (z tym, że odnośnie powoda Biura (...)Sp. j. w S.to był wówczas jego poprzednik prawny tj. spółka cywilna Biuro (...) reprezentowanym przez lidera (...) Sp. z o.o.z siedzibą w G., umowę nr (...). Wykonawca zobowiązał się do wykonania usługi obejmującej opracowanie dokumentacji oraz pełnienie nadzoru autorskiego dla budowy drogi ekspresowej (...)na odcinku N.– N.od km 203 + 500 do km 223 + 818. Strony umowy ustaliły wynagrodzenie przysługujące wykonawcy w wysokości netto 1.138.048,88 EUR, brutto 1.388.419,63 EUR (umowa, k. 26-39).

W toku realizacji tej umowy doszło do wykonania przez powodów za zgodą pozwanego prac nie objętych tą umową, jednakże z uwagi na przedłużające się między stronami negocjacje co do zakresu opracowań i wartości opracowań uznawanych za dodatkowe, nie została zawarta umowa na wykonanie prac (pismo pozwanego k. 55 złożone w sprawie akt I Co 3241/09).

Powodowie wnioskiem z dnia 4 listopad 2009 r. złożonym w Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Woli w Warszawie wystąpili z zawezwaniem Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do próby ugodowej o zapłatę kwoty 2 435 547 zł brutto za dodatkowe prace sygn. akt I Co 3241/09 (k. 47). W toku negocjacji strony wypracowały ugodę i w dniu 14 grudnia 2010 roku przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Woli w Warszawie w ramach toczącego się w trybie art. 184 k.p.c. postępowania cywilnego strony zawarły ugodę, w której przyznały, że wykonawcy przysługuje wynagrodzenie w kwocie 298 656 EUR brutto za wykonane dodatkowe prace projektowe: wykonanie Studium Techniczno Ekonomiczno Środowiskowego etap II o wartości 220 576 EUR brutto oraz wykonanie opracowań dodatkowych w zakresie wydłużenia opracowań projektowych poza granice województwa (...)o 1,15 km o wartości 78 080 EUR brutto ( § 1 ugody zawartej w protokole posiedzenia z dnia 14 grudnia 2010 roku). W § 1 pkt 4 ugody postanowiono, że wynagrodzenie w terminie 14 dni od zawarcia ugody zostanie przelane na rachunek bankowy wykonawcy.

Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie uznał ugodę za niedopuszczalną jako niezgodną z prawem; w uzasadnieniu Sąd stwierdził, iż zawarta przez strony ugoda jest niezgodna z prawem – przepisem art. 67 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych – albowiem jej przedmiotem jest udzielenie zamówienia dodatkowego z wolnej ręki, bez spełnienia przesłanek wymienionych w tym przepisie (postanowienie z dnia 14 grudnia 2010 roku, k. 46).

Wyżej przytoczone okoliczności faktyczne nie były sporne.

Sąd zważył, co następuje:

Aby zastosować przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, musi mieć miejsce sytuacja, w której jeden uczestnik obrotu otrzymuje korzyść bez podstawy prawnej (tytułu prawnego) świadczenia, tj. sytuacji w której spełnienie świadczenia nie znajduje usprawiedliwienia w przepisie ustawy, ważnej czynności prawnej, prawomocnym orzeczeniu sądu lub akcie administracyjnym (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 marca 2010 roku, VI ACa 1071/09, LEX nr 785630).

Wykonanie przez stronę powodową prac dodatkowych o wartości 298.656 EUR na rzecz pozwanego stanowiło bezpodstawne wzbogacenie pozwanego kosztem powodów.

Pozwany był zatem obowiązany na podstawie art. 405 k.c. do zwrotu wartości tych prac w kwocie 298.656 EUR bowiem wzbogacił się o wartość tych prac bez podstawy prawnej.

W niniejszej sprawie kwestią sporną jest termin początkowy naliczania odsetek od kwoty 298 656 EUR. Powód żąda bowiem zapłaty odsetek ustawowych od dnia 14 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty. Z kolei pozwany uważa, że odsetki należą się stronie powodowej, ale dopiero od dnia 12 grudnia 2011 roku, tj. od dnia, w którym nastąpiło doręczenie nakazu zapłaty, stanowiące jednocześnie wezwanie do zapłaty.

Zdaniem Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę okoliczność podnoszona przez pozwanego tj. uznanie ugody za niedopuszczalną przez Sąd w spawie sygn. akt I Co 3241/09 ( który kierował się jedynie przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych), nie ma znaczenia dla określenia daty początkowej biegu odsetek od kwoty 298.656 EUR - albowiem pozwany podpisując w dniu 14 grudnia 2010 r. ugodę przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Woli w Warszawie w sprawie I Co 3241/09 uznał w istocie roszczenie strony powodowej wynikające z bezpodstawnego wzbogacenia. Z okoliczności faktycznych wskazanych w ugodzie wynika, że prace dodatkowe wykonane przez stronę powodową nie były objęte umową pisemną a więc nie istniała ważna umowa, z której wynikałby obowiązek powodów wykonania prac dodatkowych (art. 139 ust. 2 P.z.p), brak było zatem ważnej podstawy świadczenia a jednocześnie pozwany przyznał, że wykonanie tych prac było konieczne dla realizacji przedsięwzięcia a pozwany nie przewidział tych prac przy zawieraniu umowy (pismo k. 55). Pozwany w ugodzie uznał wartość prac dodatkowych w kwocie 298.656 EUR oraz zobowiązał się z w terminie 14 dni od dnia zawarcia ugody przelać tę kwotę na rachunek bankowy wykonawcy – a zatem pozwany wyraził zgodę na zwrot wartości dodatkowych prac w określonym terminie. 14 dniowy termin na dokonanie przelewu upłynął z dniem 28 grudnia 2010 roku, a zatem od dnia 29 grudnia 2010 roku wykonawca miał prawo żądać odsetek w razie niespełnienia należnego świadczenia art. 481 § 1 k.c. W związku z powyższym nie ma zastosowania art. 455 k.c. w zakresie w jakim wymaga odrębnego wezwania do zapłaty.

Nadto należy zauważyć, iż pozwany pomija fakt, że został wezwany do zapłaty z momentem doręczenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, co nastąpiło na początku 2010 r. (niezaprzeczone twierdzenia strony powodowej zawarte w sprzeciwie k.85).

W konsekwencji Sąd zasądził dochodzone odsetki od dnia 29 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty zaś oddalił powództwo w zakresie dochodzonych odsetek od dnia 14 grudnia 2010 roku do 28 grudnia 2010 r.

Sąd stosownie do art. 108 1 k.p.c. ponownie rozstrzygnął o całości kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2002.163.1348). Na koszty procesu poniesione przez powodów składa się opłata sądowa od pozwu w kwocie 58.686 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego strony powodowej w kwocie 7.200 zł.