Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 maja 2015 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Struzik

SSA Józef Wąsik (spr.)

SSO (del.) Barbara Baran

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2015 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. M. i K. M.

przy udziale E. Ż.

o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi wspólnika

na skutek zażalenia E. Ż. na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 19 stycznia 2015 roku (sygn. akt I Co 235/14)

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I ACz 693/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z dnia 19 stycznia 2015 roku (sygn. akt I Co 235/14) oddalił wniosek R. M. i K. M. o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika – E. Ż..

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy powołał się na przepis art. 787 k.p.c. Sąd stwierdził, że wierzyciele nie wykazali, że wierzytelność objęta tytułem wykonawczym powstała za zgodą małżonki dłużnika S. E. Ż.. Podstawą wydania przez Sąd Okręgowy w Kielcach w dniu 31 stycznia 2014 roku nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (sygn. akt I Nc 181/13) było przedłożone przez wierzycieli porozumienie zawarte w dniu 12 czerwca 2013 roku. Sąd pierwszej instancji wskazał, że jakkolwiek we wstępnej części porozumienia wskazano jako dłużników E. Ż. i S. Ż., to jednak porozumienie zostało podpisane wyłącznie przez dłużnika S. Ż.. Nie zostało natomiast podpisane przez jego małżonka E. Ż.. Nie jest to zatem dokument w rozumieniu art. 787 k.p.c., z którego wynikałaby zgoda małżonki dłużnika na dokonanie czynności prawnej, z której powstała wierzytelność objęta tytułem wykonawczym. Wierzyciele nie przedstawili natomiast innego dokumentu urzędowego lub prywatnego w celu wykazania, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonki dłużnika.

Na powyżej wskazane postanowienie zażalenie złożyli wierzyciele zaskarżając je w całości.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący zarzucili naruszenie przepisu art. 787 ¹ k.p.c. Podnieśli, że w postanowieniu z dnia 5 grudnia 2013 roku dłużnik zeznał, że pożyczył pieniądze na bieżący obrót i zakup artykułów medycznych do prowadzonych przez niego aptek. Dodali, że nie wskazali tego dokumentu we wniosku, gdyż uznali, że znajduje się on w aktach sprawy o sygn. akt I Nc 181/13. Wierzyciele podnieśli również, że gdy doszło do zabezpieczenia na wniosek wierzycieli w sprawie o sygn. akt Km 1398/14 przeciwko dłużnikowi S. Ż. na przedmiocie należącym do majątku wspólnego (nieruchomości) małżonka dłużnika – E. Ż. nie wniosła sprzeciwu. Ponadto skarżący wskazali, że państwo Ż. wspólnie prowadzili działalność gospodarczą w latach 2001-2013. W 2013 roku przepisali natomiast swoje udziały w spółce na zięcia, co wynika z załączonego raportu KRS.

Wobec powyższego wierzyciele wnieśli o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu przez Sąd Okręgowy w Kielcach w dniu 31 stycznia 2014 roku (sygn. akt I Nc 181/13) przeciwko małżonce dłużnika z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową małżonków Ż. oraz o zasądzenie od dłużnika na rzecz wierzycieli kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 41 § 1 k.r.o. jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Przepis art. 41 § 2 k.r.o. statuuje z kolei, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, a wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

Z powyżej wskazanymi przepisami materialnoprawnymi korespondują przepisy proceduralne, a to art. 787 k.p.c. i art. 787 ¹ k.p.c. Pierwszy z nich wskazuje, że tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Z kolei zgodnie z art. 787 ¹ k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Powyższe wskazuje, że w postępowaniu o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika wierzyciel zawsze powinien wykazać, że wskazana przez niego osoba jest małżonkiem dłużnika.

W sytuacji oparcia wniosku na przepisie art. 787 k.p.c. powinien również wykazać, że wierzytelność powstała z czynności prawnej oraz za zgodą małżonka. Tę ostatnią przesłankę należy z kolei wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym. Warto zwrócić uwagę na uchwałę z dnia 18 marca 2011 roku (III CZP 117/10, OSNC 2011, nr 11, poz. 1201), w której Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego. Stanowisko to zdaniem tut. Sądu zasługuje na aprobatę.

W sytuacji natomiast oparcia wniosku na przepisie art. 787 ¹ k.p.c. nie trzeba wykazywać, że wierzytelność powstała z czynności prawnej oraz za zgodą małżonka dłużnika. Należy jednak wykazać, że wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Wykazanie tej ostatniej przesłanki może nastąpić jedynie przy pomocy dokumentu urzędowego lub prywatnego.

Przenosząc powyższe rozważania na stan faktyczny niniejszej sprawy stwierdzić należy co następuje.

Stanowisko Sadu Okręgowego było prawidłowe. Z treści wniosku nie wynikało bowiem, że wierzytelność stwierdzona nakazem zapłaty z dnia 31 stycznia 2014 roku (sygn. akt I Nc 181/13) powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Co więcej do takiego wniosku nie prowadzi analiza akt sprawy o sygn. I Nc 181/13. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, iż mimo tego, że źródłem wierzytelności była czynność prawna (pożyczka) to nie została ona zaciągnięta za zgodą E. Ż.. Jak słusznie bowiem wskazał Sąd pierwszej instancji porozumienie z dnia 12 czerwca 2013 roku zostało zawarte pomiędzy wierzycielami a dłużnikiem S. Ż.. Nie zostało ono podpisane przez małżonkę dłużnika, wobec powyższego nie stanowi ono dokumentu prywatnego, który potwierdzałby zgodę E. Ż. na zaciągnięcie pożyczki. W konsekwencji nadanie klauzuli wykonalności przeciwko E. Ż. na podstawie art. 787 k.p.c nie było możliwe.

W tym miejscu należy rozważyć, czy nadanie klauzuli wykonalności przeciwko E. Ż. mogło znaleźć oparcie w przepisie art. 787 ¹ k.p.c., w tym przypadku z ograniczeniem klauzuli do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków

Analiza zażalenia wskazuje, iż skarżący stoją na stanowisku, iż S. Ż. pożyczył od nich pieniądze na bieżący obrót i zakup artykułów medycznych do prowadzonych przez niego aptek. Celem wykazania tej okoliczności wnioskodawcy dołączyli do zażalenia zatwierdzone przez prokuratora postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. z uwagi na brak znamion czynu zabronionego. W uzasadnieniu tego postanowienia wskazano, że S. Ż. podczas rozpytania powiedział, iż pożyczone pieniądze wykorzystane zostały na bieżący obrót i zakup artykułów medycznych do prowadzonych aptek. Należy zwrócić uwagę, iż rozpytanie nie może stanowić dowodu w rozumieniu przepisów prawa karnego procesowego. Ponadto przedmiotowe postanowienie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., niemniej jednak stanowi on dowód jedynie tego, że odmówiono wszczęcia postępowania przygotowawczego. Sąd cywilny nie jest natomiast związany ustaleniami dokonanymi przez organ postępowania przygotowawczego, tym bardziej dokonanymi w oparciu o rozpytanie dłużnika. Dodatkowo wskazać należy, iż nawet gdyby postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w zakresie wyników rozpytania dłużnika traktować jako dokument prywatny z art. 245 k.p.c. to mogłoby ono być dowodem jedynie na to, że autor postanowienia oświadczył, iż w trakcie rozpytania dłużnik powiedział dane słowa. Takie stwierdzenie nie stanowi natomiast dowodu, że dłużnik przeznaczył pieniądze z pożyczki na prowadzenie przedsiębiorstwa. Na potrzeby zastosowania art. 787 ¹ k.p.c. oświadczenie zawarte w dokumencie prywatnym, o przeznaczeniu środków finansowych z pożyczki, powinno natomiast pochodzić od małżonka dłużnika.

Dodać należy, iż w porozumieniu z dnia 12 czerwca 2013 roku zawartym między wierzycielami a S. Ż. nie znajduje się informacja jakie przeznaczenie miała zaciągnięta przez dłużnika pożyczka. Sam fakt prowadzenia przez niego aptek nie przesądza zaś, iż pożyczka związana była z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Wobec powyższego stwierdzić należy, iż wierzyciele nie wykazali ani dokumentem urzędowym, ani prywatnym, że wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przez dłużnika przedsiębiorstwa. Mając to na uwadze przepis art. 787 ¹ k.p.c. również nie mógł stanowić podstawy do nadania klauzuli wykonalności wobec E. Ż..

Należy również zwrócić uwagę, iż wierzyciele nie wykazali podstawowej przesłanki nadania klauzuli wykonalności tj. okoliczności, że E. Ż. jest małżonką S. Ż.. Wskazali, iż nie mogli uzyskać odpisu aktu stanu cywilnego, do wniosku nie dołączyli jednakże odmowy wydania odpisu aktu małżeństwa przez kierownika Urzędu Stanu Cywilnego. Zgodnie natomiast z art. 45 ustawy z dnia 28 listopada 2014 roku Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. 2014, poz. 1741) odpis aktu stanu cywilnego wydaje się osobie, która wykaże w tym interes prawny. Niemniej jednak z uwagi na brak spełnienia pozostałych przesłanek nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika (o których była mowa powyżej) determinował rozstrzygnięcie. Stąd nie było potrzeby rozważać wniosku wierzycieli o zwrócenie się do Urzędu Stanu Cywilnego o wydanie odpisu aktu małżeństwa S. Ż..

Odnosząc się do kolejnych zarzutów skarżących wskazać należy, iż w niniejszej sprawie nie ma znaczenia to, że E. Ż. nie sprzeciwiła się zabezpieczeniu zobowiązania męża na przedmiocie należącym do majątku wspólnego małżonków. Pomijając, iż okoliczność ta nie została przez wierzycieli w żaden sposób udokumentowana, to przesłanki nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika wymienione są w art. 787 k.p.c. oraz art. 787 ¹ k.p.c. Inne okoliczności niż wskazane w tym przepisach nie mogą zatem stanowić podstawy uwzględnienia wniosku wierzycieli. Zgodnie z przepisem art. 923 ¹ k.p.c. małżonek dłużnika w przypadku zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego może, ale nie musi się takiej czynności sprzeciwić. Dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są natomiast jedynie na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu dłużnikom.

W niniejszej sprawie nie miało również znaczenia przepisanie przez E. Ż. i S. Ż. udziałów w spółce na osobę trzecią.

Biorąc pod uwagę powyżej poczynione konstatacje Sąd Apelacyjny w pełni podziela rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji. W związku z powyższym, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.