Pełny tekst orzeczenia

228/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 24 czerwca 2014 r.
Sygn. akt Ts 192/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Andrzej Rzepliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej K.B.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 25 czerwca 2013 r. K.B. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 168 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.) z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 25 lutego 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, ponieważ skarżąca nie uprawdopodobniła zarzucanego w skardze naruszenia praw i wolności konstytucyjnych przez zaskarżony art. 168 k.p.c. Odnośnie do zarzutów, które skarżąca sformułowała wobec procedury ustanowienia dla niej kuratora procesowego w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej, Trybunał stwierdził, że skarżąca powinna była wnieść skargę o wznowienie postępowania, a nie wystąpić z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia.
W zażaleniu na to postanowienie skarżąca podniosła, że Trybunał nie zbadał wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Jej zdaniem Trybunał błędnie przyjął, że wiąże ona naruszenie swoich praw i wolności konstytucyjnych ze sposobem zastosowania zakwestionowanych norm prawnych i nie uzasadniła zarzutu niezgodności tych norm z przywołanymi wzorcami kontroli konstytucyjnej. Skarżąca podała, że wniosła skargę o wznowienie postępowania, ale postanowieniem z 21 marca 2013 r. (sygn. akt III RNsm 191/12) Sąd Rejonowy w Jarosławiu – Wydział III Rodzinny i Nieletnich (dalej: Sąd Rejonowy w Jarosławiu) ją oddalił, stwierdziwszy, że od orzeczenia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej taki środek nie przysługuje. Sąd Okręgowy w Przemyślu – Wydział I Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w Przemyślu), postanowieniem z 23 maja 2013 r. (sygn. akt I Ca 141/13), oddalił apelację skarżącej. Oba sądy stwierdziły, że skoro art. 577 k.p.c. przewiduje możliwość zmiany prawomocnego postanowienia o władzy rodzicielskiej, gdy wymaga tego dobro dziecka, to zgodnie z treścią art. 524 § 1 k.p.c. wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne. Ten drugi przepis stanowi bowiem, że wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone. Skarżąca podkreśliła, że skorzystała ze wszelkich przewidzianych przez prawo środków służących ochronie praw, ale okazały się one bezskuteczne. Skoro skarga o wznowienie postępowania została oddalona, to – zdaniem skarżącej – tylko przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem dawało jej możliwość ochrony praw. Skarżąca stwierdziła, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał uznał, iż zakwestionowana przez nią wykładnia art. 168 k.p.c. jest utrwalona, w związku z tym powinien zbadać jej zgodność z Konstytucją. Skarżąca zauważyła, że z wyrażonej w art. 2 Konstytucji zasady zaufania obywateli do państwa wynika obowiązek usunięcia przeszkód prawnych uniemożliwiających realizację tej zasady. Regulacje prawne powinny zapewniać jednostce bezpieczeństwo i być przewidywalne.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w zakresie zarzutów sformułowanych w zażaleniu – czy w wydanym postanowieniu prawidłowo ustalił przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
2. Trybunał stwierdza, że argument sformułowany w zażaleniu można sprowadzić do twierdzenia, iż utrwalona w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładnie art. 168 k.p.c. jest niezgodna z Konstytucją, ponieważ doszło do prawomocnego oddalenia skargi o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Rejonowego w Jarosławiu z 28 marca 2012 r. (sygn. akt III R Nsm 268/11) o ograniczeniu skarżącej władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką. Trybunał zauważa, że art. 577 k.p.c., na który powołały się sądy orzekające w sprawie skargi o wznowienie postępowania, przewiduje możliwość zmiany orzeczenia tylko ze względu na dobro dziecka, a nie ze względu na to, że jedno z rodziców zostało pozbawione możliwości działania w postępowaniu (jak to było w sprawie skarżącej). Na tej podstawie Trybunał stwierdza, że wykładnia art. 524 § 1 w zw. z art. 577 k.p.c. dokonana przez sądy orzekające w sprawie skargi o wznowienie jest jednostkowa i nieutrwalona w orzecznictwie sądowym.
W związku z zastosowaniem danego przepisu w jednostkowej sprawie nie można wnosić o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją zupełnie innego przepisu. Z tego względu zastosowanie art. 524 § 1 w zw. z art. 577 k.p.c. przez Sąd Rejonowy w Jarosławiu i Sąd Okręgowy w Przemyślu nie może rzutować na niezgodność z Konstytucją utrwalonej wykładni art. 168 k.p.c., zgodnie z którą „zaniechania kuratora procesowego traktowane być muszą tak jak zaniechania strony, dla której kurator taki został ustanowiony, a ewentualne nieprawidłowości związane z jego ustanowieniem i działaniem mogą stanowić jedynie podstawę nieważności postępowania przewidzianej w art. 379 pkt 5 k.p.c., uwzględnianej w ramach kontroli instancyjnej albo wznowienia postępowania w oparciu o art. 401 pkt 2 k.p.c.” (wyrok SN z 13 marca 2012 r., sygn. akt IV CSK 284/11, opublikowany na stronie> www.sn.pl). Skarżąca powinna wiązać ewentualne naruszenie praw i wolności konstytucyjnych z innym postępowaniem i z zastosowaniem innego przepisu niż art. 168 k.p.c. Należy jednocześnie podkreślić, że do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy badanie zgodności z Konstytucją przepisów prawa, a nie korygowanie ich błędnego zastosowania przez sądy (zob. postanowienie TK z 2 grudnia 2010 r., SK 11/10, OTK ZU nr 10/A/2010 poz. 131).
W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że w zakwestionowanym postanowieniu prawidłowo ustalił, iż skarżąca nie uprawdopodobniła naruszenia praw i wolności konstytucyjnych przez zaskarżony art. 168 k.p.c.
3. Odnosząc się do przedstawionych przez skarżącą argumentów za naruszeniem art. 2 Konstytucji, Trybunał zwraca uwagę na to, że przepis ten nie może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym, ponieważ nie statuuje żadnej konkretnej wolności ani prawa konstytucyjnego (zob. wydane w pełnym składzie postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60 oraz postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9). Należy podkreślić, że art. 2 Konstytucji nie można traktować jako ogólnego i zastępczego – względem przepisów bezpośrednio wyrażających prawa i wolności konstytucyjne – wzorca kontroli konstytucyjności.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.