Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2015 r. w Gliwicach

sprawy J. T. (T.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 29 października 2014 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje odwołującemu prawo do emerytury od 10 października 2014 r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz odwołującego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Jolanta Łanowy

Sygn. akt. VIII U 2494/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., odmówił ubezpieczonemu J. T. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z powodu nieudokumentowania na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat, 3 miesiące i 15 dni. W uzasadnieniu wskazano, iż do stażu pracy nie zaliczono ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od 3.06.1976r. do 31.05.1983r., z powodu braku świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w tym okresie.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania spornego świadczenia, wskazując, iż w kwestionowanym przez ZUS okresie wykonywał pracę montażysty maszyn i urządzeń na wysokości do 50m ² przy budowie rurociągów i zbiorników wodnych. Wniósł o przesłuchanie na tę okoliczność wskazanych świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko. W uzasadnieniu wskazał ustalenia faktyczne i podstawę prawną wydanej decyzji, podnosząc, iż w postępowaniu przez organem rentowym wykluczone jest udokumentowanie pracy w warunkach szczególnych w drodze dowodu z przesłuchania świadków.

Sąd Okręgowy w Gliwicach ustalił:

Ubezpieczony Z. Ż. urodził się w dniu (...) W dniu 10 października 2014r. złożył kolejny wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W dniu 29 października 2014r. ZUS wydał zaskarżoną decyzje.

Do okresów składkowych i nieskładkowych organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu na dzień 1 stycznia 1999r. 29 lat, 2 miesiące i 19 dni.

Do pracy w szczególnych warunkach ZUS - na podstawie świadectw wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 26.05.2014r. i 5.06.2014r. - uwzględnił ubezpieczonemu okresy zatrudnienia w (...) S.A. od 15.03.1984r. do 21.09.1988r., od 12.12.1988r. do 26.11.1993r., od 3.01.1994r. do 14.11.1994r., od 3.01.1995r. do 31.12.1998r. ( z wyłączeniem okresów pobierania zasiłku chorobowego), w których to okresach ubezpieczony wykonywał pracę montera na wysokości, instruktora nauki spawania, i spawacza.

Organ rentowy do okresów pracy w warunkach szczególnych nie uznał natomiast okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 3.06.1976r. do 31.05.1983r. na stanowisku montera urządzeń i maszyn przemysłowych (zgodnie z treścią świadectwa pracy z dnia 31.05.1983r.), z powodu braku świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Przedmiotem działalności ww. przedsiębiorstwa były prace remontowo - budowlane w przemyśle chemicznym, w tym montaż konstrukcji stalowych na terenie budów.

Ubezpieczony w P.R.M.P.Ch. (...) został zatrudniony na podstawie umów o prace w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo na okres próbny - od 3 do 16 czerwca 1976r. i następnie od 17 czerwca 1978r. na czas nieokreślony, na stanowisko montera maszyn i urządzeń przemysłowych.

Sąd ustalił, iż początkowym okresie zatrudnienia ubezpieczony skierowany był jako monter maszyn i urządzeń przemysłowych na budowę Huty (...) w C. na wydział spiekarni rud i stalowni, gdzie po wcześniejszym przygotowaniu lub wykorzystaniu już istniejących metalowych rusztowań, wykonywał wraz z brygadą na wysokości od 5-10 m bądź metalowe przenośniki taśmowe do transportu rudy żelaza bądź remontował kadzie do rudy żelaza poprzez uzupełnienie przepalonych blach po zewnętrznej części kadzi. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy warunkach jakie panowały na ternie huty, tj. zadymienia, wysokiej temperatury.

Następnie, po około pól roku skierowany został do oczyszczalni wody w J. dla huty miedzi w S., gdzie po wcześniejszym wykonaniu rusztowań, w brygadzie, montował z wywalcowanych blach stalowe zbiorniki na wodę, usadawiane następnie na betonowym podpiwniczeniu.

Następnie, pod koniec roku 1977 ubezpieczony skierowany został do Zakładu (...) w C. w wydziale benzolowni i fenolowni, gdzie pracował do końca zatrudnienia przy remontach kolumn destylacyjnych o średnicy 3 m i wysokości 20 - 30 metrów, polegających na wymianie półek (tzw. „garnków” do skraplania), umiejscowionych wewnątrz kolumn zjeżdżając za pomocą lin do środka kolumny. Ubezpieczony konstruował w tym czasie również z wywalcowanych blach metalowe zbiorniki m.in. na benzol. Prace montażysty wymagały wykonania także podstawowych zespoleń spawalniczych, szlifierskich, by połączyć blachy metalowe i przygotować w ten sposób front prac dla brygady spawaczy.

Ubezpieczony wykonywał nadto prace przy bieżącej konserwacji urządzeń - pomp i rurociągów, usuwaniu powstałych awarii, wymianie zniszczonych (przez oddziaływanie żrących płynów) elementów.

Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, nierzadko w ponad 8 godzinnej dziennie, w warunkach szczególnych panujących na terenie zakładu koksochemicznego, tj. zwłaszcza w oparach, wyziewach chemicznych, w narażeniu na oparzenia chemiczne, w wysokiej temperaturze. Ubezpieczony w spornym okresie otrzymywał posiłki regeneracyjne.

W trakcie pracy na budowie w Z.Ch. (...) ubezpieczony w okresie od 10.04.1979r. do 31.08.1980r. pracował na budowach eksportowych w Niemczech.

Brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych wynikał z braku wiedzy i rozeznania ubezpieczonego co do konieczności legitymowania się takim świadectwem, a także z powodu zaniedbań samego przedsiębiorstwa, które uległo likwidacji po roku 1993.

Sąd ustalił, że ubezpieczony przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i złożył wniosek o przekazanie za pośrednictwem ZUS środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, dołączonych akt osobowych (koperta k. 21), zeznań świadków S. C. (1) i S. G. oraz przesłuchania ubezpieczonego (nagranie rozprawy z dnia 8 kwietnia 2015r., płyta - k. 41). Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego oraz zeznaniom świadków. Zeznania te były spójne, szczegółowe i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie w okresie spornym pracowali wraz z ubezpieczonym w tym samym zakładzie pracy i posiadali wiedzę i rozeznanie co do charakteru i sposobu wykonywania pracy przez ubezpieczonego na terenie Huty (...). Świadek S. G., pracował we współpracującej z brygadą ubezpieczonego brygadzie spawaczy, natomiast świadek S. C. (2) w okresie październik 1982- grudzień 1983 jako kierownik– specjalista ds. spawalnictwa, nadzorując prace ubezpieczonego na terenie huty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie ubezpieczonego jest zasadne.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.) ubezpieczonym mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy pracach wymienionych w wykazie A, przysługuje prawo do emerytury w razie łącznego spełnienia następujących warunków:

1. osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat

2. posiadania wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony ukończył 60 lat życia, jest członkiem OFE i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz na dzień 1 stycznia 1999r. posiada ponad 25-letni staż pracy.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy zaliczył jedynie 14 lat, 3 m-ce i 15 dni takiej pracy.

Spornym okresem pracy, nie zaliczonym do pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych był okres zatrudnienia od 3.06.1976r. do 31.05.1983r. w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku montera urządzeń i maszyn przemysłowych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony w okresie spornym po wyłączeniu okresów pracy na budowie eksportowej, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - prace w szczególnych warunkach w ww. przedsiębiorstwie, wymienione w stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.) wykazie A, w dziale XIV, pod poz. 25 tj. bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Nadto w ocenie Sądu, w okresie pracy na terenie Zakładu (...), tj. w latach 1978-1983 ( z wyłączeniem okresów pracy na eksporcie) ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace, którą można – nie kwestionując powyżej dokonanej kwalifikacji – przyporządkować do prac wymienionych w wykazie A, dziale IV ( w chemii), poz. 39 - oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych.

W okresie pracy od 1976-1983 kierowany był bowiem do prac na terenie różnych zakładów – Huty (...) w C., huty miedzi w S. – oczyszczalni wody w J., a od końca roku 1977r. do prac na terenie Zakładu (...). Wykonywał prace na oddziałach hut – spiekarni i stalowni lub zakładu - oddziale benzolu i fenolu, pozostających w ruchu, gdzie wykonywano jako podstawowe prace przyporządkowane do branży hutnictwa czy przemysłu chemicznego. Praca ubezpieczonego wykonywana w warunkach panujących na terenie tych zakładów (wysoka temperatura, zapylenie, narażenia na oparzenia chemiczne, opary i wyziewy chemiczne), polegała natomiast na konstruowaniu, montowaniu 5-10 metrowych zbiorników z wywalcowanych blach, przenośników taśmowych, po uprzednio montażu konstrukcji rusztowań, oraz na remoncie kadź rud żelaza czy remoncie wysokich na 30-40 m kolumn destylacyjnych (co wymagało zjechania na linie w dół kolumny). Zdarzało się również, iż ubezpieczony montował rurociągi czy pompy lub dokonywał ich napraw, wymiany uszkodzonych części.

Pomimo, iż ubezpieczony w dużej części wykonywał prace na wysokości, o czym świadczy obowiązek ubezpieczonego poddawania się okresowym badaniom wysokościowym oraz wykonywanie pracy na różnych wysokościach (od 5 do 40 m) z uwagi na gabaryty konstruowanych lub remontowanych urządzeń, tj. zbiorników, kolumn, kadzi, to jednak pracy ubezpieczonego nie można przyporządkować do pracy na wysokości w rozumieniu rozporządzenia RM z 07.02.1983r. Według przepisów tego rozporządzenia praca na wysokości będzie tylko wtedy kwalifikowaną do pracy w warunkach szczególnych i tym samym uzasadniać przyznanie świadczenia w niższym wieku emerytalnym, kiedy będzie odpowiadać rodzajowi pracy wymienionych w wykazie A, dziale V, poz. 5 i 6 , tj. pracom przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości i pracom malarskich konstrukcji na wysokości. Są to prace przyporządkowane do branży budowlanej, przemysłu budowlanego, wykonywane na terenie budów na wolnym powietrzu w narażeniu na czynniki zewnętrzne i upadek z dużej wysokości, polegające na montażu rusztowań wiszących przy budowie wielokondygnacyjnych budynków, i tym samym przygotowaniu frontu robót dla zbrojarzy, betoniarzy, tynkarzy, malarzy itd. Tymczasem ubezpieczony takiej pracy nie wykonywał.

Dla wyników niniejszego postępowania, bez znaczenia pozostaje, że świadectwo pracy nie zostało przez pracodawcę wystawione ubezpieczonemu. Fakt wykonywania takiej pracy został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Zaznaczyć także należy, iż Sąd nie kierował się nazewnictwem stanowiska pracy wskazanym w świadectwie pracy czy umowach o pracę, gdyż okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaje prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Konkludując, po uzupełnieniu zaliczonego przez ZUS okresu pracy w warunkach szczególnych – 14 lat, 3 m-ce i 15 dni, spornym stażem pracy – ok. 6 lat, 11 m-cy i 27 dni, uznanym przez Sąd w wymiarze 4 lat i 11 m-cy i 22 dni, tj. przy wyłączeniu okresów pracy ubezpieczonego na eksporcie, to nie ulega wątpliwości, iż J. T. legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wobec faktu, że ubezpieczony spełnił także pozostałe przesłanki uprawniające go do wcześniejszej emerytury, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od 10 października 2014r. tj. od daty wniosku.

W punkcie 2 wyroku Sąd na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 461 j.t.). orzekł o kosztach zastępstwa procesowego.

SSO Jolanta Łanowy