Ts 91/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
602/6/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 91/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Teresa Liszcz – sprawozdawca
Piotr Tuleja,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lipca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej P.J.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 8 kwietnia 2014 r. P.J. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 162 § 2 w związku z art. 154 § 1 i w związku z art. 9 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.) w związku z art. 77 § 1 i w związku z art. 78 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zakwestionowana norma jest niekonstytucyjna w zakresie, „w jakim arbitralne oświadczenie o sprzeciwie co do udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, złożone przez Prokuratora, będącego stroną postępowania w w/w przedmiocie, uniemożliwia natychmiastowe wykonanie postanowienia w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, aż do czasu rozpoznania ewentualnego zażalenia Prokuratora przez Sąd odwoławczy albo uprawomocnienia się orzeczenia Sądu II instancji”.
Skarżący twierdził, że zakwestionowana norma narusza jego prawa wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, ponieważ, wbrew ogólnej zasadzie, zgodnie z którą postanowienie w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania (art. 9 § 3 k.k.w.), umożliwia prokuratorowi, tj. stronie postępowania (art. 21 k.k.w.), „przedłużenie [osadzonemu okresu – TK] pozostawania w stanie pozbawienia wolności”. Skarżący zwrócił uwagę zarówno na to, że skuteczność oświadczenia prokuratora o tym, iż sprzeciwia się udzieleniu przerwy, nie jest uzależniona od spełnienia żadnych przesłanek, jak i na to, że sprzeciw nie wymaga żadnego uzasadnienia. Zarzucił, że de facto o pozostawieniu skazanego w izolacji penitencjarnej decyduje strona postępowania, a nie właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Innymi słowy, to nie sąd, lecz prokurator, i to arbitralnie, decyduje o przedłużeniu (aż do momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu) okresu „pozbawienia wolności”. Na oświadczenie prokuratora nie przysługuje żaden środek odwoławczy, to zaś – jak zarzucił skarżący – jest rażącym naruszeniem obowiązku ustawodawcy, polegającym na ustanowieniu procedury sądowej kontroli pozbawienia jednostki wolności na innej podstawie niż wyrok sądowy. Zakwestionowana norma – w zakresie, w jakim „osadzonemu nie przysługuje prawo do odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności, zasadności oraz prawidłowości pozbawienia wolności na podstawie arbitralnego oświadczenia o sprzeciwie wobec udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, wydanego przez Prokuratora, będącego stroną postępowania” – narusza zatem – zdaniem skarżącego – także art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 24 lipca 2014 r. (doręczonym pełnomocnikowi 28 lipca 2014 r.) Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że sformułowane w niej zarzuty naruszenia praw określonych w art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji są oczywiście bezzasadne. Trybunał podkreślił, że – w myśl obowiązujących przepisów – na postanowienie o warunkowym przedterminowym zwolnieniu lub o odmowie jego udzielenia zażalenie przysługuje zarówno skarżącemu, jak i prokuratorowi. W związku z tym ustawodawca, aby umożliwić prokuratorowi wniesienie zażalenia, musiał wprowadzić wyjątek od zasady ogólnej wyrażonej w art. 9 § 3 k.k.w. Sprzeciw prokuratora wstrzymuje zatem wykonalność postanowienia sądu do czasu jego uprawomocnienia się, tj. do chwili rozpoznania zażalenia prokuratora przez sąd drugiej instancji, lub do momentu upłynięcia terminu do jego zaskarżenia (w przypadku prokuratora jest to 7 dni od ogłoszenia postanowienia). Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie koreluje z wyrażonym w orzecznictwie Trybunału poglądem, zgodnie z którym środek zaskarżenia powinien co do zasady spełniać wymóg dewolutywności i suspensywności. Suspensywność sprzeciwu i zażalenia prokuratora uzasadniona jest także charakterem przesłanek oraz istotą instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia. W odniesieniu do zarzutu, jakoby o pozbawieniu wolności decydował prokurator (który jest stroną postępowania), a nie właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, Trybunał zauważył, że warunkowe przedterminowe zwolnienie jest instytucją wykonania już orzeczonej kary pozbawienia wolności; modyfikacją wykonania orzeczenia skazującego, a nie – co przyjął skarżący – orzekaniem o pozbawieniu wolności. Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji Trybunał stwierdził natomiast, że wskazana norma konstytucyjna nie dotyczy sytuacji prawnej skarżącego, lecz praw zatrzymanego i obowiązków zatrzymującego. Skarżący jest natomiast osobą, która za popełnione przestępstwa została skazana przez sąd prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności.
W zażaleniu z 4 sierpnia 2014 r. skarżący zakwestionował postanowienie w całości. Zarzucił w nim Trybunałowi, że naruszył art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ponieważ błędnie uznał, że sformułowane w skardze zarzuty są oczywiście bezzasadne. Skarżący wniósł o uwzględnienie zażalenia i skierowanie skargi do rozpoznania na rozprawie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć słuszność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
3. W złożonym środku odwoławczym skarżący formułuje zarzuty, abstrahując od stanu faktycznego sprawy. Skarżący nie wziął pod uwagę przede wszystkim tego, że w sprawie, w związku z którą zainicjował postępowanie przed Trybunałem, prokurator wniósł nie tylko sprzeciw, ale także zażalenie. Trzeba bowiem zauważyć, że skoro zgodnie z obowiązującymi przepisami k.k.w. prokurator – czego skarżący nie kwestionuje – jest stroną postępowania przed sądem penitencjarnym, to – w myśl standardów wynikających m.in. z art. 45 ust. 1 Konstytucji – na postanowienie tego sądu (tzn. postanowienie o udzieleniu skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia lub postanowienie o odmowie jego udzielenia) przysługuje mu – tak jak skarżącemu – środek odwoławczy. W analizowanej sprawie postanowieniem z 16 grudnia 2013 r. (sygn. akt VIII Kow 3705/13) Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie udzielił skarżącemu warunkowego przedterminowego zwolnienia. W związku z tym tylko prokurator był zainteresowany zmianą tego orzeczenia. Wstrzymanie jego wykonalności nie było jednak wynikiem wniesionego sprzeciwu, lecz zażalenia, w którym prokurator – co istotne – uzasadnił postawione zarzuty.
4. Skarżący, wskazawszy na wyrok Trybunału z 29 czerwca 2005 r. (SK 34/04, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 69), zarzucił, że zakwestionowana przez niego norma, będąca wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 9 § 3 k.k.w., „zbyt daleko ingeruje w konstytucyjne prawa i wolności osadzonego oraz nie spełnia wymogów wynikających z zasad prawidłowej legislacji”. Skarżący nie zgadza się przy tym ze stanowiskiem Trybunału, zgodnie z którym środki zaskarżenia powinny co do zasady spełniać wymogi dewolutywności i suspensywności. Jak twierdzi, ta teza nie dotyczy postępowania karnego, w którym ustawodawca powinien zachować szczególną powściągliwość w tworzeniu ustawowych wyjątków od zasad ogólnych. Zdaniem skarżącego wyjątek ten doprowadził do zawieszenia przyznanego mu przez sąd „prawa do wolności”.
4.1. W zażaleniu skarżący formułuje zatem zarzut niezgodności zakwestionowanej normy także z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. Trzeba jednak zauważyć, że w skardze konstytucyjnej jako wzorce kontroli wskazał wyłącznie art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący nie podnosi natomiast tego, że zarzut naruszenia zasad poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji) oraz proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) sformułował w skardze w sposób dorozumiany.
4.2. W związku z tym należy stwierdzić, że argumenty za naruszeniem art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji skarżący przedstawił dopiero w zażaleniu, a zatem po terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
4.3. Skarżący nie bierze pod uwagę także tego, że w postępowaniu karnym zażalenie ma wprawdzie charakter względnie suspensywny, jednak w uzasadnionych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi, wstrzymuje ono wykonalność zaskarżonego postanowienia. Takie same reguły obowiązują w postępowaniu wykonawczym. Jak stanowi art. 9 § 3 k.k.w., „Postanowienie w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania, chyba że ustawa stanowi inaczej lub sąd wydający postanowienie albo sąd powołany do rozpoznania zażalenia wstrzyma jego wykonanie”. Zakwestionowana w skardze norma – jak wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – ze względu na charakter przesłanek oraz istotę warunkowego przedterminowego zwolnienia uzasadnia suspensywność sprzeciwu i zażalenia prokuratora. Trzeba bowiem przypomnieć, że warunkowe przedterminowe zwolnienie nie jest złagodzeniem czy darowaniem orzeczonej przez sąd kary, lecz – co wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – modyfikacją orzeczenia skazującego, indywidualizacją już orzeczonej kary. Warunkowo zwolniony jest nadal skazany, lecz podczas okresu próby poddany jest procesowi resocjalizacyjnemu w warunkach kontrolowanej wolności. Okres próby, na który następuje warunkowe zwolnienie, jest czasem pozostałym do odbycia orzeczonej kary. Karę uważa się za odbytą (z chwilą warunkowego zwolnienia) dopiero wtedy, gdy w okresie próby i w ciągu dalszych sześciu miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia (art. 82 k.k.). Jeżeli zatem sprzeciw i zażalenie nie wstrzymywałyby wykonalności postanowienia o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, to w sytuacji, w której sąd odwoławczy podzieliłby wątpliwości prokuratora co do zaistnienia przesłanki pozytywnej prognozy kryminologicznej, poza zakładem penitencjarnym pozostawałby skazany, który nie rokuje przestrzegania porządku prawnego, a więc nie gwarantuje, że nie popełni przestępstwa.
5. Zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają także stanowiska Trybunału, zgodnie z którym art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji nie odnosi się do sytuacji prawnej skarżącego. Skarżący nie bierze pod uwagę tego, że skoro w ustępie pierwszym jest mowa o pozbawieniu lub ograniczeniu wolności, a w ustępie drugim o pozbawieniu wolności nie na podstawie wyroku sądowego, to poza jego zakresem podmiotowym znajdują się skazani prawomocnymi wyrokami. Ponadto, jak ustalił Trybunał (czego skarżący nie kwestionuje) zdaniem skarżącego zakwestionowana w skardze norma narusza jego prawa określone w tym postanowieniu Konstytucji, ponieważ od oświadczenia o sprzeciwie nie przysługuje żaden środek odwoławczy. Należy jednak zauważyć, że kwestia zaskarżalności jest regulowana w art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1, a nie w art. 41 Konstytucji.
6. W związku z powyższym należy stwierdzić, że w postanowieniu z 23 lipca 2014 r. Trybunał prawidłowo uznał, iż sformułowane w skardze zarzuty naruszenia praw określonych w art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 są oczywiście bezzasadne i na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu. Należy bowiem podkreślić, że konsekwencją sformułowania przez skarżącego oczywiście bezzasadnych zarzutów naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw jest niewskazanie sposobu ich naruszenia (zob. postanowienie TK z 1 kwietnia 2011 r., Ts 164/10, OTK ZU nr 3/B/2011, poz. 249).
Ponieważ zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, więc Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 91/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Teresa Liszcz – sprawozdawca
Piotr Tuleja,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lipca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej P.J.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 8 kwietnia 2014 r. P.J. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 162 § 2 w związku z art. 154 § 1 i w związku z art. 9 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.) w związku z art. 77 § 1 i w związku z art. 78 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zakwestionowana norma jest niekonstytucyjna w zakresie, „w jakim arbitralne oświadczenie o sprzeciwie co do udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, złożone przez Prokuratora, będącego stroną postępowania w w/w przedmiocie, uniemożliwia natychmiastowe wykonanie postanowienia w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, aż do czasu rozpoznania ewentualnego zażalenia Prokuratora przez Sąd odwoławczy albo uprawomocnienia się orzeczenia Sądu II instancji”.
Skarżący twierdził, że zakwestionowana norma narusza jego prawa wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, ponieważ, wbrew ogólnej zasadzie, zgodnie z którą postanowienie w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania (art. 9 § 3 k.k.w.), umożliwia prokuratorowi, tj. stronie postępowania (art. 21 k.k.w.), „przedłużenie [osadzonemu okresu – TK] pozostawania w stanie pozbawienia wolności”. Skarżący zwrócił uwagę zarówno na to, że skuteczność oświadczenia prokuratora o tym, iż sprzeciwia się udzieleniu przerwy, nie jest uzależniona od spełnienia żadnych przesłanek, jak i na to, że sprzeciw nie wymaga żadnego uzasadnienia. Zarzucił, że de facto o pozostawieniu skazanego w izolacji penitencjarnej decyduje strona postępowania, a nie właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Innymi słowy, to nie sąd, lecz prokurator, i to arbitralnie, decyduje o przedłużeniu (aż do momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu) okresu „pozbawienia wolności”. Na oświadczenie prokuratora nie przysługuje żaden środek odwoławczy, to zaś – jak zarzucił skarżący – jest rażącym naruszeniem obowiązku ustawodawcy, polegającym na ustanowieniu procedury sądowej kontroli pozbawienia jednostki wolności na innej podstawie niż wyrok sądowy. Zakwestionowana norma – w zakresie, w jakim „osadzonemu nie przysługuje prawo do odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności, zasadności oraz prawidłowości pozbawienia wolności na podstawie arbitralnego oświadczenia o sprzeciwie wobec udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, wydanego przez Prokuratora, będącego stroną postępowania” – narusza zatem – zdaniem skarżącego – także art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 24 lipca 2014 r. (doręczonym pełnomocnikowi 28 lipca 2014 r.) Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że sformułowane w niej zarzuty naruszenia praw określonych w art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji są oczywiście bezzasadne. Trybunał podkreślił, że – w myśl obowiązujących przepisów – na postanowienie o warunkowym przedterminowym zwolnieniu lub o odmowie jego udzielenia zażalenie przysługuje zarówno skarżącemu, jak i prokuratorowi. W związku z tym ustawodawca, aby umożliwić prokuratorowi wniesienie zażalenia, musiał wprowadzić wyjątek od zasady ogólnej wyrażonej w art. 9 § 3 k.k.w. Sprzeciw prokuratora wstrzymuje zatem wykonalność postanowienia sądu do czasu jego uprawomocnienia się, tj. do chwili rozpoznania zażalenia prokuratora przez sąd drugiej instancji, lub do momentu upłynięcia terminu do jego zaskarżenia (w przypadku prokuratora jest to 7 dni od ogłoszenia postanowienia). Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie koreluje z wyrażonym w orzecznictwie Trybunału poglądem, zgodnie z którym środek zaskarżenia powinien co do zasady spełniać wymóg dewolutywności i suspensywności. Suspensywność sprzeciwu i zażalenia prokuratora uzasadniona jest także charakterem przesłanek oraz istotą instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia. W odniesieniu do zarzutu, jakoby o pozbawieniu wolności decydował prokurator (który jest stroną postępowania), a nie właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, Trybunał zauważył, że warunkowe przedterminowe zwolnienie jest instytucją wykonania już orzeczonej kary pozbawienia wolności; modyfikacją wykonania orzeczenia skazującego, a nie – co przyjął skarżący – orzekaniem o pozbawieniu wolności. Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji Trybunał stwierdził natomiast, że wskazana norma konstytucyjna nie dotyczy sytuacji prawnej skarżącego, lecz praw zatrzymanego i obowiązków zatrzymującego. Skarżący jest natomiast osobą, która za popełnione przestępstwa została skazana przez sąd prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności.
W zażaleniu z 4 sierpnia 2014 r. skarżący zakwestionował postanowienie w całości. Zarzucił w nim Trybunałowi, że naruszył art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ponieważ błędnie uznał, że sformułowane w skardze zarzuty są oczywiście bezzasadne. Skarżący wniósł o uwzględnienie zażalenia i skierowanie skargi do rozpoznania na rozprawie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć słuszność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
3. W złożonym środku odwoławczym skarżący formułuje zarzuty, abstrahując od stanu faktycznego sprawy. Skarżący nie wziął pod uwagę przede wszystkim tego, że w sprawie, w związku z którą zainicjował postępowanie przed Trybunałem, prokurator wniósł nie tylko sprzeciw, ale także zażalenie. Trzeba bowiem zauważyć, że skoro zgodnie z obowiązującymi przepisami k.k.w. prokurator – czego skarżący nie kwestionuje – jest stroną postępowania przed sądem penitencjarnym, to – w myśl standardów wynikających m.in. z art. 45 ust. 1 Konstytucji – na postanowienie tego sądu (tzn. postanowienie o udzieleniu skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia lub postanowienie o odmowie jego udzielenia) przysługuje mu – tak jak skarżącemu – środek odwoławczy. W analizowanej sprawie postanowieniem z 16 grudnia 2013 r. (sygn. akt VIII Kow 3705/13) Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie udzielił skarżącemu warunkowego przedterminowego zwolnienia. W związku z tym tylko prokurator był zainteresowany zmianą tego orzeczenia. Wstrzymanie jego wykonalności nie było jednak wynikiem wniesionego sprzeciwu, lecz zażalenia, w którym prokurator – co istotne – uzasadnił postawione zarzuty.
4. Skarżący, wskazawszy na wyrok Trybunału z 29 czerwca 2005 r. (SK 34/04, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 69), zarzucił, że zakwestionowana przez niego norma, będąca wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 9 § 3 k.k.w., „zbyt daleko ingeruje w konstytucyjne prawa i wolności osadzonego oraz nie spełnia wymogów wynikających z zasad prawidłowej legislacji”. Skarżący nie zgadza się przy tym ze stanowiskiem Trybunału, zgodnie z którym środki zaskarżenia powinny co do zasady spełniać wymogi dewolutywności i suspensywności. Jak twierdzi, ta teza nie dotyczy postępowania karnego, w którym ustawodawca powinien zachować szczególną powściągliwość w tworzeniu ustawowych wyjątków od zasad ogólnych. Zdaniem skarżącego wyjątek ten doprowadził do zawieszenia przyznanego mu przez sąd „prawa do wolności”.
4.1. W zażaleniu skarżący formułuje zatem zarzut niezgodności zakwestionowanej normy także z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. Trzeba jednak zauważyć, że w skardze konstytucyjnej jako wzorce kontroli wskazał wyłącznie art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący nie podnosi natomiast tego, że zarzut naruszenia zasad poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji) oraz proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) sformułował w skardze w sposób dorozumiany.
4.2. W związku z tym należy stwierdzić, że argumenty za naruszeniem art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji skarżący przedstawił dopiero w zażaleniu, a zatem po terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
4.3. Skarżący nie bierze pod uwagę także tego, że w postępowaniu karnym zażalenie ma wprawdzie charakter względnie suspensywny, jednak w uzasadnionych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi, wstrzymuje ono wykonalność zaskarżonego postanowienia. Takie same reguły obowiązują w postępowaniu wykonawczym. Jak stanowi art. 9 § 3 k.k.w., „Postanowienie w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania, chyba że ustawa stanowi inaczej lub sąd wydający postanowienie albo sąd powołany do rozpoznania zażalenia wstrzyma jego wykonanie”. Zakwestionowana w skardze norma – jak wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – ze względu na charakter przesłanek oraz istotę warunkowego przedterminowego zwolnienia uzasadnia suspensywność sprzeciwu i zażalenia prokuratora. Trzeba bowiem przypomnieć, że warunkowe przedterminowe zwolnienie nie jest złagodzeniem czy darowaniem orzeczonej przez sąd kary, lecz – co wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – modyfikacją orzeczenia skazującego, indywidualizacją już orzeczonej kary. Warunkowo zwolniony jest nadal skazany, lecz podczas okresu próby poddany jest procesowi resocjalizacyjnemu w warunkach kontrolowanej wolności. Okres próby, na który następuje warunkowe zwolnienie, jest czasem pozostałym do odbycia orzeczonej kary. Karę uważa się za odbytą (z chwilą warunkowego zwolnienia) dopiero wtedy, gdy w okresie próby i w ciągu dalszych sześciu miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia (art. 82 k.k.). Jeżeli zatem sprzeciw i zażalenie nie wstrzymywałyby wykonalności postanowienia o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, to w sytuacji, w której sąd odwoławczy podzieliłby wątpliwości prokuratora co do zaistnienia przesłanki pozytywnej prognozy kryminologicznej, poza zakładem penitencjarnym pozostawałby skazany, który nie rokuje przestrzegania porządku prawnego, a więc nie gwarantuje, że nie popełni przestępstwa.
5. Zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają także stanowiska Trybunału, zgodnie z którym art. 41 ust. 1 i 2 Konstytucji nie odnosi się do sytuacji prawnej skarżącego. Skarżący nie bierze pod uwagę tego, że skoro w ustępie pierwszym jest mowa o pozbawieniu lub ograniczeniu wolności, a w ustępie drugim o pozbawieniu wolności nie na podstawie wyroku sądowego, to poza jego zakresem podmiotowym znajdują się skazani prawomocnymi wyrokami. Ponadto, jak ustalił Trybunał (czego skarżący nie kwestionuje) zdaniem skarżącego zakwestionowana w skardze norma narusza jego prawa określone w tym postanowieniu Konstytucji, ponieważ od oświadczenia o sprzeciwie nie przysługuje żaden środek odwoławczy. Należy jednak zauważyć, że kwestia zaskarżalności jest regulowana w art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1, a nie w art. 41 Konstytucji.
6. W związku z powyższym należy stwierdzić, że w postanowieniu z 23 lipca 2014 r. Trybunał prawidłowo uznał, iż sformułowane w skardze zarzuty naruszenia praw określonych w art. 41 ust. 1 i 2 oraz art. 45 ust. 1 są oczywiście bezzasadne i na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu. Należy bowiem podkreślić, że konsekwencją sformułowania przez skarżącego oczywiście bezzasadnych zarzutów naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw jest niewskazanie sposobu ich naruszenia (zob. postanowienie TK z 1 kwietnia 2011 r., Ts 164/10, OTK ZU nr 3/B/2011, poz. 249).
Ponieważ zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, więc Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.