Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Mirella Szpyrka (spr.)

Sędzia SO Andrzej Dyrda

Sędzia SR (del.) M. L.

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa B. A. i I. A.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w M. (Grecja)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. akt I C 752/10

1.  prostując w zaskarżonym wyroku oznaczenie strony pozwanej jako: (...) Spółka Akcyjna w M. (Grecja)”, oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Maryla Majewska – Lewandowska SSO Mirella Szpyrka SSO Andrzej Dyrda

Sygn.akt IIICa 1562/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy umarzając postępowanie co do kwoty 44.811,44 zł, oddalił powództwo o zapłatę w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniu bezumownego korzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów poprzez utwardzenie części ich działki i wykorzystywanie jej na przejazd samochodów transportujących materiał w związku z prowadzoną rozbiórką wiaduktu znajdującego nie nieopodal działki. Propozycje przywrócenia stanu poprzedniego spotkały się z odmową powodów, a zgłoszone w tym przedmiocie w rozpoznawanej sprawie roszczenie - zostało wyłączone do odrębnego rozpoznania. Każde z dochodzonych w sprawie roszczeń ulegało modyfikacjom co do zakresu kwotowego i podstawy faktycznej je uzasadniającej. I tak dochodzone żądanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodowie określali początkowo jako żądanie zapłaty kwoty 47.500 z ustawowymi odsetkami od 1 marca 2009r. z tytułu korzystania przez pozwanego z 600 m ² powierzchni ich działki w okresie 19 miesięcy ( od lutego 2009r. do sierpnia 2010r.), następnie dokonywali jego zmiany wnosząc kolejno o zapłatę powyższej kwoty za bezumowne korzystanie przez pozwanego z działki w zakresie 1600m ² , o zapłatę kwoty 20.800 zł za korzystanie z 1600 m ² działki w okresie 25 miesięcy ( od 1 marca 2009r. do 30 kwietnia 2011r.) i ostatecznie o zapłatę kwoty 2.465 zł. Nadto w trakcie postępowania rozszerzali żądanie pozwu wnosząc także o odszkodowanie w wysokości 10.000 zł za utracone korzyści z zajętego przez pozwanego gruntu rolnego oraz za wykarczowanie i zniszczenie kilkudziesięciu drzew , przy czym wskutek zmiany żądania w tym zakresie cofnęli żądanie odszkodowania „ za zniszczenie nieruchomości” i wnosili o odszkodowanie za zniszczenie łąki oraz za wycięte drzewa, a ostatecznie o zapłatę kwoty 223,56 zł tytułem „ wartości użytkowej wyciętych drzew”. Powyższych roszczeń powodowie dochodzili niezależnie od żądania przywrócenia stanu poprzedniego określanego początkowo jako zobowiązanie pozwanego do wywiezienia z wykonanego koryta drogi nawiezionego tam łupka i kamieni, zasypanie tak odkrytego miejsca ziemią zwałowaną obok, a także nawiezienie na powierzchnię humusu celem umożliwienia rolniczego zagospodarowania , a następnie – jako zobowiązanie pozwanego do wykonania wyżej opisanych prac przy czym prócz nawiezienia humusu , obsiania także działki trawą „celem rolniczego jako dotąd wykorzystywania jako łąka”. Wobec cofnięcia żądania ponad kwotę 2.688,56 zł Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w zakresie kwoty 44.811,44 zł, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił jako niewykazane. W zakresie żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości – wnioski powodów o dopuszczenie dowodu z wyceny sporządzonej na ich zlecenie oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości Sąd oddalił jako spóźnione, natomiast w zakresie żądania zapłaty odszkodowania - posiłkując się opinią biegłego dendrologa - uznał , iż twierdzenia powodów co do obecności drzew na działce zajętej przez pozwanego oparte są wyłącznie na przypuszczeniach.

Wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach postępowania zaskarżyła powódka.

Zarzuciła sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez nieuznanie za dowód dokumentu prywatnego będącego pozasądową opinią biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność wysokości wynagrodzenia za bezumowne zajęcie przez pozwanego części nieruchomości powodów oraz błędnego uznania za spóźniony wniosku o określenie przez biegłego rzeczoznawcę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z części nieruchomości powodów.

Powołując się na powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę wyroku przez uwzględnienie powództwa również na rzecz powoda ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja powódki nie jest zasadna.

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są prawidłowe i trafnie przyjęte zostały za podstawę rozstrzygnięcia. Kwestionowanie ich w drodze zarzutu sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym nie może odnieść oczekiwanego skutku.

Pominięcie przez Sąd Rejonowy w poczynionych ustaleniach faktycznych przedstawionej przez powodów prywatnej opinii rzeczoznawcy majątkowego oraz opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości nie naruszało, zarzucanej przez skarżącą w zgłoszonym do protokołu z 13 czerwca 2014r. zastrzeżeniu z art.162 kpc, regulacji art.217 § 2 i 227 kpc.

Zważywszy , iż podniesione obecnie w apelacji naruszenie także art.207 kpc nie stanowiło przedmiotu zastrzeżenia wpisanego do protokołu w trybie art.162 kpc, skarżącej nie przysługuje uprawnienie powoływania się na to uchybienie w toku postępowania odwoławczego; brak przy tym podstaw do uwzględnienia zarzucanego naruszenia art.207 kpc z urzędu lub uznania, iż skarżąca uprawdopodobniła w apelacji, iż nie zgłosiła zastrzeżenia bez swojej winy. Skutku takiego nie może bowiem odnieść odwoływanie się w tej mierze do czasu trwania postępowania i konsekwentnego kwestionowania przez pozwanego w całym toku postępowania twierdzeń powodów. Zobowiązanie do zgłoszenia wszelkich wniosków dowodowych wymusza pełną aktywność dowodową w wyznaczonym terminie i nie uprawnia do zgłaszania tego rodzaju wniosków w terminie późniejszym poza wypadkami, gdy strona wykaże, iż nie mogła danego wniosku zgłosić wcześniej. Niemożność ta musi jednak mieć charakter obiektywny, nie dotyczy zatem wypadków przeoczenia określonej koncepcji obrony, możliwej do podjęcia w terminie wyznaczonym na składanie wniosków dowodowych. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika mogli zgłosić dowód z opinii biegłego w wyznaczonym terminie, ale tego nie uczynili, uznając to zbędne, gdyż wartość szkody określali albo w drodze dowolnych twierdzeń albo środkiem dowodowym w postaci innych niż wycena prywatnego rzeczoznawcy dokumentów prywatnych.

Co więcej treść art. 207 kpc w brzmieniu obowiązującym do 3 maja 2012r. i mającym - wobec dyspozycji art. 9 ust.1 ustawy z 16 września 2011r.- o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. Nr 233 poz.1381) - w tym brzmieniu zastosowanie w niniejszej sprawie, zawarta została w trzech paragrafach. Skarżąca mimo działania przez profesjonalnego pełnomocnika nie wskazała w zakresie której z przywołanych w art.207 kpc regulacji podnosi zarzut jego naruszenia. Sąd odwoławczy nie może w tych okolicznościach samodzielnie konstruować zarzutu , motywów i racji, którymi kierowała się skarżąca zaskarżając w tym zakresie orzeczenie.

Z tego względu oczekiwanego skutku nie mógł odnieść podniesiony przez powódkę zarzut naruszenia art.207 kpc.

Nie doszło także do naruszenia przez Sąd Rejonowy art.227 kpc .Oczywistym jest , że przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Eksponując znacząco w uzasadnieniu złożonej apelacji uprawnienie strony do przytaczania dowodów na uzasadnienie swych wniosków, skarżąca w zupełności pominęła ten fragment postępowania, w którym zobowiązano powodów do wniesienia dalszych wniosków dowodowych w terminie 7 dniowym. Fakt ten rzutuje na zarzut powódki nieprzeprowadzenia dowodu z prywatnej opinii rzeczoznawcy majątkowego i opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości w tym znaczeniu, że dla jego skuteczności skarżąca powinna wykazać, że nie mogła go podnieść wcześniej lub że potrzeba jego powołania wyniknęła później. Wprawdzie Sąd Rejonowy nie wskazał regulacji prawnej na jakiej oparł oddalenie obu wniosków powodów tym nie mniej z uzasadnienia wyroku wynika, iż Sąd Rejonowy uznał wnioski za spóźnione, a takie sformułowanie uzasadnienia nie stanowiło dla skarżącej trudności w sformułowaniu zarzutu naruszenia art.207 i 217 kpc. Jednak zgodnie z art.207 § 3 brzmieniu obowiązującym do 3 maja 2012r. i mającym - wobec dyspozycji art. 9 ust.1 powołanej ustawy z 16 września 2011r. - w tym brzmieniu zastosowanie w niniejszej sprawie s tronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego przewodniczący może zobowiązać do złożenia w wyznaczonym terminie pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania. Skarżąca nie powołała skutecznie zarzutu naruszenia art.207 § 3 kpc.

Nie podzielił sąd odwoławczy stanowiska skarżącej co do sprzeczności ustaleń Sądu w zakresie przyjętym za podstawę oddalenia powództwa o odszkodowanie za wycięcie drzew na zajętej przez pozwanego części działki z zebranym w sprawie materiałem dowodowym , a to zeznaniami świadków F. K. i T. J.. Przywołane zeznania świadków ani nie potwierdzają istnienia drzewostanu na zajętej przez pozwanego części działki w dochodzonym przez powodów zakresie ani ich wycinki; nie wskazują również ani liczby, rozmiaru i rodzaju drzew z tytułu wycięcia których powodowie domagają się odszkodowania. Ustaleń takich bowiem nie sposób wyprowadzać z zeznań świadka T. J., iż „ na nasypie były miejsca gdzie rosły drzewa gęściej, a były miejsca gdzie drzewka w ogóle nie rosły ” czy też z zeznań świadka F. K. kwestionującego zarówno twierdzenia powodów co wielkości zajętej przez pozwanego działki jak i charakter w jakim działka była wykorzystywana ( „była to działka z dużą trawą” i „ samosiejki np. brzózki wchodziły na działkę powodów ”). Nie sposób przy tym nie zauważyć , iż sami powodowie nie byli zgodni co do stanu działki. Początkowo twierdzili , iż działka ma charakter rolny i dochodzili przywrócenia jej do takiego właśnie stanu ( k-39) wraz z odszkodowaniem za utracone uprawy rolne i zniszczenie na działce kilkadziesiąt drzew ( k-60), a następnie - za wycięcie 20 brzóz i dębów ( k-150), zaś po sporządzeniu opinii przez biegłego dendrologa - za utratę wartości użytkowej 27 drzew ( brzóz, dębów, klonów olszy , topoli i wierzb; k-249 ) . W dalszym toku postępowania twierdzili zaś, iż działka była wykorzystywana jako łąka i żądali przywrócenia jej do takiego stanu wraz z odszkodowaniem za utraconą masę zieloną i siano ( k-219) niezależnie od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki przez pozwanego i odszkodowania za utratę wartości użytkowej 27 drzew.

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, iż opinia biegłego dendrologa oparta na hipotetycznych założeniach, przypuszczeniach i dowolnych wnioskach nie mogła stanowić o zasadności powództwa o odszkodowanie za utratę wartości użytkowej drzew. Wbrew przekonaniu skarżącej rolą biegłego w postępowaniu sądowym nie jest dokonywanie ustaleń, a służenie sądowi wiedzą specjalną, jeżeli taka jest potrzeba (art. 278 § 1 kpc). Zatem nie można obarczać biegłego ciężarem wskazania szkody. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast być sama w sobie źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Ustalenie stanu faktycznego należy do sądu orzekającego, a biegli powinni udzielić odpowiedzi na konkretne pytania dostosowane do stanu faktycznego sprawy. Niewątpliwie teoretyczna opinia biegłego dendrologa z postawioną abstrakcyjnie i ogólnie tezą była nieprzydatna dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy.

Mając powyższe na uwadze na zasadzie art.385 kpc apelację powódki oddalono jako bezzasadną.

Na zasadzie art.350 § 1 kpc sprostowano w zaskarżonym wyroku niedokładność w oznaczeniu strony pozwanej, występującej – jak wskazuje na to odpis KRS – przez cały czas trwania postępowania jako :” (...) Spółka Akcyjna w M. ( Grecja)”.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art.98 kpc w zw. z § 6 pkt.3 i § 13 ust.1 pkt.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2008r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163 poz.1348 ze zm.).

SSO Andrzej Dyrda SSO Mirella Szpyrka SSR ( del.) Maryla Majewska-Lewandowska