Ts 115/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
62/1/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 5 lutego 2014 r.
Sygn. akt Ts 115/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wojciech Hermeliński – przewodniczący
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.S.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 8 kwietnia 2013 r. (data nadania) A.S. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 263 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112; dalej: prawo upadłościowe) z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 23 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze, stwierdziwszy, że skarga nie spełnia przesłanki, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W ocenie Trybunału skarżący nie wykazał związku między naruszonym prawem dostępu do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji) a wydanym w sprawie skarżącego ostatecznym rozstrzygnięciem a zaskarżonym przepisem. Jak podkreślił Trybunał, to przepisy międzyczasowe ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381; dalej: ustawa zmieniająca z 2011 r.) uniemożliwiły skarżącemu ponowne wniesienie powództwa i były podstawą orzeczeń wydanych w jego sprawie, choć nie zostały wprost przywołane przez orzekające sądy. Trybunał uznał więc, że nie może badać zarzutu niekonstytucyjności art. 263 prawa upadłościowego w wyznaczonym w skardze zakresie.
Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie, w którym podnosi, że orzekający w jego sprawie sąd okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na art. 263 prawa upadłościowego. Skarżący podkreśla, że tym samym została spełniona, wbrew odmiennej ocenie Trybunału, przesłanka określona w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Co więcej, zdaniem skarżącego jego sytuacja nie różni się od sytuacji osoby, która po raz pierwszy składa powództwo przeciwko spółce znajdującej się w upadłości likwidacyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał zwraca uwagę, że skarga konstytucyjna – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – powinna zostać wniesiona w celu zbadania zgodności z Konstytucją tej normy, na podstawie której sąd lub organ administracji wydał ostateczne orzeczenie w sprawie skarżącego i z którą skarżący wiąże naruszenie swoich praw lub wolności albo obowiązków określonych w Konstytucji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym nie każdy przepis przywołany przez sąd w uzasadnieniu takiego rozstrzygnięcia stanowi jego podstawę. Kwalifikację tę spełnia tylko norma determinująca treść orzeczenia w ten sposób, że wkracza ono w sferę praw podmiotowych określonych w Konstytucji (zob. w szczególności wyrok TK z 12 stycznia 2010 r., SK 2/09, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 1).
W zażaleniu skarżący dowodzi, że zaskarżony przepis był podstawą wydanego w jego sprawie orzeczenia i że z tym przepisem łączy naruszenie przysługującego mu prawa dostępu do sądu, które wywodzi z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Oba orzekające w sprawie skarżącego sądy – sąd rejonowy i sąd okręgowy, przyjęły, że art. 1821 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), uchylony ustawą zmieniającą z 2011 r. (która weszła w życie 3 maja 2012 r.), nie znajdował zastosowania w sprawie skarżącego. Oznaczało to, że skarżący nie mógł realizować prawa, które przysługiwało mu przed 3 maja 2012 r., a wynikającego z art. 1821 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. i uprawniającego go do ponownego wytoczenia powództwa po wydaniu prawomocnej odmowy uznania wierzytelności. Podstawą odrzucenia pozwu w sprawie skarżącego był zatem art. 9 ust. 1 w zw. z ust. 4 ustawy zmieniającej z 2011 r. w zw. z art. 263 prawa upadłościowego. Zastosowanie przepisu prawa upadłościowego wynikało bowiem z przepisów międzyczasowych i to w tych przepisach skarżący mógłby ewentualnie upatrywać naruszenie swoich konstytucyjnych praw lub wolności, co prawidłowo zaznaczył Trybunał w kwestionowanym postanowieniu. Skarżący zawęził przedmiot skargi, pomijając okoliczności, w których kwestionowany przez niego przepis został zastosowany. Tym samym skarżący ograniczył się do argumentów skierowanych wyłącznie przeciwko przepisowi prawa upadłościowego, co – jak słusznie wskazał Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej – uniemożliwiło nadanie skardze dalszego biegu. Argumentacji tej nie może uzupełnić też samodzielnie Trybunał, który jest związany granicami skargi konstytucyjnej (art. 66 ustawy o TK).
Należy raz jeszcze podkreślić, że sytuacja skarżącego różni się od sytuacji wierzycieli, których wierzytelności nie zostały uznane, a którzy dochodzą ich po raz pierwszy po ogłoszeniu upadłości dłużnika. W świetle art. 1821 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. skarżący miał bowiem, mimo toczącego się postępowania upadłościowego, prawo wytoczenia ponownego powództwa o wierzytelność, która nie została uznana w toku postępowania upadłościowego, i tego prawa został pozbawiony na skutek wejścia w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. Tymczasem wierzyciele, których wierzytelności nie zostały uznane, a którzy dochodzili ich po raz pierwszy po ogłoszeniu upadłości dłużnika, byli (czasowo) pozbawieni drogi sądowej już przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. Wraz ze zmianą normatywną spowodowaną wejściem w życie tej ustawy ich sytuacja nie uległa zatem zmianie, czego nie można powiedzieć o sytuacji skarżącego.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.
POSTANOWIENIE
z dnia 5 lutego 2014 r.
Sygn. akt Ts 115/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wojciech Hermeliński – przewodniczący
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.S.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 8 kwietnia 2013 r. (data nadania) A.S. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 263 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112; dalej: prawo upadłościowe) z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 23 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze, stwierdziwszy, że skarga nie spełnia przesłanki, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W ocenie Trybunału skarżący nie wykazał związku między naruszonym prawem dostępu do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji) a wydanym w sprawie skarżącego ostatecznym rozstrzygnięciem a zaskarżonym przepisem. Jak podkreślił Trybunał, to przepisy międzyczasowe ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381; dalej: ustawa zmieniająca z 2011 r.) uniemożliwiły skarżącemu ponowne wniesienie powództwa i były podstawą orzeczeń wydanych w jego sprawie, choć nie zostały wprost przywołane przez orzekające sądy. Trybunał uznał więc, że nie może badać zarzutu niekonstytucyjności art. 263 prawa upadłościowego w wyznaczonym w skardze zakresie.
Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie, w którym podnosi, że orzekający w jego sprawie sąd okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na art. 263 prawa upadłościowego. Skarżący podkreśla, że tym samym została spełniona, wbrew odmiennej ocenie Trybunału, przesłanka określona w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Co więcej, zdaniem skarżącego jego sytuacja nie różni się od sytuacji osoby, która po raz pierwszy składa powództwo przeciwko spółce znajdującej się w upadłości likwidacyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał zwraca uwagę, że skarga konstytucyjna – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – powinna zostać wniesiona w celu zbadania zgodności z Konstytucją tej normy, na podstawie której sąd lub organ administracji wydał ostateczne orzeczenie w sprawie skarżącego i z którą skarżący wiąże naruszenie swoich praw lub wolności albo obowiązków określonych w Konstytucji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym nie każdy przepis przywołany przez sąd w uzasadnieniu takiego rozstrzygnięcia stanowi jego podstawę. Kwalifikację tę spełnia tylko norma determinująca treść orzeczenia w ten sposób, że wkracza ono w sferę praw podmiotowych określonych w Konstytucji (zob. w szczególności wyrok TK z 12 stycznia 2010 r., SK 2/09, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 1).
W zażaleniu skarżący dowodzi, że zaskarżony przepis był podstawą wydanego w jego sprawie orzeczenia i że z tym przepisem łączy naruszenie przysługującego mu prawa dostępu do sądu, które wywodzi z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Oba orzekające w sprawie skarżącego sądy – sąd rejonowy i sąd okręgowy, przyjęły, że art. 1821 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), uchylony ustawą zmieniającą z 2011 r. (która weszła w życie 3 maja 2012 r.), nie znajdował zastosowania w sprawie skarżącego. Oznaczało to, że skarżący nie mógł realizować prawa, które przysługiwało mu przed 3 maja 2012 r., a wynikającego z art. 1821 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. i uprawniającego go do ponownego wytoczenia powództwa po wydaniu prawomocnej odmowy uznania wierzytelności. Podstawą odrzucenia pozwu w sprawie skarżącego był zatem art. 9 ust. 1 w zw. z ust. 4 ustawy zmieniającej z 2011 r. w zw. z art. 263 prawa upadłościowego. Zastosowanie przepisu prawa upadłościowego wynikało bowiem z przepisów międzyczasowych i to w tych przepisach skarżący mógłby ewentualnie upatrywać naruszenie swoich konstytucyjnych praw lub wolności, co prawidłowo zaznaczył Trybunał w kwestionowanym postanowieniu. Skarżący zawęził przedmiot skargi, pomijając okoliczności, w których kwestionowany przez niego przepis został zastosowany. Tym samym skarżący ograniczył się do argumentów skierowanych wyłącznie przeciwko przepisowi prawa upadłościowego, co – jak słusznie wskazał Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej – uniemożliwiło nadanie skardze dalszego biegu. Argumentacji tej nie może uzupełnić też samodzielnie Trybunał, który jest związany granicami skargi konstytucyjnej (art. 66 ustawy o TK).
Należy raz jeszcze podkreślić, że sytuacja skarżącego różni się od sytuacji wierzycieli, których wierzytelności nie zostały uznane, a którzy dochodzą ich po raz pierwszy po ogłoszeniu upadłości dłużnika. W świetle art. 1821 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. skarżący miał bowiem, mimo toczącego się postępowania upadłościowego, prawo wytoczenia ponownego powództwa o wierzytelność, która nie została uznana w toku postępowania upadłościowego, i tego prawa został pozbawiony na skutek wejścia w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. Tymczasem wierzyciele, których wierzytelności nie zostały uznane, a którzy dochodzili ich po raz pierwszy po ogłoszeniu upadłości dłużnika, byli (czasowo) pozbawieni drogi sądowej już przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. Wraz ze zmianą normatywną spowodowaną wejściem w życie tej ustawy ich sytuacja nie uległa zatem zmianie, czego nie można powiedzieć o sytuacji skarżącego.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.