Pełny tekst orzeczenia

493/5/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 10 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 90/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej MKS Spółka z o.o. w Tychach w sprawie zgodności:
1) art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.),
2) § 16 ust. 1 i § 18 ust. 1 uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M. P. Nr 72, poz. 720) z:
art. 190 ust. 5 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 4 kwietnia 2014 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym), sporządzonej przez pełnomocnika, MKS Spółka z o.o. w Tychach (dalej: skarżąca), zakwestionowała została zgodność z Konstytucją art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) oraz § 16 ust. 1 § 18 ust. 1 uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M. P. Nr 72, poz. 720; dalej: regulamin TK). Wobec wszystkich wskazanych wyżej unormowań skarżąca sformułowała zarzut niezgodności z art. 190 ust. 5 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną przeciwko art. 783 § 1 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.). Zaskarżonemu przepisowi k.p.c. skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 45 ust. 1 i art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Postanowieniem z 19 czerwca 2013 r. (Ts 168/12, OTK ZU nr 5/B/2013, poz. 490) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu Trybunał stwierdził, że przesłanką takiego rozstrzygnięcia było nieuzupełnienie przez skarżącą jednego z braków formalnych skargi konstytucyjnej. Ponadto Trybunał wskazał na okoliczność utraty mocy obowiązującej przez zaskarżony przepis k.p.c., przy jednoczesnym niespełnieniu przez skarżącą wymogu, o którym mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o TK. Postanowieniem z 2 października 2013 r. (Ts 168/12, OTK ZU nr 5/B/2013, poz. 491) Trybunał nie uwzględnił zażalenia wniesionego na wskazane wyżej rozstrzygnięcie o odmowie nadania skardze dalszego biegu.
Uzasadniając zarzuty skierowane przeciwko przepisom ustawy o TK i regulaminu TK, skarżąca wyjaśniła, że naruszenie przysługujących jej konstytucyjnych wolności i praw wiąże z postanowieniami Trybunału wydanymi w sprawie Ts 168/12. Skarżąca, nawiązując do treści prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), zakwestionowała konstytucyjność przepisów normujących skład Trybunału orzekający w toku wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej. Jej zdaniem wydawane w efekcie tej kontroli postanowienie jest orzeczeniem o charakterze merytorycznym, do którego znajduje zastosowanie wymóg określony w art. 190 ust. 5 Konstytucji, tzn. konieczność podjęcia tego orzeczenia większością głosów sędziów Trybunału.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach skarżącego. Ze względu na tak określony przedmiot skargi skarżący winien sformułować zarzut niezgodności z unormowaniami Konstytucji statuującymi przysługujące mu prawa podmiotowe, wskazując jednocześnie sposób naruszenia tych praw przez zaskarżony przepis (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Wskazanie sposobu tego naruszenia nie może przy tym ograniczać się jedynie do numerycznego powołania przepisów Konstytucji, z których skarżący wywodzi przysługujące mu prawa podmiotowe, ale polegać musi na podaniu szczegółowych argumentów uprawdopodabniających zarzut merytorycznej niezgodności zachodzącej między przepisami będącymi przedmiotem skargi a unormowaniami Konstytucji statuującymi konkretne wolności i prawa skarżącego.

2. Kwestionowanym unormowaniom ustawy o TK i regulaminu TK skarżąca zarzuciła naruszenie prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Konstruując wzorzec kontroli, odwołała się również do zasady wyrażonej w art. 190 ust. 5 Konstytucji, zgodnie z którą orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów.

3. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ocena sposobu wykonania przez skarżącą obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK musi być poprzedzona odwołaniem się do treści art. 79 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem korzystanie ze skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw odbywa się na zasadach określonych w ustawie. W ścisłym związku z tym unormowaniem pozostaje również art. 197 Konstytucji, w myśl którego tryb postępowania przed Trybunałem określa ustawa. Aktem prawnym wykonującym obydwa powyższe konstytucyjne upoważnienia jest w pierwszym rzędzie ustawa o TK, aczkolwiek nie tylko ona zawiera unormowania szczegółowo regulujące tryb wykonywania przez Trybunał konstytucyjnie określonych kompetencji. Zgodnie bowiem z art. 20 ustawy o TK w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Należy więc stwierdzić, że problematyka zarówno zasad korzystania ze skargi konstytucyjnej, jak i trybu postępowania przed Trybunałem w sprawie zainicjowanej skargą konstytucyjną w znacznej mierze ma swoją podstawę w unormowaniach ustawowych, co determinuje zakres ich kontroli w świetle wzorców konstytucyjnych.

4. Skarżąca, kwestionując 36 ust. 3 ustawy o TK oraz § 16 ust. 1 i § 18 ust. 1 regulaminu TK, nie wykonała obowiązku wskazania sposobu, w jaki przepisy te naruszyły przysługujące jej wolności i prawa konstytucyjne określone jako podstawa skargi. Nie przeprowadzając w tym miejscu oceny zasadności dokonanego przez skarżącą odniesienia do postępowania przed Trybunałem ustaleń wynikających z dotychczasowej linii orzeczniczej, a dotyczących prawa do sądu i standardów sprawiedliwej procedury sądowej, należy stwierdzić, że wskazany przez skarżącą sposób naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji jest niezasadny i to w stopniu oczywistym.

5. Skarżąca upatruje naruszenie prawa do sądu w rozwiązaniu ustawowym (skonkretyzowanym w postanowieniach regulaminu TK), zgodnie z którym w toku wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu podejmowane jest przez jednego sędziego Trybunału (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 1 i 3 ustawy o TK). Jej zdaniem wadliwości tego rozwiązania nie sanuje przy tym unormowanie ustawowe, które przewiduje trzyosobowy skład Trybunału do orzekania o zażaleniu skarżącego wniesionym na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu (art. 36 ust. 6 w zw. z art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o TK).

6. Stanowisko skarżącej wynika z błędnego rozumienia zakresu zastosowania art. 190 ust. 5 Konstytucji. Przepis ten odnosi się do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wydawanych już w toku merytorycznej kontroli konstytucyjności i legalności norm prawnych. Świadczy o tym choćby jego umiejscowienie w systematyce art. 190 Konstytucji, bezpośrednio po przepisach regulujących charakter prawny, ogłaszanie i skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (art. 190 ust. 1–4 Konstytucji). Tym samym poza zakresem zastosowania art. 190 ust. 5 Konstytucji pozostają postanowienia Trybunału na etapie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej, przesądzającej dopiero o dopuszczalności poddania kontroli merytorycznej zaskarżonego przepisu. Stąd szersza jest swoboda prawodawcy regulującego tryb tego etapu postępowania w ustawie, o której mowa w art. 197 Konstytucji, tj. w ustawie o TK. Pogląd zgodny z powyższym stanowiskiem Trybunału prezentowany jest również w doktrynie prawa konstytucyjnego, w której aprobuje się podejmowanie przez Trybunał w składzie jednoosobowym, na etapie wstępnej kontroli, rozstrzygnięć innych niż merytoryczne (por. L. Garlicki, Komentarz do art. 190 – uwaga 26, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom V, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2005, s. 35, podobnie L. Jamróz, Skarga konstytucyjna. Wstępne rozpoznanie, Białystok 2011, s. 50).

Ze względu na powyższe, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2, a także art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.