Pełny tekst orzeczenia

13/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 23 stycznia 2014 r.
Sygn. akt Ts 139/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej D. W.-M.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 30 kwietnia 2011 r. skarżąca zakwestionowała zgodność z art. 45 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji następujących przepisów: art. 231 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) w brzmieniu obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 20, poz. 107), w zakresie, w jakim nie określa wytycznych dotyczących treści aktu wykonawczego; rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1983 r.) oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869, ze zm.) w zakresie, w jakim w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych odsyła do przepisów wydanych na podstawie upoważnienia ustawowego niespełniającego wymogów z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu w decyzji z 14 lipca 2003 r. (nr PSSE.HP/193/45N/2003/36 Neg) nie stwierdził u skarżącej choroby zawodowej narządu słuchu, a w decyzji z 22 lipca 2003 r. (nr PSSE.HP/193/45N/2003/37 Neg) nie stwierdził u niej przewlekłej choroby narządu głosu. Po rozpatrzeniu odwołania od obu decyzji Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Poznaniu decyzją z 12 stycznia 2004 r. (nr HP-6003/3/04) utrzymał zaskarżone rozstrzygnięcia w mocy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 29 czerwca 2006 r. (sygn. akt IV SA/Po 270/06) uchylił decyzję organu II instancji. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Poznaniu w decyzji z 10 września 2008 r. (nr DN-HP-4362-9/08) potwierdził, że nie ma podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej – przewlekłej choroby narządu głosu związanej z nadmiernym wysiłkiem głosowym, ani też choroby w postaci uszkodzenia słuchu wywołanego działaniem hałasu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 23 kwietnia 2009 r. (sygn. akt IV SA/Po 511/09) uchylił decyzję organu II instancji. Decyzją z 6 sierpnia 2009 r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Poznaniu (nr DN-HP-4362-20[2]/09) ponownie utrzymał w mocy obie decyzje organu I instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 6 maja 2010 r. (sygn. akt IV SA/Po 847/09) oddalił skargę wniesioną na powyższą decyzję. Skargę kasacyjną wniesioną od wyroku sądu I instancji Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalił wyrokiem z 9 grudnia 2010 r. (sygn. akt II OSK 1608/10).
Zaskarżonym przepisom, a przede wszystkim art. 231 pkt 2 i 3 k.p. skarżąca zarzuca naruszenie art. 92 ust. 1 Konstytucji. We wniesionej skardze szczegółowo uzasadnia tezę, zgodnie z którą zaskarżone regulacje, stanowiące upoważnienie do wydania aktu wykonawczego, nie zawierają informacji wskazanych w art. 92 ust. 1 Konstytucji, w szczególności wytycznych dotyczących treści aktu podustawowego. W konsekwencji – zdaniem skarżącej – powstaje również wątpliwość co do zgodności z Konstytucją samego rozporządzenia wydanego na podstawie niekonstytucyjnej delegacji ustawowej.
W ocenie skarżącej rozstrzygnięcie sprawy w oparciu o normy prawne niespełniające wymogów zawartych w art. 92 ust. 1 Konstytucji oznacza również pozbawienie jej prawa do prawidłowo ukształtowanej procedury sądowej oraz do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, co narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 18 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu Trybunał przypomniał, że naruszenie art. 92 ust. 1 Konstytucji przez zaskarżone przepisy nie uzasadnia jeszcze kontroli ich zgodności z ustawą zasadniczą w trybie skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga służy ochronie konstytucyjnych wolności i praw o charakterze podmiotowym. Artykuł 92 ust. 1 Konstytucji nie stanowi zaś ich źródła.
W dalszej części postanowienia Trybunał wykazał, że skarżąca nie opisała sposobu, w jaki doszło do naruszenia prawa do sądu. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie można bowiem wywodzić naruszenia prawa do sądu z samego orzekania w oparciu o przepisy wydane na podstawie delegacji ustawowej niespełniającej wymogów określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji. Elementem tego prawa nie jest bowiem prawo do rozpatrzenia sprawy na podstawie przepisów, które są zgodne z Konstytucją.
Trybunał stwierdził ponadto, że ani art. 231 pkt 2 i 3 k.p. zawierający delegację ustawową, ani część przepisów rozporządzenia z 1983 r. nie stanowiły podstawy wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia, co – ze względu na jednoznaczne brzmienie art. 79 ust. 1 Konstytucji – uniemożliwia kontrolę ich konstytucyjności w trybie skargi konstytucyjnej.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o skierowanie skargi konstytucyjnej na rozprawę. Jej zdaniem doszło do naruszenia art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przez niezastosowanie tego przepisu i pominięcie istotnych okoliczności sprawy. Ponadto skarżąca wskazała na naruszenie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, „polegające na jego niezastosowaniu w sytuacji, kiedy skarżąca wyraźnie wskazała i określiła akty normatywne, na podstawie których rozstrzygnięto ostatecznie o prawach skarżącej i w stosunku do których domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją RP”.
Zdaniem skarżącej naruszenie prawa do sądu polegało na uniemożliwieniu jej – na skutek wydania rozporządzenia na podstawie wadliwej delegacji ustawowej – uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia. Jej choroba zawodowa nie została bowiem uwzględniona w katalogu chorób wskazanych w zaskarżonym rozporządzeniu. Jak twierdzi skarżąca, naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji sprowadza się do tego, że z powodu zaskarżonych przepisów, skonstruowanych z naruszeniem art. 92 ust. 1 Konstytucji, „doszło do naruszenia przysługującego skarżącej prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności poprzez pozbawienie skarżącej możliwości zakwalifikowania rozpoznanej (związanej z wykonaną pracą) choroby za chorobę zawodową”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, argumenty przedstawione w zażaleniu nie podważają zaś zasadności ustaleń dokonanych w tym postanowieniu.
Wbrew twierdzeniom zawartym we wniesionym zażaleniu, art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK został powołany w zaskarżonym postanowieniu jako podstawa odmowy nie z powodu niesprecyzowania przepisów, które skarżąca czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej. Odmowa nadania dalszego biegu wniesionej skardze motywowana była m.in. tym – co wynika jednoznacznie z uzasadnienia kwestionowanego postanowienia – że nie wszystkie zaskarżone przepisy stanowiły podstawę wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia. Zgodnie zaś z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej mogą być wyłącznie te przepisy, które stanowiły taką podstawę.
W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił dokładnie, z jakiego powodu nie można z wydaniem rozstrzygnięć na podstawie przepisów wydanych z przekroczeniem delegacji ustawowej wiązać naruszenia prawa do sądu, rozumianego jako prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej. Skarżąca we wniesionym zażaleniu nie ustosunkowała się do tych ustaleń Trybunału Konstytucyjnego, powtórzyła jedynie, że wadliwe sformułowanie zaskarżonych przepisów (z naruszeniem art. 92 ust. 1 Konstytucji) oznacza naruszenie prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej.
Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się już wielokrotnie, kiedy rozpatrzenie danej sprawy można uznać za sprawiedliwe. Zdaniem Trybunału jest to możliwe, jeśli każda ze stron miała możliwość przedstawienia sądowi swych racji, skorzystania z prawa do obrony oraz rzetelnego postępowania. Gwarancyjny charakter art. 45 Konstytucji odnosi się przede wszystkim do wymagań kształtujących proceduralny zakres obowiązków organów państwa, polegających na odpowiednim ukształtowaniu postępowania sądowego. Skarżąca nie podnosiła w skardze konstytucyjnej żadnych zarzutów dotyczących zastosowanych przepisów proceduralnych. Przedmiotem skargi uczyniła zaś przepisy określające katalog chorób zawodowych, zawarte w akcie normatywnym wydanym – jej zdaniem – na podstawie wadliwej delegacji ustawowej. Przepisy te decydują o tym, kiedy możemy zakwalifikować daną chorobę jako chorobę zawodową (która to okoliczność uzasadnia przyznanie określonych świadczeń z zakresu ubezpieczenia społecznego), a więc mają zasadniczo charakter materialnoprawny.
Ponadto z wniesionego zażalenia wynika, że skarżąca nie tylko nie kwestionuje możliwości tworzenia list chorób zawodowych (i to w akcie rangi niższej niż ustawa), ale wręcz wskazuje na potrzebę takiego unormowania tej kwestii. Przedmiotem zarzutu jest wyłącznie wydanie zaskarżonych przepisów rozporządzenia zawierających taką listę z naruszeniem art. 92 Konstytucji. Skarżąca wychodzi jednak z błędnego założenia, zgodnie z którym gdyby delegacja ustawowa spełniała przesłanki wynikające z art. 92 Konstytucji, to w katalogu chorób zawodowych zostałaby wymieniona choroba, na którą cierpi. Nie można tymczasem wykluczyć takiego stanowiska ustawodawcy, w myśl którego nie każdej chorobie związanej z wykonywaną pracą przysługuje status choroby zawodowej.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny uznał za uzasadnione postanowienie z 18 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.






3