Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Beata Hass-Kloc

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Kościak

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2015 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: Zakłady (...) sp. z o.o. w T.

przeciwko: Przedsiębiorstwo (...) i (...) Spółka jawna w P.,

o zapłatę

w przedmiocie zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego
w T. V Wydział Gospodarczy z dnia 20 kwietnia 2015 r., sygn. akt
V GC 867/14 w przedmiocie oddalenia wniosku pozwanego zwolnienie od kosztów sądowych,

postanawia:oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20.04.2015 , sygn. akt V GC 867/14 Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu V Wydział Gospodarczy oddalił wniosek pozwanego Przedsiębiorstwa (...) i (...) Spółka jawna w P. zawarty w złożonym zażaleniu o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.

Powyższy wniosek strona pozwana uzasadniła powołując się na brak wolnych środków pieniężnych na uiszczenie przedmiotowej kosztów z uwagi
na trudną sytuację finansową.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Rejonowy powołując się na treść art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) podał, że osoba prawna jak również jednostka organizacyjna nie będącą osobą prawną może liczyć na uwzględnienie wniosku, jeżeli wykaże brak dostatecznych środków
na uiszczenie stosownych opłat, co winna uczynić poprzez przedłożenie odpowiednich dokumentów uzasadniających takie zwolnienie, a przedstawione przez pozwanego dokumenty tego nie obrazują.

Obowiązek ponoszenia kosztów sądowych przez podmiot gospodarczy, zdaniem Sądu, jest elementem kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, niezbędnych do realizacji i obrony swoich praw oraz dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Wskazał także ,że przychody na koniec września 2014rz sprzedaży wyniosły 3.346 501,87 zł, zaś aktywa trwałe na ten okres wynosiły 1 500 000,00 zł; natomiast kapitał zakładowy w tym okresie opiewał na kwotę 3 000 000,00 zł ; z raportu kasowego zaś wynika ,że przychody spółki za okres od 07.12.2014r do 31.12.2014r wyniosły 14.136,26 zł.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany żądając jego zmiany poprzez uwzględnienie jego wniosku w całości.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że w 2014r poniósł stratę w kwocie 492 300,00 zł , zaś posiadany majątek został zajęty przez komornika na dowód czego przedłożył stosowne protokoły zajęć komorniczych ( k-86-96).

Poza tym zarzucił ,że Sąd nie wezwał go uzupełnienie dokumentów , co winien uczynić gdy uznał te , które przedłożył pozwany za niewystarczające. W tej sytuacji pozwany przedłożył dodatkowo w/w dokumenty dotyczące zajęć nieruchomości i ruchomości w ramach prowadzonych postępowań egzekucyjnych oraz wyciąg z rachunku bankowego (...) ( k- 97-102) oraz (...) S.A. za okres od 02.02.2015r do 30.04.2015r

( k- 128-131) , Postanowienie SR w Kielcach X Wydział Gospodarczy KRS z dnia 10.04.2015r dotyczący zaległości wobec ZUS w kwocie 763.004,19 zł ( k- 103-104), zawiadomienie z zajęcia rachunku bankowego (...) S.A. z dnia 12.03.2015r ( k- 105-106) , raporty kasowe za okres od 19.02.2015r do 19.05.2015r ( k- 107-127) , bilans rok 2015( k- 132-134) , jednostronny rachunek zysków i strat rok 2015r ( k- 135-136).

Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe zważył co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne.

Sąd Okręgowy w całości podzielił stanowisko Sądu I instancji, co do tego że pozwany jest w stanie ponieść koszty sądowe , w tym opłatę sądową od zażalenia. Mając na uwadze zarzuty podniesione w zażaleniu należy zauważyć, że Sąd nie ma obowiązku prowadzić w tym zakresie szczegółowego postępowania dowodowego, bowiem obowiązek wykazania zasadności wniosku o zwolnienie od kosztów spoczywa na podmiocie, który takiego zwolnienia żąda. Ponadto należy zauważyć , że korzyść ze zwolnienia od kosztów sądowych ma odnieść strona i to ona powinna w sposób sprawny i wszechstronny przedstawić argumenty i dowody na ich poparcie - na rzecz uwzględnienia wniosku.

Skoro ustawodawca uzależnia przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych od wykazania braku dostatecznych środków, to wnioskodawca winien przedłożyć taką dokumentację, na podstawie której Sąd orzekający będzie mógł dokonać ustaleń co do stanu majątkowego wnioskodawcy i oceny podnoszonych przez niego twierdzeń (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie
z dnia 17.01.2007 r., I ACz 15/07, LEX nr 516563).

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że strona pozwana składa już trzeci wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych ( k- 28,41,77). W realiach niniejszej sprawy Sąd I instancji wskazywał już jakie dokumenty winny być przedstawione, aby zobrazować całościowo sytuację majątkowo- finansową spółki ( k- 36). Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz treść zarzutów pozwanego w tym przedmiocie Sąd Okręgowy zwraca uwagę ,że to nie strona dokonuje oceny sytuacji finansowej przez pryzmat zaistnienia przesłanek o których stanowi w/w przepis ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych tylko Sąd , a tej oceny może dokonać tylko poprzez dowody które strona mu zaoferuje. Poza tym taka ocena winna być dokonana poprzez weryfikację sytuacji finansowej strony całościowo , a nie wyrywkowo i to tylko w zakresie prowadzonych wobec strony postępowań egzekucyjnych , tak jak chce tego pozwany w niniejszej sprawie. Sąd w takiej sytuacji nie ma odniesienia czy rzeczywiście te okoliczności które podaje pozwany tak wpływają na jego aktualną sytuację finansową ,że nie ma on dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Poza tym analiza dowodów dołączonych do zażalenia wskazuję ,że komornik prowadzi egzekucję wobec czterech działek gruntu pozwanego tj. nr (...)co wcale nie oznacza , że jest to jedyny majątek w postaci nieruchomości należący do pozwanej spółki; podobnie należy ocenić fakt zajęcia samochodów i naczepy

( k- 92). Natomiast dowody w postaci raportów kasowych i wyciągi bankowe oraz bilans i rachunek zysków i strat w swej treści pokazują ,że pozwany jest w stanie ponosić koszty sądowe.

W związku z tym wypada ponownie przywołać treść art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) na podstawie którego Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie, czego skarżący w mniejszej sprawie nie uczynił, bo za takie w świetle powyższych rozważań nie można uznać dokumenty które skarżący dołączył do wniosku.

Odnośnie powyższego należy w tym miejscu zaznaczyć, iż w ocenie Sądu treść art. 103 w/w ustawy nie uznaje nieudokumentowania lub nienależytego udokumentowania wniosku przez osobę prawną za brak formalny podlegający rygorowi z art. 130 k.p.c.

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych jest pismem procesowym, powinien więc zawierać przedstawienie opisu kondycji finansowej wnioskodawcy wraz z dowodami na poparcie przytoczonych okoliczności
(art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c.).

Należy podkreślić, iż wystarczające (niewystarczające) udokumentowanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych przez osobę prawną odnosi się
do sfery dowodowej regulowanej przepisami o postępowaniu dowodowym
(art. 227-234 k.p.c.), dlatego skutkiem zaniechania wnioskodawcy w tym zakresie jest oddalenie wniosku, a nie jego zwrot (tak też Sąd Najwyższy
w orzeczeniu z dnia 2 października 1998 r., III CZP 34/98, Prok. i Pr. 1999,
nr 3, poz. 38).

Na uwagę zasługuje również , że instytucja „prawa ubogich”, jakim jest zwolnienie strony z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, ma charakter wyjątkowy, zwłaszcza w stosunku do przedsiębiorców. Przedsiębiorcy jako profesjonalni uczestnicy obrotu gospodarczego powinni w swych planach finansowych uwzględnić potrzebę ponoszenia stosownych opłat sądowych związaną z obroną swych praw przez sądem i w tym celu gromadzić odpowiednie środki finansowe, ewentualnie dokonać stosownych oszczędności bądź też dokonać odpowiednich przesunięć w swych wydatkach. Planowanie wydatków bez uwzględnienia zasady, o której wspomniano wyżej, jest naruszeniem równoważności w traktowaniu swoich powinności finansowych. Ponadto strona, która realizuje swoje zobowiązania w taki sposób, że wyzbywa się zdolności do zapłaty kosztów sądowych - preferencyjnie traktując inne zobowiązania - nie może oczekiwać uwzględnienia jej wniosku (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28.01.2009 r., I ACz 3/09, LEX nr 516573).

Na koniec Sąd Okręgowy pragnie dodatkowo zaznaczyć ,że opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też zwolnienia mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa,
z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia strony z obowiązku ich ponoszenia (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu
z 19.03.2010 r., II PZ 34/09, LEX nr 603836).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wypada podnieść ,iż z akt sprawy wynika ,że pozwany zawarł z powodem dokument w postaci tzw. deklaracji spłaty z dnia 02.08.2013r ( k- 21) i już od tego dnia winien zdawać sobie sprawę , że w przypadku braku jego realizacji sprawa zostanie skierowana do Sądu i należy w związku z tym zabezpieczyć środki finansowe na ewentualną obronę swoich praw w Sądzie.

Na marginesie sprawy należy zauważyć ,że strona pozwana w złożonym zażaleniu z dnia 31.03.2015r nie podaje wartości przedmiotu zaskarżenia ( art. 126 ¹par 1 kpc).

Reasumując Sąd Okręgowy zażalenie jako bezzasadne – na mocy
art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. – oddalił, o czym orzeczono w wyżej.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)
(...)