Pełny tekst orzeczenia

567/6/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 25 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 217/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 stycznia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej K.B.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 29 lipca 2013 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 325e § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284; dalej: konwencja).
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa określonego w art. 231 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.; dalej: k.k.), a polegającego na niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza Policji prowadzącego postępowanie przygotowawcze w sprawie domniemanego pobicia skarżącego, które to postępowanie zostało umorzone postanowieniem z 29 kwietnia 2011 r. i zatwierdzone postanowieniem Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków-Śródmieście Wschód (dalej: Prokurator) z 6 maja 2011 r. (sygn. akt 2 Ds. 455/11). Postanowieniem z 30 listopada 2012 r. (sygn. akt 2 Ds. 1301/12) Prokurator odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie z powodu braku znamion czynu zabronionego. Skarżący złożył zażalenie na to postanowienie do Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieście w Krakowie – Wydział XIV Karny. Postanowieniem z 11 kwietnia 2013 r. (doręczonym skarżącemu 19 kwietnia 2013 r.) sąd rejonowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.
Skarżący twierdzi, że zakwestionowany przepis narusza konstytucyjne prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd. Według skarżącego „na postawie art. 325e § 1 k.p.k. organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ma prawo umorzyć postępowanie także w przypadkach dotyczących domniemanych przestępstw osób pełniących funkcje organów prowadzących postępowanie przygotowawcze, w sprawach pokrzywdzonych składających zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa dotyczących owych osób, prowadzących »pierwotne« postępowanie przygotowawcze wobec pokrzywdzonego”. Zdaniem skarżącego jest to „sytuacj[a], w której organ prowadzący postępowanie przygotowawcze występuje jako iudex in causa sua”. W związku z tym należy mieć „zasadn[ą] wątpliwość co do standardów takiego postępowania pod kątem wnikliwości, równości stron postępowania, a w efekcie sprawiedliwości prowadzonego postępowania”.
Skarżący podnosi także, że zakwestionowany przepis narusza art. 13 konwencji. Naruszenie to – jego zdaniem – polega na „(choćby hipotetycznym) pozbawieniu obywatela prawa do skutecznego wniesienia środka odwoławczego od decyzji organu państwa »oceniającego« czy doszło do naruszenia praw i wolności przez funkcjonariusza tegoż państwa”.

Postanowieniem z 9 stycznia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Trybunał wykazał, że nie ma związku pomiędzy treścią zaskarżonego przepisu a naruszeniem wskazanych w skardze praw konstytucyjnych skarżącego, spowodowanym wydaniem rozstrzygnięcia wskazanego w skardze jako ostateczne. Rozstrzygnięciem tym Prokurator odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie popełnienia przestępstwa określonego w art. 231 k.k. przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze. Przedmiotem skargi skarżący uczynił zaś przepis regulujący kwestie związane z prowadzeniem postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia.

W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżący wniósł o skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie. Zdaniem skarżącego nie można się zgodzić z twierdzeniem, że zaskarżony przepis nie był podstawą ostatecznego orzeczenia, bo został on wymieniony w postanowieniu sądu oddalającego zażalenie na orzeczenie Prokuratora. Sąd ten stwierdził, że określone przez zaskarżony przepis uprawnienia organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze pozwalają na wydawanie decyzji procesowych także w sprawach dotyczących funkcjonariuszy organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przedstawione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w tym rozstrzygnięciu.
Skarga konstytucyjna jest środkiem służącym ochronie konstytucyjnych praw i wolności. Aby można ją było merytorycznie rozpoznać, skarżący musi uprawdopodobnić, że przysługujące mu konstytucyjne prawa podmiotowe lub wolności zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie przepisu, któremu zarzuca on niekonstytucyjność. Jak Trybunał podkreśla w swoim orzecznictwie, przesłanka ta oznacza konieczność nie tylko uprawdopodobnienia, że w sprawie skarżącego doszło do naruszenia konstytucyjnego prawa podmiotowego lub konstytucyjnej wolności, ale także wykazania, że to właśnie w treści zakwestionowanego przepisu należy upatrywać źródło tego naruszenia.
W sprawie będącej przedmiotem rozpatrywanej skargi konstytucyjnej skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw z wydaniem rozstrzygnięcia, na mocy którego odmówiono wszczęcia śledztwa w sprawie przestępstwa określonego w art. 231 k.k., popełnionego – jak wskazywał skarżący – przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze. Skarżący kwestionuje dopuszczalność podejmowania takich decyzji procesowych wtedy, gdy osoba, której zarzuca się popełnienie przestępstwa, pełni funkcję organu postępowania przygotowawczego. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził – wbrew temu, co podnosi skarżący we wniesionym zażaleniu – że zaskarżony przepis nie był podstawą powyższego rozstrzygnięcia, tylko że został on w nim przywołany jedynie w celu wykazania, iż nie ma merytorycznych podstaw wszczęcia śledztwa w sprawie przestępstwa określonego w art. 231 k.k. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw, wskazano, że funkcjonariusz publiczny odmawiający wszczęcia dochodzenia działał zgodnie z uprawnieniami wyznaczonymi przez zaskarżony przepis, co wyklucza realizację znamion, o których mowa w art. 231 k.k. Z tego powodu – na podstawie art. 305 k.p.k. – odmówiono wszczęcia śledztwa, którego domagał się skarżący.
Naruszenie konstytucyjnych praw skarżący wiąże z przyznaniem zbyt dużych kompetencji organom prowadzącym postępowanie przygotowawcze, w przypadku gdy podmiotem, któremu stawia się zarzut, jest funkcjonariusz publiczny prowadzący postępowanie przygotowawcze. Jednakże – jak podkreślał już Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu – kompetencje procesowe do podjęcia tego konkretnego rozstrzygnięcia nie wynikały z zaskarżonego przepisu, który reguluje prowadzenie postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia. Tymczasem – ze względu właśnie na fakt, że podmiotem, wobec którego stawia się zarzuty, jest funkcjonariusz publiczny – postępowanie przygotowawcze przyjmuje, na podstawie art. 309 pkt 2 k.p.k., formę śledztwa. Możliwość odmowy wszczęcia postępowania (śledztwa) w sprawie domniemanego przestępstwa określonego w art. 231 § 1 k.k. wynika zaś z art. 305 k.p.k. We wniesionym zażaleniu skarżący nie ustosunkował się do ustaleń poczynionych przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu. Przyjął błędnie, że powołanie się na przepis w treści uzasadnienia rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiąże naruszenie przysługujących mu praw, oznacza, iż to treść tej regulacji doprowadziła do naruszenia praw wskazanych w skardze.
Dodatkowo Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na to, że gdyby naruszenie praw konstytucyjnych wskazanych w skardze upatrywać w umorzeniu postępowania postanowieniem Prokuratora z 6 maja 2011 r., którego podstawą procesową w rzeczywistości była zaskarżona regulacja, skargę należałoby uznać za wniesioną po upływie ustawowego terminu, wskazanego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Nie można bowiem przyjąć, że podjęcie próby wszczęcia postępowania karnego w sprawie przestępstwa określonego w art. 231 § 1 k.k. jest działaniem mającym na celu wyczerpanie drogi prawnej.

Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za prawidłowe postanowienie z 9 stycznia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.






3