Pełny tekst orzeczenia

558/6/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 3 listopada 2014 r.

Sygn. akt Ts 179/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak – przewodniczący

Marek Zubik – sprawozdawca

Wojciech Hermeliński,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 czerwca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.J.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 13 czerwca 2013 r. (data nadania) M.J. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) w zakresie, w jakim uzależnia wniesienie środka odwoławczego od uiszczenia opłaty sądowej, z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 17 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu oczywistej bezzasadności przedstawionych zarzutów oraz nieuprawdopodobnienia naruszenia wolności czy praw konstytucyjnych przez przepis będący przedmiotem skargi. Trybunał stwierdził, że istota zarzutów sformułowanych w skardze dotyczyła obowiązku uiszczania opłaty podstawowej od zażalenia w sprawach z zakresu prawa pracy, przy czym skarżący zakwestionował nie tryb czy wysokość wskazanej opłaty, lecz sam obowiązek jej wnoszenia. W odniesieniu do przedstawionego zarzutu Trybunał przypomniał zatem, że koszty sądowe są immanentnym elementem wymiaru sprawiedliwości, spełniającym liczne funkcje. Wskazał również na zasadę odpłatności wymiaru sprawiedliwości jako jedną z podstawowych zasad ponoszenia kosztów w postępowaniu cywilnym. Trybunał wyjaśnił, że bariery ekonomiczne mogą być uznawane za elementy ograniczające realizację prawa do sądu, jednak – jak podkreślił – takiego ograniczenia nie można utożsamiać – jak to uczyniono w rozpoznawanej skardze konstytucyjnej – z samym istnieniem obowiązku uiszczania określonych opłat i ponoszenia kosztów sądowych. Taki sposób sformułowania zarzutów naruszenia art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji przez art. 35 ust. 1 u.k.s.c. i wynikający z niego obowiązek wniesienia opłaty podstawowej Trybunał uznał za pozbawiony podstaw w stopniu oczywistym.

Trybunał zwrócił ponadto uwagę na bezzasadność twierdzeń skarżącego dotyczących istotnej bariery, jaką była w jego sprawie konieczność uiszczenia opłaty podstawowej w minimalnej wysokości.

Dodatkowo Trybunał zauważył, że skarżący nie wykonał prawidłowo obowiązku wskazania i uprawdopodobnienia sposobu naruszenia wolności czy praw konstytucyjnych przez zakwestionowany przepis. Skarżący ograniczył się do ogólnego przedstawiania zarzutów, nie przytoczył natomiast argumentacji, która spełniałaby wymogi określone w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Ponadto Trybunał przypomniał, że art. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji nie są źródłem wolności czy praw podmiotowych, co oznacza, że nie można ich przywołać w trybie skargi konstytucyjnej jako samodzielnych wzorców kontroli.

W dniu 2 lipca 2014 r. pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W zażaleniu odniósł się do uznania postawionych zarzutów za oczywiście bezzasadne. Wskazał, że „skarżący nie może zaakceptować wydanego postanowienia. Uważa, że skarga konstytucyjna spełnia wymogi wynikające z art. 47 ustawy [o TK] i powinna podlegać merytorycznemu rozpoznaniu na rozprawie”. Przez opis stanu faktycznego skarżący – jak zaznaczono w zażaleniu – uprawdopodobnił również postawione zarzuty. W jego przypadku bowiem brak wystarczających środków na wniesienie opłaty sądowej skutkował pozbawieniem go prawa do poddania kontroli instancyjnej orzeczenia sądu. „Nawet gdyby [zatem] podzielić pogląd Trybunału Konstytucyjnego – iż (...) art. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji nie mogą być samodzielnymi wzorcami kontroli w trybie skargi konstytucyjnej – to pozostałe przepisy – art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 [Konstytucji] również powołane w skardze stanowią źródło konkretnych praw podmiotowych, z których przez fiskalizm państwa skarżący nie mógł skorzystać”.

Do Trybunału wpłynęło ponadto pismo z 3 lipca 2014 r. (data nadania) pełnomocnika skarżącego. W piśmie tym pełnomocnik przesłał „w załączeniu tytułem uzupełnienia wniesionego środka zaskarżenia” pismo skarżącego, zawierające dodatkową argumentację, o której wskazanie wniósł – jak zaznaczono – skarżący Marek Jarocki. Skarżący zarzucił, że Trybunał nieprawidłowo stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutów. Według niego „istnienie jakiegokolwiek »tradycyjnego mechanizmu fiskalnego państwa« nie może łączyć się automatycznie z prawem do [s]ądu uzależniając je od wniesienia opłat. Nie oznacza to jednak odstąpienia od pobierania tychże opłat a jedynie oznacza zakaz uzależnienia możliwości skorzystania z drogi sądowej od uiszczenia wcześniej opłaty”. Skarżący wskazał ponadto, że wstępne rozpoznanie skargi konstytucyjnej przez jednego sędziego Trybunału Konstytucyjnego narusza prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej (art. 45 ust. 1 Konstytucji), co skutkuje wadliwością postanowienia wydanego w takim składzie. Pismo o tożsamej treści przesłał do Trybunału również sam skarżący (data nadania – 3 lipca 2014 r.).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy, wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw tej odmowy. We wniesionym środku zaskarżenia skarżący nie przedstawił żadnych argumentów merytorycznych, które podważałyby prawidłowość ustaleń Trybunału. Ograniczył się do wskazania, że stan faktyczny w sprawie – a zatem nieuiszczenie opłaty podstawowej – jednoznacznie potwierdza niekonstytucyjny skutek zakwestionowanej normy, jakim jest pozbawianie prawa do kontroli instancyjnej orzeczeń.

Trybunał zwraca uwagę na to, że powyższa kwestia była przedmiotem oceny w postanowieniu z 17 czerwca 2014 r. Powtórzenie na etapie zażalenia ogólnych zarzutów postawionych w skardze, bez przedstawienia argumentacji prawnej mogącej wykazać nietrafność odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, przesądza o konieczności nieuwzględnienia zażalenia.

Trybunał postanowił pozostawić bez rozpoznania pismo z 3 lipca 2014 r. zawierające argumentację będącą uzupełnieniem uzasadnienia zażalenia z 2 lipca 2014 r. Trybunał przypomina, że termin wniesienia zażalenia – zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK – wynosi 7 dni od daty doręczenia postanowienia. Postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej zostało doręczone skarżącemu 25 czerwca 2014 r. Oznacza to, że termin złożenia środka odwoławczego upłynął 2 lipca. Dlatego też pismo z 3 lipca 2014 r. – jako wniesione po upływie terminu – Trybunał postanowił pozostawić bez rozpoznania.

Ponadto Trybunał zwraca uwagę, że argumentacja została przedstawiona w piśmie zatytułowanym „Pismo procesowe skarżącego”. Pełnomocnik przesłał je i opatrzył pismem przewodnim. Nie budzi jednak wątpliwości to, że jego część merytoryczna została sporządzona przez skarżącego, czego potwierdzeniem jest również przesłane przez niego pismo o identycznej treści. Należy zatem przypomnieć, że z art. 48 ust. 1 ustawy o TK wynika obowiązek sporządzenia skargi konstytucyjnej oraz zażalenia przez profesjonalnego pełnomocnika. Wniesienie przez pełnomocnika pisma procesowego (z uzupełniającą argumentacją), które niewątpliwie zostało sporządzone osobiście przez skarżącego, nie spełnia powyższego obowiązku, co również przesądza o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.



Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.