Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dariusz Niezabitowski

Sędziowie: SO Krzysztof Kamiński

SR del. Krzysztof Wildowicz – spr.

Protokolant Agnieszka Malewska

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku Małgorzaty Zińczuk

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2015 r.

sprawy P. B.

oskarżonego o czyny z art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 30 stycznia 2015 r., sygnatura akt III K 723/14

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że za podstawę wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności za czyn z pkt I przyjmuje art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k..

II.  W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

P. B. został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 23 października 2013 roku w W. na ul. (...) dokonał uszkodzenia ciała J. S. w ten sposób, że po uprzednim przewróceniu go na ziemię zadawał mu ciosy rękoma i kopał w tułów, w wyniku czego pokrzywdzony doznał wielomiejscowego stłuczenia tkanek miękkich powłok zewnętrznych ciała, wielomiejscowego złamania żuchwy z przemieszczeniem odłamów, złamania lewego łuku jarzmowego, złamania żebra po stronie prawej, co spowodowało naruszenie czynności narządu ciała i rozstrój zdrowia trwające dłużej niż 7 dni powodując przy tym uszkodzenie okularów o wartości 700 zł na szkodę wymienionego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, to jest o czyn z art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.,

2.  w dniu 4 lutego 2014 roku w W. na ul. (...) nie będąc osobą uprawnioną do odbioru przesyłki podał się doręczającemu przesyłkę kurierowi za taką osobą i dokonał odbioru zakupionego przez inną osobę telewizora marki S. model (...) dokonując jego przywłaszczenia powodując straty w wysokości 2.038 zł na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w Z., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, to jest o czyn z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku, po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 30 stycznia 2015 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt III K 723/14:

1.  oskarżonego P. B. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i za:

-

czyn opisany w pkt. 1 na podstawie art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał go, a na mocy art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

-

czyn opisany w pkt. 2, przy przyjęciu, że wyrządzona nim szkoda wyniosła 1.999 zł, na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę łączną 1 (jednego) roku i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

3.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres próby wynoszący 3 (trzy) lat;

4.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego J. S. kwotę 3.000 (trzy tysiące) zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

5.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody poprzez zapłatę kwoty 1.999 (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych na rzecz pokrzywdzonej (...) Sp. z o. o. z siedzibą w Z.;

6.  zasądził do oskarżonego na rzecz (...) Sp. z o. o. z siedzibą w Z. kwotę 420 (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu poniesionych kosztów procesu;

7.  zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Apelację od powyższego orzeczenia na podstawie art. 425 § 1 i § 2 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. wniósł prokurator zaskarżając wyrok w części w zakresie podstawy prawnej wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonego na niekorzyść P. B..

Na podstawie art. 427 § 1 i § 2 k.p.k., art. 438 pkt 1 k.p.k. i art. 437 § 1 i § 2 k.p.k. powyższemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 64 § 1 k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przy art. 157 § 1 k.k. jako podstawie wymiaru kary, w sytuacji gdy oskarżony odbywał uprzednio karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko mieniu i właśnie to skazanie warunkowało powrót do przestępstwa w warunkach art. 64 § 1 k.k., natomiast oskarżony nie był dotychczas w ogóle karany za przestępstwa przeciwko zdrowiu.

Mając na uwadze powyższe prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. jako podstawy wymiaru kary.

Podczas rozprawy apelacyjnej prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie art. 64 § 1 k.k. z podstawy wymiaru orzeczonej wobec oskarżonego kary.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że prokurator nie kwestionował ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd I instancji w zakresie popełnionych przez oskarżonego P. B. czynów, zbędne jest szersze omawianie kwestii związanych ze sprawstwem oskarżonego. W tym zakresie Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia, czemu dał wyraz w uzasadnieniu orzeczenia. Sąd Okręgowy w wyniku przeprowadzonej kontroli odwoławczej nie dopatrzył się w zaskarżonym wyroku żadnego błędu w ustaleniach faktycznych. Stan faktyczny został ustalony prawidłowo, w oparciu o całokształt ujawnionych dowodów, a w wyniku ich wszechstronnej analizy Sąd Rejonowy wywiódł logiczny i trafny wniosek, co do braku wątpliwości w zakresie sprawstwa oskarżonego.

Należy przy tym podkreślić, iż w uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd Rejonowy szczegółowo wskazał, które fakty i okoliczności uznał za udowodnione, na jakich dowodach oparł swe przekonania. Z uwagi zaś, że również apelujący nie wskazał na jakiekolwiek uchybienia we wskazanych wyżej kwestiach, ich szczegółowe omawianie należy uznać za zbędne.

Odnosząc się do podniesionego przez prokuratora zarzutu stwierdzić należy, że obraza przepisów prawa materialnego (error iuris) może polegać na błędnej wykładni przepisu, zastosowaniu niewłaściwego przepisu lub zastosowaniu go w niewłaściwy sposób, zastosowaniu danego przepisu, mimo zakazu określonego rozstrzygania, lub niezastosowaniu normy, której stosowanie było obowiązkowe. Podzielić zatem należy tezę, że naruszenie prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu (niezastosowaniu) w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008 roku, V KK 89/08, OSNwSK 2008/1/1183 LEX 549359).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zarówno zarzut apelacji oskarżyciela publicznego, jak i wniosek końcowy sprecyzowany w toku rozprawy apelacyjnej w pełni zasługują na aprobatę.

W ocenie Sądu odwoławczego zasadny jest podniesiony przez skarżącego zarzut obrazy przez Sąd I instancji prawa materialnego, tj. art. 64 § 1 k.k., poprzez jego wadliwe zastosowanie.

Na wstępie podnieść należy, że czyn zarzucony oskarżonemu P. B. w pkt. 1 aktu oskarżenia, za który to został zaskarżonym wyrokiem skazany, wyczerpywał znamiona dwóch czynów zabronionych, tj. przestępstw z art. 157 § 1 k.k. i z art. 288 § 1 k.k. W związku z tym mamy do czynienia z tzw. kumulatywnym zbiegiem przepisów, a więc instytucją określoną w art. 11 § 2 k.k. Przepis art. 11 § 3 k.k. stanowi, że w wypadku właściwego zbiegu przepisów ustawy sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą. Mimo kumulatywnej kwalifikacji podstawą wymiaru kary ma być ten przepis, który określa typ czynu zabronionego związanego z surowszym ustawowym zagrożeniem. O wyborze przepisu będącego podstawą wymiaru kary decyduje określone w części szczególnej ustawowe zagrożenie i nie mają tu znaczenia modyfikacje tego zagrożenia związane z nadzwyczajnym wymiarem kary.

Określone w części szczególnej Kodeksu karnego ustawowe zagrożenia przestępstw z art. 157 § 1 k.k. i z art. 288 § 1 k.k. są identyczne. Ustawodawca przewidział za te przestępstwa kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W ocenie Sądu Okręgowego w takiej sytuacji, kara powinna być orzeczono na podstawie tego przepisu, którego znamiona wypełnia zachowanie sprawcy stanowiące główny, a nie uboczny element czynu przypisanego oskarżonemu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 grudnia 1997 r., II AKa 175/97; KZS 1998, nr 6, poz. 15). W przypadku czynu zarzucanego oskarżonemu P. B. w pkt. 1 aktu oskarżenia głównym przedmiotem zamachu był zdrowie pokrzywdzonego, a więc podstawą wymiaru kary powinien być art. 157 § 1 k.k., tak jak przyjął to Sąd I instancji.

Przechodząc do rozważań stricte związanych z podniesionym przez skarżącego zarzutem, podnieść należy, że mianem recydywy określa się powrót tego samego sprawcy do przestępstwa, z którym to powrotem prawo karne wiąże ujemne konsekwencje. Recydywa specjalna polega na zaostrzeniu fakultatywnym lub obligatoryjnym kary wobec sprawcy ukaranego za przestępstwo określonego rodzaju, który ponownie popełnił przestępstwo określonego rodzaju w określonym czasie po odbyciu określonej części uprzednio orzeczonej kary pozbawienia wolności. Recydywa specjalna zwykła dotyczy sytuacji ujętej w art. 64 § 1 k.k.

Konsekwencją stwierdzenia, że sprawca działał w warunkach recydywy specjalnej zwykłej, jest możliwość wymierzenia mu kary przewidzianej za dane przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Mając na uwadze uregulowanie zawarte w art. 64 § 1 k.k. Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że gdy zachodzą przesłanki powrotu do przestępstwa określone w tym przepisie, to zawsze to powinno znaleźć odzwierciedlenie w podstawie skazania za przypisany czyn. W podstawie wymiaru kary Sąd powinien powołać art. 64 §1 k.k. jednak tylko wtedy gdy stosuje nadzwyczajne obostrzenie przewidziane w tym przepisie, to jest orzeka karę przenoszącą górną granicę ustawowego zagrożenia za przypisane sprawcy przestępstwo (por. Jarosław Majewski w Komentarzu do Kodeksu karnego, Część ogólna pod redakcją A. Zolla, tom I, wydanie III, Warszawa 2007, strona 807). Jedynie wtedy mamy bowiem do czynienia z zastosowaniem omawianego przepisu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że Sąd Rejonowy, powołując art. 64 § 1 k.k. w podstawie wymiaru orzeczonej wobec oskarżonego P. B. kary, w istocie tego przepisu nie zastosował, gdyż orzekł karę 1 roku pozbawienia wolności, a więc karę mieszczącą się w granicach ustawowego zagrożenia przewidzianego z przestępstwo z art. 157 § 1 k.k. Skoro więc wymierzona kara nie została nadzwyczajne obostrzona, powołanie w podstawie jej wymiaru art. 64 § 1 k.k. było nieprawidłowe.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy przychylił się do apelacji prokuratora i podniesionego w niej zarzutu obrazy prawa materialnego, a mianowicie art. 64 § 1 k.k., której dopuścił się Sąd rozpoznający niniejszą sprawę i zmienił wyrok w ten sposób, że za podstawę wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności za czyn z pkt. I przyjął art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymany został w mocy.

W tym miejscu podnieść należy, że jakkolwiek apelacja prokuratora wniesiona została na niekorzyść oskarżonego, to w istocie spowodowała orzeczenie na korzyść P. B.. Sytuację taką przewiduje bowiem przepis art. 434 § 2 k.p.k.

Wskazać również należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 433 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy rozpoznawał sprawę jedynie w granicach środka odwoławczego. Zaskarżony wyrok nie jest dotknięty wadami, które powinny być brane przez Sąd odwoławczy z urzędu. Nie zachodzą bowiem okoliczności o jakich mowa w art. 439 § 1 k.p.k. oraz w art. 440 k.p.k.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 634 k.p.k. i art. 624 k.p.k. zwalniając oskarżonego w całości od ich zapłaty na rzecz Skarbu Państwa.