Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Kółka Rolniczego w (...)

przeciwko Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej

z dnia 27 listopada 2014 r., sygn. akt I C 393/12,

1)  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) zasądza od pozwanej na rzecz powoda 93 422,48 (dziewięćdziesiąt trzy tysiące czterysta dwadzieścia dwa i 48/100) złotych z ustawowymi odsetkami od 25 października 2012 roku,

b) zasądza od pozwanej na rzecz powoda 14 355,22 (czternaście tysięcy trzysta pięćdziesiąt pięć i 22/100) złotych z tytułu kosztów procesu;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 7 372 (siedem tysięcy trzysta siedemdziesiąt dwa) złote z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

I ACa 154/15

UZASADNIENIE

Powód - Kółko Rolnicze w (...) domagał się zasądzenia od pozwanej Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) kwoty 93 422,48 zł, stanowiącej równowartość 2 482 q żyta według cen obowiązujących w 2011 r. z tytułu niezwróconej części wkładu nadobowiązkowego wniesionego do pozwanej spółdzielni przez stronę powodową wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazywał, że wniesione przez niego wkłady do pozwanej spółdzielni zostały źle rozliczone. Uchwałami z maja 1993 r. połączono Spółdzielnię Produkcji Rolnej i Usług w (...) ze Spółdzielnią Kółek Rolniczych w (...) w likwidacji, w skład której wchodziło między innymi Koło Rolnicze w (...). Już po połączeniu uchwałą Walnego Zgromadzenia Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r. ustalono wartość wkładów poszczególnych Kółek Rolniczych na dzień 25 czerwca 1993 r., w tym wartość wkładów powoda na kwotę 821 971 000 starych złotych. Kwota ta stanowiła w owym czasie równowartość 5397 q. W 1998 r. doszło do podniesienia wkładu o 8 290 zł i wówczas wartość całościowa wniesionego przez powoda wkładu wynosiła 90 487 zł (po uwzględnieniu denominacji), z czego wkład obowiązkowy wynosił 27 000 zł (równowartość 1 772 q żyta), a nadobowiązkowy 63 487 zł (równowartość 3 843 q żyta). Od 1998 r., na podstawie § (...) Statutu Spółdzielni członkowie Spółdzielni mogli w okresie trwania członkostwa wypowiadać nadobowiązkowy wkład pieniężny, z czego powód skorzystał. Pozwana przekazała jednak powodowi jedynie równowartość 1 686,26 q żyta z przysługującej jej równowartości 3 843 q. Dochodzona kwota 93 422,48 zł została obliczona na podstawie cen obowiązujących w 2011 r., ustalonych komunikatem Prezesa GUS z dnia 19 października 2010 r., to jest 37,64 zł za 1 q żyta.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu.

Pozwana podnosiła, że w trakcie łączenia się Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych
w (...) ze Spółdzielnią Kółek Rolniczych pozwana zwróciła w całości kołom rolniczym wniesiony majątek. Pozwana wskazywała także, iż dążąc do wyjaśnienia sprawy zleciła przeprowadzenie lustracji w zakresie zasadności ustalenia wysokości wkładów członkowskich kółek rolniczych w okresie od 1974 r. do 1992 r. W wyniku tej lustracji, przeprowadzonej w dniach 22-30 maja 2012 r. stwierdzono, że kwoty wkładów wskazane w uchwale nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r. nie mają odniesienia do wkładów przeliczonych na q żyta. Tym samym przy przejściu do pozwanej Koło Rolnicze
w (...) nie posiadało wkładów członkowskich. Kwota wkładów ustalona w uchwale nr (...) z 25 czerwca 1993 r. została wypłacona powodowi
z nadwyżką. Pozwana podniosła też zarzut przedawnienia wskazując, że roszczenie powoda wynika z uchwały Walnego Zgromadzenia Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r., co skutkuje upływem 10 letniego terminu przedawnienia określonego w art. 118 kc.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że uchwałami Walnego Zgromadzenia Pełnomocników Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nr (...) z dnia 11 maja 1993 r. oraz nr (...) z dnia 11 maja 1993 r. doszło do połączenia z dniem 12 maja 1993 r. Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) i Spółdzielni Kółek Rolniczych w (...) w likwidacji, poprzez przejęcie Spółdzielni Kółek Rolniczych, w skład której wchodziło Kółko Rolnicze w (...). Uchwałą Walnego Zgromadzenia Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r. uznano i stwierdzono, że niewycofana część wkładów Kółek Rolniczych wniesionych do Spółdzielni Kółek Rolniczych stanowi wkłady do powołanej w dniu 12 marca 1993 r. Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych, a wartość wkładów Kółka Rolniczego w (...) została ustalona na kwotę 821 971 000 zł (obecnie, po denominacji 82.197,10 zł). Jednocześnie zaznaczono, że wskazana wartość wkładów została pomniejszona o kwotę 15 000 000 zł (obecnie 1 500 zł), którą zaliczono jako udziały zadeklarowane przez Kółka Rolnicze. W toku obrad Walnego Zebrania Pełnomocników Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) z dnia 25 czerwca 1993 r. w dyskusji podnoszono, aby zaliczyć przekazane działki na poczet zwrotu wkładów i dokonać korektę przeliczenia wkładów. Uchwalony w dniu 12 marca 1993 r. statut Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) przewidywał możliwość wniesienia przez członków spółdzielni wkładów pieniężnych lub rzeczowych, a ich wartość jest waloryzowana przez przeliczenie na wartość 1 q żyta według cen z dnia ich wniesienia. Wkład mógł być zwrócony członkowi po uprzednim 12-miesięcznym wypowiedzeniu, w przeciągu miesiąca od zakończenia okresu wypowiedzenia. Zwrot wkładów miała następować w gotówce w kwocie stanowiącej równowartość w dniu zwrotu tej ilości kwintali żyta, na jaką wkład został przeliczony w dniu jej wniesienia (§ (...) statutu z 12.03.1993 r.). Uchwalony w dniu 30 czerwca 1998 r. statut Spółdzielni wprowadził dodatkowo określenie wysokości obowiązkowego wkładu pieniężnego na kwotę 27 000 zł dla członków będących osobami prawnymi (§ (...)statutu z 30 czerwca 1998 r.), a także umożliwił wnoszenie wkładów nadobowiązkowych, które w okresie trwania członkostwa mogły być wypowiedziane.

Kółko Rolnicze (...) złożyło do Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) wniosek o zwrot wkładów nadobowiązkowych w 10% rocznych ratach. Pozwana Spółdzielnia Produkcji i Usług Rolniczych w (...) w piśmie z dnia 15 marca 2010 r. dokonała rozliczenia wkładów nadobowiązkowych Kółka Rolniczego w (...), przyjmując wartość tych wkładów w 1998 r. na kwotę 90 487,70 zł, w tym wkładu obowiązkowego - 27 000 zł oraz wkładu nadobowiązkowego - 63 487,70 zł. Stanowiło to równowartość 1 686,26 q żyta. Pozwana dokonała wypłaty, przy przyjęciu wkładów nadobowiązkowych wynoszących równowartość 1 686,26 q żyta. Pozwana zleciła Regionalnemu Związkowi Rewizyjnemu Spółdzielczości Rolniczej w K. przeprowadzenie lustracji problemowej w zakresie zasadności ustalenia wysokości wkładów członkowskich Kółek Rolniczych – Członków prawnych Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) w okresie 1974-1992. Lustrator L. S. w dniach 22-30 maja 2012 r. sporządziła protokół z lustracji problemowej w sprawie ustalenia zasadności wkładów członkowskich w Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...), w którym wskazała, że Kółko Rolnicze (...) przystępując do Spółdzielni Kółek Rolniczych w (...) w 1974 r. wniosła wkłady rzeczowe o wartości 20 989 zł (wartość po denominacji), co przy wartości 1 q żyta w wysokości 3,80 zł stanowiło równowartość 5 523,6 q żyta. Wskazała dalej, że w bilansie Spółdzielnia Kółek Rolniczych w (...) z dnia 30 czerwca 1991 r. przyjęła wielkość wkładów Kółka Rolniczego w (...) w kwocie 31 926 zł jako równowartość 5 525 q żyta. Po podjęciu w dniu 18 października 1991 r. uchwały o likwidacji Spółdzielni Kółek Rolniczych w (...) likwidator przekazał składniki majątku ruchomego, trwałego i obrotowego (maszyny, sprzęt rolniczy, materiały z zapasów magazynowych i składniki wyposażenia) na rzecz Kółek Rolniczych, w których składniki były zlokalizowane, potraktowaniem tego jako częściowy zwrot wkładów, co zostało stwierdzone protokołem przekazania z dnia 24 czerwca 1992 r., przy czym Kółko Rolnicze w (...) otrzymało łącznie równowartość kwoty 80 845 zł (po denominacji). Lustrator L. S. (1) wskazała dalej, że kwota ta przekraczała wkłady powoda, które w bilansie z dnia 30 czerwca 1991 r. zostały określone na kwotę 162 247 zł stanowiącą równowartość 28069 q żyta, z czego na powoda przypadało 22,7% (lustrująca dodała, że prawidłowe byłoby ustalenie ułamka na 19,4%). Zatem Kółko Rolnicze (...) przy przejściu do Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nie posiadało wkładów członkowskich, a kwota 82 197 zł z uchwały nr (...) nie ma umocowania w pierwotnie ustalonych wartościach wkładów członkowskich. Lustrująca wskazała, że w latach 2003-2011 następowały wypłaty wkładów członkowskich na rzecz powódki, łącznie 57 917,37 zł, stanowiącą równowartość 1 230,94 q żyta. Wypłata wkładów została dokonana z nadwyżką. Odejmując wskazaną kwotę 57 917,37 zł od wkładu w wysokości 82 197 zł pozostała niedopłata wkładów obowiązkowych w wysokości 2 720,37 zł - (82 197 zł – 57 917,37 zł = 24 279,63 zł; 27 000 zł – 24 279,63 zł = 2 720,37 zł). Uchwałą Zebrania Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. przyjęto wnioski z powyższej lustracji. Jednocześnie Zebranie Przedstawicieli podjęło uchwałę nr (...) odrzucającą roszczenia Kółka Rolniczego (...) o zwrot wkładów ustalonych uchwałą nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r.

W ocenie Sądu pierwszej instancji strona powodowa miała obowiązek wykazania zasadności swego roszczenia, tj. jego istnienia oraz jego wysokości. Dla skutecznego domagania się wypłaty takiego wkładu koniecznym było zatem wykazanie, że faktycznie powódka go wniosła i nadal posiada w konkretnej, niezwróconej wysokości. Istnienie takiego wkładu winno wynikać z odpowiednich dokumentów księgowych spółdzielni, natomiast żądanie pozwu oparte było w zasadzie jedynie na uchwale nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r., wydanej przez Walne Zgromadzenie Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...). Walne Zgromadzenie Przedstawicieli Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nie było uprawnione ani przepisami ustawy Prawo Spółdzielcze (art. 38) ani statutowymi, do ustalania w uchwale wysokości faktycznie wniesionych wkładów. Przeciwko uwzględnieniu żądań pozwu przemawia treść protokołu z lustracji spółdzielni, wskazująca w szczególności, że treść uchwały nr (...) nie ma umocowania w ewidencji księgowej. Protokół z lustracji ma charakter dokumentu urzędowego, a dowody zebrane w sprawie nie pozwalają na podważenie wniosków lustracji. Opinie biegłych sporządzone w sprawie, jako nie podejmujące trudu kompleksowego i prawidłowego zbadania właściwej źródłowej dokumentacji księgowej, nie mogły stanowić „przeciwdowodu” dla protokołu z lustracji.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację złożył powód wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. Jako żądanie ewentualne zgłoszony został wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucał:

1)  naruszenie przepisów procesowego w postaci:

- art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie jej w sposób dowolny, czego wyrazem jest w szczególności marginalizacja czy też pozbawienie mocy dowodowej uchwały nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r., będącej czynnością prawną wielostronną, dokonaną przez stronę pozwaną, stanowiącej - łącznie ze statutem strony pozwanej - podstawę roszczeń natury cywilno-prawnej, przy jednoczesnym oparciu się przez Sąd niemal wyłącznie na konkluzjach opinii lustratora pozwanej, powołanego w trakcie postępowania sądowego i na potrzeby tego postępowania, które to konkluzje zostały następnie podważone w opinii biegłego sądowego sporządzonej w toku postępowania sądowego;

-

art. 233 § 1 kpc poprzez pominięcie jakże istotnej dla sprawy okoliczności, iż strona pozwana zasadniczo nie kwestionowała zasadności roszczeń strony powodowej co do ich meritum, kwestionując jedynie wysokość żądanej kwoty i sposób jej obliczenia;

-

art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zakwestionowanie wniosków wynikających ze sporządzonej przez biegłego sądowego opinii, w sytuacji, gdy nie zostały one skutecznie zakwestionowane ani przez stronę przeciwną, ani przez opinię innego biegłego sądowego - wręcz przeciwnie, kolejna dopuszczona w sprawie opinia biegłego sądowego w całości potwierdziła konkluzję wynikające z pierwszej opinii;

- art. 252 kpc poprzez bezpodstawne przyjęcie prymatu opinii lustratora strony pozwanej nad sporządzoną w toku postępowania opinią biegłego sądowego, w sytuacji, gdy nadanie protokołowi lustracji mocy dokumentów urzędowych nie wyłącza możności przeprowadzenia przed sądem dowodu, że dane zawarte w protokóle i oparte na nich ewentualne wyliczenia są niezgodne z rzeczywistością;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

-

art. 38 ustawy Prawo Spółdzielcze, poprzez jego niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że Walne Zgromadzenie pozwanej nie było uprawnione do ustalenia w uchwale wysokości faktycznie wniesionych wkładów, w sytuacji, gdy zarówno orzecznictwo, jak i doktryna stoją na stanowisku, że walne zgromadzenie może - jako najwyższy organ spółdzielni - wyrazić swoje stanowisko w każdej sprawie dotyczącej spółdzielni, jeśli tylko zostanie ona wprowadzona do porządku dziennego obrad we właściwym trybie, a wskazany przepis określa jedynie zakres wyłącznych uprawnień walnego zgromadzenia;

-

art. 6 kc poprzez naruszenie wynikającej z niego zasady rozkładu ciężaru dowodu i bezpodstawne przerzucenie tego ciężaru na stronę powodową mimo że strona powodowa potwierdziła w przedstawionych dowodach prawdziwość twierdzeń, z których wywodzi skutki prawne, a skoro strona pozwana twierdziła, że wysokość wkładów powódki podlegających zwrotowi jest inna, aniżeli wynika to z przedstawionych dokumentów, to ona winna przedstawić dowody na poparcie swoich twierdzeń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda winna odnieść skutek.

Sąd pierwszej instancji ustalił prawidłowy stan faktyczny, który nie był kwestionowany w apelacji. Z tego względu Sąd Apelacyjny podziela ustalony przez Sąd pierwszej instancji stan faktyczny i przyjmuje go za własny, z dodatkowymi ustaleniami, które przedstawione zostaną poniżej.

Zarzuty koncentrujące się wokół naruszenia art. 233 kpc sprowadzają się de facto do oceny niespornie podjętej uchwały nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r., w szczególności czy stanowi ona dowód tego, iż w dacie łączenia się Spółdzielni Kółek Rolniczych ze Spółdzielnią Produkcji i Usług Rolniczych w (...) powódka posiadała wkłady w wysokości 821 971 000 starych złotych. Kwestia ta zostanie omówiona poniżej.

Oceniając zasadność roszczenia powódki wskazać należy:

Wbrew zarzutom pozwanego źródłem żądania powódki nie była uchwała nr (...) z dnia 25 czerwca 1993 r., lecz niesporne postanowienia statutu, które przewidywały możliwość wniesienia przez członków spółdzielni wkładów pieniężnych lub rzeczowych do odpłatnego korzystania, których wartość miała być waloryzowana przez przeliczenie na wartość 1 q żyta według cen z dnia ich wniesienia. Wkład mógł być zwrócony członkowi po uprzednim 12-miesięcznym wypowiedzeniu, w przeciągu miesiąca od zakończenia okresu wypowiedzenia. Zwrot wkładów miała następować w gotówce w kwocie stanowiącej równowartość w dniu zwrotu tej ilości kwintali żyta, na jaką wkład został przeliczony w dniu jej wniesienia (§ (...) statutu z 12.03.1993 r.). Uchwalony w dniu 30 czerwca 1998 r. statut Spółdzielni wprowadził dodatkowo określenie wysokości obowiązkowego wkładu pieniężnego na kwotę 27 000 zł dla członków będących osobami prawnymi (§ (...) statutu z 30 czerwca 1998 r.), a także umożliwił wnoszenie wkładów nadobowiązkowych, które w okresie trwania członkostwa mogły być wypowiedziane.

Spór między stronami początkowo dotyczył sposobu przeliczania wkładu Kółka Rolniczego w (...), w szczególności określenia daty, według której powinien być przeliczany na kwintale żyta wkład Kółka Rolniczego w (...) – bowiem pozwana niespornie wypłaciła powódce wypowiedziany wkład, stosując jednakże metodę przeliczania go według równowartości 1 686,26 q żyta.

Dopiero w toku procesu pozwana zaprezentowała tezę, iż powódka nie posiadała wkładu w wysokości określonej w uchwale (...) z dnia 25 czerwca 1993 r.

Dlatego też kwestią zasadniczą dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu było poczynienie ustalenia czy powódka posiadała wkład we wskazanej wysokości.

Powódka na udowodnienie swej tezy przedstawiła uchwałę z 25 czerwca 1993 r., w której ustalone zostało, że Kółko Rolnicze w (...) posiada w Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) wkład w wysokości 821 971 000 starych złotych, przy czy kwota ta została nadpisana i brak jest stosownej parafy; niesporną korespondencję z 2010 r., w szczególności pismo pozwanej z dnia 15 marca 2010 r. (k-46), w którym ta przedstawiła swoje wyliczenia i podała, że powódka na bilans otwarcia w 1998 r. posiada wkłady w wysokości 90 487,70 zł, a wartość ta jest konsekwencją przeliczenia (denominacji) kwoty 821 971 000 starych złotych oraz wpłaty dokonanej w 1998 r. oraz niesporny fakt wypłacenia jej łącznie kwoty 63 487,70 zł, stanowiącej równowartość 1 686,26 q żyta.

Strona pozwana jako przeciwwagę przedstawiła protokół lustracji oraz zeznania lustratora L. S..

Oceniając przedstawione dowody, przyjąć należy, że powódka wykazała fakt posiadania wkładu we wskazanej w pozwie wysokości (art. 6 kc), natomiast pozwana nie sprostała obowiązkowi obalenia tych twierdzeń. Uchwała z 25 czerwca 1993 r. została podjęta – na obecnym etapie trudno ustalać, czy dotknięta była nieważnością, w szczególności czy zapadła przy wymaganym quorum, a w każdym razie owa okoliczność nie została przez pozwaną wykazana. Uchwała ta nie stanowi oczywiście źródła jakiegokolwiek prawa, stanowi jedynie dowód że w danym dniu Walne Zgromadzenie stwierdziło pewien fakt. Istotnie kwoty wkładów wszystkich kółek rolniczych (nie tylko powódki) zostały nadpisane długopisem, bez stosownego parafowania poprawki. Jednakże wobec faktu, że pozwana w piśmie do powódki z dnia 15 marca 2010 r. (k-46) przedstawiła swoje wyliczenia i wykazała, że powódka na bilans otwarcia w 1998 r. posiada wkłady w wysokości 90 487,70 zł, a wartość ta jest konsekwencją przeliczenia (denominacji) kwoty 821 971 000 starych złotych oraz wpłaty dokonanej w 1998 r. w wysokości 8 290 zł przyjąć należało, iż owo nadpisanie stanowiło dokonaną w tym czasie poprawkę.

Dlatego też, mimo braku parafowania poprawki należy uznać, że powódka wykazała fakt posiadania wkładu we wskazanej wysokości. Dodatkowo przemawia za tym działanie pozwanej, która - stosownie do wskazanego wyliczenia - wypłaciła powódce nadobowiązkowy wkład, stosując tylko inną metodę przeliczenia go.

Dowody przedstawione przez stronę pozwaną nie obaliły twierdzeń powódki. Protokół lustracji stanowi opinię wydaną na zlecenie prywatne. Prywatne opinie (ekspertyzy) są wyjaśnieniami stanowiska samej strony z uwzględnieniem wiadomości specjalnych i stanowią jedynie potwierdzenie stanowiska strony (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 czerwca 2013 r. V ACa 93/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 27 marca 2013 r. I ACa 635/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 marca 2013 r. VI ACa 1311/12) i tylko wtedy mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia sądowego, o ile zostaną przyznane przez drugą stronę, co w sprawie niewątpliwie nie miało miejsca. Sąd nie powinien też zastępować biegłych, jeżeli chodzi o uzyskanie specjalnych wiadomości, a zatem polemizując z wnioskami biegłego w sferze wymagającej wiadomości specjalnych, czy też podzielając jego poglądy, bez zasięgnięcia opinii biegłego sądowego, narusza art. 278, 286 oraz art. 233 § 1 kpc (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2013 r. II PK 324/12). Wskazać też należy, iż osoba mająca z racji posiadania wiadomości specjalnych spostrzeżenia niedostępne dla innych osób może być przesłuchana w charakterze świadka ( co w sprawie prawidłowo miało miejsce), ale funkcję biegłego należy powierzyć innej osobie, która nie zetknęła się poprzednio z faktami istotnymi dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 28 maja 2013 r. I ACa 124/13).

Przenosząc owe czysto teoretyczne wywody na kanwę sprawy wskazać należy, iż pozwana winna wykazać prawidłowość wyliczeń dokonanych przez lustratora L. S. stosowną opinią biegłego sądowego. Dwie opinie wydane w sprawie nie potwierdziły stanowiska pozwanej, a opinia biegłej T. C. wręcz zdyskredytowała twierdzenia lustratora. Po wydaniu tejże opinii pozwana nie zgłosiła już żadnych wniosków dowodowych ( vide: pismo procesowe pozwanej K-405 i skrócony protokół rozprawy K-417). Marginalnie tylko Sąd Apelacyjny zauważa, że lustrator pani L. S. również dopuściła się niekonsekwencji, podając z jednej strony, że Kółko Rolnicze w (...) przy przejściu do Spółdzielni Produkcji i Usług Rolniczych w (...) nie posiadało żadnych wkładów członkowskich, a z drugiej odejmowała wypłaconą kwotę 57 917,37 zł od wkładu w wysokości 82 197 zł (przedstawiając tu wyliczenia, że w tej sytuacji obowiązkowy wkład jest niepełny), innymi słowy jednak odnosiła się do przyjętej w 1993 r. kwoty 821 971 000 starych złotych (po denominacji 82 197 zł).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny dodatkowo ustala:

Kółko Rolnicze w (...) w dacie złożenia wniosku o zwrot wkładów nadobowiązkowych posiadało je w łącznej wysokości 90 487,70 zł, w tym wkład obowiązkowy wynosił 27 000 zł, a wkład nadobowiązkowy w stanowił wysokość 63 487,70 zł.

Kwestia sposobu zwrotu równowartości wkładu nadobowiązkowego przedstawiona została w sposób jednoznaczny w statucie - wkład mógł być zwrócony członkowi po uprzednim 12-miesięcznym wypowiedzeniu, w przeciągu miesiąca od zakończenia okresu wypowiedzenia. Zwrot wkładów miał następować w gotówce w kwocie stanowiącej równowartość w dniu zwrotu tej ilości kwintali żyta, na jaką wkład został przeliczony w dniu jej wniesienia (§ (...) statutu z 12 marca 1993 r.). Uchwalony w dniu 30 czerwca 1998 r. statut Spółdzielni wprowadził dodatkowo określenie wysokości obowiązkowego wkładu pieniężnego na kwotę 27 000 zł dla członków będących osobami prawnymi (§ (...) statutu z 30 czerwca 1998 r.), a także umożliwił wnoszenie wkładów nadobowiązkowych, które w okresie trwania członkostwa mogły być wypowiedziane. Dla ustalenia wysokości należnej powódce kwoty wystarczająca była wiedza z zakresu danych statystycznych oraz rachunkowości, co mogło zostać dokonane również przez sąd.

Sąd pierwszej instancji zdecydował się jednakże na zlecenie w tym zakresie opinii biegłej, której sposób rozliczenia Sąd Apelacyjny w pełni podziela. Biegła B. K. ustaliła jaką ilość kwintali żyta stanowiła w czerwcu 1993 r. kwota 821 971 000 starych złotych i jaką ilość kwintali żyta stanowiła w roku 1998 wniesiona w tymże roku dopłata w wysokości 8 290 zł. Obliczyła biegła równowartość wkładu obowiązkowego w dacie złożenia wniosku o wypłatę, również stosując metodę przeliczenia kwoty 27 000 zł (wkład obowiązkowy) na ilość kwintali żyta w dacie złożenia wniosku. W konkluzji biegła przyjęła, że w dacie złożenia wniosku o wypłatę wkładu nadobowiązkowego Kółko Rolnicze w (...) posiadało wkład stanowiący równowartość 4 403,15 q żyta, z czego wkład obowiązkowy wynosił 717,13 q. Po odjęciu wypłaconej równowartości 1 686,26 q, pozostaje do rozliczenia 2 716 89 q żyta.

Opinię tę Sąd Apelacyjny w pełni podziela, podając dodatkowo, iż dysponując danymi statystycznymi samodzielnie dokonałby analogicznych rozliczeń.

Tu tylko marginalnie dodać należy, że zdyskredytowana przez Sąd pierwszej instancji opinia biegłej T. C. opierała się na takiej samej prawidłowej metodzie obliczeń. Różnica końcowa wynika z tego, że biegła C. w inny sposób przeliczyła wysokość wkładu obowiązkowego. W tym zakresie jednakże prawidłowych obliczeń dokonała biegła B. K., której metodę obliczeń Sąd Apelacyjny podziela.

Jak już zostało wyżej podniesione bazę roszczeń powódki stanowiło 2 716,89 q żyta, Stosując wartość 1 q żyta wedle cen z daty dokonania wypłaty tj. z roku 2010 tj. 37,64 zł (dane GUS K- 64) i mnożąc ją przez ilość kwintali pozostałą do rozliczenia, powstaje iloczyn 102 263,73 zł (37,64 x 2 716,89), co powoduje przyjęcie, że powództwo o zapłatę kwoty 93 422,48 zł zasługiwało w całości na uwzględnienie. Konsekwencją zmiany wyroku przez uwzględnienie powództwa jest też zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu za pierwsza instancję, które zasądzono na rzecz strony wgrywającej proces, a to na podstawie art. 98 kpc.

Z przedstawionych względów na podstawie art. 386§1 kpc orzeczono jak w pkt. 1) wyroku.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu za instancję odwoławczą uzasadniają przepisy art. 102§1 kpc oraz art. 98 kpc. Na zasądzoną kwotę 7 372 zł składa się: opłata od apelacji w wysokości 4 672 zł oraz honorarium pełnomocnika powódki w wysokości 2 700 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt. 6 i § 13 ust 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 97, poz. 887 ze zmianami) - łącznie 7 372 zł.